Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zinət-un Nisə Bəyim (5 oktyabr 1643, Övrəngabad – 7 may 1721, Dehli) — Böyük Moğol imperiyasının hökmdarı Övrəngziblə onun Səfəvi sülaləsindən olan birinci və əsas arvadı Dilras Banu Bəyimin evliliyindən dünyaya gələn ikinci qız şahzadə. O, atası tərəfindən fəxri titul olan Padşah Bəyim titulu ilə təltif edilmişdir.
| Zinət-un Nisə Bəyim | |
|---|---|
Padşah Bəyim | |
| 1681 – 1721 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Dövlətabad, Böyük Moğol imperiyası |
| Vəfat tarixi | (77 yaşında) |
| Vəfat yeri | Dehli, Böyük Moğol imperiyası |
| Dəfn yeri | Aqra |
| Atası | |
| Anası | Dilras Banu Bəyim Səfəvi |
| Həyat yoldaşı | Evlənməyib |
| Dini | Sünni İslam |
Həyatı
Zinət-un Nisə Bəyimimn adının mənası "Qadınlar arasındakı zinət" deməkdir. O, 5 oktyabr 1643-cü ildə Övrəngabad şəhərində dünyaya gəlmişdir. Onun anası olan Dilras Banu Bəyim Səfəvi sülaləsinə mənsub idi. Dilras Banunun atası Bədiüzzaman Mirzə Səfəvinin nəsli I İsmayıla qədər gedib çıxırdı. Bu Səfəvi sülaləsi tirəsi I İsmayılın oğlu Bəhram Mirzədən ortaya çıxmışdı. Bədiüüzzaman Mirzə moğol sarayında Şahnəvaz xan adı ilə tanınmaqda və Qucarat vilayətini idarə etməkdə idi. O, ən güclü moğol əyanlarından biri idi. Zinət-un Nisə dünyaya gəldiyi zaman moğol imperatoru onun babası və V moğol hökmdarı olan Sultan Şahcahan idi. Zinət-un Nisə də eyni böyük bacısı olan Zeb-un Nisə və kiçik bacısı olan Zubdat-un Nisə kimi mükəmməl şəritə dərsi almış və bunu öyrənmişdir. Xüsusi müəllimlərdən və alimlərdən dərs alan Zinət-un Nisə evlənməyi rədd etmiş və bütün həyatı boyu tək qalmağı seçmişdir.
Zinət ən kiçik ögey qardaşı olan çox bağlı idi və bir neçə dəfə onun atası tərəfindən bağışlanmasına nail olmuşdu. Buna baxmayaraq, Zinətin doğma qardaşı olan Əzəm Şahın Kam Baxşdan xoşu gəlmirdi. Zinət Övrəngzibin hakimiyyətinin son qismlərində cariyə Udaipuri Mahal ilə birlikdə atasının yeganə yoldaşı idi. O, 1707-ci ildə atası vəfat edənə qədər dörddə bir əsr ərzində Dəkkəndə atasının evinin nəzarətçisi idi. Uzun müddət Övrəngzibə sadiq şəkildə xidmət edən Zinət onun varisləri tərəfindən möhtəşəm dövrün canlı xatirəsi kimi daim hörmət görmüşdür.
Bacı və qardaşları
Dilras Banunun hamilə qalması ən azı 4 il aralıqlarla olmuşdur. Professor Annie Krieger-Krynicki hesab edir ki, onun hamiləlikləri arasaranın olmasının səbəbi Övrəngzibin Dilrasın kövrək sağlamlığına ziyan vurmaq istəmməsi həlledici amil olmuşdur. Çünki Övrəngzib Mümtaz Mahalın da buna görə vəfat etdiyini görmüşdü. Cütlük evliliklərinin 20-ci ilində artəq 5 uşaq sahibi idilər:
- Şahzadə Zeb-un Nisə Bəyim (15 fevral 1638 - 26 may 1702) - evlənmədən vəfat etmişdir. Qardaşı Məhəmməd Əkbər anaları tez vəfat etdiyinə görə ona baxmışdır. Məşhur şairə və atasının sevimlisi idi. Lakin müəyyən səbəblərə görə ömrünün son 20 ilini həbsdə keçirmişdir.
- Şahzadə (2 sentyabr 1651 - 17 fevral 1707) - əmisi Dara Şükuhun oğlu Şahzadə Sifir Şükuhla evlənmiş və övladı olmuşdur.
- Şahzadə Məhəmməd Əzəm Şah (28 iyun 1653 - 8 iyun 1707) - atasından sonra qısamüddətli imperator olmuşdur. Özünün əmisi Dara Şükuh qızı olan Şahzadə Cahanzeb Banu ilə evlənmişdir. Övladı olmuşdur. Hakimiyyətə gələ bilsə də, qısa müddət sonra öz ögey qardaşı Müəzzəm tərəfindən devrilmişdir. Özü və oğlu Bidar Bəxt döyüşdə öldürülmüşdür.
- Şahzadə Sultan Məhəmməd Əkbər (11 sentyabr 1657 - 31 mart 1706) - Dara Şükuhun nəvəsi ilə evlənmişdir. Atası Övrəngzibə qarşı uğursuz üsyan qaldırmış, bundan sonra Maratha kralının sarayına, daha sonra isə Səfəvi imperiyasına sığınmışdır. Məşhəd şəhərində vəfat etmiş və orada da dəfn edilmişdir.
Memarlığa qatqısı
Zinət-un Nisənin 14 karvansara tikdirdiyi məlumdur. 37 yaşı olarkən o, yeni bir layihəyə başlamış və Avadh ilə Benqalı birləşdirən əsas yolun üzərində mehmanxanalar tikdirməyə başlamışdır. Onun bu cəhdləri atasının təriflərini qazanmasına səbəb olmuşdur. O, təxminən 1700-cü illərdə Dehlidəki Qırmızı Qalanın divarlarının yanından keçən çayın kənarında Zinət-un Məsacid adlandırılan abidə tikdirdi və öldükdən sonra elə burada da dəfn edildi. Rəvayətə görə, o, atasından cehizinin miqdarını tələb edib və onu məscidin tikintisinə sərf edib.
Ölümü
Zinət-un Nisə Bəyim 1721-ci ilin 18 may tarixində 77 yaşında ikən Delhidə vəfat etmişdir.
Qeydlər
- Böyük Moğol imperiyasında mövcud olmuş imperial titullardan biri. Bu titulu daşıyan şəxs imperiyasının Birinci Xanımı hesab edilir və şahlıq qadınlarının, imperiya hərəminin idarəçisi hesab edilirdi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Findly, 1993. səh. 125
- Sarkar, 1973. səh. 318
- Sarkar, 1979. səh. 14
- Krynicki, 2005. səh. 1
- Schimmel, 2004. səh. 26
- Richards, 1995
- Sarkar, 1979. səh. 284
- Krynicki, 2005. səh. 41
- Magan La və Jessie Duncan Westbrook. . John Murray. 1913 https://www.sacred-texts.com/isl/zun/zun03.htm (#bare_url_missing_title). 2023-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 27 noyabr 2022.
- Must'ad Khan və Sarkar, 1981. səh. 39
- Puri, 2003. səh. 199
- Gandhi, 2003. səh. 324
- Sen, 2013. səh. 190
- Mukherjee, 2001. səh. 203–204
- Schimmel, 2004. səh. 154
- Irvine, 1971. səh. 2
Mənbə
- Sir Jadunath Sarkar. A short history of Aurangzib, 1618-1707. Orient Longman. 1979.
- Sir Jadunath Sarkar. Volumes 1-2 of History of Aurangzib: Mainly Based on Original Sources. Orient Longman. 1973.
- Annie Krieger Krynicki. Zebunissa, daughter of Emperor Aurangzeb. Oxford University Press. 2005. ISBN .
- A. Schimmel. Islam in the Indian Subcontinent. II. Leiden: Brill. 1980. ISBN .
- A. Schimmel. The Empire of the Great Mughals: History, Art and Culture. India: Reaktion Books. 2004.
- J.F. Richards. Mughal empire (Transferred to digital print. Cambridge: Cambridge University Press. 1995.
- Soma Mukherjee. Royal Mughal Ladies and Their Contributions. Gyan Books. 2001. ISBN .
- William Irvine. Later Mughal. Atlantic Publishers & Distri. 1971.
- Ellison Banks Findly. Nur Jahan, empress of Mughal India. New York: Oxford University Press. 1993. ISBN .
- Saqi Must'ad Khan və Sir Jadunath Sarkar. Maāsir-i-Alamgiri: A History of the Emperor Aurangzib-ʻĀlamgir. Bengal: Royal Asiatic Society of Bengal. 1981.
- B.N. Puri. Comprehensive history of medieval India. Sterling Publishers. 2003. ISBN .
- Surjit Singh Gandhi. A Historian's Approach to Guru Gobind Singh. 2003.
- Sailendra Sen. A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books. 2013. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zinet un Nise Beyim 5 oktyabr 1643 Ovrengabad 7 may 1721 Dehli Boyuk Mogol imperiyasinin hokmdari Ovrengzible onun Sefevi sulalesinden olan birinci ve esas arvadi Dilras Banu Beyimin evliliyinden dunyaya gelen ikinci qiz sahzade O atasi terefinden fexri titul olan Padsah Beyim titulu ile teltif edilmisdir Zinet un Nise BeyimPadsah Beyim1681 1721Sexsi melumatlarDogum tarixi 5 oktyabr 1643Dogum yeri Dovletabad Boyuk Mogol imperiyasiVefat tarixi 7 may 1721 77 yasinda Vefat yeri Dehli Boyuk Mogol imperiyasiDefn yeri AqraAtasiAnasi Dilras Banu Beyim SefeviHeyat yoldasi EvlenmeyibDini Sunni IslamHeyatiZinet un Nise Beyimimn adinin menasi Qadinlar arasindaki zinet demekdir O 5 oktyabr 1643 cu ilde Ovrengabad seherinde dunyaya gelmisdir Onun anasi olan Dilras Banu Beyim Sefevi sulalesine mensub idi Dilras Banunun atasi Bediuzzaman Mirze Sefevinin nesli I Ismayila qeder gedib cixirdi Bu Sefevi sulalesi tiresi I Ismayilin oglu Behram Mirzeden ortaya cixmisdi Bediuuzzaman Mirze mogol sarayinda Sahnevaz xan adi ile taninmaqda ve Qucarat vilayetini idare etmekde idi O en guclu mogol eyanlarindan biri idi Zinet un Nise dunyaya geldiyi zaman mogol imperatoru onun babasi ve V mogol hokmdari olan Sultan Sahcahan idi Zinet un Nise de eyni boyuk bacisi olan Zeb un Nise ve kicik bacisi olan Zubdat un Nise kimi mukemmel serite dersi almis ve bunu oyrenmisdir Xususi muellimlerden ve alimlerden ders alan Zinet un Nise evlenmeyi redd etmis ve butun heyati boyu tek qalmagi secmisdir Zinet en kicik ogey qardasi olan cox bagli idi ve bir nece defe onun atasi terefinden bagislanmasina nail olmusdu Buna baxmayaraq Zinetin dogma qardasi olan Ezem Sahin Kam Baxsdan xosu gelmirdi Zinet Ovrengzibin hakimiyyetinin son qismlerinde cariye Udaipuri Mahal ile birlikde atasinin yegane yoldasi idi O 1707 ci ilde atasi vefat edene qeder dordde bir esr erzinde Dekkende atasinin evinin nezaretcisi idi Uzun muddet Ovrengzibe sadiq sekilde xidmet eden Zinet onun varisleri terefinden mohtesem dovrun canli xatiresi kimi daim hormet gormusdur Baci ve qardaslariDilras Banunun hamile qalmasi en azi 4 il araliqlarla olmusdur Professor Annie Krieger Krynicki hesab edir ki onun hamilelikleri arasaranin olmasinin sebebi Ovrengzibin Dilrasin kovrek saglamligina ziyan vurmaq istemmesi helledici amil olmusdur Cunki Ovrengzib Mumtaz Mahalin da buna gore vefat etdiyini gormusdu Cutluk evliliklerinin 20 ci ilinde arteq 5 usaq sahibi idiler Sahzade Zeb un Nise Beyim 15 fevral 1638 26 may 1702 evlenmeden vefat etmisdir Qardasi Mehemmed Ekber analari tez vefat etdiyine gore ona baxmisdir Meshur saire ve atasinin sevimlisi idi Lakin mueyyen sebeblere gore omrunun son 20 ilini hebsde kecirmisdir Sahzade 2 sentyabr 1651 17 fevral 1707 emisi Dara Sukuhun oglu Sahzade Sifir Sukuhla evlenmis ve ovladi olmusdur Sahzade Mehemmed Ezem Sah 28 iyun 1653 8 iyun 1707 atasindan sonra qisamuddetli imperator olmusdur Ozunun emisi Dara Sukuh qizi olan Sahzade Cahanzeb Banu ile evlenmisdir Ovladi olmusdur Hakimiyyete gele bilse de qisa muddet sonra oz ogey qardasi Muezzem terefinden devrilmisdir Ozu ve oglu Bidar Bext doyusde oldurulmusdur Sahzade Sultan Mehemmed Ekber 11 sentyabr 1657 31 mart 1706 Dara Sukuhun nevesi ile evlenmisdir Atasi Ovrengzibe qarsi ugursuz usyan qaldirmis bundan sonra Maratha kralinin sarayina daha sonra ise Sefevi imperiyasina siginmisdir Meshed seherinde vefat etmis ve orada da defn edilmisdir Memarliga qatqisiZinet un Nise Beyim terefinden tikdirilmis ve onun serefine adlandirilmis mescidi Zinet un Nisenin 14 karvansara tikdirdiyi melumdur 37 yasi olarken o yeni bir layiheye baslamis ve Avadh ile Benqali birlesdiren esas yolun uzerinde mehmanxanalar tikdirmeye baslamisdir Onun bu cehdleri atasinin teriflerini qazanmasina sebeb olmusdur O texminen 1700 cu illerde Dehlideki Qirmizi Qalanin divarlarinin yanindan kecen cayin kenarinda Zinet un Mesacid adlandirilan abide tikdirdi ve oldukden sonra ele burada da defn edildi Revayete gore o atasindan cehizinin miqdarini teleb edib ve onu mescidin tikintisine serf edib OlumuZinet un Nise Beyim 1721 ci ilin 18 may tarixinde 77 yasinda iken Delhide vefat etmisdir QeydlerBoyuk Mogol imperiyasinda movcud olmus imperial titullardan biri Bu titulu dasiyan sexs imperiyasinin Birinci Xanimi hesab edilir ve sahliq qadinlarinin imperiya hereminin idarecisi hesab edilirdi Hemcinin baxMehemmed Ekber Mehemmed Ezem Sah Dilras Banu Beyim Zeb un Nise BeyimIstinadlarFindly 1993 seh 125 Sarkar 1973 seh 318 Sarkar 1979 seh 14 Krynicki 2005 seh 1 Schimmel 2004 seh 26 Richards 1995 Sarkar 1979 seh 284 Krynicki 2005 seh 41 Magan La ve Jessie Duncan Westbrook John Murray 1913 https www sacred texts com isl zun zun03 htm bare url missing title 2023 07 07 tarixinde Istifade tarixi 27 noyabr 2022 Must ad Khan ve Sarkar 1981 seh 39 Puri 2003 seh 199 Gandhi 2003 seh 324 Sen 2013 seh 190 Mukherjee 2001 seh 203 204 Schimmel 2004 seh 154 Irvine 1971 seh 2MenbeSir Jadunath Sarkar A short history of Aurangzib 1618 1707 Orient Longman 1979 Sir Jadunath Sarkar Volumes 1 2 of History of Aurangzib Mainly Based on Original Sources Orient Longman 1973 Annie Krieger Krynicki Zebunissa daughter of Emperor Aurangzeb Oxford University Press 2005 ISBN 9780195798371 A Schimmel Islam in the Indian Subcontinent II Leiden Brill 1980 ISBN 9789004061170 A Schimmel The Empire of the Great Mughals History Art and Culture India Reaktion Books 2004 J F Richards Mughal empire Transferred to digital print Cambridge Cambridge University Press 1995 Soma Mukherjee Royal Mughal Ladies and Their Contributions Gyan Books 2001 ISBN 9788121207607 William Irvine Later Mughal Atlantic Publishers amp Distri 1971 Ellison Banks Findly Nur Jahan empress of Mughal India New York Oxford University Press 1993 ISBN 9780195360608 Saqi Must ad Khan ve Sir Jadunath Sarkar Maasir i Alamgiri A History of the Emperor Aurangzib ʻAlamgir Bengal Royal Asiatic Society of Bengal 1981 B N Puri Comprehensive history of medieval India Sterling Publishers 2003 ISBN 978 81 207 2508 9 Surjit Singh Gandhi A Historian s Approach to Guru Gobind Singh 2003 Sailendra Sen A Textbook of Medieval Indian History Primus Books 2013 ISBN 978 9 38060 734 4