Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rus Amerikası (rus. Русская Америка, Russkaya Amerika) 1799-cu ildə ABŞ-nin Alyaska ştatının ərazisində yaradılan və Rusiya imperiyası tərəfindən idarə olunan tarixi dövlət. Rus Amerikasının idarə olunmasında rolu daha böyük olub. Rusiya İmperiyasının keçirdiyi daxili böhran və xərclərin cox olması, ərazinin 1867-ci ildə ABŞ-yə 7.2 milyon dollara satılması ilə nəticələnmiş, bu şəkildə dövlət fəaliyyətini dayandırmışdır.
| dövlət | |||||
| Rus Amerikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Русская Америка | |||||
| |||||
 Rus Amerikası (1799–1867) | |||||
| | |||||
| Rəsmi dilləri | Rus dili | ||||
| Ərazisi | 1 518 800 | ||||
| Əhalisi | 30.000 | ||||
| İdarəetmə forması | Respublika | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
İlk kəşflər
Alyaskaya ilk dəfə ruslar gəlmişlər. 1648-ci ildə Sibirdə yerləşən Kolıma çayının mənsəbindən səfərə başlamış və 14 gün sonra Şimal Buzlu okeanda yerləşən Anadır çayının məsəbinə çatmışdır. Bir sıra ehtimallara görə ekipajda olan bəzi dənizçilər yolda azmış və Alyaskaya Semyon Dejnyovdan daha tez çatmışdır. Ancaq bunu sübut edə biləçək bir dəlilil yoxdur. 1741-ci ilin iyununda Kamçatkaya səfərə çıxan Vitus Berinqin Bosmanı olan Aleksey Çirkov indi ki Alyaska ilə Kanadanın yaxınlığında yerləşən ərazidən sahilə çıxmışdır.
Tarixi
Alyaska ərazisinin kəşf olunması,xəbəri daha çox Rusiyada kürk ticarəti ilə məşğul olan tacirləri sevindirdi. Onlar Sibirdən başlayaraq Aleut adalarına gədər olan yeri 2 ay müddətində getmişdirlər. Tez-tez səfər etmək əlverişli deyildi. Yolun uzaq olması və hər dəfə səfər xərçlərinin çoxluğu Rusiyalı tacirlərin burada yeni yaşayış məsgənləri salması ilə nəticələnmişdi. Alyaskada ilk özgə yaşayış məsgənini Ruslar tərəfindən 1790-cı ildə salınmışdır.
Bunlar elədə böyük olmayan balıqçı kəndləri idi. Kürk ticarəti ruslara xeyli gəlir gətirməyə başlayırdı. Onlar, əsasən Berinq körfəzi ərazisində, suiti, dəniz samur kimi heyvaları ovlayır, və dərilərini baha qiymətə satırdılar. Bu işin gəlirli bir sahə olduğunu görən rusların sayı Alyaskada durmadan artmaqda davam edirdi. Ov zamanı, əsasən yerli əhalidən Eskimo və Aleut tayfalarından istifadə olunurdu. Ruslar Alyaskaya gələnən az bir müddət sonra yerli əhalinin demək olar ki, hamısının özərindən aslı vəziyyətə salmışdırlar. Rus Amerikasında birinci rus qəsəbələri Qriqori İvanoviç Şelixov irkutsk taciri tərəfindən salınmışdır. Kütləvi şəkildə ovlanma nəticəsində dəniz heyvanlarının sayı azalmışdır.Bununla ruslar yerli əhalini daha cox inçitməyə başlamış, onları ovlamaq üçün daha əlverişsiz yerlərə göndərmişlər. Xususəndə Şelikov və Galikov şirkətinin yerli xalqa qarşı olan münasibəti nəticəsində Aleutlar, üsyan etmiş və qalib qəlmişdirlər. Ancaq texniki baxımdan daha üstün olan ruslar sonda Aleutlar üzərində qələbə qazanmışlar. Aleut xalqı ruslarla yaratdığıları münasibərlər, kütləvi qrip epidemiyası, qətliyamlar səbəbindən xalqın 80% məhv olmuşdur. Alyaskanın strateji cəhətədən cox sərfəli ir yerdə yerləşməsi,bu ərazilərə tacirlərin axınına səbəb olurdu. Ətraf yerlərdən gətirilən mallar, bəzən rusların ərazilərdində dayanır və ya bir neçə gecə qalırdılar. 1784-cü ildən etibarən Alyaskanın daha yaxşı idarə olunması üçün burada yaradılmışdır. Şirkətinin sahibi olan Qriqori Şelixov Kodiak adasında yüzə yaxın yerlini qətlə yetirilməsi haqqında əmr vermiş və bu şəkildə ada da hakimiyyətini qura bilmişdir. 1790-cı ildə Moskvaya qayıdan Qriqori Şelixov Alyaskanın idarəsin tapşırır. Daha sonra əraziyə, təxminən iki il ərzində minə yaxın rus gəlmişdir. Onlardan çoxu yerli qızlarla evlənmişdir.1795–1802-ci illər, ruslarla yerli aleutlar arasında müharibə baş vermişdir. Müharibə zamanı texniki üstünlüyə sahib qalib gəlmiş və onlarla Aleut kəndi dağıtmışdır.Bundan sonra tərəfindən 1799-cu ildə Novo-Arxangelsk şəhərinin əsası qoyulmuş və bu Amerika Rusiyasının paytaxtı olmuşdur.Şəhər indi ki, ABŞ-nin Alyaska ştatında yerləşən Sitka şəhəridir. fəaliyyəti nəticəsində Kaliforniyayla, Havay adalarıyla və Çinlə Şimali Amerikada rus qəsəbələrinin ticarət əlaqələri əhəmiyyətli dərəcədə genişlənmiş, yeni qəsəbələr yaradılmışdılar. Bu zamanlar Rus Amerikasında gəmi inşaatı, misəridən zavodlar inşa olunmuş və kömür çıxartmağa başlanmışdır, Alyaskada orta məktəb açılmışdır. Rusiya hökuməti vasitəsi ilə 1804–1840-də şirkət Sakit okean sahillərinə 25 gəmilik ekspedisiya təşkil etmişdir.
1800–1867 illər
Xarici keçidlər
- Rus Amerikan müqaviləsi 1867.(ingiliscə)
- История русской православной церкви на Гавайях
- Alyaska prolaslavları haqqında (ingiliscə)
- Alyaska prolaslavlarının rəsmi saytı 2005-10-27 at the Wayback Machine
- Rus Amerikasının tarixi (rusca)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rus Amerikasi rus Russkaya Amerika Russkaya Amerika 1799 cu ilde ABS nin Alyaska statinin erazisinde yaradilan ve Rusiya imperiyasi terefinden idare olunan tarixi dovlet Rus Amerikasinin idare olunmasinda rolu daha boyuk olub Rusiya Imperiyasinin kecirdiyi daxili bohran ve xerclerin cox olmasi erazinin 1867 ci ilde ABS ye 7 2 milyon dollara satilmasi ile neticelenmis bu sekilde dovlet fealiyyetini dayandirmisdir dovletRus AmerikasiRusskaya AmerikaBayraq GerbRus Amerikasi 1799 1867 1772 18 oktyabr 1867Resmi dilleri Rus diliErazisi 1 518 800Ehalisi 30 000Idareetme formasi Respublika Vikianbarda elaqeli mediafayllarIlk kesflerAlyaskaya ilk defe ruslar gelmisler 1648 ci ilde Sibirde yerlesen Kolima cayinin mensebinden sefere baslamis ve 14 gun sonra Simal Buzlu okeanda yerlesen Anadir cayinin mesebine catmisdir Bir sira ehtimallara gore ekipajda olan bezi denizciler yolda azmis ve Alyaskaya Semyon Dejnyovdan daha tez catmisdir Ancaq bunu subut ede bilecek bir delilil yoxdur 1741 ci ilin iyununda Kamcatkaya sefere cixan Vitus Berinqin Bosmani olan Aleksey Cirkov indi ki Alyaska ile Kanadanin yaxinliginda yerlesen eraziden sahile cixmisdir TarixiAlyaska erazisinin kesf olunmasi xeberi daha cox Rusiyada kurk ticareti ile mesgul olan tacirleri sevindirdi Onlar Sibirden baslayaraq Aleut adalarina geder olan yeri 2 ay muddetinde getmisdirler Tez tez sefer etmek elverisli deyildi Yolun uzaq olmasi ve her defe sefer xerclerinin coxlugu Rusiyali tacirlerin burada yeni yasayis mesgenleri salmasi ile neticelenmisdi Alyaskada ilk ozge yasayis mesgenini Ruslar terefinden 1790 ci ilde salinmisdir Rus Amerikasinin rehberi prezidenti olmasada Alyaskanin idare etmisdir 1799 1818 illerde Bunlar elede boyuk olmayan baliqci kendleri idi Kurk ticareti ruslara xeyli gelir getirmeye baslayirdi Onlar esasen Berinq korfezi erazisinde suiti deniz samur kimi heyvalari ovlayir ve derilerini baha qiymete satirdilar Bu isin gelirli bir sahe oldugunu goren ruslarin sayi Alyaskada durmadan artmaqda davam edirdi Ov zamani esasen yerli ehaliden Eskimo ve Aleut tayfalarindan istifade olunurdu Ruslar Alyaskaya gelenen az bir muddet sonra yerli ehalinin demek olar ki hamisinin ozerinden asli veziyyete salmisdirlar Rus Amerikasinda birinci rus qesebeleri Qriqori Ivanovic Selixov irkutsk taciri terefinden salinmisdir Kutlevi sekilde ovlanma neticesinde deniz heyvanlarinin sayi azalmisdir Bununla ruslar yerli ehalini daha cox incitmeye baslamis onlari ovlamaq ucun daha elverissiz yerlere gondermisler Xususende Selikov ve Galikov sirketinin yerli xalqa qarsi olan munasibeti neticesinde Aleutlar usyan etmis ve qalib qelmisdirler Ancaq texniki baximdan daha ustun olan ruslar sonda Aleutlar uzerinde qelebe qazanmislar Aleut xalqi ruslarla yaratdigilari munasiberler kutlevi qrip epidemiyasi qetliyamlar sebebinden xalqin 80 mehv olmusdur Alyaskanin strateji ceheteden cox serfeli ir yerde yerlesmesi bu erazilere tacirlerin axinina sebeb olurdu Etraf yerlerden getirilen mallar bezen ruslarin erazilerdinde dayanir ve ya bir nece gece qalirdilar 1784 cu ilden etibaren Alyaskanin daha yaxsi idare olunmasi ucun burada yaradilmisdir Sirketinin sahibi olan Qriqori Selixov Kodiak adasinda yuze yaxin yerlini qetle yetirilmesi haqqinda emr vermis ve bu sekilde ada da hakimiyyetini qura bilmisdir 1790 ci ilde Moskvaya qayidan Qriqori Selixov Alyaskanin idaresin tapsirir Daha sonra eraziye texminen iki il erzinde mine yaxin rus gelmisdir Onlardan coxu yerli qizlarla evlenmisdir 1795 1802 ci iller ruslarla yerli aleutlar arasinda muharibe bas vermisdir Muharibe zamani texniki ustunluye sahib qalib gelmis ve onlarla Aleut kendi dagitmisdir Bundan sonra terefinden 1799 cu ilde Novo Arxangelsk seherinin esasi qoyulmus ve bu Amerika Rusiyasinin paytaxti olmusdur Seher indi ki ABS nin Alyaska statinda yerlesen Sitka seheridir fealiyyeti neticesinde Kaliforniyayla Havay adalariyla ve Cinle Simali Amerikada rus qesebelerinin ticaret elaqeleri ehemiyyetli derecede genislenmis yeni qesebeler yaradilmisdilar Bu zamanlar Rus Amerikasinda gemi insaati miseriden zavodlar insa olunmus ve komur cixartmaga baslanmisdir Alyaskada orta mekteb acilmisdir Rusiya hokumeti vasitesi ile 1804 1840 de sirket Sakit okean sahillerine 25 gemilik ekspedisiya teskil etmisdir 1800 1867 iller1867 ci ilde Alyaskanin Rusiya Imperiyasi terefinden ABS ye satilmasini tesdiq eden deyeri 7 2 milyon dollar olan cekXarici kecidlerRus Amerikan muqavilesi 1867 ingilisce Istoriya russkoj pravoslavnoj cerkvi na Gavajyah Alyaska prolaslavlari haqqinda ingilisce Alyaska prolaslavlarinin resmi sayti 2005 10 27 at the Wayback Machine Rus Amerikasinin tarixi rusca