Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Arpad sülaləsi (mac. Árpádok) — Orta Avropada qurulan Macar krallığının ilk xanədanlığı (896 – 1301).
| Arpad sülaləsi | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Banisi | Arpad |
| Hazırkı rəhbər | Yoxdur |
| Əsası qoyulub | 896 |
| Soyun kəsilməsi | 1301 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Uzun illər Kuban çayı bölgəsində yaşayan Macarlar, Peçeneqlərin təzyiqi nəticəsində qərbə köç etdiler. Bu köç olayı sırasında macarların başına Arpat adlı şəxs dayanırdı.
Macar boyları, 896-cı ildə bugünkü Macarıstana gələrək burda yerləşdilər. 955-ci ilə qədər Balkanlarda böyük bir dövlet qurdular. Bu dövlet, 955-ci ildə Germanlar tərəfindən yıxıldı. Macar tayfaları X əsrdə xristianlığı qəbul etdilər. Ancaq daha sonra təkrar qurulan Macar krallığında 1301-ci ilə qədər Arpad sülaləsi hökm sürdü. Avropalı tarixçilər və o dönəmki Avropa dövlətləri, özəlliklə Bizanslılar Macar dövlətini "Qərbi Türkiyə" olaraq adlandırmışlar, Macar xanədanına "Türklərin şahzadəsi" olaraq xitab etmişdilər. Çünkü macarların arasında xəzərlərdən gələn üç Kavar boyu əe Kavar aristokratiyası ön plana çıxmaxdaydı . Bu xəzər Kavarları, Xəzər xaqanlığındaki iqtidar qovgalarında yenilən ve iqtidarla tərs düşən üç xəzər boyuydu.
Macarların kökəni
Macarların böyük bir qismi qolundandır. Bu Uqor tayfalarının ana yurdu olan Ural dağları ilə Volga çayı dolaylarıydı.
Fin-Uqor tayfalarının şərqdəki qolu olan daha sonra cənuba enərək Onogurlarla qarışdılar. Daha sonra qərbə köç eden hunlarla qarışdılar. Bu üç boyun qarışmasıyla Volga bölgəsində "Macar" tayfası meydana gəldi.
Sabirlərin təzyiqi ilə yurdlarından ayrılaraq Kuban çayı dolaylarına yerləşdilər. Daha sonra xəzər hakimiyətini kqəbul etdilər (460). Xəzərlərin bir boyu olan və Türki dil danışan Kavarlar da Macarlara qarışdı. Arpadın macarlara daha sonra qarışan bu üç Kavar tayfasından gəldiyi iddia edilməkdədir. Amma Arpad sülaləsində idarədə ən təsirli boylar Kavar boylarıydı .
Yəni müasir macarları dörd tayfanın birləşməsindən törəmişdir: Uqorlar, Onoqurlar və Hunlar. Daha sonra da üç xəzər boyu Kavarlar.
Bu tayfalar türk kökənli idi: Onoqurlar, Hunlar və Xəzər kavarları.
Soyağacı
| tayfaları | Onogurlar | Hun boyları | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ön Macarlar | Üç Boyu Kavarlar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Orta Avrupa Macarları | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Arpadlar
Arpad ölkəni 907-ci ilə qədər müvəffəqiyyətlə idarə etdi. Atillanın qılıncı ondan sonra ən kiçik oğlu keçdi. Zoltan ölkəni 41 il idarə etdi. Zoltandan sonra hakimiyyət və qılınc qısa müddətə Arpadın üçüncü oğlundan olan nəvəsi keçdi. Fajsın vaxtsız ölümündən sonra taxta Zoltanın oğlu Taksoni keçdi və Avropa ölkələrinə hücumlara başladı. 947-ci ildə İtaliyanın ən cənub bölgələrindən olan Apulyaya qədər gəlib çıxmışdı, 972-ci ildə vəfat etdi. Yerinə oğlu keçdi. Geza xaç suyuna salınıb xristian elan olunsa da, o heç vaxt özünü xristian kimi aparmamışdı. Ondan soruşularkən demişdi: "Mən keçmiş Tanrıya da, yeni Tanrıya da qurban verəcək qədər varlıyam və zənginəm." Ölümündən sonra yerinə oğlu Müqəddəs İştvan keçdi. Müqəddəs İştvan ilk xristian hökmdar idi və ilk Macarıstan kralı hesab olunur. Atillanın qılıncı onun ölümündən sonra bacısı oğlu, əslən Venesiyalı Pyotra keçsə də, Atillanın başqa bir nəvəsi Samuel (Hansı ki, əslən Atillanın oğlu Csabanın nəslindən gəlirdi, eyni zamanda Gezanın kürəkəni idi) onu qovaraq 1041-1044cü illər arası kral oldu. Pyotr almanlar tərəfindən yenidən taxta çıxarılsa da, bu dəfə şamanist Macarların üsyanına qarşı gələ bilməyərək qaçmağa məcbur oldu. Yerinə Taksoninin oğlunun nəvəsi Andras keçdi. Beləliklə Atillanın qılıncı da onun əlinə keçmiş oldu. Andras 1039-cu Kiyev knyazı Yaroslavın qızı Anastasia ilə evləndi və ondan Solomon adlı bir oğlu oldu. Andrasdan sonra taxta qardaşı Bela keçdi. Belanın 1063-cü ildə ölümündən sonra taxta Andrasın oğlu Solomon keçdi. Solomon keçmiş kral Gezanın qardaşı Ladislav ilə taxt mübarizəsi apararkən anasından məsləhət istədi. Anası Anastasiya isə Bavariyalı Ottodan yardım istədi. (Otto, Müqəddəs Roma İmperiyasının ilk hökmdarı I Ottonun nəvəsi idi) Otto isə qarşılığında Anastasiyadan Atillanın qılıncını istədi. Anastasiya da verməyə məcbur oldu. Atillanın qılıncına sahib olmaq, Avropada bir şərəf sayılır və digər xalqlardan üstün olmanın nişanəsi kimi bilinirdi. Otto sonradan bu qılıncı 1084-cü ildə taxta çıxmış Müqəddəs Roma İmperatoru IV Henrixin atası III Henrixə verdi. Atillanın qılıncı daha sonra IV Henrix tərəfindən kürəkəni III Leopolda verildi. Daha sonra isə bu qılınc nəsildən-nəsilə ötürülərək Habsburq sülaləsinin əlinə keçdi. Halhazırda Vyanada Kunsthistorisches muzeyində Habsburq xəzinəsinin bir hissəsi kimi (Schatzkammer) qorunur.
İstinadlar
- Eyni dönəmdə Bizanslılar, Xəzər xaqanlığını Şərqi Türkiyə olaraq adlandırmışdılar
- . 2011-09-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-09-06.
- , The Empire of the Steppes
- "Arxivlənmiş surət". 2008-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-09-06.
 | Monarx, sülalə və ya onların nümayəndələri ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Arpad sulalesi mac Arpadok Orta Avropada qurulan Macar kralliginin ilk xanedanligi 896 1301 Arpad sulalesiOlke Macaristan kralligiBanisi ArpadHazirki rehber YoxdurEsasi qoyulub 896Soyun kesilmesi 1301 Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiUzun iller Kuban cayi bolgesinde yasayan Macarlar Peceneqlerin tezyiqi neticesinde qerbe koc etdiler Bu koc olayi sirasinda macarlarin basina Arpat adli sexs dayanirdi Macar boylari 896 ci ilde bugunku Macaristana gelerek burda yerlesdiler 955 ci ile qeder Balkanlarda boyuk bir dovlet qurdular Bu dovlet 955 ci ilde Germanlar terefinden yixildi Macar tayfalari X esrde xristianligi qebul etdiler Ancaq daha sonra tekrar qurulan Macar kralliginda 1301 ci ile qeder Arpad sulalesi hokm surdu Avropali tarixciler ve o donemki Avropa dovletleri ozellikle Bizanslilar Macar dovletini Qerbi Turkiye olaraq adlandirmislar Macar xanedanina Turklerin sahzadesi olaraq xitab etmisdiler Cunku macarlarin arasinda xezerlerden gelen uc Kavar boyu ee Kavar aristokratiyasi on plana cixmaxdaydi Bu xezer Kavarlari Xezer xaqanligindaki iqtidar qovgalarinda yenilen ve iqtidarla ters dusen uc xezer boyuydu Macarlarin kokeni Macarlarin boyuk bir qismi qolundandir Bu Uqor tayfalarinin ana yurdu olan Ural daglari ile Volga cayi dolaylariydi Fin Uqor tayfalarinin serqdeki qolu olan daha sonra cenuba enerek Onogurlarla qarisdilar Daha sonra qerbe koc eden hunlarla qarisdilar Bu uc boyun qarismasiyla Volga bolgesinde Macar tayfasi meydana geldi Sabirlerin tezyiqi ile yurdlarindan ayrilaraq Kuban cayi dolaylarina yerlesdiler Daha sonra xezer hakimiyetini kqebul etdiler 460 Xezerlerin bir boyu olan ve Turki dil danisan Kavarlar da Macarlara qarisdi Arpadin macarlara daha sonra qarisan bu uc Kavar tayfasindan geldiyi iddia edilmekdedir Amma Arpad sulalesinde idarede en tesirli boylar Kavar boylariydi Yeni muasir macarlari dord tayfanin birlesmesinden toremisdir Uqorlar Onoqurlar ve Hunlar Daha sonra da uc xezer boyu Kavarlar Bu tayfalar turk kokenli idi Onoqurlar Hunlar ve Xezer kavarlari Soyagaci tayfalari Onogurlar Hun boylari On Macarlar Uc Boyu Kavarlar Orta Avrupa Macarlari ArpadlarArpad olkeni 907 ci ile qeder muveffeqiyyetle idare etdi Atillanin qilinci ondan sonra en kicik oglu kecdi Zoltan olkeni 41 il idare etdi Zoltandan sonra hakimiyyet ve qilinc qisa muddete Arpadin ucuncu oglundan olan nevesi kecdi Fajsin vaxtsiz olumunden sonra taxta Zoltanin oglu Taksoni kecdi ve Avropa olkelerine hucumlara basladi 947 ci ilde Italiyanin en cenub bolgelerinden olan Apulyaya qeder gelib cixmisdi 972 ci ilde vefat etdi Yerine oglu kecdi Geza xac suyuna salinib xristian elan olunsa da o hec vaxt ozunu xristian kimi aparmamisdi Ondan sorusularken demisdi Men kecmis Tanriya da yeni Tanriya da qurban verecek qeder varliyam ve zenginem Olumunden sonra yerine oglu Muqeddes Istvan kecdi Muqeddes Istvan ilk xristian hokmdar idi ve ilk Macaristan krali hesab olunur Atillanin qilinci onun olumunden sonra bacisi oglu eslen Venesiyali Pyotra kecse de Atillanin basqa bir nevesi Samuel Hansi ki eslen Atillanin oglu Csabanin neslinden gelirdi eyni zamanda Gezanin kurekeni idi onu qovaraq 1041 1044cu iller arasi kral oldu Pyotr almanlar terefinden yeniden taxta cixarilsa da bu defe samanist Macarlarin usyanina qarsi gele bilmeyerek qacmaga mecbur oldu Yerine Taksoninin oglunun nevesi Andras kecdi Belelikle Atillanin qilinci da onun eline kecmis oldu Andras 1039 cu Kiyev knyazi Yaroslavin qizi Anastasia ile evlendi ve ondan Solomon adli bir oglu oldu Andrasdan sonra taxta qardasi Bela kecdi Belanin 1063 cu ilde olumunden sonra taxta Andrasin oglu Solomon kecdi Solomon kecmis kral Gezanin qardasi Ladislav ile taxt mubarizesi apararken anasindan meslehet istedi Anasi Anastasiya ise Bavariyali Ottodan yardim istedi Otto Muqeddes Roma Imperiyasinin ilk hokmdari I Ottonun nevesi idi Otto ise qarsiliginda Anastasiyadan Atillanin qilincini istedi Anastasiya da vermeye mecbur oldu Atillanin qilincina sahib olmaq Avropada bir seref sayilir ve diger xalqlardan ustun olmanin nisanesi kimi bilinirdi Otto sonradan bu qilinci 1084 cu ilde taxta cixmis Muqeddes Roma Imperatoru IV Henrixin atasi III Henrixe verdi Atillanin qilinci daha sonra IV Henrix terefinden kurekeni III Leopolda verildi Daha sonra ise bu qilinc nesilden nesile oturulerek Habsburq sulalesinin eline kecdi Halhazirda Vyanada Kunsthistorisches muzeyinde Habsburq xezinesinin bir hissesi kimi Schatzkammer qorunur IstinadlarEyni donemde Bizanslilar Xezer xaqanligini Serqi Turkiye olaraq adlandirmisdilar 2011 09 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 09 06 The Empire of the Steppes Arxivlenmis suret 2008 03 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 09 06 Monarx sulale ve ya onlarin numayendeleri ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin