Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Kiprin dövlət quruluşu - 1960-cı ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sistemi.
| Kipr Respublikası | |||
|---|---|---|---|
| Κυπριακή Δημοκρατία (yun.) Kıbrıs Cumhuriyeti (türk.) | |||
| |||
| Himn: Υμνος είς την Ελευθερίαν İmnos eis tin Eleuterian Azadlıq Himni | |||
| Tarixi | |||
| • Sürix və London razılaşmaları | 11 fevral 1959 | ||
| • Müstəqilliyin elanı | 16 avqust 1960 | ||
| • Aİ-yə qəbul | 1 may 2004 | ||
| Paytaxt | Nikosiya (Λευκωσία, Lefkoşa) | ||
| İdarəetmə forması | Prezident respublikası | ||
| Prezident | Nikos Anastasiadis | ||
| Parlament sədri | |||
| Sahəsi | Dünyada 167-ci | ||
| • Ümumi | 9251 km² | ||
| Əhalisi | |||
| • Əhali | 1 160 min (Şimali Kipr ilə) nəfər (157-ci) | ||
| • Sıxlıq | 125 nəf./km² (85-ci) | ||
| ÜDM (AQP) | |||
| • Ümumi | $22 721 milyon dollar (107-ci) | ||
| • Adambaşına | $29 853 dollar () | ||
| ÜDM (nominal) | |||
| • Ümumi (2008) | $24 922 milyon dollar (86-cı) | ||
| • Adambaşına | $32 745 dollar (26-cı) | ||
| İİİ (2009) | 0.914 (artış; 32-ci) | ||
Dövlət quruluşu
Kipr Respublikası əhdud hakimiyyətli prezident idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1960) 16 avqustda qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 16 avqust 1960-cı ildən qüvvədədir.
(1983-cü ildə Kipr adasının Türk icmasının məskunlaşdığı şimal hissəsində yaradılmış Şimali Kipr Türk Respublikası beynəlxalq aləmdə Türkiyədən başqa heç bir dövlət tərəfindən tanınmayan dövlət qurumudur. Şimali Kipr Türk Respublikası 1974-cü ildə yunan millətçilərinin qiyamından sonra Türkiyə tərəfindən adadakı türk icmasının təhlükəsizliyini qorumaq məqsədilə həyata keçirilən hərbi müdaxilə nəticəsində türk ordusunun nəzarətinə keçən torpaqlarda yaradılmışdır.
Adanın üçdə bir hissəsinə nəzarət edən Şimali Kipr Türk Respublikasısı dünya dövlətləri münaqişənin hüquqi həllinə qədər rəsmən tanımaq istəməsələr də, onlardan bir çoxu Şimali Kipr Türk Respublikası ilə qeyri-rəsmi iqtisadi və mədəni əlaqələr saxlayırlar).
İnzibati bölgüsü
33 bələdiyyəni (icma) birləşdirən Nikosiya (Şimali Kipr Türk Respublikasının bir hissəsi), Kireneya (Şimali Kipr Türk Respublikasının böyük hissəsi), Larnaka (Şimali Kipr Türk Respublikasının bir hissəsi), Limasol, Pafos və Famaqusta (Şimali Kipr Türk Respublikasının tam hissəsi) rayonlarına (eparxiya) bölünür .
Dövlət başçısı
Ümumxalq səsverməsi yolu ilə, 5 il müddətinə seçilən Prezident dövlət və hökumət başçısıdır. Prezident icra hakimiyyətini Nazirlər Şurasının vasitəsi ilə həyata keçirir. Dövlət başçısının səlahiyyəti dövlət siyasətinin mühüm məsələləri ilə bağlı vitse-prezidentə (münaqişə ilə əlaqədar olaraq vakant yerdir) veto hüququ verməklə məhdudlaşır.
Üzvləri (nazirlər) Nümayəndələr Palatasında seçilən Kipr Hökuməti İcra hakimiyyəti ilə yanaşı, Parlamentlə birlikdə qanunvericilik hakimiyyətini də həyata keçirir.
Qanunverici hakimiyyət
Bir palatalı Nümayəndələr Palatasıdır. Parlamentin 59 üzvündən 56-sı proporsional nümayəndəlik sistemi üzrə partiya siyahıları ilə, etnik azlıqları təmsil edən digər üç nəfər isə müşahidəçi üzv qismində 5 il müddətinə seçilir. Ölkədəki siyasi situasiya ilə əlaqədar olaraq Türk icması üçün nəzərdə tutulmuş 24 yer 1964-cü ildən açıq qalır.
Qanunların hazırlanması və qəbulu, illik dövlət büdcəsinin müzakirəsi və təsdiqi, beynəlxalq müqavilə və sazişlərin ratifikasiyası, Nazirlər Şurasının fəaliyyətinə ümumi nəzarət və Konstitusiya ilə nəzərdə tutulmuş digər mühüm funksiyalar bilavasitə Nümayəndələr Palatasının səlahiyyətlərinə aiddir.
Məhkəmə hakimiyyəti
Ölkədə məhkəmə hakimiyyəti, ən yüksək apelyasiya instansiyası sayılan Ali Məhkəmə, həmçinin hərbi, əmək, ailə, nəzarət və s. məsələlər üzrə ixtisaslaşmış dairə məhkəmələri tərəfindən həyata keçirilir.
Mənbə
- Statistical Service of the Republic of Cyprus(MS Excel), 2001 Population Census
- Preliminary Results of the Census of Population, 2011 Preliminary Results of the Census of Population, 2011
- Anastasiou, Harry (2008). Broken Olive Branch: Nationalism Ethnic Conflict and the Quest for Peace in Cyprus. Syracuse University Press. .
- Brewin, Christopher (2000). European Union and Cyprus. Eothen Press. .
- Dods, Clement (ed.) (1999). Cyprus: The Need for New Perspectives. The Eothen Press. .
- Durrell, Lawrence (1957). Bitter Lemons. Faber and Faber. .
- Faustmann, Hubert and Nicos Peristianis (2006). Britain and Cyprus: Colonialism and Post-Colonialism, 1878–2006. Bibliopolis. .
Xarici keçidlər
- Timeline of Cyprus by BBC
- Cyprus 2008-07-27 at the Wayback Machine from UCB Libraries GovPubs
- Cyprus information from the includes Background Notes, Country Study and major reports
- DMOZ-da Kiprin dövlət quruluşu
- Cyprus profile from the BBC News
- The UN in Cyprus
- Cypriot Pottery, Bryn Mawr College Art and Artifact Collections
- The Cesnola collection of Cypriot art : stone sculpture, a fully digitised text from The Metropolitan Museum of Art libraries
İstinadlar
- http://europa.eu/abc/maps/members/cyprus_en.htm 2009-04-18 at the Wayback Machine |title=EUROPA – The EU at a glance – Maps – Cyprus |work=Europa (web portal) |accessdate=27 March 2009
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Kiprin dovlet qurulusu 1960 ci ilde qebul edilmis Konstitusiyaya esasen huquqi siyasi inzibati iqtisadi ve ictimai munasibetler sistemi Kipr RespublikasiKypriakh Dhmokratia yun Kibris Cumhuriyeti turk BayraqHimn Ymnos eis thn Eley8erian Imnos eis tin Eleuterian Azadliq HimniTarixi Surix ve London razilasmalari 11 fevral 1959 Musteqilliyin elani 16 avqust 1960 AI ye qebul 1 may 2004Paytaxt Nikosiya Leykwsia Lefkosa Idareetme formasi Prezident respublikasiPrezident Nikos AnastasiadisParlament sedriSahesi Dunyada 167 ci Umumi 9251 km Ehalisi Ehali 1 160 min Simali Kipr ile nefer 157 ci Sixliq 125 nef km 85 ci UDM AQP Umumi 22 721 milyon dollar 107 ci Adambasina 29 853 dollar UDM nominal Umumi 2008 24 922 milyon dollar 86 ci Adambasina 32 745 dollar 26 ci III 2009 0 914 artis 32 ci Dovlet qurulusuKipr Respublikasi ehdud hakimiyyetli prezident idareetme usuluna malik respublikadir Milli bayram gunu olan musteqillik gunu 1960 16 avqustda qeyd olunur Olke Konstitusiyasi 16 avqust 1960 ci ilden quvvededir 1983 cu ilde Kipr adasinin Turk icmasinin meskunlasdigi simal hissesinde yaradilmis Simali Kipr Turk Respublikasi beynelxalq alemde Turkiyeden basqa hec bir dovlet terefinden taninmayan dovlet qurumudur Simali Kipr Turk Respublikasi 1974 cu ilde yunan milletcilerinin qiyamindan sonra Turkiye terefinden adadaki turk icmasinin tehlukesizliyini qorumaq meqsedile heyata kecirilen herbi mudaxile neticesinde turk ordusunun nezaretine kecen torpaqlarda yaradilmisdir Adanin ucde bir hissesine nezaret eden Simali Kipr Turk Respublikasisi dunya dovletleri munaqisenin huquqi helline qeder resmen tanimaq istemeseler de onlardan bir coxu Simali Kipr Turk Respublikasi ile qeyri resmi iqtisadi ve medeni elaqeler saxlayirlar Inzibati bolgusu33 belediyyeni icma birlesdiren Nikosiya Simali Kipr Turk Respublikasinin bir hissesi Kireneya Simali Kipr Turk Respublikasinin boyuk hissesi Larnaka Simali Kipr Turk Respublikasinin bir hissesi Limasol Pafos ve Famaqusta Simali Kipr Turk Respublikasinin tam hissesi rayonlarina eparxiya bolunur Dovlet bascisiUmumxalq sesvermesi yolu ile 5 il muddetine secilen Prezident dovlet ve hokumet bascisidir Prezident icra hakimiyyetini Nazirler Surasinin vasitesi ile heyata kecirir Dovlet bascisinin selahiyyeti dovlet siyasetinin muhum meseleleri ile bagli vitse prezidente munaqise ile elaqedar olaraq vakant yerdir veto huququ vermekle mehdudlasir Uzvleri nazirler Numayendeler Palatasinda secilen Kipr Hokumeti Icra hakimiyyeti ile yanasi Parlamentle birlikde qanunvericilik hakimiyyetini de heyata kecirir Qanunverici hakimiyyetBir palatali Numayendeler Palatasidir Parlamentin 59 uzvunden 56 si proporsional numayendelik sistemi uzre partiya siyahilari ile etnik azliqlari temsil eden diger uc nefer ise musahideci uzv qisminde 5 il muddetine secilir Olkedeki siyasi situasiya ile elaqedar olaraq Turk icmasi ucun nezerde tutulmus 24 yer 1964 cu ilden aciq qalir Qanunlarin hazirlanmasi ve qebulu illik dovlet budcesinin muzakiresi ve tesdiqi beynelxalq muqavile ve sazislerin ratifikasiyasi Nazirler Surasinin fealiyyetine umumi nezaret ve Konstitusiya ile nezerde tutulmus diger muhum funksiyalar bilavasite Numayendeler Palatasinin selahiyyetlerine aiddir Mehkeme hakimiyyetiOlkede mehkeme hakimiyyeti en yuksek apelyasiya instansiyasi sayilan Ali Mehkeme hemcinin herbi emek aile nezaret ve s meseleler uzre ixtisaslasmis daire mehkemeleri terefinden heyata kecirilir MenbeStatistical Service of the Republic of Cyprus MS Excel 2001 Population Census Preliminary Results of the Census of Population 2011 Preliminary Results of the Census of Population 2011 Anastasiou Harry 2008 Broken Olive Branch Nationalism Ethnic Conflict and the Quest for Peace in Cyprus Syracuse University Press ISBN 0 8156 3196 0 Brewin Christopher 2000 European Union and Cyprus Eothen Press ISBN 0 906719 24 0 Dods Clement ed 1999 Cyprus The Need for New Perspectives The Eothen Press ISBN 0 906719 23 2 Durrell Lawrence 1957 Bitter Lemons Faber and Faber ISBN 0 571 20155 5 Faustmann Hubert and Nicos Peristianis 2006 Britain and Cyprus Colonialism and Post Colonialism 1878 2006 Bibliopolis ISBN 978 3 933925 36 7 Xarici kecidlerTimeline of Cyprus by BBC Cyprus 2008 07 27 at the Wayback Machine from UCB Libraries GovPubs Cyprus information from the includes Background Notes Country Study and major reports DMOZ da Kiprin dovlet qurulusu Cyprus profile from the BBC News The UN in Cyprus Cypriot Pottery Bryn Mawr College Art and Artifact Collections The Cesnola collection of Cypriot art stone sculpture a fully digitised text from The Metropolitan Museum of Art librariesIstinadlarhttp europa eu abc maps members cyprus en htm 2009 04 18 at the Wayback Machine title EUROPA The EU at a glance Maps Cyprus work Europa web portal accessdate 27 March 2009