Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Harpaq (yun. Ἅρπαγος; akkad. Arbaku; e. ə. VII əsr – e. ə. VI əsr) — e.ə. VI əsrdə yaşamış Midiya sərkərdəsi. Hələ Pasarqad döyüşündə Midiya hökmdarı Astiaqa xəyanət edib II Kirin tərəfinə keçən Harpaq, II Kir maday taxtını ələ keçirdikdən sonra dövlətdə ən hörmətli şəxslərdən biri olmuşdur.
| Harpaq | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | e. ə. VII əsr |
| Vəfat tarixi | e. ə. VI əsr |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Rütbəsi | general |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Herodotun "Tarix" əsərinə görə Harpaq Midiya hökmdarının sarayında yaşayaraq, son Midiya hökmdarı Astiaqın şəxsi qvardiyasında xidmət etmişdir.
Astiaqa Kirin ordu toplamasıyla bağlı xəbər çatarkən, o, əsas sərkərdəsi Harpaqı yanına çağıraraq ona, ordunu Kirə qarşı döyüşə hazırlamağı əmr etdi. Lakin, Pasarqad döyüşündə Harpaq oğlunun öldürülməsinə görə Astiaqdan qisas almaq üçün II Kirin tərəfinə keçir və beləliklə də Midiya ordusu farslara məğlub oldu.
Mif
Herodot Harpaqın Midiyadan üz döndərməsini Fiestin təsiri ilə verilmiş ziyafətlə əlaqələndirir. O, bildirir ki, Astiaq qızı Mandananın doğulacaq uşağının gələcəkdə onun üçün təhlükə törədəcəyi ilə bağlı yuxu gördükdən sonra, Harpaqı uşaq doğulan kimi onu öldürməsi üçün Anşana göndərir. Harpaq isə əlini hökmdar nəslindən olan insanın qanına bulamaq istəmədiyi üçün uşağı (II Kir) Mitridat adlı bir çobana verir və o da uşağı öz övladı kimi böyüdür.
Ön il keçdikdən sonra, Kirin sağ olmasını öyrənən Astiaq bundan qəzəblənərək Harpaqı cəzalandırır. O, onun yeganə oğlunu kəsdirərək, sarayda təşkil olunmuş ziyafətdə içində uşağın atası Harpaqın da olduğu saray adamlarına yedirdir. Harpaq ziyafət zamanı bunu öyrəndikdən sonra, heç bir reaksiya verməyərək sakitcə oğlunun qalıqlarını masalardan toplayaraq məclisdən çıxır və qalıqları dəfn edir. Astiaq daha sonra, maqlarla Kirin taleyini necə həll etmək haqqında məsləhətləşməyə başladı. Onlar, dağda yoldaşları ilə oyun oynayarkən tapılan uşağın kəhanəti gerçəkləşdirərək onun hakimiyyətini əlindən ala biləcəyini, ona görə də saraydan uzaqda saxlanması gərəkdiyini söylədilər. Onların məsləhəti ilə, Astiaq uşağı valideynləri və Mandananın yanına, Anşana (xarablıqları Şiraz yaxınlığında yerləşən qədim şəhər) göndərdi.
Harpaq oğlunun başına gətirilən faciəvi hadisədən sonra vaxtını Kirə hədiyyələr göndərərək onunla daimi əlaqə saxlamaq və Midiya zadəganlarını Astiaqa qarşı çevirməklə keçirirdi. Bütün hazırlıqlar tamamlandıqda isə o, Kirə xəbər göndərərək, yabanı dovşanın qarın kisəsində gizlənməsini, madayların üsyan edəcəyi təqdirdə babasına qarşı çıxa biləcəyini söylədi.
Harpaq tarixi mətnlərdə
Herodot, "Tarix":
"Astiaq Kirin doğulmasına az qalmış, saray nümayəndələrindən olan və sadiqliyi ilə sçilən Harpaqı ora göndərdi...."
"Kir görəndə ki, lidiyalılar döyüşdə qorxubilməz, rəhbərliyin əmrini gözləmədən özünü irəli verərək ölümə atan, çox döyüşkən xalqdır, o, madaylardan olan məşhur sərkərdə Harpaqı onlara rəhbər təyin etdi. O, ordu hazırlığına şəxsən nəzarət edərək, dəvələri bir yerə topladı, döyüş atlarının hazırlığına xüsusi fikir verdi və atlı döyüşçüləri xüsusi zirehli paltarla təmin etdi. Daha sonra o, lidiyalılardan düzəltdiyi ordu hissələrini özünün rəhbərliyi altında olan digər hissəylə birləşdirdi..."
"Bu arada Astiaq, Harpaqın oğlunu kəsdirərək, xırda tikələrə doğratdı, ətinin bir hissəsini qovurma etdi, digər hissəsini isə suda qaynatdırdı..."
"Kir ərgənlik yaşına çatıb cəsur və güclü döyüşçü kimi tanınanda, Astiaqdan qisas almaq fikrində olan Harpaq ona hədiyyələr və məktublar göndərməkdə davam edirdi..."
"Mazaresin ölümündən sonra, Harpaq onun qələbə və uğurlarını davam etdirmək üçün ora göndərildi. O, eyni zamanda, Midiya hökmdarı Astiaqın verdiyi bədxah ziyafətdən sonra, Kirin hakiiyyəti ələ keçirməsinə kömək etmişdir..."
"İoniyalılar məğlub edildikdən sonra, Harpaq kariyanlılar, kauniyalılar və lisiyalıların üzərinə hücuma keçdi. İoniyalılar və aeoliyalılar orduda xidmət etməyə məcbur edildilər..."
Nabonidin Xronikası:
"Hökmdar Astiaq ordusunu toplayaraq, Anşan hökmdarı Kirə qarşı, onunla savaşmaq üçün yürüşə çıxdı. Lakin ordusu hökmdara qarşı çıxaraq, onu tutub zəncirlədi və Kirə təslim etdi. Kir hökmdar şəhəri olan Ekbatanı ələ keçirdi, eyni zamanda çoxlu qızıl, gümüş və digər qiymətli əşyalar əldə etdi."
Hərbi kariyerası
Astiaqın məğlubiyyətindən (e.ə. 550-ci il) sonra, yeni hökmdar II Kirin rəhbərliyi altında Harpaqın hərbi karyerası başladı:
- Harpaq II Kirin Lidiya hokmdarı qarşı döyüşündə uğurlu taktikadan istifadə edərək dəvəli süvariləri önə verərək Lidiya süvarilərini darmadağın etmişdir.
- Lidiyalıların üsyanı və II Kirin başqa bir midiyalı sərkərdəsi |Mazaresin ölümündən sonra II Kir yarımçıq qalmış işləri davam etdirmək üçün ozunun ən uğurlu sərkərdəsi olan Harpaqı Kiçik Asiyaya gondərmişdir.
- Bundan sonra bir-birinin ardınca uğurlar qazanan Harpaq lidiyalıların tam tabe edilməsinin ardınca, İoniya, Finikiya, , və Kiçik Asiyanın bir çox digər ərazilərini fəth etmişdir.
- Bu fəthlərdən sonra, Harpaq II Kirin siyasətini dəstəkləmişdir.
- Harpaq həmçinin mühəndis texnikalarında etdiyi yeniliklər – muhasirələr zamanı torpaq səddlərdən (bu üsul daha sonra Makedoniyalı İskəndər tərəfindən Tir şəhərinin fəthi zamanı istifadə edilmişdir) və və yoxuş sipərlərindən istifadəni tətbiq etməsi ilə də tanınmışdır.
Sonrakı həyatı
Fəthlərini tamamladıqdan sonra, Harpaq Kiçik Asiya təyin edilmişdir.
İstinadlar
- Detallar və paralellər , Homo Necans (1983:103-09.) tərəfindən təqdim edilir
- . 2016-12-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-01.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Harpaq "Livius" da 2005-11-03 at the Wayback Machine
- Nabonidin Xronikası 2016-12-08 at the Wayback Machine
- Herodot – "Tarix" 2009-06-03 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Harpaq yun Ἅrpagos akkad Arbaku e e VII esr e e VI esr e e VI esrde yasamis Midiya serkerdesi Hele Pasarqad doyusunde Midiya hokmdari Astiaqa xeyanet edib II Kirin terefine kecen Harpaq II Kir maday taxtini ele kecirdikden sonra dovletde en hormetli sexslerden biri olmusdur HarpaqSexsi melumatlarDogum tarixi e e VII esrVefat tarixi e e VI esrHerbi fealiyyetiRutbesi general Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiHerodotun Tarix eserine gore Harpaq Midiya hokmdarinin sarayinda yasayaraq son Midiya hokmdari Astiaqin sexsi qvardiyasinda xidmet etmisdir Astiaqa Kirin ordu toplamasiyla bagli xeber catarken o esas serkerdesi Harpaqi yanina cagiraraq ona ordunu Kire qarsi doyuse hazirlamagi emr etdi Lakin Pasarqad doyusunde Harpaq oglunun oldurulmesine gore Astiaqdan qisas almaq ucun II Kirin terefine kecir ve belelikle de Midiya ordusu farslara meglub oldu MifHerodot Harpaqin Midiyadan uz dondermesini Fiestin tesiri ile verilmis ziyafetle elaqelendirir O bildirir ki Astiaq qizi Mandananin dogulacaq usaginin gelecekde onun ucun tehluke toredeceyi ile bagli yuxu gordukden sonra Harpaqi usaq dogulan kimi onu oldurmesi ucun Ansana gonderir Harpaq ise elini hokmdar neslinden olan insanin qanina bulamaq istemediyi ucun usagi II Kir Mitridat adli bir cobana verir ve o da usagi oz ovladi kimi boyudur On il kecdikden sonra Kirin sag olmasini oyrenen Astiaq bundan qezeblenerek Harpaqi cezalandirir O onun yegane oglunu kesdirerek sarayda teskil olunmus ziyafetde icinde usagin atasi Harpaqin da oldugu saray adamlarina yedirdir Harpaq ziyafet zamani bunu oyrendikden sonra hec bir reaksiya vermeyerek sakitce oglunun qaliqlarini masalardan toplayaraq meclisden cixir ve qaliqlari defn edir Astiaq daha sonra maqlarla Kirin taleyini nece hell etmek haqqinda meslehetlesmeye basladi Onlar dagda yoldaslari ile oyun oynayarken tapilan usagin kehaneti gerceklesdirerek onun hakimiyyetini elinden ala bileceyini ona gore de saraydan uzaqda saxlanmasi gerekdiyini soylediler Onlarin mesleheti ile Astiaq usagi valideynleri ve Mandananin yanina Ansana xarabliqlari Siraz yaxinliginda yerlesen qedim seher gonderdi Harpaq oglunun basina getirilen facievi hadiseden sonra vaxtini Kire hediyyeler gondererek onunla daimi elaqe saxlamaq ve Midiya zadeganlarini Astiaqa qarsi cevirmekle kecirirdi Butun hazirliqlar tamamlandiqda ise o Kire xeber gondererek yabani dovsanin qarin kisesinde gizlenmesini madaylarin usyan edeceyi teqdirde babasina qarsi cixa bileceyini soyledi Harpaq tarixi metnlerdeHerodot Tarix Astiaq Kirin dogulmasina az qalmis saray numayendelerinden olan ve sadiqliyi ile scilen Harpaqi ora gonderdi Kir gorende ki lidiyalilar doyusde qorxubilmez rehberliyin emrini gozlemeden ozunu ireli vererek olume atan cox doyusken xalqdir o madaylardan olan meshur serkerde Harpaqi onlara rehber teyin etdi O ordu hazirligina sexsen nezaret ederek develeri bir yere topladi doyus atlarinin hazirligina xususi fikir verdi ve atli doyusculeri xususi zirehli paltarla temin etdi Daha sonra o lidiyalilardan duzeltdiyi ordu hisselerini ozunun rehberliyi altinda olan diger hisseyle birlesdirdi Bu arada Astiaq Harpaqin oglunu kesdirerek xirda tikelere dogratdi etinin bir hissesini qovurma etdi diger hissesini ise suda qaynatdirdi Kir ergenlik yasina catib cesur ve guclu doyuscu kimi taninanda Astiaqdan qisas almaq fikrinde olan Harpaq ona hediyyeler ve mektublar gondermekde davam edirdi Mazaresin olumunden sonra Harpaq onun qelebe ve ugurlarini davam etdirmek ucun ora gonderildi O eyni zamanda Midiya hokmdari Astiaqin verdiyi bedxah ziyafetden sonra Kirin hakiiyyeti ele kecirmesine komek etmisdir Ioniyalilar meglub edildikden sonra Harpaq kariyanlilar kauniyalilar ve lisiyalilarin uzerine hucuma kecdi Ioniyalilar ve aeoliyalilar orduda xidmet etmeye mecbur edildiler Nabonidin Xronikasi Hokmdar Astiaq ordusunu toplayaraq Ansan hokmdari Kire qarsi onunla savasmaq ucun yuruse cixdi Lakin ordusu hokmdara qarsi cixaraq onu tutub zencirledi ve Kire teslim etdi Kir hokmdar seheri olan Ekbatani ele kecirdi eyni zamanda coxlu qizil gumus ve diger qiymetli esyalar elde etdi Herbi kariyerasiAstiaqin meglubiyyetinden e e 550 ci il sonra yeni hokmdar II Kirin rehberliyi altinda Harpaqin herbi karyerasi basladi Harpaq II Kirin Lidiya hokmdari qarsi doyusunde ugurlu taktikadan istifade ederek develi suvarileri one vererek Lidiya suvarilerini darmadagin etmisdir Lidiyalilarin usyani ve II Kirin basqa bir midiyali serkerdesi Mazaresin olumunden sonra II Kir yarimciq qalmis isleri davam etdirmek ucun ozunun en ugurlu serkerdesi olan Harpaqi Kicik Asiyaya gondermisdir Bundan sonra bir birinin ardinca ugurlar qazanan Harpaq lidiyalilarin tam tabe edilmesinin ardinca Ioniya Finikiya ve Kicik Asiyanin bir cox diger erazilerini feth etmisdir Bu fethlerden sonra Harpaq II Kirin siyasetini desteklemisdir Harpaq hemcinin muhendis texnikalarinda etdiyi yenilikler muhasireler zamani torpaq seddlerden bu usul daha sonra Makedoniyali Iskender terefinden Tir seherinin fethi zamani istifade edilmisdir ve ve yoxus siperlerinden istifadeni tetbiq etmesi ile de taninmisdir Sonraki heyatiFethlerini tamamladiqdan sonra Harpaq Kicik Asiya teyin edilmisdir IstinadlarDetallar ve paraleller Homo Necans 1983 103 09 terefinden teqdim edilir 2016 12 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 01 01 Hemcinin baxMazares II KirXarici kecidlerHarpaq Livius da 2005 11 03 at the Wayback Machine Nabonidin Xronikasi 2016 12 08 at the Wayback Machine Herodot Tarix 2009 06 03 at the Wayback Machine