Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I Pavel (rus. Па́вел I Петро́вич); 20 sentyabr (1 oktyabr) 1754, Sankt-Peterburq – 11 (23) mart 1801 və ya 12 (24) mart 1801, Sankt-Peterburq) — Rusiya imperiyasının imperatorudur. Atasının II Yekaterinanın məşuqu Sergey Saltıkov olması barədə yayılan şayələrə baxmayaraq, III Pyotr və II Yekaterinanın yeganə oğlu olaraq qəbul edilir. Ömrünün böyük bir qismini anasının kölgəsində keçirən I Pavelin səltənəti suiqəsdçilər tərəfindən öldürülənədək 5 il davam etdi. Rusiya taxt-tac varisliyində qədim qanunları bərpa etdi və taxt əbədiyyətə qədər Romanovlar sülaləsinə verildi.
| I Pavel | |
|---|---|
| rus. Павел Петрович Романов | |
 | |
Oldenburqlar[d] | |
| 1 iyul 1773 – 14 dekabr 1773 | |
Holşteyn-Qottorp knyazlığı[d] | |
| 17 iyul 1762 – 1 iyul 1773 | |
prezident[d] (Admirallıq kollegiyası) | |
| 6 iyul 1762 – 6 noyabr 1796 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 20 sentyabr (1 oktyabr) 1754 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 11 (23) mart 1801(46 yaşında) və ya 12 (24) mart 1801(46 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | bıçaqlama[d], boğulma |
| Dəfn yeri | |
| Atası | III Pyotr |
| Anası | II Yekaterina |
| Həyat yoldaşları |
|
| Uşaqları | |
| | |
| Təltifləri |          |
| Monoqram |  |
| İmzası |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Uşaqlıq illəri
Pavel Sankt Peterburqda Yelizaveta Petrovnanın sarayında dünyaya gəldi. Anası Sofiya Avqust Frederik (sonradan II Yekaterina), atası isə imperatriça Yelizavetanın varisi olan Pyotr Fyodoroviçdir. Dünyaya gəldikdən sonra imperatriça Yelizavetanın əmrilə dərhal anasından alındı, xüsusi dayələr və Nikita İvanoviç Panin tərəfindən böyüdüldü. Halbuki N. İ. Paninin qardaşı oğlu I Pavelin qatillərindən biri oldu. 1771-ci ildə tifus xəstəliyinə tutulmuş, bu səbəbdən üzündə ləkələr olmuşdur. Bəzi tarixçilərə görə, II Yekaterina oğluna nifrət edirdi və bir neçə dəfə onu öldürməyə cəhd etmişdir.
Rusiya sarayı artıq xəstə və zəif bir uşaq üçün ideal bir ev deyildi. 1773-cü ildə anasının təzyiqi ilə Nataliya Alekseyevna ilə evləndi və imperator olaraq hazırlanması üçün dövlət dumasının iclaslarında iştirak etməsi üçün icazə verildi.
Pavelin ilk xanımı doğum əsnasında vəfat etmiş, bu səbəbdən anası II Yekaterinanın tərtibi ilə 7 oktyabr 1776 tarixində Mariya Feodorovna ilə evləndi. 1777-ci ildə ilk övladları dünyaya gəlmiş, bu münasibətlə imperatriça Yelizaveta cütlüyə Pavlovski Sarayını hədiyyə etdi. Ardından cütlük 1781–1782 tarixlərində Qərbi Avropaya səyahətə çıxdı. 1783-cü ildə cütlük imperatriça Yelizavetanın əmrilə Böyük Qatçina sarayında göndərildi və burada ev həbsinə salındı.
Anası ilə münasibəti
II Yekaterina ilə oğlu və varisi olan Pavel arasında hakimiyyətin ilk illərində olduqca soyuq münasibət var idi. Pavelin bibisi və o illərdə imperatriça olan Yelizaveta Petrovna ana ilə oğlu bir-birindən ayrı saxlayır, hətta hələ südəmər körpə ikən yalnız müəyyən günlərdə görüşməklərinə icazə verirdi. Ancaq imperatriça heç vaxt evlənməmiş və uşaq sahibi olmamışdı. Buna görə də balaca Pavelə lazımi qayğını göstərə bilmədi. Kiçik vəliəhd dayələrin əlində böyüməyə başladı. Hətta o dönəm saray xadimlərindən birinin yazdığına görə, bir dəfə balaca Pavel beşikdən düşmüş və bütün gecəni yerdə qalmışdı.
İmperatriça Yelizavetanın vəfatından sonra da anası Yekaterina ilə münasibətləri düzəlməyən Pavelin gənclik illəri anasının sevgililərini qısqanmaqla keçirdi. Hətta saray tarixçisinin qeydlərinə görə, imperatriça Yekaterina öz ad günlərindən birində oğluna sadə bir saat, saray nədimlərindən birinə isə 50 min rubl hədiyyə etmişdi. Bir çox tarixçilərə görə, ana ilə oğul arasındakı bu soyuqluğun əsas səbəbi Pavelin uşaqlığından bəri anasından ayrı qalması idi. Ancaq bir qrup tarixçi bunun səbəbini hakimiyyət mübarizəsində görür. Belə ki, II Yekaterina səltənəti dövründə oğlunu hakimiyyətdən uzaq tutmuş, hətta Pavelin böyük oğlu Aleksandr dünyaya gəldikdən sonra vəliəhd olaraq oğlu yox, nəvəsini seçməyə qərar vermişdi. Bu isə mövcud mübarizəni daha da kəskinləşdirdi.
İmperatriça Yekaterinanın mütləq hakimiyyəti və saraydakı gücü Pavel ilə münasibətlərini daha da sərtləşdirirdi. Anasının yeritdiyi daxili və xarici siyasətə açıq olaraq qarşı çıxır, hətta hərbi sahədə yazdığı qısa məzmunlu əsərlərdə anasının siyasətinə zidd olaraq müdafiə siyasətini təbliğ edirdi.
Bir neçə il sonra Pavel böyüyən ailəsi ilə Böyük Qatçina sarayında qalmağa başladı. Həm imperiya sarayından uzaq qaldığı, həm də Prussiyaya olan hücumlara daha yaxından nəzarət etməsi baxımından Pavel bu vəziyyətdən olduqca razı idi. II Yekaterina isə oğlu böyüdükcə onun saraydakı vəzifələrindən imtina etməsindən olduqca məmnun idi. Çünki əsas hədəfi nəvəsi Aleksandrı varis elan etmək idi. Nəhayət, 1787-ci ildə hərəkətə keçən II Yekaterina oğlunu varislikdən uzaqlaşdırmağa başladı. Pavelin dünyaya gələn iki oğlunu — Aleksandr və Konstantini eynən oğlu kimi analarından ayırdı və öz nəzarətinə aldı. Vəliəhd Pavelin yox, Rusiya imperiyasının yüksəlişi üçün nəvəsi Aleksandrı əsl imperator kimi böyütməyə başlayan II Yekaterina tez-tez müəllimlərlə görüşür, hətta Aleksandrın anasına oğlunun vəliəhdliyi ilə bağlı sənədi belə imzalatmışdı. Ancaq cəhd olunan 2 təşəbbüs də uğursuz keçdi və Aleksandr atası Pavelin vəliəhdliyini qəbul etdi.
Taxta çıxışı
II Yekaterina 17 noyabr 1796 tarixində iflic keçirdi və vəfat etdi. İmperator olaraq Pavelin ilk işi mərhum imperatriçanın vəsiyyətnaməsini aradan qaldırmaq oldu. Çünki sarayda yayılan şayələrə görə, imperatriça öz vəsiyyətnaməsində taxtı nəvəsi Aleksandra buraxmışdı. Nəhayət, vəsiyyətnamə ələ keçirildi və yox edildi. Pavelin səltənət illərində qəbul etdiyi "Pavel Qanunnaməsi" ilə taxtını və səltənətini mühafizə etdi və vəliəhd olaraq oğlu Aleksandrı elan etdi.
Sabiq imperatriça Yekaterinanın son əmri ilə Cənubi Qafqaza səfərə çıxan ordu Pavelin əmrilə bir ay ərzində geri çağırıldı. Atası III Pyotrun məzarı açıldı və böyük mərasimlə Pyotr və Pavel kafedralındakı kral məzarlığına dəfn olundu. 35 il əvvəl atasını qətlə yetirən Qraf Aleksey Orlova tacqoyma mərasimində imperator tacını gətirtdi. Mixaylov qəsri yaxınlığında ilk Rusiya imperatorunun abidəsindəki kitabəyə rusca "Böyük böyük nəvədən böyük-böyük babaya" yazısını yazdırdı. Əslində bütün bu fəaliyyətləri Romanovlar sülaləsindən gəldiyini sübut etmək üçün etməkdə idi.
Daxili siyasəti
İmperator Pavel idealist və səxavətli idi ancaq olduqca kindar və çox dəyişkən təbiətli idi. Onun Romanovlar sülaləsindən olmadığını qeyd etsələr də, özündən əvvəlki çarlarla çox bənzər xüsusiyyətləri vardı. Səltənətinin ilk ilində Pavel anasının sərt siyasətini tamamilə tərsinə çevirdi. Hər nə qədər Yakobinçilər tərəfindən tənqid olunsa da, II Yekaterinanın ən sərt tənqidçisi А. N. Radişevi sürgündən geri qaytardı. Bundan başqa Leninqrad vilayətində həbs olunan N. İ. Novikov və A. T. B. Kostyuşkanı xilas etdi ancaq azadlığa çıxan bu şəxslər öz mülklərində polis nəzarətində yaşadı. Rus əsilzadələrini gücləndirmək və hakimiyyətə tabe etmək üçün islahatlar apardı və anasının 34 il boyunca əsilzadələrə payladığı imtiyazları, oğlu Pavel 5 ilin içində payladı. 7 marşal və 333 ordu generalı sırf siyasətlərinə qaşı çıxdığı üçün ya vəzifələrini, ya da canlarını itirdi.
Pavel ordunu yenidən tərtib etmək üçün çox da bəyənilməyən bir metoda əl atdı. II Yekaterinanın dövründə, Qriqori Potyomkin əsgərləri ucuz və olduqca rahat geyimlə təmin etmişdi. Ancaq Pavel atasının dövründə Prussiya ordusundan nümunə alınan geyimləri geri qaytardı. İmperator hərbi parad və mərasimləri sevirdi. Hər səhər tezdən hava şəraitindən asılı olmayaraq sarayın önündə hərbi parad olmalı, səhv edən əsgərlər qamçılanır və hətta Sibirə sürgün edilirdi.
ilə olan gizli münasibəti səbəbilə böyük xərc çəkərək paytaxtda və ətrafında 3 saray inşa etdirdi. Anasının sevgililərindən olan general Qriqori Potyomkinin məzarını açdıraraq darmadağın etdi.
İstinadlar
- Павел I (rus.). // Русский биографический словарь / под ред. А. А. Половцов СПб: 1902. Т. 13. С. 4–64.
- Paul I. (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911. Vol. 20. P. 957.
- ПАВЕЛ I // Большая российская энциклопедия (rus.). Москва: Большая российская энциклопедия, 2004. Т. 25. С. 11–14.
- Павел I (российский император) // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
I Pavel rus Pa vel I Petro vich 20 sentyabr 1 oktyabr 1754 Sankt Peterburq 11 23 mart 1801 ve ya 12 24 mart 1801 Sankt Peterburq Rusiya imperiyasinin imperatorudur Atasinin II Yekaterinanin mesuqu Sergey Saltikov olmasi barede yayilan sayelere baxmayaraq III Pyotr ve II Yekaterinanin yegane oglu olaraq qebul edilir Omrunun boyuk bir qismini anasinin kolgesinde keciren I Pavelin selteneti suiqesdciler terefinden oldurulenedek 5 il davam etdi Rusiya taxt tac varisliyinde qedim qanunlari berpa etdi ve taxt ebediyyete qeder Romanovlar sulalesine verildi I Pavelrus Pavel Petrovich RomanovOldenburqlar d 1 iyul 1773 14 dekabr 1773Holsteyn Qottorp knyazligi d 17 iyul 1762 1 iyul 1773prezident d Admiralliq kollegiyasi 6 iyul 1762 6 noyabr 1796Sexsi melumatlarDogum tarixi 20 sentyabr 1 oktyabr 1754Dogum yeri Sankt Peterburq Rusiya imperiyasiVefat tarixi 11 23 mart 1801 46 yasinda ve ya 12 24 mart 1801 46 yasinda Vefat yeri Sankt Peterburq Rusiya imperiyasiVefat sebebi bicaqlama d bogulmaDefn yeri Pyotr ve Pavel kafedraliAtasi III PyotrAnasi II YekaterinaHeyat yoldaslari Nataliya Alekseyevna 29 sentyabr 10 oktyabr 1773 10 oktyabr 1773 15 26 aprel 1776 Mariya Feodorovna 26 sentyabr 7 oktyabr 1776 7 oktyabr 1776 Usaqlari I Aleksandr Konstantin Pavlovic I Nikolay Aleksandra Pavlovna Yelena Pavlovna Mariya Pavlovna Yekaterina Pavlovna Olqa Pavlovna Anna Pavlovna Mixail PavlovicTeltifleriMonoqramImzasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarUsaqliq illeriPavel Sankt Peterburqda Yelizaveta Petrovnanin sarayinda dunyaya geldi Anasi Sofiya Avqust Frederik sonradan II Yekaterina atasi ise imperatrica Yelizavetanin varisi olan Pyotr Fyodorovicdir Dunyaya geldikden sonra imperatrica Yelizavetanin emrile derhal anasindan alindi xususi dayeler ve Nikita Ivanovic Panin terefinden boyuduldu Halbuki N I Paninin qardasi oglu I Pavelin qatillerinden biri oldu 1771 ci ilde tifus xesteliyine tutulmus bu sebebden uzunde lekeler olmusdur Bezi tarixcilere gore II Yekaterina ogluna nifret edirdi ve bir nece defe onu oldurmeye cehd etmisdir Nataliya Alekseyevna 1776 Rusiya sarayi artiq xeste ve zeif bir usaq ucun ideal bir ev deyildi 1773 cu ilde anasinin tezyiqi ile Nataliya Alekseyevna ile evlendi ve imperator olaraq hazirlanmasi ucun dovlet dumasinin iclaslarinda istirak etmesi ucun icaze verildi Mariya Feodorovna 1777 Pavelin ilk xanimi dogum esnasinda vefat etmis bu sebebden anasi II Yekaterinanin tertibi ile 7 oktyabr 1776 tarixinde Mariya Feodorovna ile evlendi 1777 ci ilde ilk ovladlari dunyaya gelmis bu munasibetle imperatrica Yelizaveta cutluye Pavlovski Sarayini hediyye etdi Ardindan cutluk 1781 1782 tarixlerinde Qerbi Avropaya seyahete cixdi 1783 cu ilde cutluk imperatrica Yelizavetanin emrile Boyuk Qatcina sarayinda gonderildi ve burada ev hebsine salindi Anasi ile munasibeti II Yekaterina ile oglu ve varisi olan Pavel arasinda hakimiyyetin ilk illerinde olduqca soyuq munasibet var idi Pavelin bibisi ve o illerde imperatrica olan Yelizaveta Petrovna ana ile oglu bir birinden ayri saxlayir hetta hele sudemer korpe iken yalniz mueyyen gunlerde gorusmeklerine icaze verirdi Ancaq imperatrica hec vaxt evlenmemis ve usaq sahibi olmamisdi Buna gore de balaca Pavele lazimi qaygini gostere bilmedi Kicik veliehd dayelerin elinde boyumeye basladi Hetta o donem saray xadimlerinden birinin yazdigina gore bir defe balaca Pavel besikden dusmus ve butun geceni yerde qalmisdi Imperatrica Yelizavetanin vefatindan sonra da anasi Yekaterina ile munasibetleri duzelmeyen Pavelin genclik illeri anasinin sevgililerini qisqanmaqla kecirdi Hetta saray tarixcisinin qeydlerine gore imperatrica Yekaterina oz ad gunlerinden birinde ogluna sade bir saat saray nedimlerinden birine ise 50 min rubl hediyye etmisdi Bir cox tarixcilere gore ana ile ogul arasindaki bu soyuqlugun esas sebebi Pavelin usaqligindan beri anasindan ayri qalmasi idi Ancaq bir qrup tarixci bunun sebebini hakimiyyet mubarizesinde gorur Bele ki II Yekaterina selteneti dovrunde oglunu hakimiyyetden uzaq tutmus hetta Pavelin boyuk oglu Aleksandr dunyaya geldikden sonra veliehd olaraq oglu yox nevesini secmeye qerar vermisdi Bu ise movcud mubarizeni daha da keskinlesdirdi Imperatrica Yekaterinanin mutleq hakimiyyeti ve saraydaki gucu Pavel ile munasibetlerini daha da sertlesdirirdi Anasinin yeritdiyi daxili ve xarici siyasete aciq olaraq qarsi cixir hetta herbi sahede yazdigi qisa mezmunlu eserlerde anasinin siyasetine zidd olaraq mudafie siyasetini teblig edirdi Bir nece il sonra Pavel boyuyen ailesi ile Boyuk Qatcina sarayinda qalmaga basladi Hem imperiya sarayindan uzaq qaldigi hem de Prussiyaya olan hucumlara daha yaxindan nezaret etmesi baximindan Pavel bu veziyyetden olduqca razi idi II Yekaterina ise oglu boyudukce onun saraydaki vezifelerinden imtina etmesinden olduqca memnun idi Cunki esas hedefi nevesi Aleksandri varis elan etmek idi Nehayet 1787 ci ilde herekete kecen II Yekaterina oglunu varislikden uzaqlasdirmaga basladi Pavelin dunyaya gelen iki oglunu Aleksandr ve Konstantini eynen oglu kimi analarindan ayirdi ve oz nezaretine aldi Veliehd Pavelin yox Rusiya imperiyasinin yukselisi ucun nevesi Aleksandri esl imperator kimi boyutmeye baslayan II Yekaterina tez tez muellimlerle gorusur hetta Aleksandrin anasina oglunun veliehdliyi ile bagli senedi bele imzalatmisdi Ancaq cehd olunan 2 tesebbus de ugursuz kecdi ve Aleksandr atasi Pavelin veliehdliyini qebul etdi Taxta cixisiPavlovski qesri onundeki Imperator Pavel abidesi II Yekaterina 17 noyabr 1796 tarixinde iflic kecirdi ve vefat etdi Imperator olaraq Pavelin ilk isi merhum imperatricanin vesiyyetnamesini aradan qaldirmaq oldu Cunki sarayda yayilan sayelere gore imperatrica oz vesiyyetnamesinde taxti nevesi Aleksandra buraxmisdi Nehayet vesiyyetname ele kecirildi ve yox edildi Pavelin seltenet illerinde qebul etdiyi Pavel Qanunnamesi ile taxtini ve seltenetini muhafize etdi ve veliehd olaraq oglu Aleksandri elan etdi I Pavelin imperator monoqrami Sabiq imperatrica Yekaterinanin son emri ile Cenubi Qafqaza sefere cixan ordu Pavelin emrile bir ay erzinde geri cagirildi Atasi III Pyotrun mezari acildi ve boyuk merasimle Pyotr ve Pavel kafedralindaki kral mezarligina defn olundu 35 il evvel atasini qetle yetiren Qraf Aleksey Orlova tacqoyma merasiminde imperator tacini getirtdi Mixaylov qesri yaxinliginda ilk Rusiya imperatorunun abidesindeki kitabeye rusca Boyuk boyuk neveden boyuk boyuk babaya yazisini yazdirdi Eslinde butun bu fealiyyetleri Romanovlar sulalesinden geldiyini subut etmek ucun etmekde idi Daxili siyasetiImperator Pavel idealist ve sexavetli idi ancaq olduqca kindar ve cox deyisken tebietli idi Onun Romanovlar sulalesinden olmadigini qeyd etseler de ozunden evvelki carlarla cox benzer xususiyyetleri vardi Seltenetinin ilk ilinde Pavel anasinin sert siyasetini tamamile tersine cevirdi Her ne qeder Yakobinciler terefinden tenqid olunsa da II Yekaterinanin en sert tenqidcisi A N Radisevi surgunden geri qaytardi Bundan basqa Leninqrad vilayetinde hebs olunan N I Novikov ve A T B Kostyuskani xilas etdi ancaq azadliga cixan bu sexsler oz mulklerinde polis nezaretinde yasadi Rus esilzadelerini guclendirmek ve hakimiyyete tabe etmek ucun islahatlar apardi ve anasinin 34 il boyunca esilzadelere payladigi imtiyazlari oglu Pavel 5 ilin icinde payladi 7 marsal ve 333 ordu generali sirf siyasetlerine qasi cixdigi ucun ya vezifelerini ya da canlarini itirdi Pavel ordunu yeniden tertib etmek ucun cox da beyenilmeyen bir metoda el atdi II Yekaterinanin dovrunde Qriqori Potyomkin esgerleri ucuz ve olduqca rahat geyimle temin etmisdi Ancaq Pavel atasinin dovrunde Prussiya ordusundan numune alinan geyimleri geri qaytardi Imperator herbi parad ve merasimleri sevirdi Her seher tezden hava seraitinden asili olmayaraq sarayin onunde herbi parad olmali sehv eden esgerler qamcilanir ve hetta Sibire surgun edilirdi ile olan gizli munasibeti sebebile boyuk xerc cekerek paytaxtda ve etrafinda 3 saray insa etdirdi Anasinin sevgililerinden olan general Qriqori Potyomkinin mezarini acdiraraq darmadagin etdi IstinadlarPavel I rus Russkij biograficheskij slovar pod red A A Polovcov SPb 1902 T 13 S 4 64 Paul I ing Encyclopaedia Britannica a dictionary of arts sciences literature and general information H Chisholm 11 New York Cambridge England University Press 1911 Vol 20 P 957 PAVEL I Bolshaya rossijskaya enciklopediya rus Moskva Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 T 25 S 11 14 Pavel I rossijskij imperator Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969