Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Həzrəmövt (ərəb. حضرموت) — Ərəbistan yarımadasında tarixi vilayət.
Tarixi
Həzrəmövt olaraq da tələffuz edilən və çox qədim qaynaqlarda yer aldığı üçün uzun bir tarixi keçmişə sahib olduğu anlaşılan ismin Hədramut b. Himyərdən gəldiği söylənməklə birlikdə bu xususda başqa fərziyyə və görüşlər də vardır .
Ərəbistan yarımadasının cənub sahillərində dar bir şərit halında uzanan bölgənin şərqində Omman, şimalında Suudiyyə Ərəbistanı ilə arasını ayıran Rub əl-Xali çölü, cənubunda Ədən körfəzi vardır. Ölkəni bir başdan bir başa keçən sahilə qədər uzanır. Orta yaylalarda dəniz səviyəsindən yüksəklik 1350 m. qədərdır. Dağlar əsasən çorak olub, bəzi yerlərdə sarısabır ağaclarına, kolluqlara və vadinin yamaclarında söyüdlərə rastlanır. Ən qərbdə Şəbvə şəhəriylə irili-kiçikli bəzi qəsəbə və kəndlər vardır. Xalq daha ziyadə böyük vadidə və sahildə yerləşmişdir. Vadidə quru iqlimi hökm sürər; qışı soyuq və yağışlı, yayı isti və quraqdır. Sahil kəsimində isə iqlim daha yumşaq, yağmur daha boldur. Vadidə torpaq altı sularının zənginliyindən dolayı quyuları ilə sulama aparılır. Yüksəklərdə buğda və arpa başda olmaq üzrə vadidə qarğıdalı, xurma, üzüm, əncir, küncüt, çivit, tütün yetişdirilir; sahildə isə balıqçılıq yayğındır. Cənub-şərqdəki Məhrə yörəsində, tarixi boyunca bölgəni önəmli bir buxur ixracat mərkəzi halına gətirən günlük ağacları var. Yəmənə aid əhali sayı statistikləri çox seyrək aralıqlarla yayımlandığı üçün bölgənin əhali sayı ilə ilgili olaraq yaxın illərə aid bilgi yoxdur. 1986-cı ilə aid bilgilərə görə 686.000 əhalinin yaşadığı Həzrəmövtbölgəsinin ən böyük şəhəri Mükəlladır (1984-cü ildə 59.000).
Bölgənin tarixi çox qədim zamanlara qədər uzanmaqdadır. Miladdan bir neçə əsr öncə Həzrəmövtdə Sabata mərkəz edilərək böyük bir siyasi güc ortaya qoyulmuşdur. Himyari kitabələrində Həzrəmövt adının aramicə olan bənzərlərinə və bəzi Həzrəmövt mallarının adlarına rastlanır. Qədim dövrlərdə Sin (ay)-Şəms (günəş)-Asto/Aşter (Venus) üçlü tanrı sistemi mənimsənmişdi. İslamdan öncə daha ziyadə Yəhudilik yayğındı; çünki xristian Həbəşlər daimi bir təhdid təşkil edirdilər. Müsəlmanlığın bölgədə gəlişdiyi illərdə bütpərəstlərlə yəhudilərin yanında az sayda xristian vardı. Miladi IV əsrdən etibarən uzunca bir müddət bölgənin önəmli bir qismi Himyari krallarının və tübbaların, daha sonra da İrana bağlı Yəmən valilərinin hakimiyətində qalmışdı.
İslam dövrü
İslamın zühurundan öncə bölgədə Kində, Tücib, Həzrəmövt və Sadif qəbilələri vardı. Həzrət peyğəmbər Məkkə dövründə, hac mövsimində Kəbəni ziyarətə gələn ərəb qəbilələrinə İslamı təbliğ etdiyi günlərdə rəvayətə görə Kindilərə çatmışsa da, bu qəbilənin irəli gələnlərindən Müleyh onun təbliğini rədd etmişdi. Hicrətdən sonra Mədinəyə bir heyət gəlincəyə qədər Rəsul-i Əkrəmin onlarla görüşmədiyi sanılır. Tücibə mənsub on üç nəfərlik heyət 630-cu ildə Mədinəyə gəldi. Həzrət peyğəmbər heyət mənsubları ilə şəxsən ilgilənib sohbət etdikdən sonra yaxşı bir şəkildə ağırlanmalarını və özlərinə daha çox hədiyə verilməsini Bilal-i Həbəşiyə göstəriş verdi. Tücibilər bundan sonra Vəda haccı sırasında Minada Rəsul-i Əkrəmlə tapışdılar. Eyni il içində Həzrəmövt qəbiləsi əmirlərindən Vail b. Hucr Mədinəyə gəldi və müsəlman olmaq istədiyini ifadə etdi. Həzrət peyğəmbər əshabını məscidə toplayaraq vailini onlara tanıtdı, üzünü oxşadı, onun üçün dua etdi və ağırlanmasıyla Müaviyə b. Əbu Süfyanı vəzifələndirdi. Məmləkətinə dönərkən istəyi üzərinə Rəsulullahın ona, daha öncə sahib olduğu malların yenə öz mülkiyətində qalacağını, ancaq bunların zəkatını ödəməsi gərəkdiyini bildirən bir bəlgə verdiyi rəvayət edilməkdədir.
Əşas b. Qeys əl-Kindi başçılığında bir Kində heyəti 631-ci ildə Mədinəyə gəldi. Heyətdə olanlar kənarları ipəklə çevrili libaslar geymişdilər. Onunla görüşmək üçün məscidə girdiklərində peyğəmbərin sorğusu üzərinə müsəlman olduqlarını söylədilər və ipəkli libas geyməmələri gərəkdiyini öyrənincə də ipəkləri söküb atdılar. Rəsul-i Əkrəm, Əşasın bacısı Kutəylə ilə evlənmək istədiysə də, Kutəylə Mədinəyə gəlmədən peyğəmbər vəfat etdi. Kutəylə ilə daha sonra Xəlifə Əbu Bəkir evləndi. Kində heyəti mənsubları ölkələrinə dönərkən Rəsul-i Əkrəm onlara hədiyələr verdi. Bu heyətlə birlikdə bəzi Həzrəmövt qəbiləsi əmirləri də Mədinəyə gəlmişdilər. Bunlar arasında olan Vəliaoğullarından Hamdə, Mihvəs, Mişrah və Əbdaa peyğəmbərlə görüşərək müsəlman oldular. Eyni il Sadif qəbiləsini təmsilən gələn heyət də Rəsul-i Əkrəmə müsəlman olduqlarını bildirdi.
Həzrət peyğəmbər zəkat toplamaq, İslamı təbliğ etmək və aralarında şəri hökmləri uyğulamaq üzrə əshabdan Ziyad ibn Ləbid əl-Bəyazi əl-Ənsarini Həzrəmövtə, Muhacir ibn Əbu Üməyyəni Kindəyə və Sadifə, Ukkaşə ibn Mihsanı Səkasik və Səkuna göndərmiş, bu arada Rəbia ibn Zilmərhab, Vail ibn Hucr, Məsud b. Vail əl-Hadrami, Məhri b. Əbyad, Şihr əhlindən Zübəyr b. Kardum və Kindədən Bəni Müaviyəyə də məktub yollamışdır.
Xəlifə Əbu Bəkirin xəlifəliyi sırasında Həzrəmövtdə olan Ziyad b. Ləbidin zəkat xüsusunda Kində qəbiləsinə mənsub birinə göstərdiyi müamilədən dolayı bütün qəbilə Ziyad əleyhinə üsyan etmiş və Əşas b. Qeys da bu üsyanda qövminin başında yer almışdı. Ziyad durumu xəlifə Əbu Bəkirə bildirincə o, daha öncə Yəmənə göndərdiyi Muhacir b. Əbu Üməyyəni Ziyadın yardımına yolladı. Ziyad və Muhacirin komandasındakı İslam ordusu üsyanı yatırdı. Nücəyr qalasına sığınan Əşas aman dilədi və əhf ediləcəklərin bir siyahısını göndərək qala qapısını açdı; fəqət siyahıya öz adını yazmağı unutdu. Ziyad Əşası öldürmək istədiysə də Ommandan yardıma gələn İkrimə b. Əbu Cəhilin aman diləyəni öldürmənin caiz olmayacağını xatırlatması üzərinə onu xəlifə Əbu Bəkirə göndərdi. Xəlifə Əbu Bəkir, tövbə edib təkrar İslama girən Əşası əhf etdi və bacısı Ümmü Fərvə ilə evləndirdi. Yenidən İslama dönülməsindən sonra bölgə əhalisinin bir çoxu Mədinəyə gələrək İraq, Suriya və Misir üzərinə fəthlərə qatıldı.
Osmanlı dövrü
XVI əsrin əvvəllərində Yəməni fəth edən Osmanlılar, qısa müddət içində Ədən və Həzrəmövt sahillərini də öz idarələri altına aldılar. Xədim Süleyman paşanın Hindistan səfəri sırasında (1538) Osmanlı dövlətinin idarəsinə daxil olan Həzrəmövt Yəmənə bağlı bir sancaq olaraq təşkilatlandırıldı. Ancaq Həzrəmövt içində idarəni əllərində saxlayanlar Kəsiri qəbiləsi rəisləri idi. May 1566-cı ildə Yəmən bəylərbəyinə göndərilən hökmdə, Həzrəmövt sancağının hakimi olan Sultan Bədrin Hindistan və digər yerlərdən gələn ticarət gəmilərindən gömrük aldığı halda bəzi haqsızlıqlar etdiyi bildirilərək artıq gəmilərin gəlib-getmədiyi bildirilməkdə və bu durumun düzəldilməsi istənilirdi.
9 mart 1914-cü il tarixində Osmanlı dövləti ilə İngiltərə arasında imzalanan Ədən və Nəvahi-i Tisa ilə ilgili andlaşmadan Həzrəmövtün zımnən İngiltərəyə buraxıldığı anlaşılır. Ancaq Osmanlı dövləti I Dünya Savaşının sonlarına qədər Həzrəmövt üzərindəki hakimiyət iddiasını sürdürdü. 1915-ci ildə Həzrəmövt şeyxləriylə Osmanlı dövlətinin Ədən cəbhəsi komandanı Ali Said Paşa arasında imzalanan müqavilənamədə şeyxlər din qardaşları olan Osmanlılara bağlı olduqlarını, ayrıca İngiltərə ilə bağladıqları antlaşmaları ləğv etdiklərini açıqladılar və Küveytilərin idarəsində olan Şibam ilə Şihr 1919-cu ilə qədər Osmanlı hakimiyətində qaldı. Ancaq Lozanna anlaşması ilə (1923) Türkiyə Cumhuriyəti, milli sərhəd-sınırlar xaricində buraxılan Osmanlı torpaqları üzərindəki haqlarından vaz keçdiyi üçün Həzrəmövtlə olan münasibətlər kəsildi və bura yenidən İngiltərənin nüfuz sahəsinə daxil oldu.
Coğrafiyası
Həzrəmövt vadisi bölgəsi Ərəbistan dənizi sahilinə paralel, ondan 150–250 km aralı yerləşmişdir. Qərbdən şərqə tərəf vadi ensizləşir. Ərəbistan səhralarından dağ sistemləri ilə ayrılan Həzrəmövt vadisi yeraltı sularla zəngin olduğundan o ölkənin ən mühüm kənd təsərrüfatı rayonlarından hesab olunur.
Tihamə, Şarki və Həzrəmövt tarixi-coğrafi vilayətlərində neft və təbii qaz aşkar olunsa da, onlar çox dərin laylarda yerləşdiyindən, kommunikasiya sisteminin aşağı səviyyəsi və başqa səbəblər üzündən az miqdarda çıxarılır.
İqtisadiyyat
Yəmən əhalisinin 2/3 hissəsi kənd yerlərində yaşayır. Daxili miqrasiya kəndlərdən şəhərlərə, həmçinin dağlıq rayonlardan intensiv əkinçiliyin inkişaf etdiyi Tihamə, Həzrəmövt bölgələrinədir.
Texniki bitkilərdən pambıq və tütün əkinləri üstünlük təşkil edir. Burada uzun lifli Sudan pambığı (Lambert növü) becərilir. Tütün əsasən Həzrəmövtdə yetişdirilir. Bostançılıq və tərəvəzçilik yəmənlilərin qədim peşələrindən sayılır.
İstinadlar
- İA, V/1, s. 56; EI² [İng.], III, 51
- A. F. L. Beeston, “Ĥađramawt”, EI² (İng.), III, 51-53
- J. Schleifer, “Hadramaut”, İA, V/1, s. 56-59
- Halil Sahillioğlu, “Yəmənin 1599-1600 Yılı Bütçəsi”, Yusuf Hikmət Bayura Armağan, Ankara 1985, s. 303.
- Ş. Tufan Buzpınar, “Abdulhamid II and Sayyid Fadl Pasha of Hadramawt”, a.ə., XIII (1993), s. 227-239
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
 | Yəmən ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hezremovt ereb حضرموت Erebistan yarimadasinda tarixi vilayet Erebistan yarimadasi 1914 cu ilHezremovt dovleti Seba dovleti ve Himyar dovleti muharibesindeTarixiHezremovt olaraq da teleffuz edilen ve cox qedim qaynaqlarda yer aldigi ucun uzun bir tarixi kecmise sahib oldugu anlasilan ismin Hedramut b Himyerden geldigi soylenmekle birlikde bu xususda basqa ferziyye ve gorusler de vardir Erebistan yarimadasinin cenub sahillerinde dar bir serit halinda uzanan bolgenin serqinde Omman simalinda Suudiyye Erebistani ile arasini ayiran Rub el Xali colu cenubunda Eden korfezi vardir Olkeni bir basdan bir basa kecen sahile qeder uzanir Orta yaylalarda deniz seviyesinden yukseklik 1350 m qederdir Daglar esasen corak olub bezi yerlerde sarisabir agaclarina kolluqlara ve vadinin yamaclarinda soyudlere rastlanir En qerbde Sebve seheriyle irili kicikli bezi qesebe ve kendler vardir Xalq daha ziyade boyuk vadide ve sahilde yerlesmisdir Vadide quru iqlimi hokm surer qisi soyuq ve yagisli yayi isti ve quraqdir Sahil kesiminde ise iqlim daha yumsaq yagmur daha boldur Vadide torpaq alti sularinin zenginliyinden dolayi quyulari ile sulama aparilir Yukseklerde bugda ve arpa basda olmaq uzre vadide qargidali xurma uzum encir kuncut civit tutun yetisdirilir sahilde ise baliqciliq yaygindir Cenub serqdeki Mehre yoresinde tarixi boyunca bolgeni onemli bir buxur ixracat merkezi halina getiren gunluk agaclari var Yemene aid ehali sayi statistikleri cox seyrek araliqlarla yayimlandigi ucun bolgenin ehali sayi ile ilgili olaraq yaxin illere aid bilgi yoxdur 1986 ci ile aid bilgilere gore 686 000 ehalinin yasadigi Hezremovtbolgesinin en boyuk seheri Mukelladir 1984 cu ilde 59 000 Bolgenin tarixi cox qedim zamanlara qeder uzanmaqdadir Miladdan bir nece esr once Hezremovtde Sabata merkez edilerek boyuk bir siyasi guc ortaya qoyulmusdur Himyari kitabelerinde Hezremovt adinin aramice olan benzerlerine ve bezi Hezremovt mallarinin adlarina rastlanir Qedim dovrlerde Sin ay Sems gunes Asto Aster Venus uclu tanri sistemi menimsenmisdi Islamdan once daha ziyade Yehudilik yaygindi cunki xristian Hebesler daimi bir tehdid teskil edirdiler Muselmanligin bolgede gelisdiyi illerde butperestlerle yehudilerin yaninda az sayda xristian vardi Miladi IV esrden etibaren uzunca bir muddet bolgenin onemli bir qismi Himyari krallarinin ve tubbalarin daha sonra da Irana bagli Yemen valilerinin hakimiyetinde qalmisdi Islam dovru Islamin zuhurundan once bolgede Kinde Tucib Hezremovt ve Sadif qebileleri vardi Hezret peygember Mekke dovrunde hac movsiminde Kebeni ziyarete gelen ereb qebilelerine Islami teblig etdiyi gunlerde revayete gore Kindilere catmissa da bu qebilenin ireli gelenlerinden Muleyh onun tebligini redd etmisdi Hicretden sonra Medineye bir heyet gelinceye qeder Resul i Ekremin onlarla gorusmediyi sanilir Tucibe mensub on uc neferlik heyet 630 cu ilde Medineye geldi Hezret peygember heyet mensublari ile sexsen ilgilenib sohbet etdikden sonra yaxsi bir sekilde agirlanmalarini ve ozlerine daha cox hediye verilmesini Bilal i Hebesiye gosteris verdi Tucibiler bundan sonra Veda hacci sirasinda Minada Resul i Ekremle tapisdilar Eyni il icinde Hezremovt qebilesi emirlerinden Vail b Hucr Medineye geldi ve muselman olmaq istediyini ifade etdi Hezret peygember eshabini mescide toplayaraq vailini onlara tanitdi uzunu oxsadi onun ucun dua etdi ve agirlanmasiyla Muaviye b Ebu Sufyani vezifelendirdi Memleketine donerken isteyi uzerine Resulullahin ona daha once sahib oldugu mallarin yene oz mulkiyetinde qalacagini ancaq bunlarin zekatini odemesi gerekdiyini bildiren bir belge verdiyi revayet edilmekdedir Esas b Qeys el Kindi basciliginda bir Kinde heyeti 631 ci ilde Medineye geldi Heyetde olanlar kenarlari ipekle cevrili libaslar geymisdiler Onunla gorusmek ucun mescide girdiklerinde peygemberin sorgusu uzerine muselman olduqlarini soylediler ve ipekli libas geymemeleri gerekdiyini oyrenince de ipekleri sokub atdilar Resul i Ekrem Esasin bacisi Kuteyle ile evlenmek istediyse de Kuteyle Medineye gelmeden peygember vefat etdi Kuteyle ile daha sonra Xelife Ebu Bekir evlendi Kinde heyeti mensublari olkelerine donerken Resul i Ekrem onlara hediyeler verdi Bu heyetle birlikde bezi Hezremovt qebilesi emirleri de Medineye gelmisdiler Bunlar arasinda olan Veliaogullarindan Hamde Mihves Misrah ve Ebdaa peygemberle goruserek muselman oldular Eyni il Sadif qebilesini temsilen gelen heyet de Resul i Ekreme muselman olduqlarini bildirdi Hezret peygember zekat toplamaq Islami teblig etmek ve aralarinda seri hokmleri uygulamaq uzre eshabdan Ziyad ibn Lebid el Beyazi el Ensarini Hezremovte Muhacir ibn Ebu Umeyyeni Kindeye ve Sadife Ukkase ibn Mihsani Sekasik ve Sekuna gondermis bu arada Rebia ibn Zilmerhab Vail ibn Hucr Mesud b Vail el Hadrami Mehri b Ebyad Sihr ehlinden Zubeyr b Kardum ve Kindeden Beni Muaviyeye de mektub yollamisdir Xelife Ebu Bekirin xelifeliyi sirasinda Hezremovtde olan Ziyad b Lebidin zekat xususunda Kinde qebilesine mensub birine gosterdiyi muamileden dolayi butun qebile Ziyad eleyhine usyan etmis ve Esas b Qeys da bu usyanda qovminin basinda yer almisdi Ziyad durumu xelife Ebu Bekire bildirince o daha once Yemene gonderdiyi Muhacir b Ebu Umeyyeni Ziyadin yardimina yolladi Ziyad ve Muhacirin komandasindaki Islam ordusu usyani yatirdi Nuceyr qalasina siginan Esas aman diledi ve ehf edileceklerin bir siyahisini gonderek qala qapisini acdi feqet siyahiya oz adini yazmagi unutdu Ziyad Esasi oldurmek istediyse de Ommandan yardima gelen Ikrime b Ebu Cehilin aman dileyeni oldurmenin caiz olmayacagini xatirlatmasi uzerine onu xelife Ebu Bekire gonderdi Xelife Ebu Bekir tovbe edib tekrar Islama giren Esasi ehf etdi ve bacisi Ummu Ferve ile evlendirdi Yeniden Islama donulmesinden sonra bolge ehalisinin bir coxu Medineye gelerek Iraq Suriya ve Misir uzerine fethlere qatildi Osmanli dovru XVI esrin evvellerinde Yemeni feth eden Osmanlilar qisa muddet icinde Eden ve Hezremovt sahillerini de oz idareleri altina aldilar Xedim Suleyman pasanin Hindistan seferi sirasinda 1538 Osmanli dovletinin idaresine daxil olan Hezremovt Yemene bagli bir sancaq olaraq teskilatlandirildi Ancaq Hezremovt icinde idareni ellerinde saxlayanlar Kesiri qebilesi reisleri idi May 1566 ci ilde Yemen beylerbeyine gonderilen hokmde Hezremovt sancaginin hakimi olan Sultan Bedrin Hindistan ve diger yerlerden gelen ticaret gemilerinden gomruk aldigi halda bezi haqsizliqlar etdiyi bildirilerek artiq gemilerin gelib getmediyi bildirilmekde ve bu durumun duzeldilmesi istenilirdi 9 mart 1914 cu il tarixinde Osmanli dovleti ile Ingiltere arasinda imzalanan Eden ve Nevahi i Tisa ile ilgili andlasmadan Hezremovtun zimnen Ingiltereye buraxildigi anlasilir Ancaq Osmanli dovleti I Dunya Savasinin sonlarina qeder Hezremovt uzerindeki hakimiyet iddiasini surdurdu 1915 ci ilde Hezremovt seyxleriyle Osmanli dovletinin Eden cebhesi komandani Ali Said Pasa arasinda imzalanan muqavilenamede seyxler din qardaslari olan Osmanlilara bagli olduqlarini ayrica Ingiltere ile bagladiqlari antlasmalari legv etdiklerini aciqladilar ve Kuveytilerin idaresinde olan Sibam ile Sihr 1919 cu ile qeder Osmanli hakimiyetinde qaldi Ancaq Lozanna anlasmasi ile 1923 Turkiye Cumhuriyeti milli serhed sinirlar xaricinde buraxilan Osmanli torpaqlari uzerindeki haqlarindan vaz kecdiyi ucun Hezremovtle olan munasibetler kesildi ve bura yeniden Ingilterenin nufuz sahesine daxil oldu CografiyasiHezremovtun bolgesiHezremovt paytaxti tapilmis QrifonEsas meqale Hezremovt vadisi bolgesi Erebistan denizi sahiline paralel ondan 150 250 km arali yerlesmisdir Qerbden serqe teref vadi ensizlesir Erebistan sehralarindan dag sistemleri ile ayrilan Hezremovt vadisi yeralti sularla zengin oldugundan o olkenin en muhum kend teserrufati rayonlarindan hesab olunur Tihame Sarki ve Hezremovt tarixi cografi vilayetlerinde neft ve tebii qaz askar olunsa da onlar cox derin laylarda yerlesdiyinden kommunikasiya sisteminin asagi seviyyesi ve basqa sebebler uzunden az miqdarda cixarilir IqtisadiyyatYemen ehalisinin 2 3 hissesi kend yerlerinde yasayir Daxili miqrasiya kendlerden seherlere hemcinin dagliq rayonlardan intensiv ekinciliyin inkisaf etdiyi Tihame Hezremovt bolgelerinedir Texniki bitkilerden pambiq ve tutun ekinleri ustunluk teskil edir Burada uzun lifli Sudan pambigi Lambert novu becerilir Tutun esasen Hezremovtde yetisdirilir Bostanciliq ve terevezcilik yemenlilerin qedim peselerinden sayilir IstinadlarIA V 1 s 56 EI Ing III 51 A F L Beeston Ĥađramawt EI Ing III 51 53 J Schleifer Hadramaut IA V 1 s 56 59 Halil Sahillioglu Yemenin 1599 1600 Yili Butcesi Yusuf Hikmet Bayura Armagan Ankara 1985 s 303 S Tufan Buzpinar Abdulhamid II and Sayyid Fadl Pasha of Hadramawt a e XIII 1993 s 227 239Hemcinin baxYemenXarici kecidler Yemen ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin