Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II İzzəddin Keykavus (XIII əsr – 1279, Krım) — Anadolu Səlcuq Sultanlığı hökmdarı, II Qiyasəddin Keyxosrovun böyük oğlu. 1246-1257-ci illərdə hakimiyyətdə olmuşdur. II İzzəddin Keykavus Türk tarixi və Anadolu Səlcuq sultanlığının tarixi üçün önəmli şəxslərdən biridir. Monqolların Anadoluya hücumu II Qiyasəddin Keyxosrovun hakimiyyəti illərində baş versə də təsirləri II İzzəddin Keykavusun zamanında özünü ən ağır şəkildə göstərmişdir. Onun hakimiyyəti qarmaşıq və bir o qədər əhəmiyyətli hadisələrin başlanğıcı olmuşdur.
| II İzzəddin Keykavus | |
|---|---|
| عز الدين كيكاوس بن كيخسرو | |
 | |
| 1246 – 1257 | |
| Əvvəlki | II Qiyasəddin Keyxosrov |
| Sonrakı | IV Qılınc Arslan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Kırım |
| Atası | II Qiyasəddin Keyxosrov |
| Anası | Berduliyə Xatun |
| Uşağı | |
| Ailəsi | Səlcuqlular |
Həyatı
II İzzəddin Keykavus II Qiyasəddin Keyxosrovun Bərduliyə Xatunla evliliyindən olan oğlu idi. O 1235-ci ildə anadan olmuşdur. Anası Bərduliyə Xatun keşiş qızı olduğu üçün uşaqlıqdan xristian dinindən təsirlənmişdir. II Qiyasəddin Keyxosrov ölərkən oğlu Məlik İzzəddini Atabəyi ilə birgə Burqulu (Uluborlu) valisi olaraq təyin etmişdi. Lakin vali olaraq hansı illər ərzində fəaliyyət göstərdiyi məlum deyildir. İzzəddin Keykavus anadan olduğu vaxtdan taxta çıxana qədər Uluborlu qalasında yaşamışdır. Bundan başqa onun uşaqlığı ilə bağlı məlumat olduqca azdır.
Taxta çıxması
Xristiyan qaynaqlarına görə II Qiyasəddin ölümündən əvvəl xanımı Gürcü Xatundan olan oğlu vəliəhd təyin etmişdi. Lakin onun ölümündən sonra Vəzir Şəmsəddin Məhəmməd, Əmir Cəlaləddin Qaratay, Əmir Şəmsəddin Hasoğuz və bir sıra dövlət rəsmiləri onunn vəsiyyətini heçə sayaraq, taxta böyük oğul II İzzəddin Keykavusun keçməsinə qərar verirlər. Tarixçi İbn Bibi yazır ki, Keykavus layəqətli, cömərd bir insan olsa da, həm yaşca kiçik, həm də xaraktercə zəif olduğundan hakimiyyəti onun adından vəzir Şəmsəddin Məhəmməd idarə etmişdir. 1246-ci ildə Konyada hazırlanan mərasimlə II İzzəddin Keykavus Anadolu Səlcuqlu sultanlığının yeni sultanı olmuşdur.
Daxili siyasəti
Hakimiyyətə gəldikdən sonra başlıca dövlət vəzifələri bu şəkildə paylanılır: Vəzir Şəmsəddin Məhəmməd, Naib Əmir Cəlaləddin Qaratay, Bəylərbəyi (məlikül-üməra) Şəmsəddin Hasoğuz, Səltənət atabəyi Əsədəddin Ruzbə, Pərvanəlik isə Əbu Bəkir Attar təyin olundu. Çox keçmir ki, bu dövlət adamları öz aralarında mübarizəyə başlayırlar. 1247-1249-cu illər ərzində dövləti II İzzəddin Keykuvasın adından vəzir Şəmsəddin İsfahani idarə etmişdir. Bu illər ərzində Anadolu Səlcuqlu sultanlığı iqtisadi cəhətdən yüksəliş dövrü yaşamış, ölkə ərazisində sakitlik bərqərar olmuşdu. Lakin bir müddət sonra bu sakitlik pozulur. Monqol xaqanı Güyük xan öz taxta çıxma mərasimi üçün II İzzəddin Keykavusun yanına elçi göndərək, onu Qaraqoruma bağlılıq andı içməyə dəvət edir. Lakin həm erməni və rum təhlükəsi, həm də qardaşlarının taxta çıxacağı qorxusu ilə o Qaraqoruma getməkdən imtina edir və yerinə qardaşı IV Qılınc Arslanı göndərir. Bundan xəbər tutan Güyük xan dəvətinin rədd edilməsi səbəbilə sultan İzzəddin Keykavusun taxtdan endirilməsinə, vəzir Şəmsəddin İsfahaninin öldürüməsinə qərar verir. Bu Keykavusun Monqollarla mübarizəsinin başlanğıcını qoyan hadisə olmuşdur.
Türk Əhməd və Uc Türkmənlərinin üsyanı
Daxili sabitliyi pozan bir digər səbəb isə Səlcuqlu məliki Türk Əhməd ilə Uc Türkmənlərinin üsyanı idi. Türk Əhməd adlı bir şəxs özünün I Əlaəddin Keyqubadın oğlu elan edərək taxt tac uğrunda üsyan qaldırır. Mənbələrdə Əlaəddin Keyqubadın Türk Əhməd adlı oğlu olması haqqında heç bir məlumat yoxdur. 3 ay davam edən bu üsyanda ona uc tərəflərdə yaşayan Türkmənlər dəstək olmuşlar. Əhməd,20 min türkmənlə birgə sultanın xəzinəsinin yerləşdiyi Konya şəhərinə hücum etmiş, Konya ətrafı kəndləri çapıb talamışdı. Nəticədə üsyan yatırılsa da ölkəyə böyük miqdarda maddi ziyan vurmuşdur.
"3-lü səltənət" dövrü
1249-cu ildə Monqolustandan qayıdan IV Qılınc Arslan Sivas şəhərinə gələrək monqol xanından aldığı yarlığa əsasən özünü sultan elan edir. Onun səltənəti Ərzincan və Sivas da daxil olmaqla Kayseri, Malatya, Harput və Amid şəhərlərində də tanınır. Cəlaləddin Qaratayın məsləhəti ilə üç qardaş: II İzzəddin Keykavus, , üçü birdən dövləti idarə etməyə başlamışlar. Bu səbəbdən bu dövr üçlü səltənət dövrü adlanmışdır. Əslində isə ölkəni II İzzəddin Keykavus idarə etmişdir. Xütbə, pul və kitabələrdə sıra ilə adları zikr edilsə də bəzən sadəcə II İzzəddin Keykavusun adı yazılırdı.II İzzəddin Keykavus və IV Qılıncarslanla birgə naib Cəlaləddin Qaratay da ölkə işlərində fəal iştirak etsə də, Qaratay sonradan Səltənət atabəyi vəzifəsinə təyin olunmuşdur. Bəhs edilən dövrdə vəzir Naxçıvanlı Kadı Nəcməddin olmuşdur. Cəlaləddin Qaratayın ölümündən sonra qardaşları arasında münasibətlər yenidən pisləşir və tərəflər arasında 1254-cü ildə Əhmədihisar döyüşü baş verir. Döyüş nəticəsində məğlub və həbs edilmişdir. Bununla da ortaq səltənət dövrü sona çatmışdır. 1254-1256-cı illərdə II İzzəddin Keykavus dövləti tək başına idarə etmişdir.
Xarici siyasəti
II İzzəddin Keykavus Kösədağ döyüşündən sonra monqollarla mübarizə aparan ilk və tək Səlcuq hökmdarı olmuşdur. döyüşündə qardaşı Monqollar tərəfindən döyüşmüşdür. 1254-cü ildə II İzzəddin Keykavusun göndərdiyi heyət Monqol xanı Batı xanın hüzurunda olmuş və monqollara olan bağlılıqlarını bildirmişlər. Batı xan isə II İzzəddinin hakimiyyətini təsdiq edən yarlıq vermişdir. Çox keçmədən bu yarlıq Baycu xanın narazılığına səbəb olmuşdu. Çünki İzzəddin vergiləri vaxtı vaxtında ödəmir, itaət göstərmirdi. Nəticə də 1256-cı ildə monqollar böyük bir ordu ilə II İzzəddinin üzərinə yürüş edirlər. II Keykavsun ordusu Türkmənlər və Rum rəhbərliyi altındakı qüvvələrdən ibarət idi. 12 oktyabr 1256-cı ildə baş verən döyüşdə Səlcuqlu ordusu Monqol komandiri Baycu tərəfindən darmadağın edilmişdir. II İzzəddin Keykavus isə taxtdan endirilmişdir. Həmçinin İznik Rum imperiyası ilə münasibətlər qurulmuş və tərəflər bir birilərinə hərbi yardım göstərmişdilər. Sultan Hanı döyüşündə məğlubiyyətdən sonra II İzzəddin Keykavus ailəsi ilə birgə İznik imperatoru Teodoras Laskarisə sığınmışdır. O Teodoras Laskarisə göndərdiyi məktubda monqollara qarşı Laskarisdən yardım istəmiş, Laskaris isə bu xahişi qəbul etmişdir.
Ölümü
İznik Rumlarından aldığı dəstək ilə qısa müddətli yenidən hakimiyyətə gəlmiş 1260-cı ildə isə Kırıma sürgün edilmişdir. 15 il burada yaşayan sultan 1279-cu ildə Kırımın Kafe digər adıyla Feodosiya şəhərində Məngü Timurun sarayında vəfat etmişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Məmmədov, Eldəniz. Səlcuq sülaləsi. Bakı: Mütərcim nəşriyyatı. 2006.
- II. İZZEDDİN KEYKAVUS VE ZAMANI[ölü keçid]
- Yazıcı, Nesimi. İlk Türk-İslam Devletleri tarihi. Ankara: Ankara Üniversitesi ilahiyyat fakültesi yayınları. 1992.
- "Türkiye Selçuklu Devleti Tarihinde Bir Dönüm Noktası; II. İzzeddin Keykavus Dönemi" (PDF). 2018-07-19 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-10-08.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
II Izzeddin Keykavus XIII esr 1279 Krim Anadolu Selcuq Sultanligi hokmdari II Qiyaseddin Keyxosrovun boyuk oglu 1246 1257 ci illerde hakimiyyetde olmusdur II Izzeddin Keykavus Turk tarixi ve Anadolu Selcuq sultanliginin tarixi ucun onemli sexslerden biridir Monqollarin Anadoluya hucumu II Qiyaseddin Keyxosrovun hakimiyyeti illerinde bas verse de tesirleri II Izzeddin Keykavusun zamaninda ozunu en agir sekilde gostermisdir Onun hakimiyyeti qarmasiq ve bir o qeder ehemiyyetli hadiselerin baslangici olmusdur II Izzeddin Keykavusعز الدين كيكاوس بن كيخسروAnadolu Selcuq sultani1246 1257EvvelkiII Qiyaseddin KeyxosrovSonrakiIV Qilinc ArslanSexsi melumatlarDogum tarixi 1235Vefat tarixi 1279Vefat yeri KirimAtasi II Qiyaseddin KeyxosrovAnasi Berduliye XatunUsagi II Qiyaseddin MesudAilesi SelcuqlularHeyatiII Izzeddin Keykavus II Qiyaseddin Keyxosrovun Berduliye Xatunla evliliyinden olan oglu idi O 1235 ci ilde anadan olmusdur Anasi Berduliye Xatun kesis qizi oldugu ucun usaqliqdan xristian dininden tesirlenmisdir II Qiyaseddin Keyxosrov olerken oglu Melik Izzeddini Atabeyi ile birge Burqulu Uluborlu valisi olaraq teyin etmisdi Lakin vali olaraq hansi iller erzinde fealiyyet gosterdiyi melum deyildir Izzeddin Keykavus anadan oldugu vaxtdan taxta cixana qeder Uluborlu qalasinda yasamisdir Bundan basqa onun usaqligi ile bagli melumat olduqca azdir Taxta cixmasiXristiyan qaynaqlarina gore II Qiyaseddin olumunden evvel xanimi Gurcu Xatundan olan oglu veliehd teyin etmisdi Lakin onun olumunden sonra Vezir Semseddin Mehemmed Emir Celaleddin Qaratay Emir Semseddin Hasoguz ve bir sira dovlet resmileri onunn vesiyyetini hece sayaraq taxta boyuk ogul II Izzeddin Keykavusun kecmesine qerar verirler Tarixci Ibn Bibi yazir ki Keykavus layeqetli comerd bir insan olsa da hem yasca kicik hem de xarakterce zeif oldugundan hakimiyyeti onun adindan vezir Semseddin Mehemmed idare etmisdir 1246 ci ilde Konyada hazirlanan merasimle II Izzeddin Keykavus Anadolu Selcuqlu sultanliginin yeni sultani olmusdur Daxili siyasetiHakimiyyete geldikden sonra baslica dovlet vezifeleri bu sekilde paylanilir Vezir Semseddin Mehemmed Naib Emir Celaleddin Qaratay Beylerbeyi melikul umera Semseddin Hasoguz Seltenet atabeyi Esededdin Ruzbe Pervanelik ise Ebu Bekir Attar teyin olundu Cox kecmir ki bu dovlet adamlari oz aralarinda mubarizeye baslayirlar 1247 1249 cu iller erzinde dovleti II Izzeddin Keykuvasin adindan vezir Semseddin Isfahani idare etmisdir Bu iller erzinde Anadolu Selcuqlu sultanligi iqtisadi cehetden yukselis dovru yasamis olke erazisinde sakitlik berqerar olmusdu Lakin bir muddet sonra bu sakitlik pozulur Monqol xaqani Guyuk xan oz taxta cixma merasimi ucun II Izzeddin Keykavusun yanina elci gonderek onu Qaraqoruma bagliliq andi icmeye devet edir Lakin hem ermeni ve rum tehlukesi hem de qardaslarinin taxta cixacagi qorxusu ile o Qaraqoruma getmekden imtina edir ve yerine qardasi IV Qilinc Arslani gonderir Bundan xeber tutan Guyuk xan devetinin redd edilmesi sebebile sultan Izzeddin Keykavusun taxtdan endirilmesine vezir Semseddin Isfahaninin oldurumesine qerar verir Bu Keykavusun Monqollarla mubarizesinin baslangicini qoyan hadise olmusdur Turk Ehmed ve Uc Turkmenlerinin usyani Daxili sabitliyi pozan bir diger sebeb ise Selcuqlu meliki Turk Ehmed ile Uc Turkmenlerinin usyani idi Turk Ehmed adli bir sexs ozunun I Elaeddin Keyqubadin oglu elan ederek taxt tac ugrunda usyan qaldirir Menbelerde Elaeddin Keyqubadin Turk Ehmed adli oglu olmasi haqqinda hec bir melumat yoxdur 3 ay davam eden bu usyanda ona uc tereflerde yasayan Turkmenler destek olmuslar Ehmed 20 min turkmenle birge sultanin xezinesinin yerlesdiyi Konya seherine hucum etmis Konya etrafi kendleri capib talamisdi Neticede usyan yatirilsa da olkeye boyuk miqdarda maddi ziyan vurmusdur 3 lu seltenet dovru 1249 cu ilde Monqolustandan qayidan IV Qilinc Arslan Sivas seherine gelerek monqol xanindan aldigi yarliga esasen ozunu sultan elan edir Onun selteneti Erzincan ve Sivas da daxil olmaqla Kayseri Malatya Harput ve Amid seherlerinde de taninir Celaleddin Qaratayin mesleheti ile uc qardas II Izzeddin Keykavus ucu birden dovleti idare etmeye baslamislar Bu sebebden bu dovr uclu seltenet dovru adlanmisdir Eslinde ise olkeni II Izzeddin Keykavus idare etmisdir Xutbe pul ve kitabelerde sira ile adlari zikr edilse de bezen sadece II Izzeddin Keykavusun adi yazilirdi II Izzeddin Keykavus ve IV Qilincarslanla birge naib Celaleddin Qaratay da olke islerinde feal istirak etse de Qaratay sonradan Seltenet atabeyi vezifesine teyin olunmusdur Behs edilen dovrde vezir Naxcivanli Kadi Necmeddin olmusdur Celaleddin Qaratayin olumunden sonra qardaslari arasinda munasibetler yeniden pislesir ve terefler arasinda 1254 cu ilde Ehmedihisar doyusu bas verir Doyus neticesinde meglub ve hebs edilmisdir Bununla da ortaq seltenet dovru sona catmisdir 1254 1256 ci illerde II Izzeddin Keykavus dovleti tek basina idare etmisdir Xarici siyasetiII Izzeddin Keykavus Kosedag doyusunden sonra monqollarla mubarize aparan ilk ve tek Selcuq hokmdari olmusdur doyusunde qardasi Monqollar terefinden doyusmusdur 1254 cu ilde II Izzeddin Keykavusun gonderdiyi heyet Monqol xani Bati xanin huzurunda olmus ve monqollara olan bagliliqlarini bildirmisler Bati xan ise II Izzeddinin hakimiyyetini tesdiq eden yarliq vermisdir Cox kecmeden bu yarliq Baycu xanin naraziligina sebeb olmusdu Cunki Izzeddin vergileri vaxti vaxtinda odemir itaet gostermirdi Netice de 1256 ci ilde monqollar boyuk bir ordu ile II Izzeddinin uzerine yurus edirler II Keykavsun ordusu Turkmenler ve Rum rehberliyi altindaki quvvelerden ibaret idi 12 oktyabr 1256 ci ilde bas veren doyusde Selcuqlu ordusu Monqol komandiri Baycu terefinden darmadagin edilmisdir II Izzeddin Keykavus ise taxtdan endirilmisdir Hemcinin Iznik Rum imperiyasi ile munasibetler qurulmus ve terefler bir birilerine herbi yardim gostermisdiler Sultan Hani doyusunde meglubiyyetden sonra II Izzeddin Keykavus ailesi ile birge Iznik imperatoru Teodoras Laskarise siginmisdir O Teodoras Laskarise gonderdiyi mektubda monqollara qarsi Laskarisden yardim istemis Laskaris ise bu xahisi qebul etmisdir OlumuIznik Rumlarindan aldigi destek ile qisa muddetli yeniden hakimiyyete gelmis 1260 ci ilde ise Kirima surgun edilmisdir 15 il burada yasayan sultan 1279 cu ilde Kirimin Kafe diger adiyla Feodosiya seherinde Mengu Timurun sarayinda vefat etmisdir Hemcinin baxIstinadlarMemmedov Eldeniz Selcuq sulalesi Baki Mutercim nesriyyati 2006 II IZZEDDIN KEYKAVUS VE ZAMANI olu kecid Yazici Nesimi Ilk Turk Islam Devletleri tarihi Ankara Ankara Universitesi ilahiyyat fakultesi yayinlari 1992 Turkiye Selcuklu Devleti Tarihinde Bir Donum Noktasi II Izzeddin Keykavus Donemi PDF 2018 07 19 tarixinde PDF Istifade tarixi 2018 10 08 Xarici kecidler