Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Enuma eliş (
; akk.. enūma eliš) — dünyanın yaradılması haqqında Babil və Akkad eposu. Adı eposun ilk iki sözündən: "enūma eliš" - "nə zaman yuxarıda" götürülmüşdür. Mətn şumer dilində mixi yazısı ilə yeddi gil lövhələr üzərində yazılmışdır. Bu kitabələr Assuriya çar kitabxanasına məxsus olmuşdur. Onun yaranma tarixi e.ə. II minilliyə təsadüf edir.
| Əyalətlər və dövlətlər Əhali Əlyazmalar Dillər Mifologiya |
Yaranması
Eposun yaranması stadial xarakter daşısa da o, tarixi şəraitlərlə əsaslandırılmışdır. Eposun məğzini paneqiriklər və ağılar təşkil edir. Türk və rus ədəbiyyatındakı leksik düzüm və üslub bu eposun üslubuna daha yaxındır.
İlk sətir
| Nöm. | Transkripsiyası | Tələffüsü | Hərfi tərcümə |
|---|---|---|---|
| 1 | e-nu-ma e-liš la na-bu-ú šá-ma-mu | enūma eliš lā nabû šamāmū | Nə zaman yuxarı göy adlanmırdı, |
| 2 | šap-liš am-ma-tum šu-ma la zak-rat | šapliš ammatum šuma lā zakrat | Aşağı yer adı ilə çağrılmırdı, |
| 3 | ZU.AB-ma reš-tu-ú za-ru-šu-un | abzu-ma rēštû zārûšun | İlk yaranan Apsu onların törədicisidir, |
| 4 | mu-um-mu ti-amat mu-al-li-da-at gim-ri-šú-un | Mummu Tiāmat mu(w)allidat gimrišun | Yaradan Tiamat onların ulu törədicisidir, |
| 5 | A.MEŠ-šú-nu iš-te-niš i-hi-qu-ú-ma | mêšunu ištēniš ihïqūma | Sularını birlikdə qovuşdurardılar, |
| 6 | gi-pa-ra la ki-iş-şu-ru şu-şa-a la še-'u-ú | gipa(r)ra lā kişşurū şuşā lā še'û | Otlaqlar yox idi, qamışlıqlar yaradılmamışdır, |
| 7 | e-nu-ma dingir.dingir la šu-pu-u ma-na-ma | enūma ilū lā šūpû manāma | Nə vaxt ki, (hələ ki,)heç kim tanrı deyildir, |
Məzmunu.
Əfsanədə Yerin yaranması göstərilir. Apsu və Tiamat ilk həyat forması dəniz əcaibləri (div) olmuşlar.
- I lövhə - Apsu və Tiamat tanrıları yaradırlar. Ea öz atasını üstələyir. Tanrılar oz valideynlərini narahat edirlər. Apsu onları məhv etmək istəsə də Tamat bunu istəmir. Məsləhətçi Mummu Apsunun bu fikirinə bəraət qazandırır. Ea qəsd edərək Apsunu yatarkən öldürür. Məsləhətçi Mummu dustaq edir. Apsu üzərində isə məskən salır. Ea öz zövcəsi Damkina ilə Marduku dünyaya gətirirlər. Ea ona güc üçün dörd külək verərək qisas almaq üçün Tiamatın üstünə göndərir. Tiamat isə Kinqu ilə cütləşərək əcaib divlər törədirlər. Tiamat "tale cədvəlini" Kinquya həvalə edir.
- II lövhə - Anunun oğlu Ea Tiamatların müharibəyə hazırlaşdıqlarını bilib, Anunun atası Anşara xəbər vrir. Anşarın qəzəbi: "Ea, nə üçün müharibəni qızışdırmısan? " Ea öz hərəkətini müdafiə edir. Anşar Eanı bu fikirdən daşındırmağa çalıçır. Anşar Eanı buna mane olmağa çağırır, heç nə alınmadıqda, əlacsız qalır. Ea Marduku Tiamatları üzərinə göndərir. Qələbə çalarsa, əvəzində Marduk Anşarın sarayı istəyir.
- III lövhə - Anşar vəziri Kaka tanrıları yığıb Mardukun istəyi barəsində agah etsin. Tanrılar toplaşib Marduka xeyir-dua verirlər.
- IV lövhə - Mardukun tax-taca çıxması. Timatlara qələbəsi əvəzində "Marduk hökmdardır". Mardukun döyüşə hazırlaşması: Kaman, çomaq, ketman, şimşək, dörd külək, fırtına, zireh və dörd dəstə. Digər tərəfdə Tiamat və əri Kinqu və onun dəstəsi. Marduk onların üzərinə külək və tufan yağdırır. Timat güclü küləyin təsiindən açıq ağzını yuma bilmir. Marduk dərhal onu öz oxu ilə öldürür və dünyaya sahib olmaq üçün Kinqunun sahib olduğu "taleh cədvəlini" ələ keçirir. Daha sonra Marduk dünyanı yaradır.
- V lövhə -Marduk ulduzları toplayıb Nannarı yaradaraq Şamaşı ona tapşırır. Timatın aşağı hissəsindən yeri yuxarı hissəsindən göyü, kəlləsindən dağları, gözlərindənisə Dəclə və Fərat çaylarını yaratmış olur. Onun tərənnümü və təqdimatı: "Əvvəl Marduk bizim sevimli evladımız, indi isə hökmdarımız!" Marduk tanrıları qəbul etmək üçün, bayram və mərasimləri keçirmək üçün, Babili yaratmaq qərarını verir. Tanrılar onunla razılaşırlar.
- VI lövhə - Marduk tanrıların rahatlığı, onlara qulluq etmək, səcdə etmək, qurbanlar vermək üçün qandan insan məxluqunu yaratmaq qərarını Eaya söyləyir. O, istəyir ki tanrıları iki yerə ayırsın. Tiamata kömək edənləri öldürərək onların qanından insanları yaratsın. Mardukun çağırdığı tanrılar məclisində: Tanrılar bütün günahları Kinqunun üzərinə ataraq onun qanından insan yaratmağı təklif edirlər. Ea Kinqunun qanından və gildən maya yoğuraraq insanı yaratmış olur. İnsanlar da onun şərəfinə Babili ucaltmış olurlar.
- VII lövhə -Mardukun daha 42 adının sadalanması... yekun olaraq "Timatı məhv etdi, hökmdarlığa layiq oldu".
İstinadlar
- . 2006-06-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-13.
- Illerhaus, F.: Marduks Kampf gegen das Chaosungeheuer Tiamat. Darstellungen des babylonischen Schöpfungsmythos und die Vielfalt der Deutungen. München. 2011. S. 7-9.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Enuma elis akk enuma elis dunyanin yaradilmasi haqqinda Babil ve Akkad eposu Adi eposun ilk iki sozunden enuma elis ne zaman yuxarida goturulmusdur Metn sumer dilinde mixi yazisi ile yeddi gil lovheler uzerinde yazilmisdir Bu kitabeler Assuriya car kitabxanasina mexsus olmusdur Onun yaranma tarixi e e II minilliye tesaduf edir Mesopotamiya Eyaletler ve dovletler Sumer III Ur Akkad Isin Aratta Assuriya Het Kuti Ehali Aramiler Kassitler Kutiler Lullubiler Ariler Elyazmalar Mixi yazi Enuma elis Diller Sumer Akkad Arami Mifologiya Nabu Istar Ea Tiamat Marduk Samas Kinqu Isum AssurbaxredakteYaranmasiEposun yaranmasi stadial xarakter dasisa da o tarixi seraitlerle esaslandirilmisdir Eposun megzini paneqirikler ve agilar teskil edir Turk ve rus edebiyyatindaki leksik duzum ve uslub bu eposun uslubuna daha yaxindir Ilk setirNom Transkripsiyasi Teleffusu Herfi tercume1 e nu ma e lis la na bu u sa ma mu enuma elis la nabu samamu Ne zaman yuxari goy adlanmirdi 2 sap lis am ma tum su ma la zak rat saplis ammatum suma la zakrat Asagi yer adi ile cagrilmirdi 3 ZU AB ma res tu u za ru su un abzu ma restu zarusun Ilk yaranan Apsu onlarin toredicisidir 4 mu um mu ti amat mu al li da at gim ri su un Mummu Tiamat mu w allidat gimrisun Yaradan Tiamat onlarin ulu toredicisidir 5 A MES su nu is te nis i hi qu u ma mesunu istenis ihiquma Sularini birlikde qovusdurardilar 6 gi pa ra la ki is su ru su sa a la se u u gipa r ra la kissuru susa la se u Otlaqlar yox idi qamisliqlar yaradilmamisdir 7 e nu ma dingir dingir la su pu u ma na ma enuma ilu la supu manama Ne vaxt ki hele ki hec kim tanri deyildir Mezmunu Efsanede Yerin yaranmasi gosterilir Apsu ve Tiamat ilk heyat formasi deniz ecaibleri div olmuslar I lovhe Apsu ve Tiamat tanrilari yaradirlar Ea oz atasini usteleyir Tanrilar oz valideynlerini narahat edirler Apsu onlari mehv etmek istese de Tamat bunu istemir Meslehetci Mummu Apsunun bu fikirine beraet qazandirir Ea qesd ederek Apsunu yatarken oldurur Meslehetci Mummu dustaq edir Apsu uzerinde ise mesken salir Ea oz zovcesi Damkina ile Marduku dunyaya getirirler Ea ona guc ucun dord kulek vererek qisas almaq ucun Tiamatin ustune gonderir Tiamat ise Kinqu ile cutleserek ecaib divler toredirler Tiamat tale cedvelini Kinquya hevale edir II lovhe Anunun oglu Ea Tiamatlarin muharibeye hazirlasdiqlarini bilib Anunun atasi Ansara xeber vrir Ansarin qezebi Ea ne ucun muharibeni qizisdirmisan Ea oz hereketini mudafie edir Ansar Eani bu fikirden dasindirmaga calicir Ansar Eani buna mane olmaga cagirir hec ne alinmadiqda elacsiz qalir Ea Marduku Tiamatlari uzerine gonderir Qelebe calarsa evezinde Marduk Ansarin sarayi isteyir III lovhe Ansar veziri Kaka tanrilari yigib Mardukun isteyi baresinde agah etsin Tanrilar toplasib Marduka xeyir dua verirler IV lovhe Mardukun tax taca cixmasi Timatlara qelebesi evezinde Marduk hokmdardir Mardukun doyuse hazirlasmasi Kaman comaq ketman simsek dord kulek firtina zireh ve dord deste Diger terefde Tiamat ve eri Kinqu ve onun destesi Marduk onlarin uzerine kulek ve tufan yagdirir Timat guclu kuleyin tesiinden aciq agzini yuma bilmir Marduk derhal onu oz oxu ile oldurur ve dunyaya sahib olmaq ucun Kinqunun sahib oldugu taleh cedvelini ele kecirir Daha sonra Marduk dunyani yaradir V lovhe Marduk ulduzlari toplayib Nannari yaradaraq Samasi ona tapsirir Timatin asagi hissesinden yeri yuxari hissesinden goyu kellesinden daglari gozlerindenise Decle ve Ferat caylarini yaratmis olur Onun terennumu ve teqdimati Evvel Marduk bizim sevimli evladimiz indi ise hokmdarimiz Marduk tanrilari qebul etmek ucun bayram ve merasimleri kecirmek ucun Babili yaratmaq qerarini verir Tanrilar onunla razilasirlar VI lovhe Marduk tanrilarin rahatligi onlara qulluq etmek secde etmek qurbanlar vermek ucun qandan insan mexluqunu yaratmaq qerarini Eaya soyleyir O isteyir ki tanrilari iki yere ayirsin Tiamata komek edenleri oldurerek onlarin qanindan insanlari yaratsin Mardukun cagirdigi tanrilar meclisinde Tanrilar butun gunahlari Kinqunun uzerine ataraq onun qanindan insan yaratmagi teklif edirler Ea Kinqunun qanindan ve gilden maya yoguraraq insani yaratmis olur Insanlar da onun serefine Babili ucaltmis olurlar VII lovhe Mardukun daha 42 adinin sadalanmasi yekun olaraq Timati mehv etdi hokmdarliga layiq oldu Istinadlar 2006 06 15 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 01 13 Illerhaus F Marduks Kampf gegen das Chaosungeheuer Tiamat Darstellungen des babylonischen Schopfungsmythos und die Vielfalt der Deutungen Munchen 2011 S 7 9