Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kirkor Zöhrab Əfəndi (Գրիգոր Զոհրապ; 26 iyun 1861[…], Beşiktaş, Konstantinopol, Osmanlı imperiyası – 2 avqust 1915, Şanlıurfa, Şanlıurfa ili, Osmanlı imperiyası), Osmanlı erməni yazıçısı, akademik, siyasətçi və hüquqşünas. Erməni Krımının başlanğıcında İstanbulda Osmanlı hökuməti tərəfindən həbs edilmiş və mühakimə olunmaq üçün Diyarbəkirdəki hərbi məhkəməyə göndərilmişdir. Səfər əsnasında 15–20 iyul 1915-ci ildə Urfa yaxınlığındakı Karaköprüdə Çerkez Əhməd, Xəlil və Nazım başda olmaqla bir qrup quldur tərəfindən öldürüldü.
| Krikor Zöhrab | |
|---|---|
| q.erm. Գրիգոր Զօհրապ | |
 | |
| Doğum tarixi | 26 iyun 1861[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 2 avqust 1915(54 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | erməni soyqırımı |
| Uşağı | 4 |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı, publisist, vəkil, siyasətçi, mesenat[d] |
| Fəaliyyət illəri | 1908-ci ildən |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyat
26 iyun 1861 ilində İstanbulun Beşiktaş səmtində anadan olub. İbtidai məktəbə 1867-ci ildə mahalın Makruhyan erməni məktəbində başlayıb. 1870-ci ildə atasının ölümü və anasının yenidən evlənməsindən sonra Ortaköy mahalına köçdü və burada Tarkmançats Erməni Məktəbində oxudu.1873-cü ildə Tarkmançats məktəbi maliyyə çətinliklərinə görə bağlandıqda, o, Katolik Lusaroviç Məktəbinə keçdi. 1876-cı ildə Qalatasaray Mekteb-i Sultani Mühəndislik Bölməsinə daxil oldu. İlk məqalələri 1878-ci ildə Ermənistanın Lrakir Qəzetində dərc olunub. 1879-cu ildə inşaat mühəndisi diplomu ilə bitirdi. 1880-ci ildə ögey atası vəkil ofisində ona kömək etməyə başladı və Hüquq Fakültəsinə daxil oldu. 1881-ci ildə Darülfünun'un yeni açılan Mekteb-i Hukuk'una köçdü və 1883-cü ildə üç illik təhsilini tamamladı. 1884-cü ildə Ədirnəyə gedərək əyalətdəki xüsusi məclis qarşısında verdiyi imtahanla "birinci dərəcəli hüquqşünas" diplomunu alır.
1885 ilində Klara Yazıcıyanla evləndi. Ayrı bir ev quraraq Kandilliyə yerləşdilər və dörd uşaqları oldu. Nəhayət, İstanbul Ayaspaşa Gümüşsuyu Mənzilinin 3-cü mərtəbəsində yaşayırdılar.
Peşəkar Həyat
O, yumorist Haqop Baronyanın redaktorluğu ilə " Yerqunt" erməni ədəbi jurnalını nəşr etdirirdi. Jurnal 1889-cu ilə qədər yazıçı Yeqiya Dəmircibasyanın rəhbərliyi ilə nəşr olunub. Srpuhi Düsapın qadın bərabərliyini və azadlığını müdafiə edən Mayda romanı nəşr olunduqdan sonra Zöhrab Yerqrakuntda bu əsəri və onun müəllifini kəskin tənqid etdi. Həmin jurnalda dövrün hörmətli müəllimlərindən Reteos Berberyanın Düsapı müdafiə edən yazısına sərt cavab verməkdən çəkinmədi. Bu arada onun "Cinayət Qanununun Zamanı" mövzusunda ilk peşəkar işi çap olunub. O, Arpiar Arpiaryan və realizm hərəkatından təsirlənmişdir; maarifləndirici və maarifləndirici məqalələr yazmağa yönəlib. Onun "Anhedatsadz Serunt Mi" ("İtmiş nəsil") romanı Yerqrakuntda seriallaşdırılıb.
1889-cu ildə Viramşabuh Manuşyan və Simon Tınqıryanla birlikdə İstanbula gələn və Gülizar adlı erməni qızı qaçıran Musa bəyə qarşı iddia qaldıran Gülizar və Muşdan 50 erməninin gətirdiyi Gülizar İşinə vəkil təyin edildi. kəndləri talan etdilər. Arpiar Arpiaryanın təsis etdiyi " Hayrenik " (Vətən) qəzetində yazmağa başlayıb. 1892-ci ildə Hrant Əsədur və Dikran Qəmsərəqanla birlikdə həftəlik Masis jurnalını nəşr etdi; Növbəti il jurnal bağlananda o, uzun müddət nəşriyyat dünyasından uzaq qaldı. O, 1898-ci ildə Zareh Yusufyanın Sibil və Hırant Əsədurla birlikdə yenidən nəşr etdirdiyi "Masis"in redaksiya heyətində iştirak edərək mütərəqqi, maarifləndirici, dürüst və dövlət siyasəti yürüdürdü. O, çoxlu hekayələr yazıb.
O, tarixi Dreyfus işi üçün Fransa müdafiəsi hazırladı və onu 1899-cu ildə Dreyfusu müdafiə edən Yəhudi Komitəsinə göndərdi. O, komitədən təşəkkür məktubu və Dreyfusun portreti olan qızıl medal alıb. Bir müddət sonra vəkili bloklandığı və rejimlə barışmadığı üçün 1908-ci ildə Fransaya getdi. Sonra, II. O, Konstitusiya Monarxiyasının elanı ilə İstanbula qayıtdı. O, hüquqşünas olmaqla yanaşı, Darülfünun Hüquq fakültəsində cinayət hüququ professoru kimi çalışıb, Cəza Məcəlləsini dəyişdirəcək komissiyada iştirak edib.
20. Əsrin əvvəllərində Dzaiq nəşriyyat dairəsində idi. Zöhrab nədənsə Marsel Leart təxəllüsündən istifadə edərək 1913-cü ildə " La Question Armenienne a la Lumiere des Documents " ("Sənədlər işığında erməni məsələsi") adı ilə fransız dilində nəşr olunan kitab araşdırması hazırladı. Osmanlı İmperiyasındakı erməni əhalisinin sayı…
O, 1909-cu ildə " Azadamard " ("Azadlıq mübarizəsi") üçün yazmağa başladı. Eçer Uğevori Avropa səyahət qeydlərini Orakren (Bir Səyahət Gündəliyindən Səhifələr) adı ilə seriallaşdırıb. Osmanlı Azadlıq və Teavün-i Milli Cemiyeti üzvü oldu. Şahzadə Sabahattinin Əhrar Partiyasına paralel olaraq, liberal ideyaları və etnik qruplar arasında bərabərliyi müdafiə edirdi. O, əvvəlcə Erməni İcma Şurasının üzvü seçilib, sonra üç seçkidə qalib gəlib və Osmanlı Parlamentində İstanbul millət vəkili olub, orada yeddi il üzv qalıb. Xalqlar arasında dostluq və qardaşlıq münasibətlərinin və sosial bərabərliyin köklənməsi anlayışına sadiqliyi ilə bu istiqamətdə tədbirlər görməyə çalışmışdır. O, güclü donanmanın yaradılması, qeyri-müsəlmanların hərbi xidmətə çağırılması, "qanuni uşaq" anlayışından imtina, qadınların xeyrinə hüquqi dəyişikliklərin edilməsi və sair mövzularda nüfuzlu parlament çıxışları ilə tanınıb. O, ümumiyyətlə İttihat və Tərəqqi ilə paralel olaraq səs verib.
Ölüm
Kirkor Zöhrab Osmanlı İmperiyasını idarə edən İttihat və Tərəqqi hökumətinin 14 may 1915-ci ildə qəbul etdiyi Köçürmə Qanununa əsasən, 21 may 1915-ci ildə həbs edilib. Ərzurum Millət vəkili Vartkes Hovhannes Serenqulyan Diyarbəkirdəki Hərb Məhkəməsi qarşısına çıxarılmaq üçün qatara mindirilib. Əvvəlcə Konyaya, sonra Adanaya və Hələbə göndərildi . O, iki millət vəkilinin yaxın dostu olan vali Mehmed Cəlal bəy tərəfindən Hələbdə bir otelə yerləşdirildi və Cəlal bəy və bəzi digər türk dostları tərəfindən Tələt Paşa və Camal Paşanın hüzurunda cəhdlər edildi ki, İstanbula qayıt, lakin mənbənin bildirdiyinə görə, İstanbula geri çağırılan vali Cəlal bəy olub və eyni gündə iki erməni deputat Urfaya göndərilib. Urfada, bir mənbəyə görə, həbsxanada saxlanılan deputatlar, eyni mənbəyə görə, Osmanlı millət vəkili Mahmud Nedim bəyin evinə şam yeməyinə dəvət edilərkən polis tərəfindən aparılıb. Urfa yepiskopu Ardavast Kalenderyan və şəhərin iki erməni görkəmli nümayəndəsi iki maşında sürülür, yolları muzdlu Çərkəz Əhməd və onun silahdaşları Nazim və Xəlil tərəfindən Qaraköprüdə (və ya Şeytan dərəsində) kəsilir.) bölgəsində və iki deputat öldürüldü. İllər sonra Çərkəz Əhmədin dedikləri "Yeni İstiqlal" qəzetində dərc olundu. Əhməd bu sözlərlə etiraf etdi: "…sonra mən Zöhrabı tutdum, ayağımın altına aldım, başına daşla vurdum" . Ölümlərdən sonra rəsmi araşdırma və fayl inkişaf prosesini işğal edən yeni Hələb valisi Mustafa Əbdülhalik, Dənizçilik Müdiri Əbdüləhəd Nuri bəy, Urfa valisi və aylardır Şövkət Paşa və çete lideri Əhməd Əhməd Çərkəz kimi hərbi səlahiyyətlilərə verdi. 29 dekabr 1918-ci il tarixli İkdam qəzetində Refik Altınay Əhməd Refik Altınay'a. Kitabda dərc olunan məlumatların yaratdığı bu qarışıq cinayət hesablarından başqa məlum olan odur ki, Zöhrapdan alınan son xəbər 15 iyul 1915-ci il tarixli məktubdur. arvadına göndərdi. Zöhrabın Urfa bələdiyyə həkimi Tahsin tərəfindən imzalanmış infarktdan ölüm ifadəsi ilə 20 iyul 1915-ci il tarixli arayış var (Zöhrabın ürək xəstəliyi məlum idi və Vartkesin arvadı yeni doğulmuşdu). 1916-cı il noyabrın 28-də TBMM-də Zöhrab və Serengülyanın ölümü də gündəmə gətirildi.
Kirkor Zöhrabın ölümündən qısa müddət sonra həyat yoldaşı Klara Yazıcıyan və uşaqları Dolores, Hermine, Leon və Annenin Bolqarıstan vasitəsilə Avropaya getməsinə icazə verildi. Xeyriyyə işlərində özünü göstərdi , Kolumbiya Universitetində erməni tələbələr, xüsusən Yaxın Şərq və Asiya dilləri və mədəniyyətləri üçün başladığı hərtərəfli təqaüd proqramı və Krikor və Klara Zöhrab İnformasiya Mərkəzində (Krikor və Clara Zöhrab İnformasiya Mərkəzi), 1987-ci ildə fəaliyyətə başlamışdır.) ailəsinin adını hələ də daşıyır.
Xarici linklər
- Krikor Zöhrab kimdir?, Bianet.org 11 mart 2013 tarihinde -də
- 1915-ci il hadisələri Bianet 24 Nisan 2016 tarihinde
Mənbə
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Erməni Sovet Ensiklopediyası (erm.). / red. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- Kévorkian R. Le Génocide des Arméniens, The Armenian genocide : a complete history, Геноцид армян : полная история (fr.). Paris: Éditions Odile Jacob, 2006.
- Erməni Qısa Ensiklopediyası (erm.). Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. C. 2.
- Marcel Leart, La Question Armenienne a la Lumiere des Documents, Paris, 1913.
- İki Komite ve İki Kıtal, Ahmet Refik Altınay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2010,
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kirkor Zohrab Efendi Գրիգոր Զոհրապ 26 iyun 1861 Besiktas Konstantinopol Osmanli imperiyasi 2 avqust 1915 Sanliurfa Sanliurfa ili Osmanli imperiyasi Osmanli ermeni yazicisi akademik siyasetci ve huquqsunas Ermeni Kriminin baslangicinda Istanbulda Osmanli hokumeti terefinden hebs edilmis ve muhakime olunmaq ucun Diyarbekirdeki herbi mehkemeye gonderilmisdir Sefer esnasinda 15 20 iyul 1915 ci ilde Urfa yaxinligindaki Karakoprude Cerkez Ehmed Xelil ve Nazim basda olmaqla bir qrup quldur terefinden olduruldu Krikor Zohrabq erm Գրիգոր ԶօհրապDogum tarixi 26 iyun 1861 1861 06 26 Dogum yeri Besiktas Konstantinopol Osmanli imperiyasiVefat tarixi 2 avqust 1915 1915 08 02 54 yasinda Vefat yeri Sanliurfa Sanliurfa ili Osmanli imperiyasiVefat sebebi ermeni soyqirimiUsagi 4Tehsili Qalatasaray Ali Mektebi d 1876 Istanbul Universitetinin Huquq bolmesi 1882 1884 Fealiyyeti yazici publisist vekil siyasetci mesenat d Fealiyyet illeri 1908 ci ilden Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyat26 iyun 1861 ilinde Istanbulun Besiktas semtinde anadan olub Ibtidai mektebe 1867 ci ilde mahalin Makruhyan ermeni mektebinde baslayib 1870 ci ilde atasinin olumu ve anasinin yeniden evlenmesinden sonra Ortakoy mahalina kocdu ve burada Tarkmancats Ermeni Mektebinde oxudu 1873 cu ilde Tarkmancats mektebi maliyye cetinliklerine gore baglandiqda o Katolik Lusarovic Mektebine kecdi 1876 ci ilde Qalatasaray Mekteb i Sultani Muhendislik Bolmesine daxil oldu Ilk meqaleleri 1878 ci ilde Ermenistanin Lrakir Qezetinde derc olunub 1879 cu ilde insaat muhendisi diplomu ile bitirdi 1880 ci ilde ogey atasi vekil ofisinde ona komek etmeye basladi ve Huquq Fakultesine daxil oldu 1881 ci ilde Darulfunun un yeni acilan Mekteb i Hukuk una kocdu ve 1883 cu ilde uc illik tehsilini tamamladi 1884 cu ilde Edirneye gederek eyaletdeki xususi meclis qarsisinda verdiyi imtahanla birinci dereceli huquqsunas diplomunu alir 1885 ilinde Klara Yaziciyanla evlendi Ayri bir ev quraraq Kandilliye yerlesdiler ve dord usaqlari oldu Nehayet Istanbul Ayaspasa Gumussuyu Menzilinin 3 cu mertebesinde yasayirdilar Pesekar HeyatIstanbul Taksim de Zohrab in eviLa Question armenienne O yumorist Haqop Baronyanin redaktorlugu ile Yerqunt ermeni edebi jurnalini nesr etdirirdi Jurnal 1889 cu ile qeder yazici Yeqiya Demircibasyanin rehberliyi ile nesr olunub Srpuhi Dusapin qadin beraberliyini ve azadligini mudafie eden Mayda romani nesr olunduqdan sonra Zohrab Yerqrakuntda bu eseri ve onun muellifini keskin tenqid etdi Hemin jurnalda dovrun hormetli muellimlerinden Reteos Berberyanin Dusapi mudafie eden yazisina sert cavab vermekden cekinmedi Bu arada onun Cinayet Qanununun Zamani movzusunda ilk pesekar isi cap olunub O Arpiar Arpiaryan ve realizm herekatindan tesirlenmisdir maariflendirici ve maariflendirici meqaleler yazmaga yonelib Onun Anhedatsadz Serunt Mi Itmis nesil romani Yerqrakuntda seriallasdirilib 1889 cu ilde Viramsabuh Manusyan ve Simon Tinqiryanla birlikde Istanbula gelen ve Gulizar adli ermeni qizi qaciran Musa beye qarsi iddia qaldiran Gulizar ve Musdan 50 ermeninin getirdiyi Gulizar Isine vekil teyin edildi kendleri talan etdiler Arpiar Arpiaryanin tesis etdiyi Hayrenik Veten qezetinde yazmaga baslayib 1892 ci ilde Hrant Esedur ve Dikran Qemsereqanla birlikde heftelik Masis jurnalini nesr etdi Novbeti il jurnal baglananda o uzun muddet nesriyyat dunyasindan uzaq qaldi O 1898 ci ilde Zareh Yusufyanin Sibil ve Hirant Esedurla birlikde yeniden nesr etdirdiyi Masis in redaksiya heyetinde istirak ederek mutereqqi maariflendirici durust ve dovlet siyaseti yurudurdu O coxlu hekayeler yazib O tarixi Dreyfus isi ucun Fransa mudafiesi hazirladi ve onu 1899 cu ilde Dreyfusu mudafie eden Yehudi Komitesine gonderdi O komiteden tesekkur mektubu ve Dreyfusun portreti olan qizil medal alib Bir muddet sonra vekili bloklandigi ve rejimle barismadigi ucun 1908 ci ilde Fransaya getdi Sonra II O Konstitusiya Monarxiyasinin elani ile Istanbula qayitdi O huquqsunas olmaqla yanasi Darulfunun Huquq fakultesinde cinayet huququ professoru kimi calisib Ceza Mecellesini deyisdirecek komissiyada istirak edib 20 Esrin evvellerinde Dzaiq nesriyyat dairesinde idi Zohrab nedense Marsel Leart texellusunden istifade ederek 1913 cu ilde La Question Armenienne a la Lumiere des Documents Senedler isiginda ermeni meselesi adi ile fransiz dilinde nesr olunan kitab arasdirmasi hazirladi Osmanli Imperiyasindaki ermeni ehalisinin sayi O 1909 cu ilde Azadamard Azadliq mubarizesi ucun yazmaga basladi Ecer Ugevori Avropa seyahet qeydlerini Orakren Bir Seyahet Gundeliyinden Sehifeler adi ile seriallasdirib Osmanli Azadliq ve Teavun i Milli Cemiyeti uzvu oldu Sahzade Sabahattinin Ehrar Partiyasina paralel olaraq liberal ideyalari ve etnik qruplar arasinda beraberliyi mudafie edirdi O evvelce Ermeni Icma Surasinin uzvu secilib sonra uc seckide qalib gelib ve Osmanli Parlamentinde Istanbul millet vekili olub orada yeddi il uzv qalib Xalqlar arasinda dostluq ve qardasliq munasibetlerinin ve sosial beraberliyin koklenmesi anlayisina sadiqliyi ile bu istiqametde tedbirler gormeye calismisdir O guclu donanmanin yaradilmasi qeyri muselmanlarin herbi xidmete cagirilmasi qanuni usaq anlayisindan imtina qadinlarin xeyrine huquqi deyisikliklerin edilmesi ve sair movzularda nufuzlu parlament cixislari ile taninib O umumiyyetle Ittihat ve Tereqqi ile paralel olaraq ses verib OlumKirkor Zohrab Osmanli Imperiyasini idare eden Ittihat ve Tereqqi hokumetinin 14 may 1915 ci ilde qebul etdiyi Kocurme Qanununa esasen 21 may 1915 ci ilde hebs edilib Erzurum Millet vekili Vartkes Hovhannes Serenqulyan Diyarbekirdeki Herb Mehkemesi qarsisina cixarilmaq ucun qatara mindirilib Evvelce Konyaya sonra Adanaya ve Helebe gonderildi O iki millet vekilinin yaxin dostu olan vali Mehmed Celal bey terefinden Helebde bir otele yerlesdirildi ve Celal bey ve bezi diger turk dostlari terefinden Telet Pasa ve Camal Pasanin huzurunda cehdler edildi ki Istanbula qayit lakin menbenin bildirdiyine gore Istanbula geri cagirilan vali Celal bey olub ve eyni gunde iki ermeni deputat Urfaya gonderilib Urfada bir menbeye gore hebsxanada saxlanilan deputatlar eyni menbeye gore Osmanli millet vekili Mahmud Nedim beyin evine sam yemeyine devet edilerken polis terefinden aparilib Urfa yepiskopu Ardavast Kalenderyan ve seherin iki ermeni gorkemli numayendesi iki masinda surulur yollari muzdlu Cerkez Ehmed ve onun silahdaslari Nazim ve Xelil terefinden Qarakoprude ve ya Seytan deresinde kesilir bolgesinde ve iki deputat olduruldu Iller sonra Cerkez Ehmedin dedikleri Yeni Istiqlal qezetinde derc olundu Ehmed bu sozlerle etiraf etdi sonra men Zohrabi tutdum ayagimin altina aldim basina dasla vurdum Olumlerden sonra resmi arasdirma ve fayl inkisaf prosesini isgal eden yeni Heleb valisi Mustafa Ebdulhalik Denizcilik Mudiri Ebdulehed Nuri bey Urfa valisi ve aylardir Sovket Pasa ve cete lideri Ehmed Ehmed Cerkez kimi herbi selahiyyetlilere verdi 29 dekabr 1918 ci il tarixli Ikdam qezetinde Refik Altinay Ehmed Refik Altinay a Kitabda derc olunan melumatlarin yaratdigi bu qarisiq cinayet hesablarindan basqa melum olan odur ki Zohrapdan alinan son xeber 15 iyul 1915 ci il tarixli mektubdur arvadina gonderdi Zohrabin Urfa belediyye hekimi Tahsin terefinden imzalanmis infarktdan olum ifadesi ile 20 iyul 1915 ci il tarixli arayis var Zohrabin urek xesteliyi melum idi ve Vartkesin arvadi yeni dogulmusdu 1916 ci il noyabrin 28 de TBMM de Zohrab ve Serengulyanin olumu de gundeme getirildi Kirkor Zohrabin olumunden qisa muddet sonra heyat yoldasi Klara Yaziciyan ve usaqlari Dolores Hermine Leon ve Annenin Bolqaristan vasitesile Avropaya getmesine icaze verildi Xeyriyye islerinde ozunu gosterdi Kolumbiya Universitetinde ermeni telebeler xususen Yaxin Serq ve Asiya dilleri ve medeniyyetleri ucun basladigi herterefli teqaud proqrami ve Krikor ve Klara Zohrab Informasiya Merkezinde Krikor ve Clara Zohrab Informasiya Merkezi 1987 ci ilde fealiyyete baslamisdir ailesinin adini hele de dasiyir Xarici linklerKrikor Zohrab kimdir Bianet org 11 mart 2013 tarihinde de 1915 ci il hadiseleri Bianet 24 Nisan 2016 tarihindeMenbeBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Ermeni Sovet Ensiklopediyasi erm red Վ Համբարձումյան Կ Խուդավերդյան Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն 1974 Kevorkian R Le Genocide des Armeniens The Armenian genocide a complete history Genocid armyan polnaya istoriya fr Paris Editions Odile Jacob 2006 Ermeni Qisa Ensiklopediyasi erm Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն 1990 C 2 Marcel Leart La Question Armenienne a la Lumiere des Documents Paris 1913 Iki Komite ve Iki Kital Ahmet Refik Altinay Tarih Vakfi Yurt Yayinlari Istanbul 2010 ISBN 9789753332439