Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Manul (lat. Otocolobus manul) — Pişiklər fəsiləsinin yırtıcı məməli heyvanıdır.
| Manul | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Maqndəstə: Dəstəüstü: Klad: Qranddəstə: Mirdəstə: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Yarımdəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: ???: Manul | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Ümumi məlumat
Bədənin uzunluğu təxminən 55 sm, quyruğun isə 30 sm çatır. Ölçüləri ev pişiyi boyda olsa da, görkəmcə ondan xeyli fərqlənir. Onun qolları daha qısa, bədəni daha massiv, xəzi isə sıx və uzundur. Enli və yastı başının üzərində kiçik qulaqları bir-birindən aralı şəkildə yerləşmişdir, bəzən tükün içində gizlənmiş olur. Gözlərinin qırağından sifətinin kənarı ilə uzun tüklər (baklar) nəzərə çarpır. Xəzi bəzən tutqun (çirkli-sarı-boz), bəzən isə qırmızımtıl-sarı rəngdə olur.
Yayılması
Orta və Mərkəzi Asiya, cənubi Qafqaz və qərbi İrandan başlayaraq, Baykal ətrafı, Monqolustan və şimal-qərbi Çinə qədər. Azərbaycanda, yalnız Naxçıvanda rast gəlinməsi barədə 3 - 4 fakt vardır.
Yaşayış yerləri və həyat tərzi
Biologiyası Azərbaycanda öyrənilməmişdir. Arealının digər sahələrində aparılan tədqiqatlara əsasən, kəskin kontinental iqlim şəraiti, qışda aşağı temperaturu və nazik qar örtüyü olan ərazilərdə yayılmışdır. Bozqır və yarımsəhra ərazilərdə, hündür dağ qayalıqlarında rast gəlinir. Yuvasını qaya yarıqlarında, kolluqlarda, köhnə porsuq yuvalarında qurur. Qidasını, əsasən siçanabənzər gəmiricilər, quşlar təşkil edir. Hərəkətləri ləngdir, təqib zamanı gizlənməklə və hündür yerlərə dırmaşmaqla canını qurtarır. Fevral-mart aylarında cütləşir, 60 gün boğazlıq dövründən sonra 2-6 gözləri yumulu bala dünyaya gətirir. 10 ayliqda balalar yetkinliyə çatırlar. Nadir fərdləri Naxçıvanda tapılır. Çöllərdə və səhralarda, çox vaxt daşlı yaylalarda, 3000 m ucalığa qalxaraq, orada məskən salır. Boş yuvalarda da yaşaya bilər. Əsasən gecə və alaqaranlıq vaxtı ova çıxır. Gəmiricilərlə, quşlarla və kərtənkələlərlə qidalanır. Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabına daxil edilib.
Sayı
Dəqiq sayı məlum deyildir. Çox nadir hallarda Naxçıvan MR-də rast gəlinir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Öyrənilməyib. Xüsusən, qışı sərt və uzun keçən illərdə tələf olmaları məlumdur.
Tətbiq olunmuş və lazımi mühafizə tədbirləri
Növün yaşayış yerləri Zəngəzur MP, Ordubad və yasaqlıqlarında mühafizə olunur. Ekologiyası öyrənilmədiyindən mühafizə tədbirləri hələ hazırlanmaqdadır.
İstinadlar
- Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, II Cild, Bakı, 2013
- Hacıyev D.V. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Bakı: Elm, 2000, s. 588;
Ədəbiyyat
- Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, II Cild, Bakı, 2013
- Hacıyev D.V. Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Bakı: Elm, 2000, s. 588;
- Talıbov T.H. Naxçıvan MR Qırmızı Kitabı. Naxçıvan: Əcəmi, 2006. s. 154 - 186.
Xarici keçidlər
- Vəhşi heyvanlar 2012-01-05 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Manul lat Otocolobus manul Pisikler fesilesinin yirtici memeli heyvanidir ManulElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad EuteriyalarInfrasinif PlasentalilarMaqndeste Desteustu LavrazioterilerKlad Qranddeste Mirdeste FeraeKlad Klad Klad YirticikimilerDeste YirticilarYarimdeste PisikkimilerFesile PisiklerYarimfesile Kicik pisiklerCins Pisik ManulBeynelxalq elmi adiOtocolobus manul Pall 1776Sekil axtarisiITIS 552765NCBI 61408EOL 328665FW 224050Umumi melumatBedenin uzunlugu texminen 55 sm quyrugun ise 30 sm catir Olculeri ev pisiyi boyda olsa da gorkemce ondan xeyli ferqlenir Onun qollari daha qisa bedeni daha massiv xezi ise six ve uzundur Enli ve yasti basinin uzerinde kicik qulaqlari bir birinden arali sekilde yerlesmisdir bezen tukun icinde gizlenmis olur Gozlerinin qiragindan sifetinin kenari ile uzun tukler baklar nezere carpir Xezi bezen tutqun cirkli sari boz bezen ise qirmizimtil sari rengde olur YayilmasiOrta ve Merkezi Asiya cenubi Qafqaz ve qerbi Irandan baslayaraq Baykal etrafi Monqolustan ve simal qerbi Cine qeder Azerbaycanda yalniz Naxcivanda rast gelinmesi barede 3 4 fakt vardir Yasayis yerleri ve heyat terziBiologiyasi Azerbaycanda oyrenilmemisdir Arealinin diger sahelerinde aparilan tedqiqatlara esasen keskin kontinental iqlim seraiti qisda asagi temperaturu ve nazik qar ortuyu olan erazilerde yayilmisdir Bozqir ve yarimsehra erazilerde hundur dag qayaliqlarinda rast gelinir Yuvasini qaya yariqlarinda kolluqlarda kohne porsuq yuvalarinda qurur Qidasini esasen sicanabenzer gemiriciler quslar teskil edir Hereketleri lengdir teqib zamani gizlenmekle ve hundur yerlere dirmasmaqla canini qurtarir Fevral mart aylarinda cutlesir 60 gun bogazliq dovrunden sonra 2 6 gozleri yumulu bala dunyaya getirir 10 ayliqda balalar yetkinliye catirlar Nadir ferdleri Naxcivanda tapilir Collerde ve sehralarda cox vaxt dasli yaylalarda 3000 m ucaliga qalxaraq orada mesken salir Bos yuvalarda da yasaya biler Esasen gece ve alaqaranliq vaxti ova cixir Gemiricilerle quslarla ve kertenkelelerle qidalanir Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitabina daxil edilib SayiDeqiq sayi melum deyildir Cox nadir hallarda Naxcivan MR de rast gelinir Mehdudlasdirici amillerOyrenilmeyib Xususen qisi sert ve uzun kecen illerde telef olmalari melumdur Tetbiq olunmus ve lazimi muhafize tedbirleriNovun yasayis yerleri Zengezur MP Ordubad ve yasaqliqlarinda muhafize olunur Ekologiyasi oyrenilmediyinden muhafize tedbirleri hele hazirlanmaqdadir ManulManulun sekli poct markalarinda Azerbaycan 1994 Azerbaycan 1997 Qirgizistan 2008 Qirgizistan 2008 Tacikistan 1996 Tacikistan 1996 IstinadlarAzerbaycanin Qirmizi Kitabi II Cild Baki 2013 Haciyev D V Azerbaycanin heyvanlar alemi Baki Elm 2000 s 588 EdebiyyatAzerbaycanin Qirmizi Kitabi II Cild Baki 2013 Haciyev D V Azerbaycanin heyvanlar alemi Baki Elm 2000 s 588 Talibov T H Naxcivan MR Qirmizi Kitabi Naxcivan Ecemi 2006 s 154 186 Xarici kecidlerVehsi heyvanlar 2012 01 05 at the Wayback MachineVikianbarda Manul ile elaqeli mediafayllar var Hemcinin baxVasaq Col pisiyi Qamisliq pisiyi