Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Letargiya və ya letargiya yuxusu — insan bədəninin yuxuya bənzər, hərəkətsiz vəziyyətdə olması, qıcıqlara cavab verməməsi, dəqiq müayinə zamanı belə aşkarlana bilinməyən həyat funksiyalarının tam itməsi ilə müşahidə olunan hal. Letargiya termini "Encaphilitis Lethargica" diaqnozundan götürülüb, mənası baş beynin infeksiyası nəticəsində yaranan halsızlıq deməkdir.
Mahiyyəti
Çox az-az hallarda eşitdiyimiz letargiya yuxusu kimi məlum olan dəhşətli bir xəstəlik bu günə qədər sirr olaraq qalır. Letargiya yuxusu insan bədəninin yuxuya bənzər, hərəkətsiz vəziyyətdə olması, qıcıqlara cavab verməməsi, dəqiq müayinə zamanı belə aşkarlana bilinməyən həyat funksiyalarının tam itməsi ilə müşahidə olunan halıdır. İnsanın dərisi solğunlaşır, soyuq olur, sifət cizgiləri kəskinləşir, göz bəbəkləri işığa reaksiya vermir. Bu halda insan huşunu itirir və naməlum müddətə yuxuya gedir. Tənəffüsünü və nəbzini xüsusi tibbi avadanlıqlar olmadan aşkar etmək mümkün olmur. Letargik yuxu bir neçə saatdan bir neçə həftəyə qədər, hətta illərlə davam edir.
Səbəbləri və müalicəsi
Müəyyən fərziyyələr olmasına baxmayaraq, letargiyanın səbəbləri və müalicəsi təbabətə tam aydın deyil. Həmçinin oyanmanın nə zaman baş verəcəyini də proqnozlaşdırmaq qeyri-mümkündür.
Tibbdə dəm qazından, böyük qan itkisindən, isteriya tutmalarından, ürəkgetmə sonrası letargik yuxuya düşmə halları qeyd olunur. Yuxuya gedən insanlarda qocalma mexanizmi ləngiyir. 20 il yuxu ərzində belə, zahirən insan dəyişmir, amma oyanandan sonra 2-3 il ərzində öz bioloji yaşını bərpa edir. Oyananlardan bir çoxu bəyan ediblər ki, yuxuda ikən ətrafda baş verən hər şeyi hiss edib və duyublar, lakin barmaqlarını belə tərpətməyə gücləri olmayıb.
Tutmalar bir qayda olaraq güclü sinir sarsıntısından və ya ciddi üzülmə nəticəsində qəflətən başlayır. Bu hal sağlam adamlarda da rast gəlinə bilər. Letargik yuxuya daha çox əsəbi cavan qadınlar məruz qalırlar.
Ginnesin rekordlar kitabına düşmüş, rəsmi qeyd olunmuş ən uzun letargik yuxu hadisəsi 1954-cü ildə Nadejda Artyomovna Lebedina (1920-ci ildə anadan olub) ilə baş vermişdir. Nadejda həyat yoldaşı ilə etdiyi böyük davadan sonra aldığı güclü stress nəticəsində 20 illik yuxuya getmiş və ancaq 1974-cü ildə ayılmışdir. Həkimlər onun tam sağlam olduğunu bəyan etmişlər.
Letargiya ya ölüm?
Keçmişdə letargik yuxuda olanları ölmüş hesab edib dəfn edirdilər. Qədim dövrlərdə insanın nəfəs alıb-almadığını təyin etmək üçün onun dodaqlarına güzgü yaxınlaşdırılırdı. Aydındır ki, bu həmişə nəticə vermirdi. Hazırda belə hadisələr istisnadır. Letargik yuxuya ən kiçik şübhə belə olduqda insan xəstəxanaya aparılır və onunla bir sıra prosedurlar keçirilir. Xüsusi ilə, elektrokardioqramma və elektroensefaloqramma. Bu müayinələr beynin və ürəyin ən zəif fəallıq əlamətlərini belə qeyd etməyə imkan verir.
Letargiya ilə bağlı qədim hekayə
Bu xəstəlik barədə hələ keçmiş zamanlardan qaynaqlanan hekayələr çoxdur. İki əsr bundan əvvəl Fransada yaşamış varlı notariusun qızı Cülyetta Düvel kasıb heykəltaraşa aşiq olur, lakin valideynləri bu nigahın əleyhinə olurlar. Onlar qızın qaçacağından qorxub, onu otağında dustaq edirlər. Qız bütün günü ağlayır, yeməkdən imtina edir. Üçüncü gün qulluqçu yemək gətirərkən qızın döşəmədə həyat əlamətləri olmadan uzandığını görür. Həkim Cülyettanın öldüyünü bildirir və nəticədə qızı ailə qəbiristanlığında dəfn edirlər.
Ölümündən 3 gün sonra Cülyettanın öz əli ilə yazdığı məktubunu valideynləri gördükdə təəccübdən donurlar. Cülyetta yazırdı ki, dəfndən sonra onun sevgilisi dua etmək üçün ibadətgaha gəlmiş, sevdiyinin üzünü görmək üçün tabutun qapağını qaldırmış və bu zaman əlində tutduğu şamın 1 damcı mumu Cülyettanın yanağına düşmüşdür. Qız o saniyə gözlərini açmışdır. Əlbəttə ki , bundan sonra cavanlar evlənmiş və valideynlər artıq onlara mane olmamışlar.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Letargiya yuxusu
- What causes lethargy? 45 possible conditions
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Letargiya ve ya letargiya yuxusu insan bedeninin yuxuya benzer hereketsiz veziyyetde olmasi qiciqlara cavab vermemesi deqiq muayine zamani bele askarlana bilinmeyen heyat funksiyalarinin tam itmesi ile musahide olunan hal Letargiya termini Encaphilitis Lethargica diaqnozundan goturulub menasi bas beynin infeksiyasi neticesinde yaranan halsizliq demekdir MahiyyetiCox az az hallarda esitdiyimiz letargiya yuxusu kimi melum olan dehsetli bir xestelik bu gune qeder sirr olaraq qalir Letargiya yuxusu insan bedeninin yuxuya benzer hereketsiz veziyyetde olmasi qiciqlara cavab vermemesi deqiq muayine zamani bele askarlana bilinmeyen heyat funksiyalarinin tam itmesi ile musahide olunan halidir Insanin derisi solgunlasir soyuq olur sifet cizgileri keskinlesir goz bebekleri isiga reaksiya vermir Bu halda insan husunu itirir ve namelum muddete yuxuya gedir Teneffusunu ve nebzini xususi tibbi avadanliqlar olmadan askar etmek mumkun olmur Letargik yuxu bir nece saatdan bir nece hefteye qeder hetta illerle davam edir Sebebleri ve mualicesiMueyyen ferziyyeler olmasina baxmayaraq letargiyanin sebebleri ve mualicesi tebabete tam aydin deyil Hemcinin oyanmanin ne zaman bas vereceyini de proqnozlasdirmaq qeyri mumkundur Tibbde dem qazindan boyuk qan itkisinden isteriya tutmalarindan urekgetme sonrasi letargik yuxuya dusme hallari qeyd olunur Yuxuya geden insanlarda qocalma mexanizmi lengiyir 20 il yuxu erzinde bele zahiren insan deyismir amma oyanandan sonra 2 3 il erzinde oz bioloji yasini berpa edir Oyananlardan bir coxu beyan edibler ki yuxuda iken etrafda bas veren her seyi hiss edib ve duyublar lakin barmaqlarini bele terpetmeye gucleri olmayib Tutmalar bir qayda olaraq guclu sinir sarsintisindan ve ya ciddi uzulme neticesinde qefleten baslayir Bu hal saglam adamlarda da rast geline biler Letargik yuxuya daha cox esebi cavan qadinlar meruz qalirlar Ginnesin rekordlar kitabina dusmus resmi qeyd olunmus en uzun letargik yuxu hadisesi 1954 cu ilde Nadejda Artyomovna Lebedina 1920 ci ilde anadan olub ile bas vermisdir Nadejda heyat yoldasi ile etdiyi boyuk davadan sonra aldigi guclu stress neticesinde 20 illik yuxuya getmis ve ancaq 1974 cu ilde ayilmisdir Hekimler onun tam saglam oldugunu beyan etmisler Letargiya ya olum Kecmisde letargik yuxuda olanlari olmus hesab edib defn edirdiler Qedim dovrlerde insanin nefes alib almadigini teyin etmek ucun onun dodaqlarina guzgu yaxinlasdirilirdi Aydindir ki bu hemise netice vermirdi Hazirda bele hadiseler istisnadir Letargik yuxuya en kicik subhe bele olduqda insan xestexanaya aparilir ve onunla bir sira prosedurlar kecirilir Xususi ile elektrokardioqramma ve elektroensefaloqramma Bu muayineler beynin ve ureyin en zeif fealliq elametlerini bele qeyd etmeye imkan verir Letargiya ile bagli qedim hekayeBu xestelik barede hele kecmis zamanlardan qaynaqlanan hekayeler coxdur Iki esr bundan evvel Fransada yasamis varli notariusun qizi Culyetta Duvel kasib heykeltarasa asiq olur lakin valideynleri bu nigahin eleyhine olurlar Onlar qizin qacacagindan qorxub onu otaginda dustaq edirler Qiz butun gunu aglayir yemekden imtina edir Ucuncu gun qulluqcu yemek getirerken qizin dosemede heyat elametleri olmadan uzandigini gorur Hekim Culyettanin olduyunu bildirir ve neticede qizi aile qebiristanliginda defn edirler Olumunden 3 gun sonra Culyettanin oz eli ile yazdigi mektubunu valideynleri gordukde teeccubden donurlar Culyetta yazirdi ki defnden sonra onun sevgilisi dua etmek ucun ibadetgaha gelmis sevdiyinin uzunu gormek ucun tabutun qapagini qaldirmis ve bu zaman elinde tutdugu samin 1 damci mumu Culyettanin yanagina dusmusdur Qiz o saniye gozlerini acmisdir Elbette ki bundan sonra cavanlar evlenmis ve valideynler artiq onlara mane olmamislar Hemcinin baxEpilepsiyaXarici kecidlerLetargiya yuxusu What causes lethargy 45 possible conditions