Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I Filipp (fr. Philippe Ier d'Orléans; 21 sentyabr 1640[…], Sen-Jermen-an-Le[d] – 9 iyun 1701[…], Sen-Klu) — Fransa kralı XIII Lüdovikin oğlu, Orlean hersoqu.
| I Filipp | |
|---|---|
| fr. Philippe d'Orléans | |
 | |
| 10 may 1661 – 9 iyun 1701 | |
| Əvvəlki | Orleanlı Qaston |
| Sonrakı | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 21 sentyabr 1640[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 9 iyun 1701[…](60 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | insult |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | rəsm kolleksioneri[d], hərbi qulluqçu |
| Atası | XIII Lüdovik |
| Anası | Avstriyalı Anna |
| Uşaqları | |
| Dini | Roma-Katolik kilsəsi |
| Rütbəsi | general |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
21 sentyabr 1640-cı ildə Sen-Jermendə dünyaya gəldi. Atası Fransa kralı XIII Lüdovik, anası isə İspaniya kralı III Filippin qızı Annadır. Doğumu Parisdə top atəşləriylə elan olundu. Doğumundan bir neçə saat sonra mərasimlə vəftiz edildi və ənənəvi olaraq, kralın kiçik oğullarına verilən Anju hersoqu ünvanı verildi. Hələ 3 yaşında ikən atası vəfat etdi və özündən 2 yaş böyük qardaşı XIV Lüdovik Fransa kralı, anası Avstriyalı Anna isə kral naibəsi təyin edildi.
1647-ci ilin payızında çiçək xəstəliyinə tutuldu və müalicəsinin ardından 11 may 1648-ci ildə keçirilən rəsmi mərasimlə ikinci dəfə vəftiz edildi. Əmisi Orleanlı Qaston xaç atası, İngiltərə kraliçası olan bibisi Henretta Mariya isə xaç anası seçildi. Ardından təhsil həyatına başladı və əcnəbi dillər, tarix, ədəbiyyat, riyaziyyat üzrə dərslər aldı.
Hələ 8 yaşında ikən Fransada Fronda adlanan vətəndaş müharibəsi başladı. 9 fevral 1651-ci ildə gecə saatlarında təhlükəsizlik məqsədilə ailəsiylə birlikdə Parisdən qaçırıldı. 1653-cü ilədək davam edən bu müharibənin sonunda monarxiya tərəfdarları qalib gəldi. 7 iyun 1654-cü ildə keçirilən qardaşı XIV Lüdovikin rəsmi tacqoyma mərasimində iştirak etdi və Şarlmanın tacını qardaşının başına o qoydu.
1658-ci ilin iyununda qardaşı XIV Lüdovikin səhhəti anidən pisləşdi. Tifus olduğu ehtimal olundu və ölməsi gözlənildiyi halda iyulun sonlarında sağaldı. Onun xəstəliyi boyunca taxtın varisi olaraq göz önündə tutuldu.
Əmisi və xaç atası olan Orleanlı Qastonun 1660-cı ildə vəfat etməsinin ardından sahib olduğu bütün ünvanlar səltənətlə birləşdi. Kralın kiçik qardaşı olaraq, Orlean hersoqluğu onun haqqı idi və 10 may 1661-ci ildə keçirilən rəsmi mərasimlə Orlean hersoqu elan olundu. Vaxtilə atası XIII Lüdovik və əmisi Orleanlı Qaston arasında gedən taxt mübarizəsi göz önündə tutularaq, Filippin bütün həyatı nəzarət altında keçdi. Öz mülkləri istisna olmaqla, kral xəzinəsindən heç bir gəliri yox idi.
Uşaqlığı boyunca dövrün dəbinə uyğun olaraq qadın paltarları geyindirilən Filipp, bu vərdişini sonrakı illərdə də davam etdirdi. İki dəfə evlənməsinə baxmayaraq, oğlan sevgililəri vardı və bu həyatını açıq şəkildə yaşayırdı.
Qardaşı XIV Lüdovikin 9 iyun 1660-cı ildə Mariya Tereza ilə evlənməsinin ardından, anası kraliça Anna digər oğlu Filippin evlilik məsələsiylə məşğul oldu. Ən güclü namizəd isə bibisi İngiltərə kraliçası Henretta Mariyanın qızı idi. Belə ki, bibisinin əri olan İngiltərə kralı I Karl ölkədəki parlament tərəfdarlarıyla mübarizədə məğlub olmuşdu və bibisi digər ailə üzvləriylə birlikdə 1644-cü ildə Fransaya sığınmışdı. O əsnada yeni doğulan nın uşaqlıq və gənclik illəri Fransa saraylarında keçmişdi. İngiltərədə monarxiyanın bərpasının ardından böyük qardaşı II Karl 1660-cı ildə taxta çıxdı və onunla birlikdə İngiltərəyə qayıtdı. Elə həmin il 22 noyabr 1660-cı ildə kraliça Anna üçün İngiltərə sarayına rəsmi müraciət etdi. Razılıq əsasında 30 mart 1661-ci ildə cütlük nigahlandı və ertəsi gün keçirilən mərasimlə evləndilər.
Fransada məşhur və sevilən biri olsa da, nın vəliəhdlə evlənməsinin ardından haqqında şayələr gəzməyə başladı. Filippin qardaşı XIV Lüdoviklə olduqca yaxın münasibət saxlaması sarayda xoş qarşılanmadı. Hətta ilk övladı Mariya Luizanın atasının Filipp deyil, kral olduğu iddia edildi. Bütün bu şayələr kraliça Annanın məsələyə müdaxilə etməsiylə sonlandı. Digər yandan Filippin oğlan sevgililəriiylə münasibəti də davam edirdi. Bunlardan ən məşhuru isə Lorreynli Filipp idi. Ərinin sevgilisi olan bu fransız əsilzadəsini kral XIV Lüdovikə şikayət edən 1670-cı ilin yanvarında əsilzadənin Romaya sürgün edilməsinə nail oldu. O əsnada ispanlarla müharibədə olan Filipp isə bundan xəbər tutan kimi cəbhədən döndü və qardaşını razı salaraq bu sürgün qərarını dəyişdi. Ardından xanımını da alaraq paytaxtdan uzaqlaşdı. Çox keçmədən nın səhhəti pisləşdi. Əri tərəfindən zəhərləndiyini iddia etdi və 30 iyun 1670-ci ildə gənc yaşda vəfat etdi.
Cütlüyün bu nigahdan 4 övladı doğulsa da, bunlardan yalnız ikisi yetkinlik yaşına çatdı.
- Mariya Luiza, İspaniya kraliçası
- Filipp Karl, Valua hersoqu (16 iyul 1664 - 8 dekabr 1666)
- Ölü doğulan bir qız uşağı (9 iyul 1665)
- , Sardiniya kraliçası
Bir oğul varisi olmadığı üçün XIV Lüdovik qardaşını yenidən evləndirmək niyyətində idi. Bu dəfəki namizəd isə Pfals kürfürstü I Karl Lüdviqin qızı oldu. Kalvinist olan gələn namizədinin Roma-Katolikliyinə keçməsinin ardından, cütlük 16 noyabr 1671-ci ildə evləndi. Evliliyin ilk illəri xoşbəxt keçdi və ərinin ilk nigahından doğulan qızlarını da himayəsinə aldı. Cütlüyün bu nigahdan 3 övladı dünyaya gəlsə də, ilk övladları 3 yaşında vəfat etdi.
- Aleksandr Lui, Valua hersoqu (2 iyun 1673 - 16 mart 1676)
- , Orlean hersoqu
- Elizabet Şarlotta, (13 sentyabr 1676 - 24 dekabr 1744)
9 iyun 1701-ci ildə iflic keçirərək vəfat edən Filippin cənazəsi 21 iyunda keçirilən rəsmi mərasimlə Sen-Deni bazilikasına dəfn olundu.
Mənbə
- Seward, Desmond (1973). Prince of the Renaissance: The Golden Life of François I. New York: Macmillan Publishing Co.
- Baumgartner, Frederic J (1988). Henry II, King of France, 1547–1559. Duke University Press.
- Plowden, Alison (2011). Marriage With My Kingdom. The History Press.
- Frieda, Leonie (2003). Catherine de Medici: Renaissance Queen of France. HarperCollins.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Philippe I de France duc dOrleans // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Catalog of the German National Library (alm.).
- Kindred Britain.
- Bradbury, Jim (2007). The Capetians: The History of a Dynasty. Continuum International Publishing Group.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
I Filipp fr Philippe Ier d Orleans 21 sentyabr 1640 Sen Jermen an Le d 9 iyun 1701 Sen Klu Fransa krali XIII Ludovikin oglu Orlean hersoqu I Filippfr Philippe d Orleans12 Orlean hersoqu10 may 1661 9 iyun 1701EvvelkiOrleanli QastonSonrakiSexsi melumatlarDogum tarixi 21 sentyabr 1640 1640 09 21 Dogum yeri Sen Jermen an Le d Vefat tarixi 9 iyun 1701 1701 06 09 60 yasinda Vefat yeri Sen KluVefat sebebi insultDefn yeri Sen Deni bazilikasiFealiyyeti resm kolleksioneri d herbi qulluqcuAtasi XIII LudovikAnasi Avstriyali AnnaUsaqlari Orleanli Mariya LuizaDini Roma Katolik kilsesiRutbesi general Vikianbarda elaqeli mediafayllar 21 sentyabr 1640 ci ilde Sen Jermende dunyaya geldi Atasi Fransa krali XIII Ludovik anasi ise Ispaniya krali III Filippin qizi Annadir Dogumu Parisde top atesleriyle elan olundu Dogumundan bir nece saat sonra merasimle veftiz edildi ve enenevi olaraq kralin kicik ogullarina verilen Anju hersoqu unvani verildi Hele 3 yasinda iken atasi vefat etdi ve ozunden 2 yas boyuk qardasi XIV Ludovik Fransa krali anasi Avstriyali Anna ise kral naibesi teyin edildi 1647 ci ilin payizinda cicek xesteliyine tutuldu ve mualicesinin ardindan 11 may 1648 ci ilde kecirilen resmi merasimle ikinci defe veftiz edildi Emisi Orleanli Qaston xac atasi Ingiltere kralicasi olan bibisi Henretta Mariya ise xac anasi secildi Ardindan tehsil heyatina basladi ve ecnebi diller tarix edebiyyat riyaziyyat uzre dersler aldi Hele 8 yasinda iken Fransada Fronda adlanan vetendas muharibesi basladi 9 fevral 1651 ci ilde gece saatlarinda tehlukesizlik meqsedile ailesiyle birlikde Parisden qacirildi 1653 cu iledek davam eden bu muharibenin sonunda monarxiya terefdarlari qalib geldi 7 iyun 1654 cu ilde kecirilen qardasi XIV Ludovikin resmi tacqoyma merasiminde istirak etdi ve Sarlmanin tacini qardasinin basina o qoydu 1658 ci ilin iyununda qardasi XIV Ludovikin sehheti aniden pislesdi Tifus oldugu ehtimal olundu ve olmesi gozlenildiyi halda iyulun sonlarinda sagaldi Onun xesteliyi boyunca taxtin varisi olaraq goz onunde tutuldu Emisi ve xac atasi olan Orleanli Qastonun 1660 ci ilde vefat etmesinin ardindan sahib oldugu butun unvanlar seltenetle birlesdi Kralin kicik qardasi olaraq Orlean hersoqlugu onun haqqi idi ve 10 may 1661 ci ilde kecirilen resmi merasimle Orlean hersoqu elan olundu Vaxtile atasi XIII Ludovik ve emisi Orleanli Qaston arasinda geden taxt mubarizesi goz onunde tutularaq Filippin butun heyati nezaret altinda kecdi Oz mulkleri istisna olmaqla kral xezinesinden hec bir geliri yox idi Usaqligi boyunca dovrun debine uygun olaraq qadin paltarlari geyindirilen Filipp bu verdisini sonraki illerde de davam etdirdi Iki defe evlenmesine baxmayaraq oglan sevgilileri vardi ve bu heyatini aciq sekilde yasayirdi Qardasi XIV Ludovikin 9 iyun 1660 ci ilde Mariya Tereza ile evlenmesinin ardindan anasi kralica Anna diger oglu Filippin evlilik meselesiyle mesgul oldu En guclu namized ise bibisi Ingiltere kralicasi Henretta Mariyanin qizi idi Bele ki bibisinin eri olan Ingiltere krali I Karl olkedeki parlament terefdarlariyla mubarizede meglub olmusdu ve bibisi diger aile uzvleriyle birlikde 1644 cu ilde Fransaya siginmisdi O esnada yeni dogulan nin usaqliq ve genclik illeri Fransa saraylarinda kecmisdi Ingilterede monarxiyanin berpasinin ardindan boyuk qardasi II Karl 1660 ci ilde taxta cixdi ve onunla birlikde Ingiltereye qayitdi Ele hemin il 22 noyabr 1660 ci ilde kralica Anna ucun Ingiltere sarayina resmi muraciet etdi Raziliq esasinda 30 mart 1661 ci ilde cutluk nigahlandi ve ertesi gun kecirilen merasimle evlendiler Fransada meshur ve sevilen biri olsa da nin veliehdle evlenmesinin ardindan haqqinda sayeler gezmeye basladi Filippin qardasi XIV Ludovikle olduqca yaxin munasibet saxlamasi sarayda xos qarsilanmadi Hetta ilk ovladi Mariya Luizanin atasinin Filipp deyil kral oldugu iddia edildi Butun bu sayeler kralica Annanin meseleye mudaxile etmesiyle sonlandi Diger yandan Filippin oglan sevgilileriiyle munasibeti de davam edirdi Bunlardan en meshuru ise Lorreynli Filipp idi Erinin sevgilisi olan bu fransiz esilzadesini kral XIV Ludovike sikayet eden 1670 ci ilin yanvarinda esilzadenin Romaya surgun edilmesine nail oldu O esnada ispanlarla muharibede olan Filipp ise bundan xeber tutan kimi cebheden dondu ve qardasini razi salaraq bu surgun qerarini deyisdi Ardindan xanimini da alaraq paytaxtdan uzaqlasdi Cox kecmeden nin sehheti pislesdi Eri terefinden zeherlendiyini iddia etdi ve 30 iyun 1670 ci ilde genc yasda vefat etdi Cutluyun bu nigahdan 4 ovladi dogulsa da bunlardan yalniz ikisi yetkinlik yasina catdi Mariya Luiza Ispaniya kralicasi Filipp Karl Valua hersoqu 16 iyul 1664 8 dekabr 1666 Olu dogulan bir qiz usagi 9 iyul 1665 Sardiniya kralicasi Bir ogul varisi olmadigi ucun XIV Ludovik qardasini yeniden evlendirmek niyyetinde idi Bu defeki namized ise Pfals kurfurstu I Karl Ludviqin qizi oldu Kalvinist olan gelen namizedinin Roma Katolikliyine kecmesinin ardindan cutluk 16 noyabr 1671 ci ilde evlendi Evliliyin ilk illeri xosbext kecdi ve erinin ilk nigahindan dogulan qizlarini da himayesine aldi Cutluyun bu nigahdan 3 ovladi dunyaya gelse de ilk ovladlari 3 yasinda vefat etdi Aleksandr Lui Valua hersoqu 2 iyun 1673 16 mart 1676 Orlean hersoqu Elizabet Sarlotta 13 sentyabr 1676 24 dekabr 1744 9 iyun 1701 ci ilde iflic kecirerek vefat eden Filippin cenazesi 21 iyunda kecirilen resmi merasimle Sen Deni bazilikasina defn olundu MenbeSeward Desmond 1973 Prince of the Renaissance The Golden Life of Francois I New York Macmillan Publishing Co ISBN 9780026097000 Baumgartner Frederic J 1988 Henry II King of France 1547 1559 Duke University Press ISBN 9780822307952 Plowden Alison 2011 Marriage With My Kingdom The History Press ISBN 9780752467412 Frieda Leonie 2003 Catherine de Medici Renaissance Queen of France HarperCollins ISBN 9781842127254IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Philippe I de France duc dOrleans Encyclopaedia Britannica ing Catalog of the German National Library alm Kindred Britain Bradbury Jim 2007 The Capetians The History of a Dynasty Continuum International Publishing Group ISBN 978 0826435149