Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dilras Banu Bəyim (d. 1622 - ö. 8 oktyabr 1657) — Səfəvi sülaləsindən olan şahzadə və Böyük Moğol imperiyasının VI imperatoruSultan Övrəngzibin birinci və əsas arvadı, imperatriça. Ölümündən sonra "Dövrünün Rəbiyəsi" olaraq adlandırılmışdır. Dilras Banu Bəyimin ölümündən sonra əri Övrəngzib Bibi Ka Məqbərəni inşa etdirmiş və o, burada dəfn edilmişdir. Bu məqbərə görünüş və memarlıq baxımından Övrəngzibin anası Mümtaz Mahalın dəfn edildiyi məşhur Tac Mahala bənzəməkdədir.
| Dilras Banu Bəyim | |
|---|---|
| Səfəvi şahzadəsi Dilras Banu Bəyim və ya Zan-i-Kalan | |
| Doğum tarixi | 1622 |
| Doğum yeri | Aqra, Böyük Moğol imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Övrəngabad, Böyük Moğol imperiyası |
| Vəfat səbəbi | Doğuç zamanı yoluxduğu infeksiya |
| Dəfn yeri | Bibi Ka məqbərəsi, Övrəngabad, Hindistan |
| Vətəndaşlığı | Böyük Moğol imperiyası |
| Həyat yoldaşı | |
| Uşaqları | |
| Atası | Bədiüzzaman mirzə Səfəvi |
| Dini | Şiə İslam |
| Fəaliyyəti | əsilzadə |
| Tanınır | Sultan Övrəngzibin əsas arvadı |
Dilras Banu Bəyim Səfəvi sülaləsinin üzvü idi və Bədiüzzaman Mirzə Səfəvinin qızı idi. Ailəsinin soyu Səfəvi sülaləsindən ilk şah olan I İsmayıla gedib çıxmaqda idi və Dilrasın atası moğol imperiyasında Qucaratın valisi olaraq xidmət edirdi. O, 1637-ci ildə daha sonralar məşhur moğol hökmdarlarından birinə çevriləcək, Övrəngzib adı ilə tanınacaq Şahzadə Muhi-id-din ilə evlənmiş vı bu evlilikdən 5 övladı olmuşdur. Onun övladlarından biri olan Məhəmməd Əzəm Şah atası Övzəngzib tərəfindən vəliəhd elan edilmiş və atasının ölümündən sonra qısamüddətli də olsa, taxta çıxmışdır. Bundan başqa Dilras Banu Bəyimlə Övrəngzibin , , adlı qızları, vəliəhd olan oğlundan başqa da Məhəmməd Əkbər adlı bir digər oğlu olmuşdur. İstedadlı şairə olan Zeb-un Nisə atasının ən sevimli qızı, oğlu Məhəmməd Əkbər isə ən sevimli oğlu olmuşdur.
Dilras çox gümanki doğuş zamanı infeksiya xəstəliyindən həyatını itirmişdir. O, bu xəstəliyə beşinci övladı olan Məhəmməd Əkbəri dünyaya gətirən zaman yaxalanmışdır. Onun ölümündən bir ay sonra əri Övrəngzib taxt uğrunda verdiyi mübarizədən qalib ayrılmış və hakimiyyətə gəlmişdir.
Ailəsi və şəcərəsi
Dilras Banu Bəyim Səfəvi sülaləsinin üzvü olmuşdur. Onun atası Bədiüzzaman Mirzə Səfəvi və ya digər adı ilə Şahnəvaz xan (Mirzə Dəkkən adı ilə məşhurdur) Səfəvi imperiyasının qurucusu I İsmayılın soyundan gəlməkdədir.Bədiüzzaman Mirzə Səfəvi Qucaratın valisi olmaqla birlikdə, Moğol sarayında ən güclü şəxslərdən biri idi. O, təmtəraq və bahalı yaşamı çox sevirdi və onun bu xüsusiyyəti qızının nişan mərasimində aşkar şəkildə hiss edildi.
Dilrasın anası olan Nauras Banu Bəyim Mirzə Məhəmməd Şərifin qızı idi, atası isə Sultan Cahangirin hakimiyyəti dövründə Moğol sarayına gəlmiş Mirzə Rüstəm Səfəvi idi. 1638-ci ildə Dilrasın kiçik bacısı Səkinə Banu Bəyim Övrəngzibin kiçik qardaşı Şahzadə Murad Bəxşlə evləndi. Bədiüzzaman Mirzə Səfəvinin qardaşının və Dilrasın əmisinin övladı da həmçinin Övrəngzibin böyük qardaşı Şahzadə Şah Şüca ilə evlənmişdir. Bu evliliklər imperator ailəsi ilə Şahnəvaz xanın ailəsi və bunun davamı olaraq Səfəvilər sülaləsi arasındakı əlaqələri daha da gücləndirdi.
Övrəngziblə evliliyi
1637-ci ilin fevralında Dilras Şahzadə Mudi-ud-din ilə nişanlandı. Mudi-ud-din o zamankı hökmdar Sultan Şah Cahan ilə onun sevimli arvadı Mumtaz Mahalın övladı idi. Evlilik təklifi Şah Cahan tərəfindən irəli sürüldü və Dilrasın atası tərəfindən qəbul edildi və bu, onların nişanlanmasına səbəb oldu. Bu zaman Övrəngzib Dəkkən yaylasına qarşı edilən hərbi yürüşdə iştirak edirdi və atası tərəfindən çağırıldıqdan sonra yürüşüdən ayrılıb geri dönməyə məcbur oldu. 15 aprel 1637-ci ildə Aqraya çatan Övrəngzibin toy hazırlıqlarına başlanıldı. Bir neçə həftə sonra, yəni 8 may 1637-ci ildə böyük şənliklərlə müşayət olunan toy mərasimi həyata keçirildi.
İmperator saray münəccimlərinin qərarına əsasən, onların nikah mərasimi sübhdən dörd saat əvvəl, təmtəraqlı və möhtəşəm şənliklər arasında keçirildi və Bədiüzzaman Mirzə Səfəvi malikanəsində baş tutdu. Toy mərasiminin əzəməti salnaməçi Xafi Xan tərəfindən belə təsvir edilir:
 | Atəşfəşanlıq partlaması yer üzünü başqa bir səmaya çevirdi və müğənnilərin, rəqqasların cazibəsi “hətta Veneranın” paxıllığına səbəb ola bilərdi. |  |
Bundan sonra qazı bu şəxsi imperatorun iştirakı ilə nikahlarını kəsir. Nikah mehri olaraq isə 400 min rupi müəyyən edilir. Toy mərasimindən sonra vəlimə adlı dəvət bu dəfə Övrəngzibin atası Sultan Şah Cahanın sarayında təşkil edilir. 14 mayda baş tutan bu mərasimdə Sultan Şahcahan öz əmirlərinə hədiyyələr paylayır.
İmperator ilə birlikdə 3 ay Aqra şəhərində qalan cütlük 4 sentyabr 16370ci ildə Övrəngzibin canişin olaraq xidmət etdiyi Dəkkənə gedirlər. Aqrada yaşadıqları zaman Dilras Övrəngziblə özünün ilk uşağına hamilə qalır. Bu hamiləlikdən istedadlı şairə olaraq dəyərlənirilən Zeb-un Nisə dünyaya gəlir. O, evliliyin baş tutmasından 9 ay sonra, yəni 15 fevral 1638-ci il tarixində Dəkkənin Daulatabad şəhərində dünyaya gəlmişdir. Bu qız sonralar atasının ən sevimli qızı olmuşdu. Bundan sonrakı 19 illik evlilik həyatı boyunca bu cütlüyün daha 4 övladı dünyaya gəldi və bu 5 övladın hamısı Övrəngzib tərəfindən digər arvadından olan övladları ilə müqayisədə daha çox sevilirdi. Övrəngzibin sevimli arvadı olan Dilrasın onun üzərində təsir qüvvəsi var idi və əsas arvad kimi hərəmi də idarə edirdi. O, Övrəngzibin digər əmirləri ilə birlikdə sarayda ən güclü şəxslərdən biri hesab edilirdi, halbuki ikinci arvad saray daxilində təsir qüvvəsinə və gücə malik deyildi. Dilras gücünə baxmayaraq, saray daxili siyasətə və intriqalara qarışmırdı, inzibati məsələlərə müdaxilə etmirdi.
Dilras mənbələrin bildirdiyinə görə həm xarakter, həm də görünür olaraq gözəl və cazibədar olmuşdur. Xarakterinə görə o, qürurlu və iradəli bir qadın idi və əri də ona heyran idi. Dilrasın tez əsəbləşən birinsan olduğu təxmin edilir, lakin Övrəngzib onun haqqında "həddindən artıq amiranə bir qadın idi, lakin ömrünün sonuna qədər onu sevməyə davam etdim və heç vaxt onun hisslərini incitmədim". Dilrasın qürurlu xarakteri hökmdar arvadı kimi onun həmişə təvazökar davranan Övrəngziblə münasibətlərində problem yaratmırdı. Bir neçə qaynağın verdiyi məlumata əsasən deyilə bilər ki, Dilrasla Övrəngzib bəzi xarakterik xüsusiyyətləri paylaşmaqda idilər. Onların hər ikisi iradəli, dindar və maddi dəyərlərin normal sxeminə nisbətən biganə idilər.
Hər bir halda, Övrəngzib sünni ikən, Dilras mömin bir şiə idi. Övrəngzibin sarayında, Dilras sünni və şiə üləmanın iştirak etdiyi debatlar təşkil edirdi və bu məclislərdə qızı Şahzadə Zeb-un Nisə də iştirak edirdi. Lakin Övrəngzib imperator olduğu zaman Dilras artıq vəfat etmişdi və bundan sonra ata qızlarına belə debatlarda iştirak etməməyi tapşırmışdı. Tarixçi Maqan Lala görə, Zeb-un Nisə Bəyim atasının bu tapşırığına əməl etmişdir. Ümumilikdə Səfəvi şiələri Övrəngzibin hakimiyyəti dövründə gücləndilər, hətta onların təsir qabiliyyəti heç bir moğol hökmdarının dövründə bu qədər güclü olmamışdı. Onlardan bir çox qabiliyyətli hərbi sərkərdələr də çıxmış və Övrəngzibin hərbi əməliyyatlarına rəhbərlik etmişdi.
Övrəngzibin digər ikinci dərəcəli evliliklərindən olan arvadları əhəmiyyətsiz hesab edilirdilər. Onlardan ikisi Övrəngzib üçün 4 övlad dünyaya gətirsələr də, hökmdardan təsric olunmuş şəkildə yaşamaqda idilər. Əsas arvad və imperial status daşıma haqqı yalnız Dilrasa aid edilmişdi. O, əri üzərindəki təsirini ömrünün sonuna qədər qorumuş və onun əsas arvadı kimi qalmağı bacarmışdı. Hətta onun vaxtsız ölümündən sonra belə, onun saraydakı, ərinin həyatındakı və imperial yaşamdakı statusu Övrəngzibin digər heç bir arvadına verilmədi. Beləliklə, Dilras heç vaxt dəyişdirilmədi və heç bir imperatriça Aurangzebin sarayını idarə etmədi.
Övladları
Dilras Banunun hamilə qalması ən azı 4 il aralıqlarla olmuşdur. Professor Annie Krieger-Krynicki hesab edir ki, onun hamiləlikləri arasaranın olmasının səbəbi Övrəngzibin Dilrasın kövrək sağlamlığına ziyan vurmaq istəmməsi həlledici amil olmuşdur. Çünki Övrəngzib Mümtaz Mahalın da buna görə vəfat etdiyini görmüşdü. Cütlük evliliklərinin 20-ci ilində artəq 5 uşaq sahibi idilər:
- Şahzadə Zeb-un Nisə Bəyim (15 fevral 1638 - 26 may 1702) - evlənmədən vəfat etmişdir. Qardaşı Məhəmməd Əkbər anaları tez vəfat etdiyinə görə ona baxmışdır. Məşhur şairə və atasının sevimlisi idi. Lakin müəyyən səbəblərə görə ömrünün son 20 ilini həbsdə keçirmişdir.
- Şahzadə Zinət-un Nisə Bəyim (5 oktyabr 1643 - 7 may 1721) - atası Övrəngzibin hakimiyyəti dövründə birinci xanım (Padişah Bəyim) vəzifəsini icra etmişdir. Evlənməmişdir.
- Şahzadə Zubdat-un Nisə Bəyim (2 sentyabr 1651 - 17 fevral 1707) - əmisi Dara Şükuhun oğlu Şahzadə Sifir Şükuhla evlənmiş və övladı olmuşdur.
- Şahzadə Məhəmməd Əzəm Şah (28 iyun 1653 - 8 iyun 1707) - atasından sonra qısamüddətli imperator olmuşdur. Özünün əmisi Dara Şükuh qızı olan Şahzadə Cahanzeb Banu ilə evlənmişdir. Övladı olmuşdur. Hakimiyyətə gələ bilsə də, qısa müddət sonra öz ögey qardaşı Müəzzəm tərəfindən devrilmişdir. Özü və oğlu Bidar Bəxt döyüşdə öldürülmüşdür.
- Şahzadə Sultan Məhəmməd Əkbər (11 sentyabr 1657 - 31 mart 1706) - Dara Şükuhun nəvəsi ilə evlənmişdir. Atası Övrəngzibə qarşı uğursuz üsyan qaldırmış, bundan sonra Maratha kralının sarayına, daha sonra isə Səfəvi imperiyasına sığınmışdır. Məşhəd şəhərində vəfat etmiş və orada da dəfn edilmişdir.
Ölümü və sonrası
11 sentyabr 16570ci ildə Dilras özünün beşinci övladını dünyaya gətirdi. Güman edilir ki, bu doğuş zamanı o infeksiyaya yoluxmuş və bunun onda yaratdığı xəstəlik 8 oktyabr 1657-ci ildə ölümünəı yol açmışdır. Onun ölümü Övrəngzib üzərində güclü təsir buraxdı və imperatorun çox ağrı hiss etməsinə səbəb oldu. Həmçinin onların övladı olan Şahzadə Əzəmdə bu ölüm sinir pozulmasına yol açdı. Dilrasın ölümündən sonra onnu yeni doğulmuş övladının qayğısını bir digər qızı Zeb-un Nisə öz öhtəsinə götürdü. Zeb-un-Nissa qardaşını çox sevirdi və eyni zamanda, Aurangzeb anasız oğlu ilə çox vaxt keçirirdi və bu tezliklə onun atasının ən sevimli oğlu olmasına səbəb oldu.
Bibi Ka məqbərəsi
Dilrasın ölümündən sonra, yəni 1660-cı ildə Övrəngzib arvadının dəfn edilməsi üçün Auranqabadda məqbərənin tikintisini əmr etdi. Bibi Ka məqbərəsi adlandırılan bu memarlıq abidəsinin xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, Övrəngzib təxminən yarım əsrlik hakimiyyəti boyunca heç bir zaman memarlıq abidəsi tikdirməmiş, yalnız Dilras üçün bir istisna etmişdir. Dilras bu məqbərədə "Dövrünün Rəbiəsi" adı altında dəfn edilmişdir. Bu titul ona Bəsrəli Rəbiədən təsirlənərək verilmişdir. Dilrasın qayınanası, özü də doğuş zamanı dünyasını dəyişən İmperator Mümtaz Mahalın məqbərəsi olan Tac Mahala heyrətamiz dərəcədə bənzəyir.
Bibi Ka Maqbara Avrəngzibin əmri ilə ucaldılan ən böyük quruluş idi və onun evlilik sədaqətinin simvolu hesab olunur.
Sonrakı illərdə onun məzarı Avrəngzibin göstərişi ilə oğlu Əzəm şah tərəfindən təmir edildi. Avrəngzibin özü də məqbərəsindən bir neçə kilometr aralıda dəfn edilmişdir.
Populyar mədəniyyətdə
- Dilras Banu Bəyim Ruçir Quptanın Taxtın sevgilisi (2014) tarixi romanının əsas qəhrəmanıdır.
- O, 2016-cı ildə N.S. İnamdar və Vikrant Pande tərəfindən yazılmış "Şahənşah: Aurangzebin həyatı" romanının baş qəhrəmanıdır.
- Dilras 2018-ci ildə Medha Deşmukh Bhaskaran tərəfindən yazılmış "Sərhədlər: Aurangzeb və Şivaci arasında amansız döyüş" romanının mühüm personajıdır.
- O, Karan Coharın rejissoru olduğu və yaxın zamanda yayımlanması planlanan "Taxt" filmində Alia Bhatt tərəfindən canlandırıla bilər.
Qeydlər
- İlk dönəm sufi şairləri içərisində önəmli yer tutan ilk qadın sufi şair.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Spear, 2022
- Eraly, 2007. səh. 147
- Chandra, 2002. səh. 50
- Koch, 1997. səh. 104
- Nath, 1990. səh. 148
- Smith, Margaret. Rabi'a The Mystic and Her Fellow-Saints in Islam. Cambridge University Press. 2010. səh. 252. ISBN . 2023-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-11-10.
- Eraly, 2008. səh. 376
- Sarkar, 1925. səh. 21
- Krynicki, 2005. səh. 73
- Sarkar, 1919. səh. 91
- Krynicki, 2005. səh. 3
- Yust, 1954. səh. 694
- Roy, 2014. səh. 39
- Sarkar, 1912. səh. 57
- Krynicki, 2005. səh. 1
- Indian Historical Records Commission (1921). Proceedings of the ... Session. III. 1921. səh. 18.
- Waldemar, 1986. səh. 124
- Faruqui, 2012. səh. 246
- Muni, 1988. səh. 391
- Sandler, 2002. səh. 74
- Sarkar, 1912. səh. 58-61
- Sarkar, 1979. səh. 409
- Mehta, 1986. səh. 475
- Eraly, 2007. səh. 153
- Sarkar, 1933. səh. 90
- Krynicki, 2005. səh. 84
- Robinson, 2005. səh. 57
- Eraly, 2004. səh. 395
- Muni, 1988. səh. 60
- Krynicki, 2005. səh. 54
- Krynicki, 2005. səh. 55
- Waldemar, 1986. səh. 162
- Must'ad Khan və Sarkar, 1947. səh. 10
- Sorābshāh, 1957. səh. 151
- Krynicki, 2005. səh. 103
- Krynicki, 2005. səh. 41
- Magan La və Jessie Duncan Westbrook. . John Murray. 1913 https://www.sacred-texts.com/isl/zun/zun03.htm (#bare_url_missing_title). 2023-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 27 noyabr 2022.
- Must'ad Khan və Sarkar, 1981. səh. 39
- Puri, 2003. səh. 199
- Gandhi, 2003. səh. 324
- Sen, 2013. səh. 190
- Eraly, 2000. səh. 424
- Lach və Kley, 1998. səh. 738
- "Tomb of RabiaDurani (Bibi Ka Maqbara)". www.yatra.com. 2016. İstifadə tarixi: 23 noyabr 2022.
- "Bibi KaMaqbara". www.incredibleindia.org. 2023-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 23 noyabr 2022.
- Kumar, 2014. səh. 4-7
- Ahmed, 2011. səh. 264
- Manjari Mukherjee. "Takht: Here's Who Will Romance Whom In This Karan Johar Directorial! Surprises Inside". in.news.yahoo.com. 2019. 2021-09-24 tarixində . İstifadə tarixi: 23 noyabr 2022.
Mənbə
- Abraham Eraly. The Mughal World: Life in India's Last Golden Age. Penguin Books India. 2007. ISBN .
- Abraham Eraly. The Mughal Throne: The Saga Of India's Great Emperors. Orion Publishing Group. 2004.
- Abraham Eraly. Emperors of the Peacock Throne: The Saga of the Great Mughals. Penguin Books India. 2000. ISBN .
- Abraham Eraly. The Mughal world: India's tainted paradise. Weidenfeld & Nicolson. 2008.
- Sir Jadunath Sarkar. Anecdotes of Aurangzib. M.C. Sarkar & Sons. 1925.
- Sir Jadunath Sarkar. Studies in Mughal India. W. Heffer and Sons. 1919.
- Sir Jadunath Sarkar. History of Aurangzib: Mainly Based on Persian Sources. I. M.C. Sarkar and Sons. 1912.
- Sir Jadunath Sarkar. A short history of Aurangzib, 1618-1707. Orient Longman. 1979.
- Sir Jadunath Sarkar. Studies in Aurangzib's reign: (being Studies in Mughal India, first series). Orient Longman. 1933.
- Saqi Must'ad Khan və Sir Jadunath Sarkar. Maāsir-i-Alamgiri: A History of the Emperor Aurangzib-ʻĀlamgir. Bengal: Royal Asiatic Society of Bengal. 1947.
- Sir Jadunath Sarkar. History of Aurangzib: Mainly Based on Persian Sources. III. South Asian Publishers. 1981.
- Annie Krieger-Krynicki. Captive Princess: Zebunissa, Daughter of Emperor Aurangzeb. Oxford University Press. 2005. ISBN .
- Walter Yust. Encyclopædia Britannica. II. 1954.
- Kaushik Roy. Military transition in early modern Asia, 1400-1750 : cavalry, guns, governments and ships. Bloomsbury Publishing. 2014. ISBN .
- Ebba Koch. King of the world: the Padshahnama. Azimuth Ed. 1997.
- Hansen Waldemar. The Peacock Throne: The Drama of Mogul India. Motilal Banarsidass. 1986.
- Munis D. Faruqui (2012). The Princes of the Mughal Empire, 1504-1719. Cambridge University Press. p. 246. . The Princes of the Mughal Empire, 1504-1719. Cambridge University Press. 2012. ISBN .
- T.G. Percival Spear. ʿĀlamgīr, Aurangzib, Awrangzīb, Muḥī-ud-Dīn Muḥammad. www.britannica.com. 2022.
- Muni Lal. Aurangzeb. Vikas Publishing House. 1988. 404.
- Mānekshāh Sorābshāh. A History of Gujarat: Mughal period, from 1573 to 1758. Longmans, Green & Company, Limited. 1957.
- Anant Kumar. Monument of Love or Symbol of Maternal Death: The Story Behind the Taj Mahal. Case Reports in Women's Health - Elsevier. 2014.
- Farooqui Salma Ahmed. A Comprehensive History of Medieval India: From Twelfth to the Mid-Eighteenth Century. Pearson Education India. 2011. ISBN .
- Donald F. Lach və Edwin J. Van Kley. Asia in the Making of Europe : Volume III, the Century of Advance. University of Chicago Press. 1998.
- Annemarie Schimmel Robinson. The Empire of the Great Mughals : History, Art and Culture. Lahore: Sang-E-Meel Pub. 2005. ISBN .
- Sailendra Sen. A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books. 2013. ISBN .
- Gijs Kruijtzer. Xenophobia in Seventeenth-century India. Leiden University Press. 2009. ISBN .
- B.N. Puri. Comprehensive history of medieval India. Sterling Publishers. 2003. ISBN .
- Surjit Singh Gandhi. A Historian's Approach to Guru Gobind Singh. 2003.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dilras Banu Beyim d 1622 o 8 oktyabr 1657 Sefevi sulalesinden olan sahzade ve Boyuk Mogol imperiyasinin VI imperatoruSultan Ovrengzibin birinci ve esas arvadi imperatrica Olumunden sonra Dovrunun Rebiyesi olaraq adlandirilmisdir Dilras Banu Beyimin olumunden sonra eri Ovrengzib Bibi Ka Meqbereni insa etdirmis ve o burada defn edilmisdir Bu meqbere gorunus ve memarliq baximindan Ovrengzibin anasi Mumtaz Mahalin defn edildiyi meshur Tac Mahala benzemekdedir Dilras Banu BeyimSefevi sahzadesi Dilras Banu Beyim ve ya Zan i KalanDogum tarixi 1622Dogum yeri Aqra Boyuk Mogol imperiyasiVefat tarixi 8 oktyabr 1657Vefat yeri Ovrengabad Boyuk Mogol imperiyasiVefat sebebi Doguc zamani yoluxdugu infeksiyaDefn yeri Bibi Ka meqberesi Ovrengabad HindistanVetendasligi Boyuk Mogol imperiyasiHeyat yoldasi Sultan OvrengzebUsaqlari Mehemmed Ekber Zeb un Nise Beyim Zinet un Nise Beyim Mehemmed Ezem Sah Zubdat un Nise BeyimAtasi Bediuzzaman mirze SefeviDini Sie IslamFealiyyeti esilzadeTaninir Sultan Ovrengzibin esas arvadi Dilras Banu Beyim Sefevi sulalesinin uzvu idi ve Bediuzzaman Mirze Sefevinin qizi idi Ailesinin soyu Sefevi sulalesinden ilk sah olan I Ismayila gedib cixmaqda idi ve Dilrasin atasi mogol imperiyasinda Qucaratin valisi olaraq xidmet edirdi O 1637 ci ilde daha sonralar meshur mogol hokmdarlarindan birine cevrilecek Ovrengzib adi ile taninacaq Sahzade Muhi id din ile evlenmis vi bu evlilikden 5 ovladi olmusdur Onun ovladlarindan biri olan Mehemmed Ezem Sah atasi Ovzengzib terefinden veliehd elan edilmis ve atasinin olumunden sonra qisamuddetli de olsa taxta cixmisdir Bundan basqa Dilras Banu Beyimle Ovrengzibin adli qizlari veliehd olan oglundan basqa da Mehemmed Ekber adli bir diger oglu olmusdur Istedadli saire olan Zeb un Nise atasinin en sevimli qizi oglu Mehemmed Ekber ise en sevimli oglu olmusdur Dilras cox gumanki dogus zamani infeksiya xesteliyinden heyatini itirmisdir O bu xesteliye besinci ovladi olan Mehemmed Ekberi dunyaya getiren zaman yaxalanmisdir Onun olumunden bir ay sonra eri Ovrengzib taxt ugrunda verdiyi mubarizeden qalib ayrilmis ve hakimiyyete gelmisdir Ailesi ve seceresiDilras Banu Beyim Sefevi sulalesinin uzvu olmusdur Onun atasi Bediuzzaman Mirze Sefevi ve ya diger adi ile Sahnevaz xan Mirze Dekken adi ile meshurdur Sefevi imperiyasinin qurucusu I Ismayilin soyundan gelmekdedir Bediuzzaman Mirze Sefevi Qucaratin valisi olmaqla birlikde Mogol sarayinda en guclu sexslerden biri idi O temteraq ve bahali yasami cox sevirdi ve onun bu xususiyyeti qizinin nisan merasiminde askar sekilde hiss edildi Dilrasin anasi olan Nauras Banu Beyim Mirze Mehemmed Serifin qizi idi atasi ise Sultan Cahangirin hakimiyyeti dovrunde Mogol sarayina gelmis Mirze Rustem Sefevi idi 1638 ci ilde Dilrasin kicik bacisi Sekine Banu Beyim Ovrengzibin kicik qardasi Sahzade Murad Bexsle evlendi Bediuzzaman Mirze Sefevinin qardasinin ve Dilrasin emisinin ovladi da hemcinin Ovrengzibin boyuk qardasi Sahzade Sah Suca ile evlenmisdir Bu evlilikler imperator ailesi ile Sahnevaz xanin ailesi ve bunun davami olaraq Sefeviler sulalesi arasindaki elaqeleri daha da guclendirdi Ovrengzible evliliyiDilras Banu Beyim ve Ovrengzibin toyunda qadin musiqiciler 1637 ci ilin fevralinda Dilras Sahzade Mudi ud din ile nisanlandi Mudi ud din o zamanki hokmdar Sultan Sah Cahan ile onun sevimli arvadi Mumtaz Mahalin ovladi idi Evlilik teklifi Sah Cahan terefinden ireli suruldu ve Dilrasin atasi terefinden qebul edildi ve bu onlarin nisanlanmasina sebeb oldu Bu zaman Ovrengzib Dekken yaylasina qarsi edilen herbi yurusde istirak edirdi ve atasi terefinden cagirildiqdan sonra yurusuden ayrilib geri donmeye mecbur oldu 15 aprel 1637 ci ilde Aqraya catan Ovrengzibin toy hazirliqlarina baslanildi Bir nece hefte sonra yeni 8 may 1637 ci ilde boyuk senliklerle musayet olunan toy merasimi heyata kecirildi Imperator saray muneccimlerinin qerarina esasen onlarin nikah merasimi subhden dord saat evvel temteraqli ve mohtesem senlikler arasinda kecirildi ve Bediuzzaman Mirze Sefevi malikanesinde bas tutdu Toy merasiminin ezemeti salnameci Xafi Xan terefinden bele tesvir edilir Atesfesanliq partlamasi yer uzunu basqa bir semaya cevirdi ve mugennilerin reqqaslarin cazibesi hetta Veneranin paxilligina sebeb ola bilerdi Bundan sonra qazi bu sexsi imperatorun istiraki ile nikahlarini kesir Nikah mehri olaraq ise 400 min rupi mueyyen edilir Toy merasiminden sonra velime adli devet bu defe Ovrengzibin atasi Sultan Sah Cahanin sarayinda teskil edilir 14 mayda bas tutan bu merasimde Sultan Sahcahan oz emirlerine hediyyeler paylayir Imperator ile birlikde 3 ay Aqra seherinde qalan cutluk 4 sentyabr 16370ci ilde Ovrengzibin canisin olaraq xidmet etdiyi Dekkene gedirler Aqrada yasadiqlari zaman Dilras Ovrengzible ozunun ilk usagina hamile qalir Bu hamilelikden istedadli saire olaraq deyerlenirilen Zeb un Nise dunyaya gelir O evliliyin bas tutmasindan 9 ay sonra yeni 15 fevral 1638 ci il tarixinde Dekkenin Daulatabad seherinde dunyaya gelmisdir Bu qiz sonralar atasinin en sevimli qizi olmusdu Bundan sonraki 19 illik evlilik heyati boyunca bu cutluyun daha 4 ovladi dunyaya geldi ve bu 5 ovladin hamisi Ovrengzib terefinden diger arvadindan olan ovladlari ile muqayisede daha cox sevilirdi Ovrengzibin sevimli arvadi olan Dilrasin onun uzerinde tesir quvvesi var idi ve esas arvad kimi heremi de idare edirdi O Ovrengzibin diger emirleri ile birlikde sarayda en guclu sexslerden biri hesab edilirdi halbuki ikinci arvad saray daxilinde tesir quvvesine ve guce malik deyildi Dilras gucune baxmayaraq saray daxili siyasete ve intriqalara qarismirdi inzibati meselelere mudaxile etmirdi Dilrasin boyuk oglu olan Ezem Sah atasinin yaninda durmusdur Dilras menbelerin bildirdiyine gore hem xarakter hem de gorunur olaraq gozel ve cazibedar olmusdur Xarakterine gore o qururlu ve iradeli bir qadin idi ve eri de ona heyran idi Dilrasin tez eseblesen birinsan oldugu texmin edilir lakin Ovrengzib onun haqqinda heddinden artiq amirane bir qadin idi lakin omrunun sonuna qeder onu sevmeye davam etdim ve hec vaxt onun hisslerini incitmedim Dilrasin qururlu xarakteri hokmdar arvadi kimi onun hemise tevazokar davranan Ovrengzible munasibetlerinde problem yaratmirdi Bir nece qaynagin verdiyi melumata esasen deyile biler ki Dilrasla Ovrengzib bezi xarakterik xususiyyetleri paylasmaqda idiler Onlarin her ikisi iradeli dindar ve maddi deyerlerin normal sxemine nisbeten bigane idiler Her bir halda Ovrengzib sunni iken Dilras momin bir sie idi Ovrengzibin sarayinda Dilras sunni ve sie ulemanin istirak etdiyi debatlar teskil edirdi ve bu meclislerde qizi Sahzade Zeb un Nise de istirak edirdi Lakin Ovrengzib imperator oldugu zaman Dilras artiq vefat etmisdi ve bundan sonra ata qizlarina bele debatlarda istirak etmemeyi tapsirmisdi Tarixci Maqan Lala gore Zeb un Nise Beyim atasinin bu tapsirigina emel etmisdir Umumilikde Sefevi sieleri Ovrengzibin hakimiyyeti dovrunde guclendiler hetta onlarin tesir qabiliyyeti hec bir mogol hokmdarinin dovrunde bu qeder guclu olmamisdi Onlardan bir cox qabiliyyetli herbi serkerdeler de cixmis ve Ovrengzibin herbi emeliyyatlarina rehberlik etmisdi Ovrengzibin diger ikinci dereceli evliliklerinden olan arvadlari ehemiyyetsiz hesab edilirdiler Onlardan ikisi Ovrengzib ucun 4 ovlad dunyaya getirseler de hokmdardan tesric olunmus sekilde yasamaqda idiler Esas arvad ve imperial status dasima haqqi yalniz Dilrasa aid edilmisdi O eri uzerindeki tesirini omrunun sonuna qeder qorumus ve onun esas arvadi kimi qalmagi bacarmisdi Hetta onun vaxtsiz olumunden sonra bele onun saraydaki erinin heyatindaki ve imperial yasamdaki statusu Ovrengzibin diger hec bir arvadina verilmedi Belelikle Dilras hec vaxt deyisdirilmedi ve hec bir imperatrica Aurangzebin sarayini idare etmedi OvladlariDilras Banunun hamile qalmasi en azi 4 il araliqlarla olmusdur Professor Annie Krieger Krynicki hesab edir ki onun hamilelikleri arasaranin olmasinin sebebi Ovrengzibin Dilrasin kovrek saglamligina ziyan vurmaq istemmesi helledici amil olmusdur Cunki Ovrengzib Mumtaz Mahalin da buna gore vefat etdiyini gormusdu Cutluk evliliklerinin 20 ci ilinde arteq 5 usaq sahibi idiler Sahzade Zeb un Nise Beyim 15 fevral 1638 26 may 1702 evlenmeden vefat etmisdir Qardasi Mehemmed Ekber analari tez vefat etdiyine gore ona baxmisdir Meshur saire ve atasinin sevimlisi idi Lakin mueyyen sebeblere gore omrunun son 20 ilini hebsde kecirmisdir Sahzade Zinet un Nise Beyim 5 oktyabr 1643 7 may 1721 atasi Ovrengzibin hakimiyyeti dovrunde birinci xanim Padisah Beyim vezifesini icra etmisdir Evlenmemisdir Sahzade Zubdat un Nise Beyim 2 sentyabr 1651 17 fevral 1707 emisi Dara Sukuhun oglu Sahzade Sifir Sukuhla evlenmis ve ovladi olmusdur Sahzade Mehemmed Ezem Sah 28 iyun 1653 8 iyun 1707 atasindan sonra qisamuddetli imperator olmusdur Ozunun emisi Dara Sukuh qizi olan Sahzade Cahanzeb Banu ile evlenmisdir Ovladi olmusdur Hakimiyyete gele bilse de qisa muddet sonra oz ogey qardasi Muezzem terefinden devrilmisdir Ozu ve oglu Bidar Bext doyusde oldurulmusdur Sahzade Sultan Mehemmed Ekber 11 sentyabr 1657 31 mart 1706 Dara Sukuhun nevesi ile evlenmisdir Atasi Ovrengzibe qarsi ugursuz usyan qaldirmis bundan sonra Maratha kralinin sarayina daha sonra ise Sefevi imperiyasina siginmisdir Meshed seherinde vefat etmis ve orada da defn edilmisdir Olumu ve sonrasiOvrengabadda 11 sentyabr 16570ci ilde Dilras ozunun besinci ovladini dunyaya getirdi Guman edilir ki bu dogus zamani o infeksiyaya yoluxmus ve bunun onda yaratdigi xestelik 8 oktyabr 1657 ci ilde olumunei yol acmisdir Onun olumu Ovrengzib uzerinde guclu tesir buraxdi ve imperatorun cox agri hiss etmesine sebeb oldu Hemcinin onlarin ovladi olan Sahzade Ezemde bu olum sinir pozulmasina yol acdi Dilrasin olumunden sonra onnu yeni dogulmus ovladinin qaygisini bir diger qizi Zeb un Nise oz ohtesine goturdu Zeb un Nissa qardasini cox sevirdi ve eyni zamanda Aurangzeb anasiz oglu ile cox vaxt kecirirdi ve bu tezlikle onun atasinin en sevimli oglu olmasina sebeb oldu Bibi Ka meqberesiDilrasin olumunden sonra yeni 1660 ci ilde Ovrengzib arvadinin defn edilmesi ucun Auranqabadda meqberenin tikintisini emr etdi Bibi Ka meqberesi adlandirilan bu memarliq abidesinin xususiyyeti ondan ibaretdir ki Ovrengzib texminen yarim esrlik hakimiyyeti boyunca hec bir zaman memarliq abidesi tikdirmemis yalniz Dilras ucun bir istisna etmisdir Dilras bu meqberede Dovrunun Rebiesi adi altinda defn edilmisdir Bu titul ona Besreli Rebieden tesirlenerek verilmisdir Dilrasin qayinanasi ozu de dogus zamani dunyasini deyisen Imperator Mumtaz Mahalin meqberesi olan Tac Mahala heyretamiz derecede benzeyir Bibi Ka Maqbara Avrengzibin emri ile ucaldilan en boyuk qurulus idi ve onun evlilik sedaqetinin simvolu hesab olunur Sonraki illerde onun mezari Avrengzibin gosterisi ile oglu Ezem sah terefinden temir edildi Avrengzibin ozu de meqberesinden bir nece kilometr aralida defn edilmisdir Populyar medeniyyetdeDilras Banu Beyim Rucir Quptanin Taxtin sevgilisi 2014 tarixi romaninin esas qehremanidir O 2016 ci ilde N S Inamdar ve Vikrant Pande terefinden yazilmis Sahensah Aurangzebin heyati romaninin bas qehremanidir Dilras 2018 ci ilde Medha Desmukh Bhaskaran terefinden yazilmis Serhedler Aurangzeb ve Sivaci arasinda amansiz doyus romaninin muhum personajidir O Karan Coharin rejissoru oldugu ve yaxin zamanda yayimlanmasi planlanan Taxt filminde Alia Bhatt terefinden canlandirila biler QeydlerIlk donem sufi sairleri icerisinde onemli yer tutan ilk qadin sufi sair Hemcinin baxQendehari Beyim Parhez Banu BeyimIstinadlarSpear 2022 Eraly 2007 seh 147 Chandra 2002 seh 50 Koch 1997 seh 104 Nath 1990 seh 148 Smith Margaret Rabi a The Mystic and Her Fellow Saints in Islam Cambridge University Press 2010 seh 252 ISBN 9781108015912 2023 07 07 tarixinde Istifade tarixi 2022 11 10 Eraly 2008 seh 376 Sarkar 1925 seh 21 Krynicki 2005 seh 73 Sarkar 1919 seh 91 Krynicki 2005 seh 3 Yust 1954 seh 694 Roy 2014 seh 39 Sarkar 1912 seh 57 Krynicki 2005 seh 1 Indian Historical Records Commission 1921 Proceedings of the Session III 1921 seh 18 Waldemar 1986 seh 124 Faruqui 2012 seh 246 Muni 1988 seh 391 Sandler 2002 seh 74 Sarkar 1912 seh 58 61 Sarkar 1979 seh 409 Mehta 1986 seh 475 Eraly 2007 seh 153 Sarkar 1933 seh 90 Krynicki 2005 seh 84 Robinson 2005 seh 57 Eraly 2004 seh 395 Muni 1988 seh 60 Krynicki 2005 seh 54 Krynicki 2005 seh 55 Waldemar 1986 seh 162 Must ad Khan ve Sarkar 1947 seh 10 Sorabshah 1957 seh 151 Krynicki 2005 seh 103 Krynicki 2005 seh 41 Magan La ve Jessie Duncan Westbrook John Murray 1913 https www sacred texts com isl zun zun03 htm bare url missing title 2023 07 07 tarixinde Istifade tarixi 27 noyabr 2022 Must ad Khan ve Sarkar 1981 seh 39 Puri 2003 seh 199 Gandhi 2003 seh 324 Sen 2013 seh 190 Eraly 2000 seh 424 Lach ve Kley 1998 seh 738 Tomb of RabiaDurani Bibi Ka Maqbara www yatra com 2016 Istifade tarixi 23 noyabr 2022 Bibi KaMaqbara www incredibleindia org 2023 07 07 tarixinde Istifade tarixi 23 noyabr 2022 Kumar 2014 seh 4 7 Ahmed 2011 seh 264 Manjari Mukherjee Takht Here s Who Will Romance Whom In This Karan Johar Directorial Surprises Inside in news yahoo com 2019 2021 09 24 tarixinde Istifade tarixi 23 noyabr 2022 MenbeAbraham Eraly The Mughal World Life in India s Last Golden Age Penguin Books India 2007 ISBN 9780143102625 Abraham Eraly The Mughal Throne The Saga Of India s Great Emperors Orion Publishing Group 2004 Abraham Eraly Emperors of the Peacock Throne The Saga of the Great Mughals Penguin Books India 2000 ISBN 978014100143 Abraham Eraly The Mughal world India s tainted paradise Weidenfeld amp Nicolson 2008 Sir Jadunath Sarkar Anecdotes of Aurangzib M C Sarkar amp Sons 1925 Sir Jadunath Sarkar Studies in Mughal India W Heffer and Sons 1919 Sir Jadunath Sarkar History of Aurangzib Mainly Based on Persian Sources I M C Sarkar and Sons 1912 Sir Jadunath Sarkar A short history of Aurangzib 1618 1707 Orient Longman 1979 Sir Jadunath Sarkar Studies in Aurangzib s reign being Studies in Mughal India first series Orient Longman 1933 Saqi Must ad Khan ve Sir Jadunath Sarkar Maasir i Alamgiri A History of the Emperor Aurangzib ʻAlamgir Bengal Royal Asiatic Society of Bengal 1947 Sir Jadunath Sarkar History of Aurangzib Mainly Based on Persian Sources III South Asian Publishers 1981 Annie Krieger Krynicki Captive Princess Zebunissa Daughter of Emperor Aurangzeb Oxford University Press 2005 ISBN 9780195798371 Walter Yust Encyclopaedia Britannica II 1954 Kaushik Roy Military transition in early modern Asia 1400 1750 cavalry guns governments and ships Bloomsbury Publishing 2014 ISBN 978 1780938004 Ebba Koch King of the world the Padshahnama Azimuth Ed 1997 Hansen Waldemar The Peacock Throne The Drama of Mogul India Motilal Banarsidass 1986 Munis D Faruqui 2012 The Princes of the Mughal Empire 1504 1719 Cambridge University Press p 246 ISBN 9781107022171 The Princes of the Mughal Empire 1504 1719 Cambridge University Press 2012 ISBN 9781107022171 T G Percival Spear ʿAlamgir Aurangzib Awrangzib Muḥi ud Din Muḥammad www britannica com 2022 Muni Lal Aurangzeb Vikas Publishing House 1988 404 Manekshah Sorabshah A History of Gujarat Mughal period from 1573 to 1758 Longmans Green amp Company Limited 1957 Anant Kumar Monument of Love or Symbol of Maternal Death The Story Behind the Taj Mahal Case Reports in Women s Health Elsevier 2014 Farooqui Salma Ahmed A Comprehensive History of Medieval India From Twelfth to the Mid Eighteenth Century Pearson Education India 2011 ISBN 9788131732021 Donald F Lach ve Edwin J Van Kley Asia in the Making of Europe Volume III the Century of Advance University of Chicago Press 1998 Annemarie Schimmel Robinson The Empire of the Great Mughals History Art and Culture Lahore Sang E Meel Pub 2005 ISBN 9781861891853 Sailendra Sen A Textbook of Medieval Indian History Primus Books 2013 ISBN 978 9 38060 734 4 Gijs Kruijtzer Xenophobia in Seventeenth century India Leiden University Press 2009 ISBN 978 90 8728 068 0 B N Puri Comprehensive history of medieval India Sterling Publishers 2003 ISBN 978 81 207 2508 9 Surjit Singh Gandhi A Historian s Approach to Guru Gobind Singh 2003