Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
NATO-nun Yuqoslaviyaya qarşı apardığı müharibə 1999-cu ilin 24 mart-10 iyun tarixləri arasında olan dövrü əhatə etmişdir və əsasən NATO təyyarələrinin Yuqoslaviya ərazisini səmadan bombardman etməsi ilə yadda qalmışdır. Müharibənin nəticəsi olaraq, serb qoşunları Kosovo və geri çəkilməyə məcbur qalmış və həmin ərazilər NATO-nun nəzarəti altına keçmişdir. Bu da faktiki olaraq həmin ərazilərin Yuqoslaviyadan ayrılmasına gətirib çıxarmışdır.
Müharibənin səbəbləri
- 28 mart 1989-cu il tarixində serb parlamenti Yuqoslaviya konstitusiyasını pozaraq, əyalətinin muxtariyyət statusunu ləğv edir.
- 1989–1990-cı illərdə təşəbbüsü ilə Kosovo hökuməti və parlamenti buraxılır. Demək olar ki, bütün albanlar dövlət orqanlarındakı vəzifələrindən xaric olunurlar.
- 1991-ci ilin sentyabrında Yuqoslaviyanın süqut etdiyi dövrlərdə Kosovo özünü müstəqil respublika elan edir. Lakin onun müstəqilliyini yalnız Albaniya tanıyır. Bundan sonra albanlar dünya ictimaiyyətinin diqqətini bura yönəltməyə çalışırlar.
- 1992-ci ildə kosovo albanları yazıçı Kosovo Respublikasının prezidenti seçirlər. Ruqov tərəfindən qurulan hökumət ölkəni xaricdən idarə edir.
- 1995-ci ildə Bosniya müharibəsi zamanı NATO ilk dəfə olaraq güclü bombardman həyata keçirir. Məqsəd bosniya-serb qüvvələrinin BMT-nin müdafiə zonasını qəbul etməsi idi. Nəticədə imzalanır və NATO qüvvələri Bosniya ərazisində yerləşdirilir. Kosovo ilə sülh danışıqları nəticə vermədiyindən hərbi əməliyyatlara başlayır.
- Sentyabr-oktyabr 1997. Kosovo albanları serb parlamentinə olan seçkiləri boykot edirlər və Kosovada albanlarla serb polisi arasında ciddi toqquşma baş verir.
Yuqoslaviya hökuməti prezident Miloşeviç başda olmaqla Serbiyanın cənubunda baş verən vətəndaş müharibəsi dövründə çoxsaylı aparmaqda ittiham edildilər. Lakin yüz minlərlə insanın öldürülməsi barədə məlumatlar isə öz təsdiqini tapmadı. Müharibənin başlanmasına əsas səbəb kimi serblər və albanlar arasında olan etnik qarşıdurmalar göstərildi. Müharibə başlanarkən NATO serb qüvvələrinə Kosovo və Metoxiyanı tərk edib, NATO qoşunlarının orada yerləşdirilməsinə izin verməsi barədə ultimatum verdi. Lakin serblər bu ultimatumu qəbul etmədilər.
Müharibənin gedişi
Müharibə zamanı əsasən aviabombardmanlara üstünlük verən NATO bura 500-dən çox hərbi təyyarə cəlb etmişdi. Bombardımanlara əsasən strateji obyektlər, həmçinin paytaxt Belqrad da məruz qalmışdı.
- 24 mart 1999-NATO-nun baş katibi Yuqoslaviyaya qarşı müharibəyə başlamaq əmrini verir.Yuqoslaviyanın Belqrad,Priştina,Podqoritsa, və digər şəhərləri şiddətli bombardmanlara məruz qalır.
- 25 mart-NATO qüvvələri yeni zərbələr endirir.Adriatik dənizindəki Amerika kreyserindən 18 raket buraxılır.Yuqoslaviyanın iri sənaye mərkəzi olan Niş şəhəri güclü bombardmana məruz qalır.
- 26 mart- şəhərində yanacaq anbarı məhv edilir. Nəticədə baş verən güclü yanğın nəticəsində yaxınlıqdakı meşə tamamilə yanır.
- 27 mart-Serblər Amerika təyyarəsini vururlar. Gecə bombardmanından sonra isə Belqradda kimyəvi maddələrin qoxusu yayılır. Belə ki amerikalılar bombardman zamanı istifadə edirlər.
- 28 mart-Bill Klintonun əmri ilə Yuqoslaviyanın bombardmanı daha da şıddətli xarakter alır.
- 1 aprel-Yuqoslaviya ordusu 3 amerika əsgərini əsir alır.
- 10 aprel- "Zastava" zavodu məhv edilir.
- 23 aprel-Belqradın telemərkəzinə aviazərbələr endirilir.
- 2 may-NATO-nun əsas enerji stansiyalarından birinə zərbələr endirməsi nəticəsində Yuqoslaviyanın iri şəhərləri işıqsız qalır.
- 4 may-Bolqarıstan öz səmasını Yuqoslaviyaya aviazərbələr endirmək üçün NATO-ya təklif edir.
- 7 may-Çinin Belqraddakı səfirliyi raket zərbələrindən məhv edilir.
- 10 iyun-BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının 1244 saylı qərarı qəbul olunur.
- 12 iyun-NATO-nun quru qoşunları serb ərazisinə daxil olur.
- 20 iyun-Yuqoslaviya qüvvələri Kosovo və Metoxiya ərazisindən çıxarılır.
Müharibənin nəticələri
- Etnik toqquşmalar sona çatdı.
- Serbiya iqtisadiyyatı onilliklər əvvəl olan səviyyəsinə qayıtdı.
- Kimya sənayesi obyektlərinə, su ehtiyatlarına və enerji stansiyalarına endirilən zərbələr Balkanların ekoloji durumuna ağır zərbə vurdu.
- Kosovo və Metoxiyada hakimiyyət albanların əlinə keçdi.
- Serblər Kosovonu tərk etdilər.Kosovo monomilli əraziyə çevrildi(90 % albanlar).
- 2.5 milyon insan bütün gəlirlərindən məhrum oldu.
- 600 min insan işsiz qaldı.
- 17 fevral 2008-ci il tarxində Kosovo Serbiyadan ayrıldığını elan etdi.
- NATO kontingentinin ərazidə 17 minlik qoşunu hələ də qalmağa davam edir.
Qurbanlar
- 500-ə yaxın mülki şəxs müharibənin qurbanı oldu.
- NATO 2 əsgər,2 təyyarə və 2 vertolyotunu itirdiyi halda ,Yuqoslaviya 462 əsgər,114 polis və onlarla strateji obyektini itirdi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
NATO nun Yuqoslaviyaya qarsi apardigi muharibe 1999 cu ilin 24 mart 10 iyun tarixleri arasinda olan dovru ehate etmisdir ve esasen NATO teyyarelerinin Yuqoslaviya erazisini semadan bombardman etmesi ile yadda qalmisdir Muharibenin neticesi olaraq serb qosunlari Kosovo ve geri cekilmeye mecbur qalmis ve hemin eraziler NATO nun nezareti altina kecmisdir Bu da faktiki olaraq hemin erazilerin Yuqoslaviyadan ayrilmasina getirib cixarmisdir Muharibenin sebebleri28 mart 1989 cu il tarixinde serb parlamenti Yuqoslaviya konstitusiyasini pozaraq eyaletinin muxtariyyet statusunu legv edir 1989 1990 ci illerde tesebbusu ile Kosovo hokumeti ve parlamenti buraxilir Demek olar ki butun albanlar dovlet orqanlarindaki vezifelerinden xaric olunurlar 1991 ci ilin sentyabrinda Yuqoslaviyanin suqut etdiyi dovrlerde Kosovo ozunu musteqil respublika elan edir Lakin onun musteqilliyini yalniz Albaniya taniyir Bundan sonra albanlar dunya ictimaiyyetinin diqqetini bura yoneltmeye calisirlar 1992 ci ilde kosovo albanlari yazici Kosovo Respublikasinin prezidenti secirler Ruqov terefinden qurulan hokumet olkeni xaricden idare edir 1995 ci ilde Bosniya muharibesi zamani NATO ilk defe olaraq guclu bombardman heyata kecirir Meqsed bosniya serb quvvelerinin BMT nin mudafie zonasini qebul etmesi idi Neticede imzalanir ve NATO quvveleri Bosniya erazisinde yerlesdirilir Kosovo ile sulh danisiqlari netice vermediyinden herbi emeliyyatlara baslayir Sentyabr oktyabr 1997 Kosovo albanlari serb parlamentine olan seckileri boykot edirler ve Kosovada albanlarla serb polisi arasinda ciddi toqqusma bas verir Yuqoslaviya hokumeti prezident Milosevic basda olmaqla Serbiyanin cenubunda bas veren vetendas muharibesi dovrunde coxsayli aparmaqda ittiham edildiler Lakin yuz minlerle insanin oldurulmesi barede melumatlar ise oz tesdiqini tapmadi Muharibenin baslanmasina esas sebeb kimi serbler ve albanlar arasinda olan etnik qarsidurmalar gosterildi Muharibe baslanarken NATO serb quvvelerine Kosovo ve Metoxiyani terk edib NATO qosunlarinin orada yerlesdirilmesine izin vermesi barede ultimatum verdi Lakin serbler bu ultimatumu qebul etmediler Muharibenin gedisiMuharibe zamani esasen aviabombardmanlara ustunluk veren NATO bura 500 den cox herbi teyyare celb etmisdi Bombardimanlara esasen strateji obyektler hemcinin paytaxt Belqrad da meruz qalmisdi 24 mart 1999 NATO nun bas katibi Yuqoslaviyaya qarsi muharibeye baslamaq emrini verir Yuqoslaviyanin Belqrad Pristina Podqoritsa ve diger seherleri siddetli bombardmanlara meruz qalir 25 mart NATO quvveleri yeni zerbeler endirir Adriatik denizindeki Amerika kreyserinden 18 raket buraxilir Yuqoslaviyanin iri senaye merkezi olan Nis seheri guclu bombardmana meruz qalir 26 mart seherinde yanacaq anbari mehv edilir Neticede bas veren guclu yangin neticesinde yaxinliqdaki mese tamamile yanir 27 mart Serbler Amerika teyyaresini vururlar Gece bombardmanindan sonra ise Belqradda kimyevi maddelerin qoxusu yayilir Bele ki amerikalilar bombardman zamani istifade edirler 28 mart Bill Klintonun emri ile Yuqoslaviyanin bombardmani daha da siddetli xarakter alir 1 aprel Yuqoslaviya ordusu 3 amerika esgerini esir alir 10 aprel Zastava zavodu mehv edilir 23 aprel Belqradin telemerkezine aviazerbeler endirilir 2 may NATO nun esas enerji stansiyalarindan birine zerbeler endirmesi neticesinde Yuqoslaviyanin iri seherleri isiqsiz qalir 4 may Bolqaristan oz semasini Yuqoslaviyaya aviazerbeler endirmek ucun NATO ya teklif edir 7 may Cinin Belqraddaki sefirliyi raket zerbelerinden mehv edilir 10 iyun BMT nin Tehlukesizlik Surasinin 1244 sayli qerari qebul olunur 12 iyun NATO nun quru qosunlari serb erazisine daxil olur 20 iyun Yuqoslaviya quvveleri Kosovo ve Metoxiya erazisinden cixarilir Muharibenin neticeleriEtnik toqqusmalar sona catdi Serbiya iqtisadiyyati onillikler evvel olan seviyyesine qayitdi Kimya senayesi obyektlerine su ehtiyatlarina ve enerji stansiyalarina endirilen zerbeler Balkanlarin ekoloji durumuna agir zerbe vurdu Kosovo ve Metoxiyada hakimiyyet albanlarin eline kecdi Serbler Kosovonu terk etdiler Kosovo monomilli eraziye cevrildi 90 albanlar 2 5 milyon insan butun gelirlerinden mehrum oldu 600 min insan issiz qaldi 17 fevral 2008 ci il tarxinde Kosovo Serbiyadan ayrildigini elan etdi NATO kontingentinin erazide 17 minlik qosunu hele de qalmaga davam edir Qurbanlar500 e yaxin mulki sexs muharibenin qurbani oldu NATO 2 esger 2 teyyare ve 2 vertolyotunu itirdiyi halda Yuqoslaviya 462 esger 114 polis ve onlarla strateji obyektini itirdi