Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Larisa İosifovna Boqoraz və yaxud Larisa İosifovna Boqoraz-Bruxman (rus. Лари́са Ио́сифовна Богора́з; 8 avqust 1929, Xarkov, SSRİ – 6 aprel 2004[…], Moskva) — Yəhudi əsilli sovet və rus dilçisi, hüquq müdafiəçisi, publisist. O, 1989-1996-cı illərdə Moskva Helsinki Qrupunun sədri olub.
| Larisa Boqoraz | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 8 avqust 1929 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 aprel 2004[…](74 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | insult |
| Dəfn yeri |
|
| Vətəndaşlığı |  SSRİ  Rusiya |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | insan hüquqları fəalı, dilçi |
| Elmi dərəcəsi |
|
Həyatı
Onun atası İosif Aronoviç Boqoraz (1896-1985), iqtisadçı və yazıçı, Ukrayna SSR Dövlət Plan Komitəsinin və Qırmızı Professorlar İnstitutunun əməkdaşı, Xarkov Universitetinin İqtisadiyyat fakültəsinin kafedra müdiri, 1936-cı ildən Vorkutlaqda xidmət edib. Anası Mariya Samuilovna Bruxman (1901-1950), Rusiyada vətəndaş müharibəsi illərində ordunun siyasi şöbəsində xidmət edib. Atasının əmisi oğlanları "Narodnaya volya" üzvü, etnoqraf və dilçi V.G.Boqoraz və cərrah N.A.Boqoraz olub. Valideynləri 1930-cu illərdə boşanıblar və atası yenidən şairə Alla Zimina ilə nigaha daxil olub. (Olga Qriqoryevna Olsufyeva, 1904-1986).
1950-ci ildə Larisa Xarkov Universitetinin filologiya fakültəsini bitirib.
1961-ci ilə qədər Kaluqa vilayətində, sonra isə Moskvada məktəblərdə rus dili müəllimi işləyib. Larisa 1961-1964-cü illərdə SSRİ Elmlər Akademiyasının Rus Dili İnstitutunun riyaziyyat və struktur dilçilik şöbəsinin aspiranturasında təhsil alıb. Larisa Boqoraz 1964-1965-ci illərdə Novosibirsk Universitetinin Filologiya fakültəsində ümumi dilçilikdən dərs deyib. Boqoraz 1965-ci ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edib.
Andrey Sinyavski və Yuli Danielin həbsi onun həyatında hadisələrin inkişafına böyük təsir göstərdi. O, SSRİ Baş Prokuroruna yazdığı ilk məktubunu “insanlıq və qanun normalarına riayət edilməsi” tələbi ilə yekunlaşdırıb. Larisa Boqoraz 1966-cı ilin fevralında Mariya Rozanova ilə birlikdə bu iş üzrə məhkəmə iclasının stenoqramını əldə edə bildi. Sonradan bu qeydlər onun hazırladığı “A.Sinyavski və Y.Daniyel işi üzrə Ağ kitab”ın əsasını təşkil etdi.
Larisa Boqoraz 1968-ci ildə Pavel Litvinovla birlikdə “dördlər məhkəməsi” ilə bağlı “dünya ictimaiyyətinə” ünvanlanmış ilk məktubu hazırladı (Y.Qalanskov, A.Qinzburq, A.Dobrovolski, V.Laşkova).
Boqoraz 25 avqust 1968-ci ildə Sovet qoşunlarının Çexoslovakiyaya daxil olmasına qarşı Qızıl meydanda keçirilən məşhur etiraz nümayişində iştirak etdi. Bunun cəzası olaraq 4 il müddətinə İrkutsk vilayətində sürgün edildi (1968-1971).
Həyat yoldaşı Yuli Daniel 1970-ci ildə sərbəst buraxıldı, Boqoraz isə hələ də Sibirdə sürgündə idi. Onların evliliyi çox davam etmədi və tezliklə boşandılar. Lakin azadlığa çıxandan az sonra Boqoraz yenidən sovet rejiminə müqavimət göstərməyə başladı. O, dövlət orqanlarına çoxsaylı müraciətlərə imza atıb. O, Stalinin terrorunu təfərrüatlandıran və sonradan xaricdə nəşr olunan “Yaddaş” adlı kitabın müəlliflərindən idi. O, həmçinin “Mövcud hadisələrin xronikası” adlı gizli nəşrə töhfə verib. 1975-ci ildə o, o zaman DTK-nın rəhbəri olmuş Yuri Andropova məktub yazaraq təşkilatın arxivini açmağı xahiş edir.
Boqoraz daha sonra digər tanınmış dissident Anatoli Marçenko ilə evləndi. Onlar birlikdə bir sıra müraciətlər yazıblar. Marçenko 1980-ci ildə həbs edilib və Danieldən fərqli olaraq, cəzasını çəkə bilməyib. Boqoraz 1986-cı ildə bütün siyasi məhbusların azad edilməsi üçün kampaniya başlatdı. Kampaniya uğurlu oldu, çünki növbəti il Baş katib Mixail Qorbaçov onları azad etməyə başladı. Bu, ilkin azadlığa az qalmış aclıq aksiyası nəticəsində ölən Marçenko üçün çox gec oldu.
1987-ci ildə o, siyasi məhbuslar üçün amnistiya kampaniyası başlatmağa cəhd etdi.
Yetmişinci illərdə Larisa Boqoraz Tümen Kukla Teatrında “Maqbet” tamaşası üçün kuklalar düzəltdirdi.
Larisa Boqoraz 1976-1984-cü illərdə senzuradan kənar “Yaddaş” tarixi toplusunun redaksiya heyətinin üzvü olub.
1989-cu ildə Bogoraz yenidən qurulan Moskva Helsinki Qrupuna qoşuldu və sonradan onun sədri oldu. O, köhnə dissident qvardiyası ilə Sovet İttifaqının dağılması zamanı yaranan yeni nəsil arasında körpü rolunu oynadı. Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra Boqoraz fəaliyyətini davam etdirdi, məhbusları ziyarət etdi və insan hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı seminarlar keçirdi. O, həmçinin Rusiya-Amerika birgə qeyri-hökumət təşkilatı olan İnsan Hüquqları üzrə Seminarın sədri oldu. O, 1996-cı ildə istefa verdi, lakin ölümünə qədər insan haqları dairələrində təsirini davam etdirdi.
Ölümündən bir müddət əvvəl o, həm 1999-cu ildə NATO-nun Yuqoslaviyanı bombalamasını, həm də 2003-cü ildə İraq müharibəsini pisləyən açıq məktub yayımladı. O, bir sıra insultlardan sonra 6 aprel 2004-cü ildə 74 yaşında Moskvada vəfat edib. Külü olan qab Nikolo-Arxangelskoye qəbiristanlığında basdırılıb.
Ailəsi
- İlk həyat yoldaşı (təxminən 1971-ci ilə qədər) - Yuli Markoviç Daniel (1925-1988).
- Oğlu - Aleksandr Daniel (1951).
- İkinci həyat yoldaşı (təxminən 1971-1986) - Anatoli Tixonoviç Marçenko (1938-1986).
- Oğlu - Pavel Anatolyeviç Marçenko.
Xatirəsi
Larisa Boqoraz Yuli Kimin "İlyiç" (rus dilində) mahnısında xatırlanır və musiqi bir neçə saytda yerləşdirilib mövcuddur. Həmin mahnı Leonid Brejnevin nümayişə reaksiyasından bəhs edir və Brejnev durğunluğu dövrünün ruhunu özündə cəmləşdirir, baxmayaraq ki, mahnının yazıldığı vaxt Andropovun MK-ya məktubunun mətni mövcud deyildi.
Əsərləri
- Цветы на перелоге (повесть для детей, с Б. Харчуком и Я. Гарбузенко). — М.: Молодая гвардия, 1960.
- Сны памяти. — Харьков: Права людини, 2009.
İstinadlar
- Larissa Bogoraz, Bogoras // FemBio database (alm.).
- The Fine Art Archive. 2003.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- "«Без Родины, без нации, без своей среды»". 2013-09-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-09-03.
- "Лариса Богораз «Сны памяти»" (PDF). 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2013-09-03.
- "Антология самиздата. Белая книга". 2010-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-03-27.
- Терновский Л. Б. «Зачем» или «почему»
- Mydans, Seth. "Larisa Bogoraz, Soviet Dissident, Dies at 74". The New York Times. 2004-04-08. ISSN 0362-4331. İstifadə tarixi: 2016-05-07.
- Александр Подрабинек. Наша кампания за амнистию [Our campaign for amnesty]. (rus) (4). 2015. İstifadə tarixi: 2 September 2015.
- Ирина Уварова «Юлий Даниэль и все-все-все» (ИД Ивана Лимбаха, 2014)
- Bransten, Jeremy. "Russia: Soviet Dissident Larisa Bogoraz Dead At 74". Radio Free Europe/Radio Liberty (ingilis). 8 April 2008. İstifadə tarixi: 2019-11-05.
- "FindArticles.com | CBSi". findarticles.com. İstifadə tarixi: 2019-11-05.
- "Московские могилы. Богораз Л.И." www.moscow-tombs.ru. 2020-11-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-08.
- "Юлий Ким - "Монолог пьяного генсека"" [Julius Kim - "Drunken General Secretary's Monologue"]. www.bards.ru. İstifadə tarixi: 2019-11-05.
- "Юлий Ким - "Я сам себе Ильич"" [Julius Kim - "I'm my own Ilyich"]. geo.web.ru. İstifadə tarixi: 2019-11-05.
- "Ким стихи" [kim poems]. 2005-01-30. 2005-01-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-05.
- "Andropov to the Central Committee. The Demonstration in Red Square Against the Warsaw Pact Invasion of Czechoslovakia. September 20, 1968. (Russian original and English translation), Sakharov KGB file". 2007-10-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-06-17.
Xarici keçidlər
- Речи и статьи Л. Богораз
- Защитная речь Л. Богораз на «процессе семерых», 1968 год
- Последнее слово Ларисы Богораз (11 октября 1968)
- Чувствую ли я себя частью еврейского народа? Автобиографичная статья Ларисы Богораз, 1972 г.
- Информация о демонстрации
- Информация о суде над демонстрантами
- О демонстрации на Красной площади 25 августа 1968: Записка КГБ
- Письмо Андропова в ЦК про демонстрацию
- Кацва Л. А. История России: Советский период. (1917—1991).
- ru:Сева Новгородцев. 23 августа 2003: К 35-летию советского вторжения в Чехословакию
- Obituary: Larisa Iosifovna Bogoraz
- Caucasian Knot / Persons. Bogoraz, Larissa Iosifovna
- Ким Ю. «Я сам себе Ильич».
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Larisa Iosifovna Boqoraz ve yaxud Larisa Iosifovna Boqoraz Bruxman rus Lari sa Io sifovna Bogora z 8 avqust 1929 Xarkov SSRI 6 aprel 2004 Moskva Yehudi esilli sovet ve rus dilcisi huquq mudafiecisi publisist O 1989 1996 ci illerde Moskva Helsinki Qrupunun sedri olub Larisa BoqorazDogum tarixi 8 avqust 1929 1929 08 08 Dogum yeri Xarkov SSRIVefat tarixi 6 aprel 2004 2004 04 06 74 yasinda Vefat yeri Moskva RusiyaVefat sebebi insultDefn yeri Nikolo Arxangel qebiristanligi d Vetendasligi SSRI RusiyaTehsili Xarkov UniversitetiFealiyyeti insan huquqlari feali dilciElmi derecesi filologiya elmleri namizedi d HeyatiEtirazcilarin plakatlarindan birinin fotosekili Onun atasi Iosif Aronovic Boqoraz 1896 1985 iqtisadci ve yazici Ukrayna SSR Dovlet Plan Komitesinin ve Qirmizi Professorlar Institutunun emekdasi Xarkov Universitetinin Iqtisadiyyat fakultesinin kafedra mudiri 1936 ci ilden Vorkutlaqda xidmet edib Anasi Mariya Samuilovna Bruxman 1901 1950 Rusiyada vetendas muharibesi illerinde ordunun siyasi sobesinde xidmet edib Atasinin emisi oglanlari Narodnaya volya uzvu etnoqraf ve dilci V G Boqoraz ve cerrah N A Boqoraz olub Valideynleri 1930 cu illerde bosaniblar ve atasi yeniden saire Alla Zimina ile nigaha daxil olub Olga Qriqoryevna Olsufyeva 1904 1986 1950 ci ilde Larisa Xarkov Universitetinin filologiya fakultesini bitirib 1961 ci ile qeder Kaluqa vilayetinde sonra ise Moskvada mekteblerde rus dili muellimi isleyib Larisa 1961 1964 cu illerde SSRI Elmler Akademiyasinin Rus Dili Institutunun riyaziyyat ve struktur dilcilik sobesinin aspiranturasinda tehsil alib Larisa Boqoraz 1964 1965 ci illerde Novosibirsk Universitetinin Filologiya fakultesinde umumi dilcilikden ders deyib Boqoraz 1965 ci ilde namizedlik dissertasiyasini mudafie edib Andrey Sinyavski ve Yuli Danielin hebsi onun heyatinda hadiselerin inkisafina boyuk tesir gosterdi O SSRI Bas Prokuroruna yazdigi ilk mektubunu insanliq ve qanun normalarina riayet edilmesi telebi ile yekunlasdirib Larisa Boqoraz 1966 ci ilin fevralinda Mariya Rozanova ile birlikde bu is uzre mehkeme iclasinin stenoqramini elde ede bildi Sonradan bu qeydler onun hazirladigi A Sinyavski ve Y Daniyel isi uzre Ag kitab in esasini teskil etdi Larisa Boqoraz 1968 ci ilde Pavel Litvinovla birlikde dordler mehkemesi ile bagli dunya ictimaiyyetine unvanlanmis ilk mektubu hazirladi Y Qalanskov A Qinzburq A Dobrovolski V Laskova Boqoraz 25 avqust 1968 ci ilde Sovet qosunlarinin Cexoslovakiyaya daxil olmasina qarsi Qizil meydanda kecirilen meshur etiraz numayisinde istirak etdi Bunun cezasi olaraq 4 il muddetine Irkutsk vilayetinde surgun edildi 1968 1971 Heyat yoldasi Yuli Daniel 1970 ci ilde serbest buraxildi Boqoraz ise hele de Sibirde surgunde idi Onlarin evliliyi cox davam etmedi ve tezlikle bosandilar Lakin azadliga cixandan az sonra Boqoraz yeniden sovet rejimine muqavimet gostermeye basladi O dovlet orqanlarina coxsayli muracietlere imza atib O Stalinin terrorunu teferruatlandiran ve sonradan xaricde nesr olunan Yaddas adli kitabin muelliflerinden idi O hemcinin Movcud hadiselerin xronikasi adli gizli nesre tohfe verib 1975 ci ilde o o zaman DTK nin rehberi olmus Yuri Andropova mektub yazaraq teskilatin arxivini acmagi xahis edir Boqoraz daha sonra diger taninmis dissident Anatoli Marcenko ile evlendi Onlar birlikde bir sira muracietler yaziblar Marcenko 1980 ci ilde hebs edilib ve Danielden ferqli olaraq cezasini ceke bilmeyib Boqoraz 1986 ci ilde butun siyasi mehbuslarin azad edilmesi ucun kampaniya baslatdi Kampaniya ugurlu oldu cunki novbeti il Bas katib Mixail Qorbacov onlari azad etmeye basladi Bu ilkin azadliga az qalmis acliq aksiyasi neticesinde olen Marcenko ucun cox gec oldu 1987 ci ilde o siyasi mehbuslar ucun amnistiya kampaniyasi baslatmaga cehd etdi Yetmisinci illerde Larisa Boqoraz Tumen Kukla Teatrinda Maqbet tamasasi ucun kuklalar duzeltdirdi Larisa Boqoraz 1976 1984 cu illerde senzuradan kenar Yaddas tarixi toplusunun redaksiya heyetinin uzvu olub 1989 cu ilde Bogoraz yeniden qurulan Moskva Helsinki Qrupuna qosuldu ve sonradan onun sedri oldu O kohne dissident qvardiyasi ile Sovet Ittifaqinin dagilmasi zamani yaranan yeni nesil arasinda korpu rolunu oynadi Sovet Ittifaqi dagildiqdan sonra Boqoraz fealiyyetini davam etdirdi mehbuslari ziyaret etdi ve insan huquqlarinin mudafiesi ile bagli seminarlar kecirdi O hemcinin Rusiya Amerika birge qeyri hokumet teskilati olan Insan Huquqlari uzre Seminarin sedri oldu O 1996 ci ilde istefa verdi lakin olumune qeder insan haqlari dairelerinde tesirini davam etdirdi Olumunden bir muddet evvel o hem 1999 cu ilde NATO nun Yuqoslaviyani bombalamasini hem de 2003 cu ilde Iraq muharibesini pisleyen aciq mektub yayimladi O bir sira insultlardan sonra 6 aprel 2004 cu ilde 74 yasinda Moskvada vefat edib Kulu olan qab Nikolo Arxangelskoye qebiristanliginda basdirilib AilesiIlk heyat yoldasi texminen 1971 ci ile qeder Yuli Markovic Daniel 1925 1988 Oglu Aleksandr Daniel 1951 Ikinci heyat yoldasi texminen 1971 1986 Anatoli Tixonovic Marcenko 1938 1986 Oglu Pavel Anatolyevic Marcenko XatiresiLarisa Boqoraz Yuli Kimin Ilyic rus dilinde mahnisinda xatirlanir ve musiqi bir nece saytda yerlesdirilib movcuddur Hemin mahni Leonid Brejnevin numayise reaksiyasindan behs edir ve Brejnev durgunlugu dovrunun ruhunu ozunde cemlesdirir baxmayaraq ki mahninin yazildigi vaxt Andropovun MK ya mektubunun metni movcud deyildi EserleriCvety na pereloge povest dlya detej s B Harchukom i Ya Garbuzenko M Molodaya gvardiya 1960 Sny pamyati Harkov Prava lyudini 2009 IstinadlarLarissa Bogoraz Bogoras FemBio database alm The Fine Art Archive 2003 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Bez Rodiny bez nacii bez svoej sredy 2013 09 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 09 03 Larisa Bogoraz Sny pamyati PDF 2016 03 04 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2013 09 03 Antologiya samizdata Belaya kniga 2010 03 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 03 27 Ternovskij L B Zachem ili pochemu Mydans Seth Larisa Bogoraz Soviet Dissident Dies at 74 The New York Times 2004 04 08 ISSN 0362 4331 Istifade tarixi 2016 05 07 Aleksandr Podrabinek Nasha kampaniya za amnistiyu Our campaign for amnesty rus 4 2015 Istifade tarixi 2 September 2015 Irina Uvarova Yulij Daniel i vse vse vse ID Ivana Limbaha 2014 Bransten Jeremy Russia Soviet Dissident Larisa Bogoraz Dead At 74 Radio Free Europe Radio Liberty ingilis 8 April 2008 Istifade tarixi 2019 11 05 FindArticles com CBSi findarticles com Istifade tarixi 2019 11 05 Moskovskie mogily Bogoraz L I www moscow tombs ru 2020 11 29 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 11 08 Yulij Kim Monolog pyanogo genseka Julius Kim Drunken General Secretary s Monologue www bards ru Istifade tarixi 2019 11 05 Yulij Kim Ya sam sebe Ilich Julius Kim I m my own Ilyich geo web ru Istifade tarixi 2019 11 05 Kim stihi kim poems 2005 01 30 2005 01 30 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 11 05 Andropov to the Central Committee The Demonstration in Red Square Against the Warsaw Pact Invasion of Czechoslovakia September 20 1968 Russian original and English translation Sakharov KGB file 2007 10 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2007 06 17 Xarici kecidlerRechi i stati L Bogoraz Zashitnaya rech L Bogoraz na processe semeryh 1968 god Poslednee slovo Larisy Bogoraz 11 oktyabrya 1968 Chuvstvuyu li ya sebya chastyu evrejskogo naroda Avtobiografichnaya statya Larisy Bogoraz 1972 g Informaciya o demonstracii Informaciya o sude nad demonstrantami O demonstracii na Krasnoj ploshadi 25 avgusta 1968 Zapiska KGB Pismo Andropova v CK pro demonstraciyu Kacva L A Istoriya Rossii Sovetskij period 1917 1991 ru Seva Novgorodcev 23 avgusta 2003 K 35 letiyu sovetskogo vtorzheniya v Chehoslovakiyu Obituary Larisa Iosifovna Bogoraz Caucasian Knot Persons Bogoraz Larissa Iosifovna Kim Yu Ya sam sebe Ilich