Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Denali (ing. Denali, 1896-2015-ci illərdə Mak-Kinli dağı ing. Mount McKinley) — Alyaskanın Denali rayonunda 6,190 metr (20,308 ft) hündürlüyü ilə Şimali Amerikanın ən yüksək dağı.
| Denali | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 6190 m |
| Nisbi hündürlüyü | 6.155 m |
| İlk fəthi | 1913-cü il, 7 iyunda Hudson Stuk Harri Karstens Volter Harper Robert Tatum tərəfindən |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  ABŞ |
| Region | |
| Əyalət | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Dağın ətrafındakı ərazidə yaşayan Koyukon xalqı əsrlər boyu zirvəyə “Denali” deyirdi. 1896-cı ildə bir qızıl kəşfiyyatı, o zamankı prezidentliyə namizəd William McKinley-ni dəstəkləmək üçün "McKinley Mount" adını verdi; bu ad 1917-ci ildən 2015-ci ilə qədər ABŞ - ın Federal hökuməti tərəfindən tanınan rəsmi ad idi. 2015-ci ilin avqustunda, Alyaska əyalətinin 1975-ci il rəhbərliyindən sonra Birləşmiş Ştatların Daxili İşlər Nazirliyi dağın rəsmi adının Denali olaraq dəyişdirildiyini elan etdi.
1903-cü ildə Ceyms Vikkerşam, Denaliyə dırmaşmaq üçün ilk uğursuz cəhdini etdi. 1906-cı ildə Frederik Kuk dağı fəth etdiyini iddia etdi, lakin bu təsdiqlənməmişdir və onun qanuniliyi şübhə altına alınır. Denalinin zirvəsinə ilk təsdiqlənən yüksəlişə 7 iyun 1913-cü ildə, Cənub zirvəsinə dırmanan alpinistlər Hudson Stuk, Harri Karstens, Valter Harper və Robert Tatum imza atılmışdır. 1951-ci ildə Bradford Vaşburn ən təhlükəsiz və ən asan yol hesab edilən və buna görə də hazırda istifadə edilən ən populyar olan Qərbi Buttress marşrutunu kəşf etdi.
2 sentyabr 2015-ci ildə ABŞ Geoloji Tədqiqatı dağın hündürlüyünün 20,320 fut (6,194 m) deyil, 20,310 fut (6,190 m) olduğunu qeyd etdi.
Adlandırma
Əsrlər boyu dağın ətrafında yaşayan Koyukon Atabaskaları dağı Dinale ya Denali kimi adlandırırdılar. Bu ad "yüksək" və ya "hündür" mənasını verən Koyukon sözünə əsaslanır.Rusların Alyaskaya sahib olduğu dövrdə dağın adı Bolşaya Qora idi ( rus. Большая Гора, bolşaya-böyük, qora-dağ deməkdir). Dağın təməlinə çatan ilk yerli Alyaskalı qızıl kəşfiyyatçısı Frank Densmordan sonra 1880-ci illərin sonu və 1890-cı illərin əvvəllərində dağ qısaca Densmore dağı adlandırıldı.
1896-cı ildə bir qızıl kəşfiyyatçısı sonrakı il prezident olmuş o zamankı prezidentliyə namizəd Vilyam Mak-Kinliyə siyasi dəstək olaraq dağı Mak-Kinli adlandırdı. Prezident Vilson, 26 Fevral 1917-ci il tarixli Mak-Kinli Milli Parkı Aktını imzaladıqdan sonra Birləşmiş Ştatlar rəsmi olaraq Mak-Kinli adını tanıdı. 1965-ci ildə Lindon Conson dağın şimal və cənub zirvələrini İngilis dövlət xadimi Vinston Çörçillin şərəfinə "Çörçil zirvələri" elan etdi. Alyaska Coğrafi Adlar Şurası 1975-ci ildə dağın adını yerli olaraq adlandırıldığı kimi, Denali olaraq dəyişdirilməsini tələb etdi. Bununla birlikdə, 1975-ci ildə Alyaska əyalətinin qanunverici orqanından ABŞ-nin Coğrafi Adlar üzrə Heyətinə federal səviyyədə tələbə Mak-Kinlinin doğma şəhəri olan Kantondan Ohayo korqresi üzvü Ralf Requla mane oldu.
30 Avqust 2015-ci ildə, Alyaskaya prezident ziyarətindən bir qədər əvvəl Barak Obama administrasiyası Denali adının Alaska Coğrafiya Şurasının təyinatına uyğun olaraq bərpa ediləcəyini elan etdi. ABŞ Daxili İşlər Katibi Sally Cevellin, 28 Avqust 2015 tarixində adın Denali olaraq dəyişdirilməsi əmri dərhal qüvvəyə mindi. Cevell, dəyişikliyin "çoxdan gəldiyini" söylədi.
Tarixi
Yukon, Tanana və Kuskokvim çaylarının hövzəsində yaşayan Koyukon Atabaskları dağın ətəyinə çıxışı olan ilk yerli Amerikalılar idi. Britaniya dəniz kapitan və tədqiqatçı, Corc Vankover, 6 may 1794-də dağları qeyd edərkən Denalini görən ilk avropalı olmuşdur. Rus tədqiqatçısı Lavrenti Zaqoskin 1843 və 1844-cü illərdə Tanana və Kuskokvim çaylarını tədqiq etdi və dağı digər tərəfdən görən ilk avropalı oldu.
Susitna çayının qumlarında qızıl axtaran, Vaşinqtonun Sietl ştatında yaşayan Yeni Hampşire əsilli Vilyam Dikkey, Alyaskadan qayıtdıqdan sonra, 24 yanvar 1897-ci ildə yaranan "New York Sun"a hesabat verdi. O hesabatında "Bu zirvənin Şimali Amerikada ən yüksək zirvə olduğuna şübhə etmirik və 20,000 fut (6,100 m) hündürlüyündə olduğunu təxmin edirik" cümləsi ilə diqqət çəkdi. Buna qədər Kanadanın Yukon ərazisindəki Loqan dağının qitənin ən yüksək nöqtəsi olduğuna inanılırdı. Sonradan hesabları üçün tərənnüm edilsə də, Dikkey, digər kəşfiyyatçı tərəflərin də dağın 20,000 fut (6,100 m) hündürlüyündə olduğunu təxmin etdiyini etiraf etdi.
Hava stansiyası
Yaponiya Alp Klubu 1990-cı ildə Denali zirvəsi yaxınlığında, 18,733 fut (5,710 m) yüksəklikdə bir meteoroloji stansiya quraşdırdı. 1998-ci ildə bu hava stansiyası Alyaska Fairbanks Universitetindəki Beynəlxalq Arktika Tədqiqat Mərkəzinə bağışlandı. 2002-ci ilin iyun ayında 19,000 fut (5,800 m) hündürlükdə bir hava stansiyası yerləşdirildi. Yarandığı gündən bəri, avadanlıqların illik yeniləmələri həddindən artıq hava və hündürlük şərtləri üçün qurulmuş xüsusi alət ilə aparılır. Bu hava stansiyası dünyanın üçüncü ən yüksək hava stansiyasıdır.
Hava stansiyası1 dekabr 2003-cü ildə temperaturu −75.5 °F (−59.7 °C) olaraq qeyd etdi. 29 Noyabr 2003-cü ildə temperatur −74.4 °F (−59.1 °C), küləyin sürəti saatda 29.6 kilometr kimi qeyd alındı.
İstinadlar
- http://www.peakbagger.com/peak.aspx?pid=271.
- https://peakvisor.com/peak/denali.html.
- . Peter Roach; James Hartmann; Jane Setter (redaktorlar ). English Pronouncing Dictionary. Cambridge: Cambridge University Press. 2003 [1917]. ISBN .
- Denali // Oxford Dictionaries. December 22, 2015 tarixində . İstifadə tarixi: December 17, 2015.
- Mr. , from the Committee on Energy and Natural Resources. "Senate Report 113-93 – Designation of Denali in the State of Alaska". U.S. Government Publishing Office. September 10, 2013. 2018-06-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-09-16.
The State of Alaska changed the name of the mountain to Denali in 1975, although the U.S. Board on Geographic Names has continued to use the name Mount McKinley. Today most Alaskans refer to Mount McKinley as Denali.
- (PDF) (Press-reliz). . August 28, 2015. September 5, 2015 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 31, 2015.
- Campbell, Jon. "Old Name Officially Returns to Nation's Highest Peak". U.S. Board of 6Geographic Names (). August 30, 2015. June 5, 2016 tarixində . İstifadə tarixi: May 16, 2016.
- Martinson, Erica. "McKinley no more: America's tallest peak to be renamed Denali". Alaska Dispatch News. August 30, 2015. March 3, 2016 tarixində . İstifadə tarixi: August 31, 2015.
The name "Denali" is derived from the Koyukon name and is based on a verb theme meaning "high" or "tall," according to linguist James Kari of the Alaska Native Language Center at the University of Alaska Fairbanks, in the book "Shem Pete’s Alaska." It doesn't mean "the great one," as is commonly believed, Kari wrote.
- Dictionary of Alaska Place Names (PDF). . 1976. səh. 610. ISBN .[ölü keçid].
- Berton, Pierre. Klondike: The Last Great Gold Rush 1896–1899 (revised). 1990 [1972]. səh. 84. ISBN . OCLC 19392422.
- Norris, Frank. "Crown Jewel of the North: An Administrative History of Denali National Park and Preserve, Vol. 1" (PDF). National Park Service. səh. 1. 2009-09-01 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-03-10.
- Senator . "Senate Report 113-93, Designation of Denali in the State of Alaska". US Government Publishing Office. September 10, 2013. June 12, 2018 tarixində . İstifadə tarixi: August 31, 2015.
- . Drawing the Line: Tales of Maps and Cartocontroversy. . 1995. səh. 67. ISBN . 2022-03-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-01-22.
- Richardson, Jeff. "Denali to be restored as name of North America's tallest mountain". Fairbanks Daily News-Miner. August 30, 2015. January 3, 2022 tarixində . İstifadə tarixi: August 30, 2015.
- (Press-reliz).
- "President Obama OKs renaming of Mount McKinley to Denali". Alaska Dispatch News. August 30, 2015. March 3, 2016 tarixində . İstifadə tarixi: August 30, 2015.
- Sherwonit, Bill. Denali: A Literary Anthology. : . October 1, 2000. səh. 9. ISBN . March 20, 2022 tarixində . İstifadə tarixi: March 11, 2020. See, particularly, chapter 4 (pp. 52–61): "Discoveries in Alaska" 2022-03-19 at the Wayback Machine, 1897, by William A. Dickey.
- . The Japan Times. July 17, 2006. November 3, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-24.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Denali ing Denali 1896 2015 ci illerde Mak Kinli dagi ing Mount McKinley Alyaskanin Denali rayonunda 6 190 metr 20 308 ft hundurluyu ile Simali Amerikanin en yuksek dagi DenaliUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 6190 mNisbi hundurluyu 6 155 mIlk fethi 1913 cu il 7 iyunda Hudson Stuk Harri Karstens Volter Harper Robert Tatum terefindenYerlesmesi63 04 10 sm e 151 00 27 q u Olke ABSRegion Simali AmerikaEyalet AlyaskaDenali Vikianbarda elaqeli mediafayllar Dagin etrafindaki erazide yasayan Koyukon xalqi esrler boyu zirveye Denali deyirdi 1896 ci ilde bir qizil kesfiyyati o zamanki prezidentliye namized William McKinley ni desteklemek ucun McKinley Mount adini verdi bu ad 1917 ci ilden 2015 ci ile qeder ABS in Federal hokumeti terefinden taninan resmi ad idi 2015 ci ilin avqustunda Alyaska eyaletinin 1975 ci il rehberliyinden sonra Birlesmis Statlarin Daxili Isler Nazirliyi dagin resmi adinin Denali olaraq deyisdirildiyini elan etdi 1903 cu ilde Ceyms Vikkersam Denaliye dirmasmaq ucun ilk ugursuz cehdini etdi 1906 ci ilde Frederik Kuk dagi feth etdiyini iddia etdi lakin bu tesdiqlenmemisdir ve onun qanuniliyi subhe altina alinir Denalinin zirvesine ilk tesdiqlenen yukselise 7 iyun 1913 cu ilde Cenub zirvesine dirmanan alpinistler Hudson Stuk Harri Karstens Valter Harper ve Robert Tatum imza atilmisdir 1951 ci ilde Bradford Vasburn en tehlukesiz ve en asan yol hesab edilen ve buna gore de hazirda istifade edilen en populyar olan Qerbi Buttress marsrutunu kesf etdi 2 sentyabr 2015 ci ilde ABS Geoloji Tedqiqati dagin hundurluyunun 20 320 fut 6 194 m deyil 20 310 fut 6 190 m oldugunu qeyd etdi AdlandirmaEsrler boyu dagin etrafinda yasayan Koyukon Atabaskalari dagi Dinale ya Denali kimi adlandirirdilar Bu ad yuksek ve ya hundur menasini veren Koyukon sozune esaslanir Ruslarin Alyaskaya sahib oldugu dovrde dagin adi Bolsaya Qora idi rus Bolshaya Gora bolsaya boyuk qora dag demekdir Dagin temeline catan ilk yerli Alyaskali qizil kesfiyyatcisi Frank Densmordan sonra 1880 ci illerin sonu ve 1890 ci illerin evvellerinde dag qisaca Densmore dagi adlandirildi 1896 ci ilde bir qizil kesfiyyatcisi sonraki il prezident olmus o zamanki prezidentliye namized Vilyam Mak Kinliye siyasi destek olaraq dagi Mak Kinli adlandirdi Prezident Vilson 26 Fevral 1917 ci il tarixli Mak Kinli Milli Parki Aktini imzaladiqdan sonra Birlesmis Statlar resmi olaraq Mak Kinli adini tanidi 1965 ci ilde Lindon Conson dagin simal ve cenub zirvelerini Ingilis dovlet xadimi Vinston Corcillin serefine Corcil zirveleri elan etdi Alyaska Cografi Adlar Surasi 1975 ci ilde dagin adini yerli olaraq adlandirildigi kimi Denali olaraq deyisdirilmesini teleb etdi Bununla birlikde 1975 ci ilde Alyaska eyaletinin qanunverici orqanindan ABS nin Cografi Adlar uzre Heyetine federal seviyyede telebe Mak Kinlinin dogma seheri olan Kantondan Ohayo korqresi uzvu Ralf Requla mane oldu 30 Avqust 2015 ci ilde Alyaskaya prezident ziyaretinden bir qeder evvel Barak Obama administrasiyasi Denali adinin Alaska Cografiya Surasinin teyinatina uygun olaraq berpa edileceyini elan etdi ABS Daxili Isler Katibi Sally Cevellin 28 Avqust 2015 tarixinde adin Denali olaraq deyisdirilmesi emri derhal quvveye mindi Cevell deyisikliyin coxdan geldiyini soyledi TarixiYukon Tanana ve Kuskokvim caylarinin hovzesinde yasayan Koyukon Atabasklari dagin eteyine cixisi olan ilk yerli Amerikalilar idi Britaniya deniz kapitan ve tedqiqatci Corc Vankover 6 may 1794 de daglari qeyd ederken Denalini goren ilk avropali olmusdur Rus tedqiqatcisi Lavrenti Zaqoskin 1843 ve 1844 cu illerde Tanana ve Kuskokvim caylarini tedqiq etdi ve dagi diger terefden goren ilk avropali oldu Susitna cayinin qumlarinda qizil axtaran Vasinqtonun Sietl statinda yasayan Yeni Hampsire esilli Vilyam Dikkey Alyaskadan qayitdiqdan sonra 24 yanvar 1897 ci ilde yaranan New York Sun a hesabat verdi O hesabatinda Bu zirvenin Simali Amerikada en yuksek zirve olduguna subhe etmirik ve 20 000 fut 6 100 m hundurluyunde oldugunu texmin edirik cumlesi ile diqqet cekdi Buna qeder Kanadanin Yukon erazisindeki Loqan daginin qitenin en yuksek noqtesi olduguna inanilirdi Sonradan hesablari ucun terennum edilse de Dikkey diger kesfiyyatci tereflerin de dagin 20 000 fut 6 100 m hundurluyunde oldugunu texmin etdiyini etiraf etdi Hava stansiyasiYaponiya Alp Klubu 1990 ci ilde Denali zirvesi yaxinliginda 18 733 fut 5 710 m yukseklikde bir meteoroloji stansiya qurasdirdi 1998 ci ilde bu hava stansiyasi Alyaska Fairbanks Universitetindeki Beynelxalq Arktika Tedqiqat Merkezine bagislandi 2002 ci ilin iyun ayinda 19 000 fut 5 800 m hundurlukde bir hava stansiyasi yerlesdirildi Yarandigi gunden beri avadanliqlarin illik yenilemeleri heddinden artiq hava ve hundurluk sertleri ucun qurulmus xususi alet ile aparilir Bu hava stansiyasi dunyanin ucuncu en yuksek hava stansiyasidir Hava stansiyasi1 dekabr 2003 cu ilde temperaturu 75 5 F 59 7 C olaraq qeyd etdi 29 Noyabr 2003 cu ilde temperatur 74 4 F 59 1 C kuleyin sureti saatda 29 6 kilometr kimi qeyd alindi Istinadlarhttp www peakbagger com peak aspx pid 271 https peakvisor com peak denali html Peter Roach James Hartmann Jane Setter redaktorlar English Pronouncing Dictionary Cambridge Cambridge University Press 2003 1917 ISBN 3 12 539683 2 Denali Oxford Dictionaries December 22 2015 tarixinde Istifade tarixi December 17 2015 Mr from the Committee on Energy and Natural Resources Senate Report 113 93 Designation of Denali in the State of Alaska U S Government Publishing Office September 10 2013 2018 06 12 tarixinde Istifade tarixi 2015 09 16 The State of Alaska changed the name of the mountain to Denali in 1975 although the U S Board on Geographic Names has continued to use the name Mount McKinley Today most Alaskans refer to Mount McKinley as Denali PDF Press reliz August 28 2015 September 5 2015 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi August 31 2015 Campbell Jon Old Name Officially Returns to Nation s Highest Peak U S Board of 6Geographic Names August 30 2015 June 5 2016 tarixinde Istifade tarixi May 16 2016 Martinson Erica McKinley no more America s tallest peak to be renamed Denali Alaska Dispatch News August 30 2015 March 3 2016 tarixinde Istifade tarixi August 31 2015 The name Denali is derived from the Koyukon name and is based on a verb theme meaning high or tall according to linguist James Kari of the Alaska Native Language Center at the University of Alaska Fairbanks in the book Shem Pete s Alaska It doesn t mean the great one as is commonly believed Kari wrote Dictionary of Alaska Place Names PDF 1976 seh 610 ISBN 0944780024 olu kecid Berton Pierre Klondike The Last Great Gold Rush 1896 1899 revised 1990 1972 seh 84 ISBN 0 14 011759 8 OCLC 19392422 Norris Frank Crown Jewel of the North An Administrative History of Denali National Park and Preserve Vol 1 PDF National Park Service seh 1 2009 09 01 tarixinde PDF Istifade tarixi 2020 03 10 Senator Senate Report 113 93 Designation of Denali in the State of Alaska US Government Publishing Office September 10 2013 June 12 2018 tarixinde Istifade tarixi August 31 2015 Drawing the Line Tales of Maps and Cartocontroversy 1995 seh 67 ISBN 0 8050 2581 2 2022 03 19 tarixinde Istifade tarixi 2013 01 22 Richardson Jeff Denali to be restored as name of North America s tallest mountain Fairbanks Daily News Miner August 30 2015 January 3 2022 tarixinde Istifade tarixi August 30 2015 Press reliz President Obama OKs renaming of Mount McKinley to Denali Alaska Dispatch News August 30 2015 March 3 2016 tarixinde Istifade tarixi August 30 2015 Sherwonit Bill Denali A Literary Anthology October 1 2000 seh 9 ISBN 0 89886 710 X March 20 2022 tarixinde Istifade tarixi March 11 2020 See particularly chapter 4 pp 52 61 Discoveries in Alaska 2022 03 19 at the Wayback Machine 1897 by William A Dickey The Japan Times July 17 2006 November 3 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 01 24