Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xoanlar (lat. Sarcopterygii) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinə aid heyvan kladı.
| Xoanlar | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Xoanlar | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Ümumi xarakteristika
Xoanlar sinfinə aid növlərin ox skeletinin əsasını elastik xorda təşkil edir. Xoanları şüaüzgəcli balıqlardan fərqləndirən əsas cəhət onların daxili su hövzələrində yayılmasıdır. Onlarda qida borusu fırı ağciyərə çevrilmiş, aparıcı analizator isə lamisə olmuş, baş beyin dəyişikliyə məruz qalmışdır. Üzgəclərin köməkliyi ilə onlar dibdə hərəkət edir, başqa su hövzələrinə sürünə bilirlər. Tənəffüs qəlsəmə və ağciyərlər vasitəsilə həyata keçir. Üç ədəd dəlik mövcuddur: cinsiyyət, anal və ifrazat. Çoxalma tipi daxili mayalanma yolu ilə gedir. Az sayda kürü ananın bədənində inkişaf edir. Yaxşı inkişaf etmiş ön beyin mövcuddur.
Təsnifatı
- İkitənəffüslülər (Dipnoi) dəstəüstü
- () dəstəsi
- () dəstəsi
- Pəncəüzgəclilər (Crossopterygii) dəstəüstü
- () dəstəsi
- dəstəsi (nəsli kəsilib)
- dəstəsi (nəsli kəsilib)
Selakantkimilər (Coelacanthiformes)
Atimeria chalumnae Hind okeanı sularında yaşayır. Bu növün bir populyasiyası Böyük Komor və Anjuan adalarında (Komor adaları), digər populyasiyası isə Cənubi Afrika, Madaqaskar və Mozambik sahillərində yaşayır. Dərin dəniz sularında yaşayan, demersal (dibdəvə dibə yaxın ərazilərdə yaşayan) balıq olan latimeriyanın uzunluğu 168 sm-ə çatır. Rəngi tünd, bozumtul-göy, ağ ləkəli olur. Zəif hərəkətli, yırtıcı balıq olub gecə həyat tərzinə malikdir. Selakantkimilər (Coelacanthiformes) dəstəsinə aid, 2 növdən (L. Chalumnae, L. menadoensis) ibarət yeganəcinsdir. Uzun müddət xoanların 80 mln. il əvvəl məhv olunduğuhesab edilirdi. Lakin, 1938-ci ildə CAR-ın cənub sahillərində, Çalma çayının deltasında bu növə aid ilk balıq təsvir edildi.
Buynuzdişlikimilər (Ceratodontiformes)
Neoceratodus forsteri Buynuzdişlikimilər (Ceratodontiformes) dəstəsinə aid yeganə növdür. Avstraliya endemi olub Börnet çayı hövzəsində yaşayır. İri pulcuqlara malik olan bu balığın ölçüləri 180 sm-ə,çəkisi 43 kq-a qədər olur. Zəif axınlı çayların sıx bitki örtüyünə malik ərazilərində yaşayır. Qəlsəmələrlə bərabər hər 40–50 dəqiqədən bir su səthinə çıxaraq burunları ilə atmosfer havasını udur. Quraqlıq dövrü su qalmış gölməşələrdə yaşayır. Müxtəlif həşəratlarla qidalanır.
Lepidosirenkimilər və ya İkiağciyərkimilər (Lepidosirenidae)
Lepidosirenkimilər (Lepidosireniformes) dəstəsinə aid olan Protopterus annectens və Protopterus aethiopicus ağciyərlərə, sapvari döş və taz üzgəclərinə malik balıq olub Afrika sahillərində yaşayır. İndiyədək 4 növ təsvir edilmişdir. Onlar ilanbalıqları kimi üzməklə bərabər, üzgəcləri vasitəsilə suyun dibində sürünərək hərəkət edə bilirlər. İri fərdlərin uzunluğu 200 sm-ə çatır. Xərçəngkimilər, su həşəratlarının sürfələri və molyusklarla qidalanırlar. Əsasən Afrika dənizlərində yaşayan Protopteruslara bataqlıqlar və göllərdə də rast gəlinir.Qurumuş su hövzələrinin altında, bərkimiş palçıqlıqlarda uzun müddət yaşaya bilirlər.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.
- Eschmeyer W., Fong J. D. “Pisces”. // Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness / red. Z. Zhang 2011. C. 3148, burax. 1. S. 26–38. , 978-1-86977-850-7
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xoanlar lat Sarcopterygii heyvanlar aleminin xordalilar tipine aid heyvan kladi XoanlarElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarBeynelxalq elmi adiSarcopterygii Alfred Romer 1955Sekil axtarisiITIS 161048NCBI 8287EOL 8909FW 266392Umumi xarakteristikaXoanlar sinfine aid novlerin ox skeletinin esasini elastik xorda teskil edir Xoanlari suauzgecli baliqlardan ferqlendiren esas cehet onlarin daxili su hovzelerinde yayilmasidir Onlarda qida borusu firi agciyere cevrilmis aparici analizator ise lamise olmus bas beyin deyisikliye meruz qalmisdir Uzgeclerin komekliyi ile onlar dibde hereket edir basqa su hovzelerine surune bilirler Teneffus qelseme ve agciyerler vasitesile heyata kecir Uc eded delik movcuddur cinsiyyet anal ve ifrazat Coxalma tipi daxili mayalanma yolu ile gedir Az sayda kuru ananin bedeninde inkisaf edir Yaxsi inkisaf etmis on beyin movcuddur TesnifatiIkiteneffusluler Dipnoi desteustu destesi destesi Penceuzgecliler Crossopterygii desteustu destesi destesi nesli kesilib destesi nesli kesilib Selakantkimiler Coelacanthiformes Atimeria chalumnae Hind okeani sularinda yasayir Bu novun bir populyasiyasi Boyuk Komor ve Anjuan adalarinda Komor adalari diger populyasiyasi ise Cenubi Afrika Madaqaskar ve Mozambik sahillerinde yasayir Derin deniz sularinda yasayan demersal dibdeve dibe yaxin erazilerde yasayan baliq olan latimeriyanin uzunlugu 168 sm e catir Rengi tund bozumtul goy ag lekeli olur Zeif hereketli yirtici baliq olub gece heyat terzine malikdir Selakantkimiler Coelacanthiformes destesine aid 2 novden L Chalumnae L menadoensis ibaret yeganecinsdir Uzun muddet xoanlarin 80 mln il evvel mehv olunduguhesab edilirdi Lakin 1938 ci ilde CAR in cenub sahillerinde Calma cayinin deltasinda bu nove aid ilk baliq tesvir edildi Buynuzdislikimiler Ceratodontiformes Neoceratodus forsteri Buynuzdislikimiler Ceratodontiformes destesine aid yegane novdur Avstraliya endemi olub Bornet cayi hovzesinde yasayir Iri pulcuqlara malik olan bu baligin olculeri 180 sm e cekisi 43 kq a qeder olur Zeif axinli caylarin six bitki ortuyune malik erazilerinde yasayir Qelsemelerle beraber her 40 50 deqiqeden bir su sethine cixaraq burunlari ile atmosfer havasini udur Quraqliq dovru su qalmis golmeselerde yasayir Muxtelif heseratlarla qidalanir Lepidosirenkimiler ve ya Ikiagciyerkimiler Lepidosirenidae Lepidosirenkimiler Lepidosireniformes destesine aid olan Protopterus annectens ve Protopterus aethiopicus agciyerlere sapvari dos ve taz uzgeclerine malik baliq olub Afrika sahillerinde yasayir Indiyedek 4 nov tesvir edilmisdir Onlar ilanbaliqlari kimi uzmekle beraber uzgecleri vasitesile suyun dibinde surunerek hereket ede bilirler Iri ferdlerin uzunlugu 200 sm e catir Xercengkimiler su heseratlarinin surfeleri ve molyusklarla qidalanirlar Esasen Afrika denizlerinde yasayan Protopteruslara bataqliqlar ve gollerde de rast gelinir Qurumus su hovzelerinin altinda berkimis palciqliqlarda uzun muddet yasaya bilirler IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2004 Eschmeyer W Fong J D Pisces Animal Biodiversity An Outline of Higher level Classification and Survey of Taxonomic Richness red Z Zhang 2011 C 3148 burax 1 S 26 38 ISBN 978 1 86977 849 1 978 1 86977 850 7Hemcinin bax