Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hirbə Döyüşü – madaylar və farslar arasında baş vermiş döyüş. Bu döyüş həm də Fars qiyamından sonra iki tərəf arasında baş verən ilk döyüşdür. Döyüş II Kirin yürüşü ilə başlamış və fars ordusunun şərqə doğru irəliləməsi ilə davam etmişdir. Döyüşdə qazanılan qələbə ilk fars dövləti olan Əhəmənilər imperiyasının yaradılmasının təməlini qoydu və qarşıdakı on ildə II Kirin bütün məlum dünyanı fəth etməsi üçün imkan yaratdı. Döyüş haqqında ən çox və ətraflı məlumat verən tarixçi olsa da, digər tarixçilər, Herodot, və Strabon da bu döyüşdən bəhs etmişlər.
| Hirbə Döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| II Kirin Hərbi Kompzniyası | |||
 Midiya Dövlətinin tərkibində farsların məskun olduğu ərazi | |||
| Tarix | e.ə. 552 payız – qış | ||
| Yeri | Midiya və Hirbə | ||
| Nəticəsi | Farsların həlledici qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| | |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
Döyüş madaylara o qədər pis təsir edir ki, Astiaq şəxsən orduya rəhbərlik etməyə başlayır. Tələsik edilmiş yürüş Astiaqın məğlubiyyəti ilə nəticələndi. Dönüşdə maday ordusu yenidən farslara qarşı həmlə etməyə çalışdısa da bu cəhdin də qarşısı II Kir tərəfindən alındı. Bu hadisədən sonra qürurlu madaylar farslara məğlub olmaları ilə barışmaları oldular, iki xalq arasında yaradılan qohumluq əlaqələri də bunda öz təsirini göstərdi. Tezliklə Madanın möhtəşəm paytaxt şəhəri olan Ekbatan farsların əlinə keçdi və yaradılmış fars imperiyasının çoxsaylı mərkəzlərindən birinə çevrildi.
Ərəfə
Döyüş e.ə. 553-cü ilin yayında başlamış Fars qiyamından sonra olmuşdur. Mənbələrin yetərsizliyi səbəbiylə döyüşün dəqiq baş vermə tarixi dəqiqləşdirilməsə də onun Fars qiyamının başlamasından yarım il sonra, təxminən e.ə. 552-ci ilin qışında baş verməsi güman edilir.Madayların sonuncu hökmdarı və eyni zamanda II Kirin babası olan Astiaq, nəvəsinin müxtəlif zamanlarda ona hakimiyyətdən əl çəkmək və yalnız vətənini idarə etmək haqqında olan təklifi (Kiçik Midiya adlandırılan həmin ərazi sonrakı mənbələrdə Atropatena adıyla xatırlanır) rədd etmişdi. Lakin sonradan bu təklif öz əhəmiyyətini itirmişdi. II Kir böyük səhvə yol vermişdi. Fars qiyamının başlamasından sonra II Kirin bu qiyamda oynadığı rol haqqında həqiqəti söyləməsiylə Astiaq onu həbs etmiş, lakin fars xidmətçisi xahişindən sonra onu azad edərək Persiaya getməsinə icazə vermişdir.Herodot isə qeyd edir ki, Kir yenicə tanınmağa başladığı vaxtlarda valideynlərinin yanına getdiyi vaxt, Midiya sərkərdəsi Harpaq hökmdar Astiaqa xəbər verir ki, Kir gizlincə qiyam hazırlığı görür və atası da bu işdə ona kömək edir. isə bu haqqda qeyd edir ki, xeyli qoşun toplamışdı və Kirin qoşunları ilə birləşən bu qoşun çox asanlıqla maday ordusunu məğlub etmişdir. Bu məlumatı həmçinin o da təsdiq edir ki, döyüş Fars qiyamının başlamasından bir neçə gün deyil, bir neçə ayın keçməsindən sonra baş vermişdi. Astiaq isə Kirə valideynlərinin yanına dönməyə icazə verərkən belə güman edirdi ki, Persianı yenidən qədim dünyanın ən güclü dövlətlərindən birinin vilayətinə çevirməklə tarixdə iz qoyacaq.
Döyüş
Fars qiyamı başlayarkən II Kir Ekbatanda idi. qeyd edir ki, Kirə getməyə cazə verildikdə, o Astiaqdan qaçmağa başlayır, çünki, o bilirdi ki, onun azadlığa çıxması üçün çox çalışıb və əgər Astiaq həqiqəti öyrənərək Kirin qiyamın yaranmasında mühüm rol oynadığını və atasına dəstək verdiyini bilsə, babsı Astiaqın qəzəbindən qurtula bilməyəcək. Həmçinin Kir öyrənmişdi ki, hələ yeni doğulduğu vaxt Astiaq onun öldürülməsini tələb etmiş, buna lakin nail ola bilməmişdi. Zaman keçdikcə Kirin bir çox xasiyyətinin ona bənzədiyini görən Astiaqın nəvəsinə hörməti də çoxalmışdı. Bu arada Astiaq Kirə vətəninə – Persiaya dönməyə icazə verməyin onunçün təhlükəsiz olmasına da əmin deyildi. Lakin o bu qərarı verə bilir və verilən bu qərar nəhəng bir dövlətin varlığının sona yetməsinə səbəb oldu. Astiaq Harpaq tərəfindən Kirin tamamilə təhlükəsiz olması barəsində əmin edilmişdi. Lakin Fars qiyamınin başlaması haqqında saraya xəbər çatdıqda və təhlükənin ilk işartıları göründükdə Kir artıq Ekbatandan çox uzaqlarda idi və Astiaqı aldatmağın çox asan başa gəldiyini düşünürdü. Bu isə ona öz müstəqil dövlətini qurmaq imkanı verirdi.
" Kir Astiaqın yanında olanda ona yaxşı məsləhətlər verirdi. Kir onun Persiaya yollanmaq haqqında olan məsləhətinə də qulaq asır. Hazırlıq işləri başlanır və hər şey hazır olduqda Oebares sadiq xidmətçi kimi Astiaqa müraciət edərək Kirin təhlükəsiz olduğunu söyləyir və Persiaya getməsi üçün icazə istəyir. Lakin Astiaq icazə vermir. Kir özünün ən təsirli vasitəsinə əl ataraq gözləmə mövqeyi tutur və müfafiq vaxt gəldikdə Persiaya səfər üçün icazə alınır. Bir gün hökmdarın ən yaxşı təlxəklərlə bir yerdə əyləndiyi və şərabın təsirindən meyxoş olduğu vaxt Kir icazə kağızını imzalamaq üçün ona təqdim edir. Kağızda deyilirdi: "Burda çalışıb, hökmdara xidmət etmək çox məmnunedici olsa da, Kir xəstə atasına baş çəkmək üçün icazə istəyir və maaşlı icazə müddəti verilməsini xahiş edir." Hökmdar Kiri yanına çağırır, onun üzünə baxaraq gülümsəyir və icazə kağızını imzalayaraq, beş-altı ay dincəldikdən sonra geri dönməsini söyləyir. Kir minnətdarlığını bildirir və hökmdar Kirin olmadığı dövrdə onun vəzifəsinə Tiridatı təyin edir və Kir Persiaya yola düşür"
— Dəməşqli Nikolay,
Daha sonra Astiaq madayların ən yaxşı müğənnisini dəvət edir. Son mahnıda müğənnini maqlardan olan Anqar müşayət edir və ifa edilən mahnı Astiaqda dərin narahaqlıq hissi oyadır.
Vəhşi, yırtıcı canavar,
İstənilən qabandan daha yırtıcıdır,
İcazə verdin getdi,
İşıqlı ölkəyə yola düşdü və bütün bu vilayətləri
Bir ovuc adam iləBöyük ordudan qorumalısan.
"O, bunu, bir dəfə Astiaqın yanına gedərək ona, Kirin əvvəllər yuxularında gördüyü arzusunun gerçəkləşdirilməsinə hazırlıqların necə getməsini öyrənmək üçün Persiaya yola düşdüyünü söyləmiş öz əri ilə əlaqələndirirdi. Hökmdar isə bu arada dərin narahatlıq içində idi və babillilər ona məsləhət gördülər ki, kir dönən kimi, onu həbs etdirib öldürtsün."
— Dəməşqli Nikolay,
Astiaq hər vəchlə Kiri geri gətirməyə çalışırdı, lakin buna nail ola bilmir.
"Astiaq bu mahnıda deyilən sözlərin ona və Kirə aid olduğunu qət etdi və o, 300 atlını Kirin ardınca göndərdi; əgər təslim olmasa, onlara Kirin başını gətirməyi tapşırdı. Atlılar Kirin yanına çatdıqda Kir Astiaqın sərkərdəsinə "Əgər hökmdarım məni tələb edirsə niyə də onun yanına getməməliyəm? Bu gün burda ziyafətdi, sabah isə biz yola düşməyə hazırlaşarıq. " – deyə cavab verdi. Farsların bu manerasından sonra Kir çoxlu oküz və digər heyvanlar kəsdirərək ziyafət düzəltdirdi və Astiaqın ordusu bu ziyafətdə sərxoş oldu. Eyni zamanda Kir atasına məktub yazaraq madayların yolu üstündə yerləşən Hirbə şəhərinə guya hökmdarın əmri imiş kimi 1000 süvari və 5000 piyada göndərməyi, digər farsları da mümkün qədər tez silahlandıraraq həmin istiqamətə yollamağı söylədi. Beləcə o, əsl məqsədini gizlədə bilər və maday ordusunu hazırlıqsız yaxalayardı. Gecə Kir və atlarını götürərək Hirbə şəhərinə çapdılar və tezklilə yerli əhalini də silahlandırdılar. Səhər Astiaqın döyüşçüləri yuxudan oyandıqda gördülər ki, Kir onları izləyərək Hirbəyə gəlib və özü ilə döyüşə hazır böyük bir ordu da gətirib. Kir burda maday atlılarının 250 – ni qətlə yetirdi. Qalan 50 atlıya isə baş verənləri Astiaqa çatdırmağı tapşırdı."
— Dəməşqli Nikolay
oğlu ilə görüşənə kimi 350.000 döyüşçü toplaya bilmişdi. Astiaq isə nəhəng Maday dövlətinin hər tərəfində döyüşə bilən bütün əjalini silahlandıraraq 1.205.000 döyüşçü toplamışdı. Bəzi tarixçilər bu rəqəmi fantastik saysalar da, əksəri bunun həqiqət ola biləcəyini düşünür. Lakin qarşı tərəfin də döyüşçüləri nəzərə alındıqda Hirbə şəhəri yaxınlığında bu qədər insanı tutacaq yerin olmadığı aydınlaşır. Astiaq başa düşür ki, Kiri lazımınca qiymətləndirməyib və sadəcə qiyamı yatırmaqla məsələ yekunlaşmayacaq, ona görə də böyük bir yürüşə ehtyac var və Astiaqın Persiaya olan yürüşü başladı.
Tarixi dəyərləndirmə
Hirbə döyüşü uzun zamandır bir çox döyüşlər keçirmiş madayların məğlub olduğu ilk döyüş idi.Kirin rəhbərliyi ilə farsların ilk dəfə qazandıqları bu qələbə Maday hökmdarı Astiaq üçün çox pis nəticələr doğurmuşdu. Fars əhalinin üstünlük təşkil etdiyi şimal satraplarının əksəriyyəti qiyam qaldıraraq Persiaya birləşir. XIX əsrin əvvəllərində bu döyüş tamamilə unudulmaq üzrə idi. Döyüş haqqında mənbələrdə az məlumatın qorunması, buna səbəb olmuşdur. Müasir tarixşünaslıqda isə döyüşə kifayət qədər diqqət ayırılmış və qədim dünyanın taleyini dəyişən bu döyüş ətraflı təhlil və tədqiq edilmişdir.
İstinadlar
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 349. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 349-350.1
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 349. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 349-350.3
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 349. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 349-350.7
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 349. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 349-350.8
- Herodot () I, 127-128
- (Persika)
- dövrümüzə çatmış parçaları
- Strabon, XV, 3.8
- Nabonidin Sippar şəhərindən tapılmış təqvimi
- Babil xronikalarından "Nabonidin xronikası" 1
- Babil xronikalarından "Nabonidin xronikası" 2
- Fischer, W.B., Ilya Gershevitch, and Ehsan Yarshster, The Cambridge History of Iran, Cambridge University Press (1993) p. 144. In 1 volume
- Fischer, W.B., Ilya Gershevitch, and Ehsan Yarshster, The Cambridge History of Iran, Cambridge University Press (1993) p. 145-146. In 1 volume
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 349. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 349-351
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 350. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 349-351
- Chisholm, Hugh, The Encyclopædia Britannica: A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information, Cambridge, England; New York: At the University Press, (1910) p.206
- Laymon, Charles M., The Interpreter's One Volume Commentary on the Bible: Introduction and Commentary, Abingdon Press, (1971) p.440. In 1 volume
- Chisholm, Hugh, The Encyclopædia Britannica: A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information, Cambridge, England; New York: At the University Press, (1910) p.207
- Herodotus, Godley A. D., Herodotus, A D Godley. I, 126. London, W. Heinemann; New York, G.P. Putnam's Sons, (1921-24) p. 144. In 481 editions
- Herodotus, Godley A. D., Herodotus, A D Godley. I, 124. London, W. Heinemann; New York, G.P. Putnam's Sons, (1921-24) p. 141. In 481 editions
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 369. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 370
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 370. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 371
- Herodotus, Godley A. D., Herodotus, A D Godley. I, 125. London, W. Heinemann; New York, G.P. Putnam's Sons, (1921-24) p. 144. In 481 editions
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 349. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 348-349
- Athenaeus – Deipnosophistae, 1.14 (633e) 6:419 (Quotes)
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, London, Richard Bentley * Son (1881) p. 349-350
- Herodotus, The History of Herodotus, tr. G. C. Macaulay, S.l.: Kessinger Publications, (1890), 200-? p. 54. In 479 editions
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 349. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 349-352
- Laymon, Charles M., The Interpreter's One Volume Commentary on the Bible: Introduction and Commentary, Abingdon Press, (1971) p.443. In 1 volume
- Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 350. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 349-352
- Clare, Smith, Israel, The unrivaled history of the world, containing a full and complete record of the human race from the earliest historical period to the present time, embracing a general survey of the progress of mankind in national and social life, civil government, religion, literature, science and art... Chicago, The Werner Company, (1893) p.244. In 4 editions
- (Filippin və Pompey Troqun Tarixinin şərhi 2011-06-07 at the Wayback Machine) I, 6
- Athenaeus – Deipnosophistae, 1.14 (633e) 6:419
- Fischer, W.B., Ilya Gershevitch, and Ehsan Yarshster, The Cambridge History of Iran, Cambridge University Press (1993) p. 146-147. In 1 volume
- Fischer, W.B., Ilya Gershevitch, and Ehsan Yarshster, The Cambridge History of Iran, Cambridge University Press (1993) p. 149.5. In 1 volume
- Fischer, W.B., Ilya Gershevitch, and Ehsan Yarshster, The Cambridge History of Iran, Cambridge University Press (1993) p. 150. In 1 volume
- Bütün istinadların siyahısı
Qaynaqlar
- Nabonidin Sippardan tapılmış təqvimi
- Fischer, W.B., Ilya Gershevitch, and Ehsan Yarshster, The Cambridge History of Iran, Cambridge University Press (1993). In 1 volume.
- Max Duncker, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott. London, Richard Bentley * Son (1881).
- Chisholm, Hugh, The Encyclopædia Britannica: A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information, Cambridge, England; New York: At the University Press, (1910).
- Laymon, Charles M., The Interpreter's One Volume Commentary on the Bible: Introduction and Commentary, Abingdon Press, (1971).
- Herodotus, Godley A. D., Herodotus, London, W. Heinemann; New York, G.P. Putnam's Sons, (1921–24). In 481 Editions.
- James Ussher, Larry Pierce, Marion Pierce, The Annals of the World, Green Forest, AR : Master Books, (2006). In 13 editions.
- Herodotus, The History of Herodotus, tr. G. C. Macaulay, S.l.: Kessinger Publications, (1890), 200-? In 479 editions.
- Clare, Smith, Israel, The unrivaled history of the world, containing a full and complete record of the human race from the earliest historical period to the present time, embracing a general survey of the progress of mankind in national and social life, civil government, religion, literature, science and art... Chicago, The Werner Company, (1893). In 4 editions.
Biblioqrafiya
Klassik mənbələr
- Herodot () I, 127-128
- (Persika)?
- Yustinian, Filippin və Pompey Troqun Tarixinin şərhi I, 6
- əsərinin dövrümüzə çatan parçaları
- Strabon (Coğrafiya) XV, 3.8
- Athenaeus (Deipnosophistae), 1.14 (633e) 6:419 (Qeydlər)
Müasir mənbələr
- Rawlinson, George (1885). The Seven Great Monarchies of the Eastern World, New York, John B. Eldan Press, reprint (2007) p. 120-121. In 4 volumes.
- Fischer, W.B., Ilya Gershevitch, and Ehsan Yarshster, The Cambridge History of Iran, Cambridge University Press (1993) p. 145. In 1 volume.
- Stearns, Peter N., and Langer, William L. (2004). The Encyclopedia of World History: Ancient, Medieval, and Modern, Chronologically Arranged, Boston, Houghton Mifflin Press, (2001) p. 40. In 6 editions.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hirbe Doyusu madaylar ve farslar arasinda bas vermis doyus Bu doyus hem de Fars qiyamindan sonra iki teref arasinda bas veren ilk doyusdur Doyus II Kirin yurusu ile baslamis ve fars ordusunun serqe dogru irelilemesi ile davam etmisdir Doyusde qazanilan qelebe ilk fars dovleti olan Ehemeniler imperiyasinin yaradilmasinin temelini qoydu ve qarsidaki on ilde II Kirin butun melum dunyani feth etmesi ucun imkan yaratdi Doyus haqqinda en cox ve etrafli melumat veren tarixci olsa da diger tarixciler Herodot ve Strabon da bu doyusden behs etmisler Hirbe DoyusuII Kirin Herbi KompzniyasiMidiya Dovletinin terkibinde farslarin meskun oldugu eraziTarix e e 552 payiz qisYeri Midiya ve HirbeNeticesi Farslarin helledici qelebesiMunaqise terefleriMidiya PersiaKomandan lar Harpaq II Kir sonradan HarpaqTereflerin quvvesi300 suvari 5 000 piyada atici 1 000 suvariItkiler250 suvari cuzi Doyus madaylara o qeder pis tesir edir ki Astiaq sexsen orduya rehberlik etmeye baslayir Telesik edilmis yurus Astiaqin meglubiyyeti ile neticelendi Donusde maday ordusu yeniden farslara qarsi hemle etmeye calisdisa da bu cehdin de qarsisi II Kir terefinden alindi Bu hadiseden sonra qururlu madaylar farslara meglub olmalari ile barismalari oldular iki xalq arasinda yaradilan qohumluq elaqeleri de bunda oz tesirini gosterdi Tezlikle Madanin mohtesem paytaxt seheri olan Ekbatan farslarin eline kecdi ve yaradilmis fars imperiyasinin coxsayli merkezlerinden birine cevrildi ErefeDoyus e e 553 cu ilin yayinda baslamis Fars qiyamindan sonra olmusdur Menbelerin yetersizliyi sebebiyle doyusun deqiq bas verme tarixi deqiqlesdirilmese de onun Fars qiyaminin baslamasindan yarim il sonra texminen e e 552 ci ilin qisinda bas vermesi guman edilir Madaylarin sonuncu hokmdari ve eyni zamanda II Kirin babasi olan Astiaq nevesinin muxtelif zamanlarda ona hakimiyyetden el cekmek ve yalniz vetenini idare etmek haqqinda olan teklifi Kicik Midiya adlandirilan hemin erazi sonraki menbelerde Atropatena adiyla xatirlanir redd etmisdi Lakin sonradan bu teklif oz ehemiyyetini itirmisdi II Kir boyuk sehve yol vermisdi Fars qiyaminin baslamasindan sonra II Kirin bu qiyamda oynadigi rol haqqinda heqiqeti soylemesiyle Astiaq onu hebs etmis lakin fars xidmetcisi xahisinden sonra onu azad ederek Persiaya getmesine icaze vermisdir Herodot ise qeyd edir ki Kir yenice taninmaga basladigi vaxtlarda valideynlerinin yanina getdiyi vaxt Midiya serkerdesi Harpaq hokmdar Astiaqa xeber verir ki Kir gizlince qiyam hazirligi gorur ve atasi da bu isde ona komek edir ise bu haqqda qeyd edir ki xeyli qosun toplamisdi ve Kirin qosunlari ile birlesen bu qosun cox asanliqla maday ordusunu meglub etmisdir Bu melumati hemcinin o da tesdiq edir ki doyus Fars qiyaminin baslamasindan bir nece gun deyil bir nece ayin kecmesinden sonra bas vermisdi Astiaq ise Kire valideynlerinin yanina donmeye icaze vererken bele guman edirdi ki Persiani yeniden qedim dunyanin en guclu dovletlerinden birinin vilayetine cevirmekle tarixde iz qoyacaq DoyusFars qiyami baslayarken II Kir Ekbatanda idi qeyd edir ki Kire getmeye caze verildikde o Astiaqdan qacmaga baslayir cunki o bilirdi ki onun azadliga cixmasi ucun cox calisib ve eger Astiaq heqiqeti oyrenerek Kirin qiyamin yaranmasinda muhum rol oynadigini ve atasina destek verdiyini bilse babsi Astiaqin qezebinden qurtula bilmeyecek Hemcinin Kir oyrenmisdi ki hele yeni doguldugu vaxt Astiaq onun oldurulmesini teleb etmis buna lakin nail ola bilmemisdi Zaman kecdikce Kirin bir cox xasiyyetinin ona benzediyini goren Astiaqin nevesine hormeti de coxalmisdi Bu arada Astiaq Kire vetenine Persiaya donmeye icaze vermeyin onuncun tehlukesiz olmasina da emin deyildi Lakin o bu qerari vere bilir ve verilen bu qerar neheng bir dovletin varliginin sona yetmesine sebeb oldu Astiaq Harpaq terefinden Kirin tamamile tehlukesiz olmasi baresinde emin edilmisdi Lakin Fars qiyaminin baslamasi haqqinda saraya xeber catdiqda ve tehlukenin ilk isartilari gorundukde Kir artiq Ekbatandan cox uzaqlarda idi ve Astiaqi aldatmagin cox asan basa geldiyini dusunurdu Bu ise ona oz musteqil dovletini qurmaq imkani verirdi Kir Astiaqin yaninda olanda ona yaxsi meslehetler verirdi Kir onun Persiaya yollanmaq haqqinda olan meslehetine de qulaq asir Hazirliq isleri baslanir ve her sey hazir olduqda Oebares sadiq xidmetci kimi Astiaqa muraciet ederek Kirin tehlukesiz oldugunu soyleyir ve Persiaya getmesi ucun icaze isteyir Lakin Astiaq icaze vermir Kir ozunun en tesirli vasitesine el ataraq gozleme movqeyi tutur ve mufafiq vaxt geldikde Persiaya sefer ucun icaze alinir Bir gun hokmdarin en yaxsi telxeklerle bir yerde eylendiyi ve serabin tesirinden meyxos oldugu vaxt Kir icaze kagizini imzalamaq ucun ona teqdim edir Kagizda deyilirdi Burda calisib hokmdara xidmet etmek cox memnunedici olsa da Kir xeste atasina bas cekmek ucun icaze isteyir ve maasli icaze muddeti verilmesini xahis edir Hokmdar Kiri yanina cagirir onun uzune baxaraq gulumseyir ve icaze kagizini imzalayaraq bes alti ay dinceldikden sonra geri donmesini soyleyir Kir minnetdarligini bildirir ve hokmdar Kirin olmadigi dovrde onun vezifesine Tiridati teyin edir ve Kir Persiaya yola dusur Demesqli Nikolay Daha sonra Astiaq madaylarin en yaxsi mugennisini devet edir Son mahnida mugennini maqlardan olan Anqar musayet edir ve ifa edilen mahni Astiaqda derin narahaqliq hissi oyadir Vehsi yirtici canavar Istenilen qabandan daha yirticidir Icaze verdin getdi Isiqli olkeye yola dusdu ve butun bu vilayetleri Bir ovuc adam ile Boyuk ordudan qorumalisan O bunu bir defe Astiaqin yanina gederek ona Kirin evveller yuxularinda gorduyu arzusunun gerceklesdirilmesine hazirliqlarin nece getmesini oyrenmek ucun Persiaya yola dusduyunu soylemis oz eri ile elaqelendirirdi Hokmdar ise bu arada derin narahatliq icinde idi ve babilliler ona meslehet gorduler ki kir donen kimi onu hebs etdirib oldurtsun Demesqli Nikolay Astiaq her vechle Kiri geri getirmeye calisirdi lakin buna nail ola bilmir Astiaq bu mahnida deyilen sozlerin ona ve Kire aid oldugunu qet etdi ve o 300 atlini Kirin ardinca gonderdi eger teslim olmasa onlara Kirin basini getirmeyi tapsirdi Atlilar Kirin yanina catdiqda Kir Astiaqin serkerdesine Eger hokmdarim meni teleb edirse niye de onun yanina getmemeliyem Bu gun burda ziyafetdi sabah ise biz yola dusmeye hazirlasariq deye cavab verdi Farslarin bu manerasindan sonra Kir coxlu okuz ve diger heyvanlar kesdirerek ziyafet duzeltdirdi ve Astiaqin ordusu bu ziyafetde serxos oldu Eyni zamanda Kir atasina mektub yazaraq madaylarin yolu ustunde yerlesen Hirbe seherine guya hokmdarin emri imis kimi 1000 suvari ve 5000 piyada gondermeyi diger farslari da mumkun qeder tez silahlandiraraq hemin istiqamete yollamagi soyledi Belece o esl meqsedini gizlede biler ve maday ordusunu hazirliqsiz yaxalayardi Gece Kir ve atlarini goturerek Hirbe seherine capdilar ve tezklile yerli ehalini de silahlandirdilar Seher Astiaqin doyusculeri yuxudan oyandiqda gorduler ki Kir onlari izleyerek Hirbeye gelib ve ozu ile doyuse hazir boyuk bir ordu da getirib Kir burda maday atlilarinin 250 ni qetle yetirdi Qalan 50 atliya ise bas verenleri Astiaqa catdirmagi tapsirdi Demesqli Nikolay oglu ile gorusene kimi 350 000 doyuscu toplaya bilmisdi Astiaq ise neheng Maday dovletinin her terefinde doyuse bilen butun ejalini silahlandiraraq 1 205 000 doyuscu toplamisdi Bezi tarixciler bu reqemi fantastik saysalar da ekseri bunun heqiqet ola bileceyini dusunur Lakin qarsi terefin de doyusculeri nezere alindiqda Hirbe seheri yaxinliginda bu qeder insani tutacaq yerin olmadigi aydinlasir Astiaq basa dusur ki Kiri laziminca qiymetlendirmeyib ve sadece qiyami yatirmaqla mesele yekunlasmayacaq ona gore de boyuk bir yuruse ehtyac var ve Astiaqin Persiaya olan yurusu basladi Tarixi deyerlendirmeHirbe doyusu uzun zamandir bir cox doyusler kecirmis madaylarin meglub oldugu ilk doyus idi Kirin rehberliyi ile farslarin ilk defe qazandiqlari bu qelebe Maday hokmdari Astiaq ucun cox pis neticeler dogurmusdu Fars ehalinin ustunluk teskil etdiyi simal satraplarinin ekseriyyeti qiyam qaldiraraq Persiaya birlesir XIX esrin evvellerinde bu doyus tamamile unudulmaq uzre idi Doyus haqqinda menbelerde az melumatin qorunmasi buna sebeb olmusdur Muasir tarixsunasliqda ise doyuse kifayet qeder diqqet ayirilmis ve qedim dunyanin taleyini deyisen bu doyus etrafli tehlil ve tedqiq edilmisdir IstinadlarDuncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 349 London Richard Bentley Son 1881 p 349 350 1 Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 349 London Richard Bentley Son 1881 p 349 350 3 Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 349 London Richard Bentley Son 1881 p 349 350 7 Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 349 London Richard Bentley Son 1881 p 349 350 8 Herodot I 127 128 Persika dovrumuze catmis parcalari Strabon XV 3 8 Nabonidin Sippar seherinden tapilmis teqvimi Babil xronikalarindan Nabonidin xronikasi 1 Babil xronikalarindan Nabonidin xronikasi 2 Fischer W B Ilya Gershevitch and Ehsan Yarshster The Cambridge History of Iran Cambridge University Press 1993 p 144 In 1 volume Fischer W B Ilya Gershevitch and Ehsan Yarshster The Cambridge History of Iran Cambridge University Press 1993 p 145 146 In 1 volume Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 349 London Richard Bentley Son 1881 p 349 351 Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 350 London Richard Bentley Son 1881 p 349 351 Chisholm Hugh The Encyclopaedia Britannica A Dictionary of Arts Sciences Literature and General Information Cambridge England New York At the University Press 1910 p 206 Laymon Charles M The Interpreter s One Volume Commentary on the Bible Introduction and Commentary Abingdon Press 1971 p 440 In 1 volume Chisholm Hugh The Encyclopaedia Britannica A Dictionary of Arts Sciences Literature and General Information Cambridge England New York At the University Press 1910 p 207 Herodotus Godley A D Herodotus A D Godley I 126 London W Heinemann New York G P Putnam s Sons 1921 24 p 144 In 481 editions Herodotus Godley A D Herodotus A D Godley I 124 London W Heinemann New York G P Putnam s Sons 1921 24 p 141 In 481 editions Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 369 London Richard Bentley Son 1881 p 370 Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 370 London Richard Bentley Son 1881 p 371 Herodotus Godley A D Herodotus A D Godley I 125 London W Heinemann New York G P Putnam s Sons 1921 24 p 144 In 481 editions Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 349 London Richard Bentley Son 1881 p 348 349 Athenaeus Deipnosophistae 1 14 633e 6 419 Quotes Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott London Richard Bentley Son 1881 p 349 350 Herodotus The History of Herodotus tr G C Macaulay S l Kessinger Publications 1890 200 p 54 In 479 editions Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 349 London Richard Bentley Son 1881 p 349 352 Laymon Charles M The Interpreter s One Volume Commentary on the Bible Introduction and Commentary Abingdon Press 1971 p 443 In 1 volume Duncker Max The History of Antiquity tr Evelyn Abbott p 350 London Richard Bentley Son 1881 p 349 352 Clare Smith Israel The unrivaled history of the world containing a full and complete record of the human race from the earliest historical period to the present time embracing a general survey of the progress of mankind in national and social life civil government religion literature science and art Chicago The Werner Company 1893 p 244 In 4 editions Filippin ve Pompey Troqun Tarixinin serhi 2011 06 07 at the Wayback Machine I 6 Athenaeus Deipnosophistae 1 14 633e 6 419 Fischer W B Ilya Gershevitch and Ehsan Yarshster The Cambridge History of Iran Cambridge University Press 1993 p 146 147 In 1 volume Fischer W B Ilya Gershevitch and Ehsan Yarshster The Cambridge History of Iran Cambridge University Press 1993 p 149 5 In 1 volume Fischer W B Ilya Gershevitch and Ehsan Yarshster The Cambridge History of Iran Cambridge University Press 1993 p 150 In 1 volume Butun istinadlarin siyahisiQaynaqlarNabonidin Sippardan tapilmis teqvimi Fischer W B Ilya Gershevitch and Ehsan Yarshster The Cambridge History of Iran Cambridge University Press 1993 In 1 volume ISBN 0521200911 Max Duncker The History of Antiquity tr Evelyn Abbott London Richard Bentley Son 1881 ISBN 2792979279 Chisholm Hugh The Encyclopaedia Britannica A Dictionary of Arts Sciences Literature and General Information Cambridge England New York At the University Press 1910 ISBN 5727739257 Laymon Charles M The Interpreter s One Volume Commentary on the Bible Introduction and Commentary Abingdon Press 1971 ISBN 0687192994 Herodotus Godley A D Herodotus London W Heinemann New York G P Putnam s Sons 1921 24 In 481 Editions ISBN 1610641161 James Ussher Larry Pierce Marion Pierce The Annals of the World Green Forest AR Master Books 2006 In 13 editions ISBN 0890515107 Herodotus The History of Herodotus tr G C Macaulay S l Kessinger Publications 1890 200 In 479 editions ISBN 1082779510 Clare Smith Israel The unrivaled history of the world containing a full and complete record of the human race from the earliest historical period to the present time embracing a general survey of the progress of mankind in national and social life civil government religion literature science and art Chicago The Werner Company 1893 In 4 editions ISBN 2791262279BiblioqrafiyaKlassik menbeler Herodot I 127 128 Persika Yustinian Filippin ve Pompey Troqun Tarixinin serhi I 6 eserinin dovrumuze catan parcalari Strabon Cografiya XV 3 8 Athenaeus Deipnosophistae 1 14 633e 6 419 Qeydler Muasir menbeler Rawlinson George 1885 The Seven Great Monarchies of the Eastern World New York John B Eldan Press reprint 2007 p 120 121 In 4 volumes ISBN 9781428647 Fischer W B Ilya Gershevitch and Ehsan Yarshster The Cambridge History of Iran Cambridge University Press 1993 p 145 In 1 volume ISBN 0521200911 Stearns Peter N and Langer William L 2004 The Encyclopedia of World History Ancient Medieval and Modern Chronologically Arranged Boston Houghton Mifflin Press 2001 p 40 In 6 editions ISBN 0395652375