Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Folkhemmet və ya xalq evi — İsveç Sosial-Demokrat Fəhlə Partiyası və İsveç sosial dövlətinin tarixində önəmli rol oynayan siyasi anlayışdır. Bundan başqa, bu anlayış həm 1932-1976-ci illərdə İsveçdə sosial-demokratların iqtidarda olduğu və bu düşüncəni tətbiq etdiyi müddəti, həm də İsveç sosial dövlətini bədii dillə ifadə etmək üçün işlədilir. Bu anlayış bəzən də, İsveç orta yolunu ifadə etmək üçün işlədilir. Burada orta yol dedikdə Kapitalizm və Sosializmin ortaq məxrəcə gəldiyi siyasət başa düşülür. Folkhemmet anlayışının kökündə bütün cəmiyyəti hamının fayda verdiyi kiçik bir ailə gözündə görmək düşüncəsi dayanır. İsveç sosial-demokratları müharibədən əvvəlki dövrdə, partiyanın təşəbbüsü ilə xalqa bu düşüncəni mənimsətməkdə, Folkhemmet yanaşması və xalqın səyləri ilə sosial islahatları həyata keçirməkdə uğur qazanmışdır.
Bu terminin mənşəyi Rudolf Çellenin əsasən Otto fon Bismarkın mühafizəkar sabitlik və davamlılıq anlayışı ilə bunun əksi olan sosialist partiyaların sosial islahat anlayışlarını ortaq məxrəcə gətirməsinə əsaslanan, milli mənafeləri və təbəqələrarası əməkdaşlığı uyğun hesab edən kooperasiya tipli modelə əsaslanır.
Qatı olan və olan mühafizəkar Rudolf Çellendən təsirlənərək, Folkhemmetin əsas məsələlərini müəyyənləşdirdilər. Daha sonra bu düşüncə İsveçin Baş nazirləri olmuş və Olaf Palmenin iqtidarları dövründə də inkişaf etmiş və sosial-demokratların 1976-cı ildə iqtidardan getməsinə qədərki dövrədək davam etmişdir. Bu yanaşmanın ən önəmli tərəfdarlarından biri də, Uppsala Universitetindən gəlib daha sonralar İsveçin ilk sosialist Baş naziri olan Yalmar Brantinqdir.
Tarixi
12 yanvar 1928-ci ildə bu düşüncəni "İsveç bərabərlik və qarşılıqlı razılaşma ilə daha çox "gözəl bir ev" olmalıdır" deyimi ilə tanıtmışdır. Hansson ənənəvi sinifli cəmiyyətin Xalq evinə çevrilməsində yaxından iştirak etdi.
Folkhemmet yanaşması milliləşdirmə siyasətlərinin tətbiq olunması vaxtı çatanda ilk dəfə mühakimə olundu və İsveç Sosial-Demokrat Fəhlə Partiyasının iqtidarının ilk illərində sinfi mübarizənin qarşısını alma siyasəti olaraq qiymətləndirildi. Bu prosesdə Folkhemmet iqtisadiyyatı ictimai sektora aid olmaqdan daha çox tənzimləmələrlə nəzarət edilən funksional sosializmə və sürətlə planlı iqtisadiyyata uyğunlaşdırıldı. Bu proses ərzində hökumət fərdlər üzərində daha təsirli olsa da, vətəndaşlar üçün gərəkli olan rifahın artımını təmin etməkdə eyni uğuru qazana bilmədi.
Yaxşı və asanlıqla əldə oluna bilən təhsil yeni cəmiyyəti formalaşdırmaqda ən önəmli ünsür olaraq qəbul olunurdu. Bunun nəticəsi olaraq, 1960-cı illərdə İsveç bir neçə yeni universitet açaraq hamıya və hər pillədə dövlət universitetləri də daxil olmaqla pulsuz təhsil imkanı təmin edən ilk dövlət oldu. Universal səhiyyə xidməti 1947-1955-ci illərdə dövlət tərəfindən həyata keçirilən bir çox sosial xidmətdən biri oldu.
Myurdalın təsiri
1930-cu illərdə Cəmiyyət mühəndisliyi Folkhemmetin önəmli tərkib hissəsinə çevrildi. Alva Myurdal və Qunnar Myurdal tərəfindən 1934-cü ildə yazılan Əhali problemində böhran (isv. Kris i befolkningsfrågan) adlı kitab, azalan əhali probleminin öhdəsindən necə gəlindiyi ilə bağlı radikal və qabaqcıl siyasətə ilham qaynağı oldu. İctimai sektorun böyüməsi dövründə çoxlu dəyişikliklər edildi. iqtisadi siyasəti, təqaüd sistemi və Qunnar Myurdalın ev sahibi olma siyasəti bu dəyişikliklərin başında dururdu.
1940-1950-ci illərdə az gəlirlilərin yaşadığı köhnəlmiş, uçuq, təmiri mümkün olmayan və sıxlıq yaradan evlər söküldü. Bu evlərdən çıxarılan insanlara qısa müddət ərzində funksionalizm üslubunda tikilmiş, hamam və evə işıq düşməsini təmin edən pəncərələri olan evlər təqdim olundu. Eyni şəkildə, 1960-1970-ci illərdə Milyon proqramı (isv. Miljonprogrammet) çərçivəsində artan əhalinin mənzil tələbatlarını ödəmək üçün işçilərə şəhərətrafı yerlərdə yeni layihəli evlər tikildi.
Alva Myurdal və Qunnar Myurdal ailələrə kömək olması üçün bu kimi oxşar proqramların həyata keçirilməsini təklif etdi.
Mədəniyyətə təsiri
Həmçinin bax
İstinadlar
- Olle Lönnaeus (21 September 2009). (Swedish). Sydsvenskan.
- "Välkommen till folkhemmet" 2016-09-17 at the Wayback Machine (in Swedish). Svensk mediedatabas. 1983.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Folkhemmet ve ya xalq evi Isvec Sosial Demokrat Fehle Partiyasi ve Isvec sosial dovletinin tarixinde onemli rol oynayan siyasi anlayisdir Bundan basqa bu anlayis hem 1932 1976 ci illerde Isvecde sosial demokratlarin iqtidarda oldugu ve bu dusunceni tetbiq etdiyi muddeti hem de Isvec sosial dovletini bedii dille ifade etmek ucun isledilir Bu anlayis bezen de Isvec orta yolunu ifade etmek ucun isledilir Burada orta yol dedikde Kapitalizm ve Sosializmin ortaq mexrece geldiyi siyaset basa dusulur Folkhemmet anlayisinin kokunde butun cemiyyeti haminin fayda verdiyi kicik bir aile gozunde gormek dusuncesi dayanir Isvec sosial demokratlari muharibeden evvelki dovrde partiyanin tesebbusu ile xalqa bu dusunceni menimsetmekde Folkhemmet yanasmasi ve xalqin seyleri ile sosial islahatlari heyata kecirmekde ugur qazanmisdir Bu terminin menseyi Rudolf Cellenin esasen Otto fon Bismarkin muhafizekar sabitlik ve davamliliq anlayisi ile bunun eksi olan sosialist partiyalarin sosial islahat anlayislarini ortaq mexrece getirmesine esaslanan milli menafeleri ve tebeqelerarasi emekdasligi uygun hesab eden kooperasiya tipli modele esaslanir Qati olan ve olan muhafizekar Rudolf Cellenden tesirlenerek Folkhemmetin esas meselelerini mueyyenlesdirdiler Daha sonra bu dusunce Isvecin Bas nazirleri olmus ve Olaf Palmenin iqtidarlari dovrunde de inkisaf etmis ve sosial demokratlarin 1976 ci ilde iqtidardan getmesine qederki dovredek davam etmisdir Bu yanasmanin en onemli terefdarlarindan biri de Uppsala Universitetinden gelib daha sonralar Isvecin ilk sosialist Bas naziri olan Yalmar Brantinqdir Tarixi12 yanvar 1928 ci ilde bu dusunceni Isvec beraberlik ve qarsiliqli razilasma ile daha cox gozel bir ev olmalidir deyimi ile tanitmisdir Hansson enenevi sinifli cemiyyetin Xalq evine cevrilmesinde yaxindan istirak etdi Folkhemmet yanasmasi millilesdirme siyasetlerinin tetbiq olunmasi vaxti catanda ilk defe muhakime olundu ve Isvec Sosial Demokrat Fehle Partiyasinin iqtidarinin ilk illerinde sinfi mubarizenin qarsisini alma siyaseti olaraq qiymetlendirildi Bu prosesde Folkhemmet iqtisadiyyati ictimai sektora aid olmaqdan daha cox tenzimlemelerle nezaret edilen funksional sosializme ve suretle planli iqtisadiyyata uygunlasdirildi Bu proses erzinde hokumet ferdler uzerinde daha tesirli olsa da vetendaslar ucun gerekli olan rifahin artimini temin etmekde eyni uguru qazana bilmedi Yaxsi ve asanliqla elde oluna bilen tehsil yeni cemiyyeti formalasdirmaqda en onemli unsur olaraq qebul olunurdu Bunun neticesi olaraq 1960 ci illerde Isvec bir nece yeni universitet acaraq hamiya ve her pillede dovlet universitetleri de daxil olmaqla pulsuz tehsil imkani temin eden ilk dovlet oldu Universal sehiyye xidmeti 1947 1955 ci illerde dovlet terefinden heyata kecirilen bir cox sosial xidmetden biri oldu Myurdalin tesiri1930 cu illerde Cemiyyet muhendisliyi Folkhemmetin onemli terkib hissesine cevrildi Alva Myurdal ve Qunnar Myurdal terefinden 1934 cu ilde yazilan Ehali probleminde bohran isv Kris i befolkningsfragan adli kitab azalan ehali probleminin ohdesinden nece gelindiyi ile bagli radikal ve qabaqcil siyasete ilham qaynagi oldu Ictimai sektorun boyumesi dovrunde coxlu deyisiklikler edildi iqtisadi siyaseti teqaud sistemi ve Qunnar Myurdalin ev sahibi olma siyaseti bu deyisikliklerin basinda dururdu 1940 1950 ci illerde az gelirlilerin yasadigi kohnelmis ucuq temiri mumkun olmayan ve sixliq yaradan evler sokuldu Bu evlerden cixarilan insanlara qisa muddet erzinde funksionalizm uslubunda tikilmis hamam ve eve isiq dusmesini temin eden pencereleri olan evler teqdim olundu Eyni sekilde 1960 1970 ci illerde Milyon proqrami isv Miljonprogrammet cercivesinde artan ehalinin menzil telebatlarini odemek ucun iscilere seheretrafi yerlerde yeni layiheli evler tikildi Alva Myurdal ve Qunnar Myurdal ailelere komek olmasi ucun bu kimi oxsar proqramlarin heyata kecirilmesini teklif etdi Medeniyyete tesiri1983 cu ilde Xalqin evine xos geldin isv Valkommen till folkhemmet adli musiqi albomu buraxmisdir Hemcinin baxIsvec modeli Sosial dovletIstinadlarOlle Lonnaeus 21 September 2009 Swedish Sydsvenskan Valkommen till folkhemmet 2016 09 17 at the Wayback Machine in Swedish Svensk mediedatabas 1983