Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hidayət xeyriyyə cəmiyyəti - əsas məqsədi qoçular və qatillərlə mübarizə aparmaq, dini fanatizmə qarşı çıxmaq olan cəmiyyət. 1904-cü ildə yaradılan cəmiyyətin idarə heyətində Hacı Zeynalabdin Tağıyev, İsa bəy Hacınski, Mirməhəmməd Kərim Bakuvi, Molla Ruhulla Məmmədzadə, Əhməd bəy Ağaoğlu, Mustafa bəy Əlibəyov və digərləri olub. Cəmiyyətin üzvləri daima öz fikirlərinə və əməllərinə görə cinayətkarlar və dini radikallar tərəfindən təqiblərə məruz qalıblar.
| Hidayət Xeyriyyə Cəmiyyəti | |
|---|---|
| Növü | Qeyri-hökumət təşkilatı |
| Yaranma tarixi | 1904 |
| Mərkəzi | |
| Üzvləri | Hacı Zeynalabdin Tağıyev, İsa bəy Hacınski, Mirməhəmməd Kərim Bakuvi, Molla Ruhulla Məmmədzadə, Əhməd bəy Ağaoğlu, Mustafa bəy Əlibəyov |
Haqqında
Hidayət Xeyriyyə Cəmiyyəti 1904-cü ildə Bakıda yaradılıb. Cəmiyyətin yaradıcıları əsasən ruhanilər və ziyalılar idi. Onların əsas məqsədi Bakıda insanları narahat edən qoçular və qatillərlə mübarizə aparmaq, dini fanatizmin qarşısını almaq olub. Camaatı incidən, küçələrdə qadınları təhqir edən şəxslər cəmiyyətin üzvləri tərəfindən müəyyən edilir və onların barəsində cəza tədbirləri görülməsi üçün adları general-qubernatora təqdim olunurdu. Hidayət Xeyriyyə Cəmiyyətinin on nəfərdən ibarət idarə heyəti var idi. Bunlar Hacı Zeynalabdin Tağıyev, İsa bəy Hacınski, Mir Məhəmməd Kərim, Molla Ruhulla Məmmədzadə, Əhməd bəy Ağaoğlu, Mustafa bəy Əlibəyov və digərləri idilər. Cəmiyyətin nizamnaməsini Əhməd bəy Ağaoğlu yazıb.
Cəmiyyətin dəstəyi ilə 1906-ilin noyabrın 17-də şəhərdə insanları narahat edən bir neçə qoçu haqqında cəza tədbiri görülür. Onlardan biri də Novxanıda yaşayan Məşədi Hacı oğlu idi. İllər sonra 1912-ci il yanvarın 16-da fürsət tapan Məşədi Hacı qisas almaq üçün cəmiyyətin üzvü Molla Ruhulla Məmmədzadəni öz evində qətlə yetirib. 1913-cü ildə onun öldürülməsi ilə bağlı baş tutmuş məhkəmə prosesində cəmiyyətin katibi Mustafa bəy Əlibəyov iştirak edib.
“Hidayət” cəmiyyəti dini fanatizm adətlərinə, şaxsey-vaxsey və bu kimi digər mərasimlərə qarşı çıxırdılar. Bu adət və mərasimlərin insanlara ancaq zərər verməsi ilə bağlı cəmiyyət insanlara müraciət edir. Cəmiyyətin katibi Mustafa bəy Əlibəyov isə bu barədə “İrşad” qəzetində məqalə yazır. Bu müraciət şəhərin fanatik dindarları tərəfindən qəzəblə qarşılanır. Hətta bəziləri cəmiyyətin üzvləri qazi Mir Məhəmməd Kərimin və Mustafa bəy Əlibəyovun başının kəsilməyini tələb edirlər. Daha sonra Məhəmməd Kərimin ev qapısını yandırırlar. Mustafa bəy Əlibəyov isə təqiblərdən azad olmaq üçün bir müddət öz evindən çıxmır.
Cəmiyyətin katibi olan Mustafa bəy Əlibəyov Bakı neftini xarici kapitalın inhisarından qurtarıb xalqın rifahına sərf etmək məqsədilə cəmiyyətin nəzdində "Hidayəti-islamiyyə" neft şirkəti yaratmağa təşəbbüs göstərib. Bu məqsədlə şirkətin 27 bənddən ibarət nizamnaməsini tərtib edib.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Nəsiman Yaqublu. Azərbaycanın ilk qeyri - hökumət təşkilatları. Bakı: Elm və təhsil. 2013. səh. 40. 2022-06-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-12-19.
- Elnur Astanbəyli. "107 il öncə Bakını sarsıdan qətl" (az.). azlogos.eu. 2019-12-28. 2021-01-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-12-19.
- Mirabbas Məmmədov. (az.). Region Plus. 2013-11-19. Archived from the original on 2022-12-19. İstifadə tarixi: 2022-12-19.
- "Məşhur mollanın səs-küylü qətlinin təfərrüatları" (az.). milli.az. 2013-11-23. 2013-11-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-12-19.
- Nəsiman Yaqublu. Azərbaycanın ilk qeyri - hökumət təşkilatları. Bakı: Elm və təhsil. 2013. səh. 41. 2022-06-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-12-19.
- Savalan Fərəcov. (az.). medeniyyet.az. 2017-02-01. Archived from the original on 2022-12-19. İstifadə tarixi: 2022-12-19.
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). I. Bakı: Lider nəşriyyat. 2004. səh. 365. ISBN . 2022-03-06 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-05.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hidayet xeyriyye cemiyyeti esas meqsedi qocular ve qatillerle mubarize aparmaq dini fanatizme qarsi cixmaq olan cemiyyet 1904 cu ilde yaradilan cemiyyetin idare heyetinde Haci Zeynalabdin Tagiyev Isa bey Hacinski Mirmehemmed Kerim Bakuvi Molla Ruhulla Memmedzade Ehmed bey Agaoglu Mustafa bey Elibeyov ve digerleri olub Cemiyyetin uzvleri daima oz fikirlerine ve emellerine gore cinayetkarlar ve dini radikallar terefinden teqiblere meruz qaliblar Hidayet Xeyriyye CemiyyetiNovu Qeyri hokumet teskilatiYaranma tarixi 1904Merkezi BakiUzvleri Haci Zeynalabdin Tagiyev Isa bey Hacinski Mirmehemmed Kerim Bakuvi Molla Ruhulla Memmedzade Ehmed bey Agaoglu Mustafa bey ElibeyovHaqqindaHidayet Xeyriyye Cemiyyeti 1904 cu ilde Bakida yaradilib Cemiyyetin yaradicilari esasen ruhaniler ve ziyalilar idi Onlarin esas meqsedi Bakida insanlari narahat eden qocular ve qatillerle mubarize aparmaq dini fanatizmin qarsisini almaq olub Camaati inciden kucelerde qadinlari tehqir eden sexsler cemiyyetin uzvleri terefinden mueyyen edilir ve onlarin baresinde ceza tedbirleri gorulmesi ucun adlari general qubernatora teqdim olunurdu Hidayet Xeyriyye Cemiyyetinin on neferden ibaret idare heyeti var idi Bunlar Haci Zeynalabdin Tagiyev Isa bey Hacinski Mir Mehemmed Kerim Molla Ruhulla Memmedzade Ehmed bey Agaoglu Mustafa bey Elibeyov ve digerleri idiler Cemiyyetin nizamnamesini Ehmed bey Agaoglu yazib Cemiyyetin desteyi ile 1906 ilin noyabrin 17 de seherde insanlari narahat eden bir nece qocu haqqinda ceza tedbiri gorulur Onlardan biri de Novxanida yasayan Mesedi Haci oglu idi Iller sonra 1912 ci il yanvarin 16 da furset tapan Mesedi Haci qisas almaq ucun cemiyyetin uzvu Molla Ruhulla Memmedzadeni oz evinde qetle yetirib 1913 cu ilde onun oldurulmesi ile bagli bas tutmus mehkeme prosesinde cemiyyetin katibi Mustafa bey Elibeyov istirak edib Hidayet cemiyyeti dini fanatizm adetlerine saxsey vaxsey ve bu kimi diger merasimlere qarsi cixirdilar Bu adet ve merasimlerin insanlara ancaq zerer vermesi ile bagli cemiyyet insanlara muraciet edir Cemiyyetin katibi Mustafa bey Elibeyov ise bu barede Irsad qezetinde meqale yazir Bu muraciet seherin fanatik dindarlari terefinden qezeble qarsilanir Hetta bezileri cemiyyetin uzvleri qazi Mir Mehemmed Kerimin ve Mustafa bey Elibeyovun basinin kesilmeyini teleb edirler Daha sonra Mehemmed Kerimin ev qapisini yandirirlar Mustafa bey Elibeyov ise teqiblerden azad olmaq ucun bir muddet oz evinden cixmir Cemiyyetin katibi olan Mustafa bey Elibeyov Baki neftini xarici kapitalin inhisarindan qurtarib xalqin rifahina serf etmek meqsedile cemiyyetin nezdinde Hidayeti islamiyye neft sirketi yaratmaga tesebbus gosterib Bu meqsedle sirketin 27 bendden ibaret nizamnamesini tertib edib Hemcinin baxSefa Cemiyyeti Nicat Cemiyyeti Gence Muselman Xeyriyye CemiyyetiIstinadlarNesiman Yaqublu Azerbaycanin ilk qeyri hokumet teskilatlari Baki Elm ve tehsil 2013 seh 40 2022 06 28 tarixinde Istifade tarixi 2022 12 19 Elnur Astanbeyli 107 il once Bakini sarsidan qetl az azlogos eu 2019 12 28 2021 01 04 tarixinde Istifade tarixi 2022 12 19 Mirabbas Memmedov az Region Plus 2013 11 19 Archived from the original on 2022 12 19 Istifade tarixi 2022 12 19 Meshur mollanin ses kuylu qetlinin teferruatlari az milli az 2013 11 23 2013 11 25 tarixinde Istifade tarixi 2022 12 19 Nesiman Yaqublu Azerbaycanin ilk qeyri hokumet teskilatlari Baki Elm ve tehsil 2013 seh 41 2022 06 28 tarixinde Istifade tarixi 2022 12 19 Savalan Ferecov az medeniyyet az 2017 02 01 Archived from the original on 2022 12 19 Istifade tarixi 2022 12 19 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi PDF I Baki Lider nesriyyat 2004 seh 365 ISBN 9952 417 14 2 2022 03 06 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 12 05