Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Mehmed Səbahəddin bəy (d. 13 fevral 1879 — ö. 30 iyun 1948) — türk siyasətçi, sosioloq və filosofu. Anası Osmanlı sülaləsinə mənsub olduğu üçün Sultanzadə olaraq anılır.
| Sultanzadə Səbahəddin | |
|---|---|
| سلطانزاد محمد صبادين بك | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | (69 yaşında) |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, sosioloq |
| Atası | Mahmud Cəlaləddin Paşa |
| Anası | Səniha Sultan |
| Həyat yoldaşı | Tabinak xanım |
| Uşağı | Fəthiyə Kendi |
| Ailəsi | Osmanlı xanədanı |
| Dini | Sünni, İslam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İlk illəri
1879-cu ildə İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Anası Sultan Əbdülməcidin qızı və Sultan Əbdülhəmidin ögey bacısı Səniha Sultan, atası isə kaptan-ı dərya Xəlil Rüfət Paşanın oğlu Mahmud Cəlaləddin Paşa idi. Dövrün ən güclü alimlərindən xüsusi dərslər aldı və əsl qərbli kimi böyüdüldü. Sultan Əbdülhəmidin ən yaxın adamlarından biri olan atası Mahmud Paşa ədliyə naziri olduğu müddətdə Çırağan hadisəsinə adı qarışmış, bu səbəblə vəzifədən alınaraq haqqında məhkəmə prosesi açılmışdır. Bu müddət ərzində atası o və qardaşı Lütfullah bəyin təhsili ilə yaxından məşğul olmuş, Səbahəddin bəy fransız dilini öyrənmişdir.
Mühacirət illəri və siyasi fəaliyyəti
Atası Mahmud Paşa 1899-cu ildə Sultan Əbdülhəmidə olan müxalifliyi səbəbilə o və qardaşı Lütfullah bəylə birlikdə Avropaya qaçdı. Əvvəlcə Marseldə, ardından Parisdə məskunlaşdılar. Atasının siyasi gücündən istifadə edərək Fransadakı jön türklər arasında rəğbət qazandı. Avropadakı Sultan Əbdülhəmid əleyhdarları arasında liderə çevrildi. Bİr müddət atasıyla birlikdə Misirə qaçsa da, daha sonra yenidən Parisə qayıtdı. Bu əsnada fransız pedaqoq Edmund Demolins ilə tanış oldu və yeni təhsil sisteminin qurulmasında iştirak etdi.
1900-cü ildə "Umum Osmanlı vatandaşlara" adlı bir bəyannaməylə jön türklərin konqres təşkil etməsi fikrini ortaya atdı və bu konqres 4 fevral 1902-ci ildə Parisdə baş tutdu. Səbahəddin bəy 1902-ci ildə Sultan Əbdülhəmidə qarşı bir çevrilişə cəhd etsə də, bu cəhd uğursuz oldu. 1906-cı ildə Təşəbbüs-ü şəxsi və Adəm-i mərkəziyyət cəmiyyətini qurdu. Cəmiyyətin rəsmi orqanı olan Tərəqqi jurnalını nəşr etdirdi. Aylıq nəşr olan bu jurnal 2 il boyunca dərc olundu.
Səbahəddin bəy 1908-ci ildəki çevrilişdən sonra jön türklərin qurduğu Osmanlı Əhrar cəmiyyətini dəstəklədi və pərdə arxasından idarə etdi. 1903-cü ildə vəfat edən və Fransada dəfn olunan atasının cənazəsini də özüylə birlikdə 1908-ci ildə İstanbula gətirən Səbahəddin bəy vətənə qayıtdı. Osmanlı Əhrar cəmiyyəti 1908-ci il seçimlərinə qatılsa da, məclisə daxil ola bilmədi. Çox keçmədən 31 mart hadisələrində iştirakı sübut edildi və cəmiyyət bağlandı. Sultanzadə Səbahəddin bəy həbs olundu ancaq Mahmud Şövkət Paşa və Xurşid Paşanın vasitəçiliyi ilə azadlığa buraxıldı. Daha sonra haqqında edam hökmü çıxdığı üçün yenidən ölkədən qaçdı.
1913-cü ildə İstanbuldakı Səbahəddin bəy tərəfdarları hökuməti devirmək və onu hökumətin başına gətirmək üçün yeni bir çevriliş plan hazırladılar. Planın ilk addımı isə sədrəzəm Mahmud Şövkət Paşanın öldürülmə qərarı oldu. 11 iyun 1913-cü ildə sui-qəsd baş tutdu. Nəticədə sui-qəsdçilər ələ keçirilərək edam edildilər. Səbahəddin bəy isə Parisdən qaçmağa məcbur oldu. Birinci Dünya müharibəsi illərində Avropanın müxtəlif yerlərində yaşamağa davam etdi.
Birinci Dünya müharibəsindəki məğlubiyyətin və İttihadçıların devrilməsindən sonra Səbahəddin bəy vətənə qayıtdı. Qayıtdıqdan sonra ilk iş olaraq vaxtilə qadağan edilən "Türkiyə necə xilas oluna bilər ?" əsərini nəşr etdirdi. Bundan başqa müxtəlif yazı işləriylə Anadoludakı milli mübarizə hərəkatını dəstəklədi. 1924-cü ildə Osmanlı sülaləsinin sürgün edilməsi haqqında qanundan sonra ölkəni tərk etdi.
Ölümü
Səbahəddin bəy 1948-ci ildə İsveçrədə vəfat etdi. Cənazəsi 1952-ci ildə Türkiyəyə gətirildi və babasıyla atasının dəfn olunduğu dəfn olundu.
Ailəsi
Çərkəz əsilli Tabinak xanımla evləndi və bu nikahdan bir qızı dünyaya gəldi.
- Fəthiyə Kendi (d. 1901 — ö. 1986)
Mənbə
- Murat Kılıç, Türk Siyasi Hayatında Bir Muhalif İsim ve Hareket: Prens Sabahaddin ve Meslek-i İçtima, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 2010/2, Sayı 2 [ölü keçid]
- Hakkı Uyar, Vatan Cephesi- Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmelere Bir Örnek, Büke Yayınları, İzmir, 2001 2012-02-11 at the Wayback Machine
- A. Gönül Palalar, Jön Türk Hareketi ve İkinci Meşrutiyet (Emekli Albay Ali İhsan Gürcan ile Söyleşi), Gaziler Dergisi, Sayı 144 2011-11-11 at the Wayback Machine
- Yücel Bulut, Bir sultanzadenin yönetim algısı, Anlayış Dergisi, mart 2004
- Leplay Okulu ve Prens Sabahattin, Tarih.gen.tr sitesi, Erişim tarihi:09.06.2011 2011-05-14 at the Wayback Machine
- Bayraktar, Bayram. "GÜNÜMÜZDE YENiDEN DEGERLENDiRiLMESi GEREKEN BiR DÜŞÜNÜR: PRENS SABAHATTiN BEY"
- Tanyol, Cahit.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Mehmed Sebaheddin bey d 13 fevral 1879 o 30 iyun 1948 turk siyasetci sosioloq ve filosofu Anasi Osmanli sulalesine mensub oldugu ucun Sultanzade olaraq anilir Sultanzade Sebaheddinسلطانزاد محمد صبادين بكSexsi melumatlarDogum tarixi 13 fevral 1879Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 30 iyun 1948 69 yasinda Defn yeriFealiyyeti siyasetci sosioloqAtasi Mahmud Celaleddin PasaAnasi Seniha SultanHeyat yoldasi Tabinak xanimUsagi Fethiye KendiAilesi Osmanli xanedaniDini Sunni Islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIlk illeri 1879 cu ilde Istanbulda dunyaya gelmisdir Anasi Sultan Ebdulmecidin qizi ve Sultan Ebdulhemidin ogey bacisi Seniha Sultan atasi ise kaptan i derya Xelil Rufet Pasanin oglu Mahmud Celaleddin Pasa idi Dovrun en guclu alimlerinden xususi dersler aldi ve esl qerbli kimi boyuduldu Sultan Ebdulhemidin en yaxin adamlarindan biri olan atasi Mahmud Pasa edliye naziri oldugu muddetde Ciragan hadisesine adi qarismis bu sebeble vezifeden alinaraq haqqinda mehkeme prosesi acilmisdir Bu muddet erzinde atasi o ve qardasi Lutfullah beyin tehsili ile yaxindan mesgul olmus Sebaheddin bey fransiz dilini oyrenmisdir Muhaciret illeri ve siyasi fealiyyeti Atasi Mahmud Pasa 1899 cu ilde Sultan Ebdulhemide olan muxalifliyi sebebile o ve qardasi Lutfullah beyle birlikde Avropaya qacdi Evvelce Marselde ardindan Parisde meskunlasdilar Atasinin siyasi gucunden istifade ederek Fransadaki jon turkler arasinda regbet qazandi Avropadaki Sultan Ebdulhemid eleyhdarlari arasinda lidere cevrildi BIr muddet atasiyla birlikde Misire qacsa da daha sonra yeniden Parise qayitdi Bu esnada fransiz pedaqoq Edmund Demolins ile tanis oldu ve yeni tehsil sisteminin qurulmasinda istirak etdi 1900 cu ilde Umum Osmanli vatandaslara adli bir beyannameyle jon turklerin konqres teskil etmesi fikrini ortaya atdi ve bu konqres 4 fevral 1902 ci ilde Parisde bas tutdu Sebaheddin bey 1902 ci ilde Sultan Ebdulhemide qarsi bir cevrilise cehd etse de bu cehd ugursuz oldu 1906 ci ilde Tesebbus u sexsi ve Adem i merkeziyyet cemiyyetini qurdu Cemiyyetin resmi orqani olan Tereqqi jurnalini nesr etdirdi Ayliq nesr olan bu jurnal 2 il boyunca derc olundu Sebaheddin bey 1908 ci ildeki cevrilisden sonra jon turklerin qurdugu Osmanli Ehrar cemiyyetini destekledi ve perde arxasindan idare etdi 1903 cu ilde vefat eden ve Fransada defn olunan atasinin cenazesini de ozuyle birlikde 1908 ci ilde Istanbula getiren Sebaheddin bey vetene qayitdi Osmanli Ehrar cemiyyeti 1908 ci il secimlerine qatilsa da meclise daxil ola bilmedi Cox kecmeden 31 mart hadiselerinde istiraki subut edildi ve cemiyyet baglandi Sultanzade Sebaheddin bey hebs olundu ancaq Mahmud Sovket Pasa ve Xursid Pasanin vasiteciliyi ile azadliga buraxildi Daha sonra haqqinda edam hokmu cixdigi ucun yeniden olkeden qacdi 1913 cu ilde Istanbuldaki Sebaheddin bey terefdarlari hokumeti devirmek ve onu hokumetin basina getirmek ucun yeni bir cevrilis plan hazirladilar Planin ilk addimi ise sedrezem Mahmud Sovket Pasanin oldurulme qerari oldu 11 iyun 1913 cu ilde sui qesd bas tutdu Neticede sui qesdciler ele kecirilerek edam edildiler Sebaheddin bey ise Parisden qacmaga mecbur oldu Birinci Dunya muharibesi illerinde Avropanin muxtelif yerlerinde yasamaga davam etdi Birinci Dunya muharibesindeki meglubiyyetin ve Ittihadcilarin devrilmesinden sonra Sebaheddin bey vetene qayitdi Qayitdiqdan sonra ilk is olaraq vaxtile qadagan edilen Turkiye nece xilas oluna biler eserini nesr etdirdi Bundan basqa muxtelif yazi isleriyle Anadoludaki milli mubarize herekatini destekledi 1924 cu ilde Osmanli sulalesinin surgun edilmesi haqqinda qanundan sonra olkeni terk etdi Olumu Sebaheddin bey 1948 ci ilde Isvecrede vefat etdi Cenazesi 1952 ci ilde Turkiyeye getirildi ve babasiyla atasinin defn olundugu defn olundu AilesiCerkez esilli Tabinak xanimla evlendi ve bu nikahdan bir qizi dunyaya geldi Fethiye Kendi d 1901 o 1986 MenbeMurat Kilic Turk Siyasi Hayatinda Bir Muhalif Isim ve Hareket Prens Sabahaddin ve Meslek i Ictima Suleyman Demirel Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi Yil 2010 2 Sayi 2 olu kecid Hakki Uyar Vatan Cephesi Turk Siyasal Yasaminda Cephelesmelere Bir Ornek Buke Yayinlari Izmir 2001 2012 02 11 at the Wayback Machine A Gonul Palalar Jon Turk Hareketi ve Ikinci Mesrutiyet Emekli Albay Ali Ihsan Gurcan ile Soylesi Gaziler Dergisi Sayi 144 2011 11 11 at the Wayback Machine Yucel Bulut Bir sultanzadenin yonetim algisi Anlayis Dergisi mart 2004 Leplay Okulu ve Prens Sabahattin Tarih gen tr sitesi Erisim tarihi 09 06 2011 2011 05 14 at the Wayback Machine Bayraktar Bayram GUNUMUZDE YENiDEN DEGERLENDiRiLMESi GEREKEN BiR DUSUNUR PRENS SABAHATTiN BEY Tanyol Cahit