Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Henri Fyusli və ya Henri Fyuzli (ing. Henry Fuseli; 7 fevral 1741, Sürix – 16 aprel 1825[…]) — isveçrəli və ingilis rəssamı, tarixçi və incəsənət nəzəriyyəçisi. Fyuzli XVIII–XIX əsrlər kəsişməsində rəssamlığın əsas yenilikçilərindən biri hesab olunur və onun yaradıcılığı Vilyam Bleykin əsərləri ilə yanaşı, ingilis sənətində romantizmin erkən təzahürlərindən biri sayılır.
| Henri Fyusli | |
|---|---|
| alm. Johann Heinrich Füssli ing. Henry Fuseli | |
 | |
| Doğum tarixi | 7 fevral 1741 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 16 aprel 1825[…](84 yaşında) |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | rəssam, şair, boyakar[d], illüstrasiyaçı[d], qrafika ustası[d], memarlıq çertyojçusu[d], sənətşünas, vizual incəsənət rəssamı, incəsənət xadimi |
| Janrlar | portret rəssamlığı[d], dini rəssamlıq[d], tarix rəssamlığı, portret |
| Stillər | romantizm, neoklassisizm |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
Henri Fyuzli İsveçrədə, Sürixdə anadan olmuşdur. O, rəssam və yazıçı İohann Kaspar Fyuzlinin (1706–1782) və onun həyat yoldaşı Elizabet Vasserin ailəsində on səkkiz uşağın ikincisi idi. Onun bacıları Elizabet və Anna Fyuzli də rəssam olublar. İohann Kaspar Fyuzli portret və landşaft rəsmləri ilə tanınan bir sənətkar olmaqla yanaşı, İsveçrədə rəssamlıq tarixi haqqında kitabların müəllifi kimi də məşhur idi. O, Henri Fyuzlini ruhani karyerasına yönəltmək istəyirdi və onu Sürixdəki Karolin Kollecinə göndərdi, burada o, mükəmməl klassik təhsil almışdır. Onun sinif yoldaşlarından biri gələcək ilahiyyatçı və şair İohann Kaspar Lafater idi və onlar yaxın dost olmuşdular.
Henri Fyuzli ilahiyyat, qədim və yeni dillər üzrə təhsil aldı; təsiri altında Homerin, Dante Aligyerinin, Uilyam Şekspirin və Con Miltonun epik poeziyasına böyük maraq göstərdi. 1761-ci ildə Fyuzli protestant kilsəsində keşiş kimi təyin edilmişdir. 20 yaşında o, Sürixdə pastor seçilmiş, lakin dostu Lafaterə ədalətsiz bir magistri ifşa etməkdə kömək etdiyinə görə ölkəni tərk etməyə məcbur olmuşdur.
Fyuzli Berlində rəssamlıq təhsili almışdır. Daha sonra 1765-ci ildə İngiltərəyə getmişdir. Orada məşhur rəssam ser Coşua Reynolds ilə tanış olmuş və ona rəsmlərini göstərmişdir. Reynoldsun məsləhəti ilə Fyuzli tamamilə incəsənətə həsr olunmaq qərarına gəlmişdir. 1770-ci ildə o, İtaliyaya "sənət səfərinə" çıxmışdır və 1778-ci ilə qədər orada qalmışdır. Bu müddət ərzində adını Fyuzlidən daha italyansayağı olan "Fuzeli" (Fuseli) olaraq dəyişdirmişdir. İtaliyada Fuzeli ilə tanış olmuş və Romada Mikelancelonun əsərlərini böyük heyranlıqla öyrənmişdir.
1779-cu ilin əvvəlində Fyuzli İngiltərəyə qayıtmışdır və Londonda artıq məşhur rəssam kimi tanınırdı. O, qravür nəşriyyatçısı Con Boydellin "Şekspir qalereyası" üçün sifarişini yerinə yetirdi. Lafaterin fizioqnomikaya dair əsərinin ingilis dilinə tərcüməsini dərc etmiş və Con Miltonun əsərlərinin tərcüməsində şair Uilyam Kuperə kömək etmişdir. 1788-ci ildə Fyuzli modeli olan Sofiya Roulinz ilə evləndi. Həmin il o, üzv qəbul edilmişdir və 1799-cu ildə Akademiyanın rəsm professoru olmuşdur. 1804–1825-ci illər arasında o, Akademiyanın qalereyasının mühafizi vəzifəsində çalışdı, incəsənət nəzəriyyəsi ilə bağlı əsərlər yazmışdır.
Britaniyalı yazıçı və feminist Meri Uolstonkraft (Fyuzli onun portretini çəkmişdi) rəssamın ardınca gedirdi və onunla Parisə səyahət etməyi planlaşdırırdı. Lakin Sofiyanın müdaxiləsindən sonra Fyuzli onunla bütün əlaqələri kəsdi və sonralar dedi: "Mən ağıllı qadınlardan nifrət edirəm. Onlar yalnız problem yaradırlar."
1825-ci il aprelin 10-da Fyuzli xəstələnmişdir, lakin həkimlər onun xəstəliyini müəyyən edə bilməmişdilər. Aprelin 14-də o, dostu söhbət etmişdir və ertəsi gün vəfat etmişdir. Aprelin 25-də isə Fyuzli Müqəddəs Pavel Kilsəsinin kriptasında rəssam dostları ser Coşua Reynolds və Con Opi ilə yanaşı dəfn edilmişdir.
Yaradıcılığı
Fyuzli neoklassisizm sənətinin idealları əsasında formalaşmışdı. O, İohan Vinkelmanın "Yunan sənətinin təsviri və heykəltəraşlığında təqlid haqqında düşüncələr" əsərini ingilis dilinə tərcümə etmiş və anonim şəkildə "Jan-Jak Russonun əsərləri və hərəkətləri haqqında qeydlər" kitabını dərc etdirmişdi. Fyuzlinin yaradıcılığında qorxu və dəhşət, fövqəltəbii varlıqlar (demonlar, cadugərlər, ruhlar) üstünlük təşkil edirdi. Onun məşhur əsərləri arasında "Kabusu" (1781), "Yatan və furiyalar" (1821) yer alır. 1791-ci ildə o, "Penelopa Butbinin apofeozu" adlı əsərini çəkmişdir. Bu rəsmdə altı yaşında vəfat edən qızın ölüm anı və mələklər tərəfindən səmavi aləmə aparılması təsvir olunmuşdu. 1799-cu ildə Fyuzli Con Miltonun əsərləri əsasında 47 rəsmdən ibarət bir seriya təqdim etdi. Bu qalereyanın Boydellin "Şekspir qalereyası" ilə rəqabət aparması nəzərdə tutulurdu. Lakin sərgi uğursuz oldu və 1800-cü ildə bağlandı. Bununla belə, məşhur heykəltəraş Antonio Kanova Fyuzlinin əsərlərindən təsirlənmiş və 1817-ci ildə onu Romanın Müqəddəs Luka Akademiyasının fəxri üzvü seçilməsinə nail olmuşdu. Fyuzlinin "Kabusu" adlı məşhur rəsmi Ziqmund Freydin qəbul otağında asılmışdı.
onu belə təsvir etmişdi: "O, heyrətamiz dərəcədə dəlidir, tamamilə və mükəmməl dəlidir."
Fyuzli Vilyam Bleyk, Teodor fon Holst və Devid Uilki kimi gənc britaniyalı rəssamların yaradıcılığına böyük təsir göstərmişdir. O, 1825-ci ildə vəfat etdikdən sonra romantizm dövrü ingilis sənətində öz zirvəsinə çatdı. Lakin Fyuzlinin yaradıcılığı XIX əsrin ortalarında unuduldu və yalnız XX əsrin əvvəllərində ekspressionizm və sürrealizmin inkişafı ilə yenidən kəşf olundu.
Qalereya
İstinadlar
- https://www.theartstory.org/artist/fuseli-henry/.
- The Fine Art Archive. 2003.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- RKDartists (nid.).
- https://www.nytimes.com/1979/09/16/archives/art-view-henry-fuseli-a-leader-in-romanticism.html.
-
. Fuseli, Henry // Kisholm, Hyu (redaktor). Britannika Ensiklopediyası. 11 (XI). Cambridge University Press. 1911. səh. 368.
- "Fuseli". Collins English Dictionary. HarperCollins. İstifadə tarixi: 14 August 2019.
- Fuseli, Henry // Lexico UK English Dictionary. Oxford University Press. 2020-09-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- Henry Fuseli at The National Gallery of Art
- Henry Fuseli at The National Gallery of Art
- Macmillan, Duncan (2023), Scotland and the Origins of Modern Art, Lund Humphries, London, pp. 65–71, ISBN
- Thor battering the Midgard Serpent, 1790. Royal Academy of Arts Collections, 5 February 2014. Retrieved 5 February 2014. Archived here.
- Leslie, C. R. Tom Taylor (redaktor). Autobiographical Recollections (Letter to Miss Leslie December 1816). Boston: Ticknor & Fields. 1855.
- "The Night-Hag Visiting Lapland Witches". The Met. İstifadə tarixi: 12 November 2019.
- Fuseli, Henry // Benezit Dictionary of Artists, Oxford University Press, 31 October 2011, doi:10.1093/benz/9780199773787.article.b00069309
- Schiff, Gert (1975). Henry Fuseli 1741–1825: [Essay Catalogue Entries and Biographical Outline]. London: Tate Gallery Publications. p. 14. ISBN .
- "Putney | Old and New London: Volume 6 (pp. 489–503)". British-history.ac.uk. 22 June 2003. İstifadə tarixi: 14 May 2012.
- "Memorials of St Paul's Cathedral" p. 465: London; Chapman & Hall, Ltd; 1909.
- Hammelmann, Hans (1957). "Eighteenth-Century English Illustrators: Henry Fuseli, R. A.," The Book Collector 6 No.4 (winter): 350–363.
- Calè, Luisa. Fuseli's Milton Gallery: 'Turning readers into spectators'. Oxford: , 2006.
- Myrone, Martin. Gothic Nightmares: Fuseli, Blake and the Romantic Imagination. London: Tate Publishing, 2006.
- Powell, Nicolas. Fuseli: The Nightmare. London: Allen Lane, 1973.
- Pressly, Nancy L. The Fuseli Circle in Rome: Early Romantic Art of the 1770s. New Haven: Yale Center for British Art, 1979.
Xarici keçidlər
 Xarici video | |
|---|---|
| Fuseli's Titania and Bottom, Smarthistory |
- Fuseli tərəfindən əsərlər Qutenberq layihəsində
- Əsərləri və ya müəllifi olduğu işlər: Henri Fyusli İnternet arxivində
- Profile on Royal Academy of Arts Collections
- Fuseli's Lecture on Painting 1801
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Henri Fyusli ve ya Henri Fyuzli ing Henry Fuseli 7 fevral 1741 Surix 16 aprel 1825 isvecreli ve ingilis ressami tarixci ve incesenet nezeriyyecisi Fyuzli XVIII XIX esrler kesismesinde ressamligin esas yenilikcilerinden biri hesab olunur ve onun yaradiciligi Vilyam Bleykin eserleri ile yanasi ingilis senetinde romantizmin erken tezahurlerinden biri sayilir Henri Fyuslialm Johann Heinrich Fussli ing Henry FuseliDogum tarixi 7 fevral 1741 1741 02 07 Dogum yeri Surix Surix kantonu IsvecreVefat tarixi 16 aprel 1825 1825 04 16 84 yasinda Defn yeri Muqeddes Pavel kafedraliFealiyyeti ressam sair boyakar d illustrasiyaci d qrafika ustasi d memarliq certyojcusu d senetsunas vizual incesenet ressami incesenet xadimiJanrlar portret ressamligi d dini ressamliq d tarix ressamligi portretStiller romantizm neoklassisizm Vikianbarda elaqeli mediafayllarBioqrafiyasiHenri Fyuzli Isvecrede Surixde anadan olmusdur O ressam ve yazici Iohann Kaspar Fyuzlinin 1706 1782 ve onun heyat yoldasi Elizabet Vasserin ailesinde on sekkiz usagin ikincisi idi Onun bacilari Elizabet ve Anna Fyuzli de ressam olublar Iohann Kaspar Fyuzli portret ve landsaft resmleri ile taninan bir senetkar olmaqla yanasi Isvecrede ressamliq tarixi haqqinda kitablarin muellifi kimi de meshur idi O Henri Fyuzlini ruhani karyerasina yoneltmek isteyirdi ve onu Surixdeki Karolin Kollecine gonderdi burada o mukemmel klassik tehsil almisdir Onun sinif yoldaslarindan biri gelecek ilahiyyatci ve sair Iohann Kaspar Lafater idi ve onlar yaxin dost olmusdular Henri Fyuzli ilahiyyat qedim ve yeni diller uzre tehsil aldi tesiri altinda Homerin Dante Aligyerinin Uilyam Sekspirin ve Con Miltonun epik poeziyasina boyuk maraq gosterdi 1761 ci ilde Fyuzli protestant kilsesinde kesis kimi teyin edilmisdir 20 yasinda o Surixde pastor secilmis lakin dostu Lafatere edaletsiz bir magistri ifsa etmekde komek etdiyine gore olkeni terk etmeye mecbur olmusdur Fyuzli Berlinde ressamliq tehsili almisdir Daha sonra 1765 ci ilde Ingiltereye getmisdir Orada meshur ressam ser Cosua Reynolds ile tanis olmus ve ona resmlerini gostermisdir Reynoldsun mesleheti ile Fyuzli tamamile incesenete hesr olunmaq qerarina gelmisdir 1770 ci ilde o Italiyaya senet seferine cixmisdir ve 1778 ci ile qeder orada qalmisdir Bu muddet erzinde adini Fyuzliden daha italyansayagi olan Fuzeli Fuseli olaraq deyisdirmisdir Italiyada Fuzeli ile tanis olmus ve Romada Mikelancelonun eserlerini boyuk heyranliqla oyrenmisdir 1779 cu ilin evvelinde Fyuzli Ingiltereye qayitmisdir ve Londonda artiq meshur ressam kimi taninirdi O qravur nesriyyatcisi Con Boydellin Sekspir qalereyasi ucun sifarisini yerine yetirdi Lafaterin fizioqnomikaya dair eserinin ingilis diline tercumesini derc etmis ve Con Miltonun eserlerinin tercumesinde sair Uilyam Kupere komek etmisdir 1788 ci ilde Fyuzli modeli olan Sofiya Roulinz ile evlendi Hemin il o uzv qebul edilmisdir ve 1799 cu ilde Akademiyanin resm professoru olmusdur 1804 1825 ci iller arasinda o Akademiyanin qalereyasinin muhafizi vezifesinde calisdi incesenet nezeriyyesi ile bagli eserler yazmisdir Britaniyali yazici ve feminist Meri Uolstonkraft Fyuzli onun portretini cekmisdi ressamin ardinca gedirdi ve onunla Parise seyahet etmeyi planlasdirirdi Lakin Sofiyanin mudaxilesinden sonra Fyuzli onunla butun elaqeleri kesdi ve sonralar dedi Men agilli qadinlardan nifret edirem Onlar yalniz problem yaradirlar 1825 ci il aprelin 10 da Fyuzli xestelenmisdir lakin hekimler onun xesteliyini mueyyen ede bilmemisdiler Aprelin 14 de o dostu sohbet etmisdir ve ertesi gun vefat etmisdir Aprelin 25 de ise Fyuzli Muqeddes Pavel Kilsesinin kriptasinda ressam dostlari ser Cosua Reynolds ve Con Opi ile yanasi defn edilmisdir YaradiciligiFyuzli neoklassisizm senetinin ideallari esasinda formalasmisdi O Iohan Vinkelmanin Yunan senetinin tesviri ve heykelterasliginda teqlid haqqinda dusunceler eserini ingilis diline tercume etmis ve anonim sekilde Jan Jak Russonun eserleri ve hereketleri haqqinda qeydler kitabini derc etdirmisdi Fyuzlinin yaradiciliginda qorxu ve dehset fovqeltebii varliqlar demonlar cadugerler ruhlar ustunluk teskil edirdi Onun meshur eserleri arasinda Kabusu 1781 Yatan ve furiyalar 1821 yer alir 1791 ci ilde o Penelopa Butbinin apofeozu adli eserini cekmisdir Bu resmde alti yasinda vefat eden qizin olum ani ve melekler terefinden semavi aleme aparilmasi tesvir olunmusdu 1799 cu ilde Fyuzli Con Miltonun eserleri esasinda 47 resmden ibaret bir seriya teqdim etdi Bu qalereyanin Boydellin Sekspir qalereyasi ile reqabet aparmasi nezerde tutulurdu Lakin sergi ugursuz oldu ve 1800 cu ilde baglandi Bununla bele meshur heykelteras Antonio Kanova Fyuzlinin eserlerinden tesirlenmis ve 1817 ci ilde onu Romanin Muqeddes Luka Akademiyasinin fexri uzvu secilmesine nail olmusdu Fyuzlinin Kabusu adli meshur resmi Ziqmund Freydin qebul otaginda asilmisdi onu bele tesvir etmisdi O heyretamiz derecede delidir tamamile ve mukemmel delidir Fyuzli Vilyam Bleyk Teodor fon Holst ve Devid Uilki kimi genc britaniyali ressamlarin yaradiciligina boyuk tesir gostermisdir O 1825 ci ilde vefat etdikden sonra romantizm dovru ingilis senetinde oz zirvesine catdi Lakin Fyuzlinin yaradiciligi XIX esrin ortalarinda unuduldu ve yalniz XX esrin evvellerinde ekspressionizm ve surrealizmin inkisafi ile yeniden kesf olundu QalereyaIstinadlarhttps www theartstory org artist fuseli henry The Fine Art Archive 2003 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 RKDartists nid https www nytimes com 1979 09 16 archives art view henry fuseli a leader in romanticism html Fuseli Henry Kisholm Hyu redaktor Britannika Ensiklopediyasi 11 XI Cambridge University Press 1911 seh 368 Fuseli Collins English Dictionary HarperCollins Istifade tarixi 14 August 2019 Fuseli Henry Lexico UK English Dictionary Oxford University Press 2020 09 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Henry Fuseli at The National Gallery of Art Henry Fuseli at The National Gallery of Art Macmillan Duncan 2023 Scotland and the Origins of Modern Art Lund Humphries London pp 65 71 ISBN 978 1 84822 633 3 Thor battering the Midgard Serpent 1790 Royal Academy of Arts Collections 5 February 2014 Retrieved 5 February 2014 Archived here Leslie C R Tom Taylor redaktor Autobiographical Recollections Letter to Miss Leslie December 1816 Boston Ticknor amp Fields 1855 The Night Hag Visiting Lapland Witches The Met Istifade tarixi 12 November 2019 Fuseli Henry Benezit Dictionary of Artists Oxford University Press 31 October 2011 doi 10 1093 benz 9780199773787 article b00069309 Schiff Gert 1975 Henry Fuseli 1741 1825 Essay Catalogue Entries and Biographical Outline London Tate Gallery Publications p 14 ISBN 9780900874888 Putney Old and New London Volume 6 pp 489 503 British history ac uk 22 June 2003 Istifade tarixi 14 May 2012 Memorials of St Paul s Cathedral p 465 London Chapman amp Hall Ltd 1909 Hammelmann Hans 1957 Eighteenth Century English Illustrators Henry Fuseli R A The Book Collector 6 No 4 winter 350 363 Cale Luisa Fuseli s Milton Gallery Turning readers into spectators Oxford 2006 Myrone Martin Gothic Nightmares Fuseli Blake and the Romantic Imagination London Tate Publishing 2006 Powell Nicolas Fuseli The Nightmare London Allen Lane 1973 Pressly Nancy L The Fuseli Circle in Rome Early Romantic Art of the 1770s New Haven Yale Center for British Art 1979 Xarici kecidlerVikianbarda Henri Fyusli ile elaqeli mediafayllar var Xarici videoFuseli s Titania and Bottom SmarthistoryFuseli terefinden eserler Qutenberq layihesinde Eserleri ve ya muellifi oldugu isler Henri Fyusli Internet arxivinde Profile on Royal Academy of Arts Collections Fuseli s Lecture on Painting 1801