Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini ləğv etmək haqqında qanunu — Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin qəbul etdiyi və Azərbaycan Prezidenti Ayaz Mütəllibov tərəfindən 1991-ci il noyabrın 26-da imzalanmış qanun layihəsi. Qanunun qəbul edilməsinə 1988-ci il fevralın 20-də Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin Milli Məclisində Ermənistan SSR-ə birləşməsinin qəbul edilməsi səbəb olmuşdu. Bunun ardınca 1991-ci ildə vilayətin azərbaycanlı əhalisi tərəfindən boykot edilmiş müstəqillik referendumu keçirildi və əhalinin böyük əksəriyyəti müstəqilliyin lehinə səs verdi. Bu və seçkilər əsasən nisbətən dinc şəraitdə keçirilsə də, sonrakı aylarda Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra etnik ermənilərlə etnik azərbaycanlılar arasında getdikcə şiddətlənən münaqişəyə çevrildi. Hər iki tərəf etnik təmizləmənin aparıldığını iddia edirdi. Azərbaycandan ayrılmanın elan edilməsi torpaqla bağlı ərazi münaqişəsinin yekun nəticəsi idi.
Tarixi
Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti (DQMV) 1923-cü il iyulun 7-də Azərbaycan SSR-in tərkibindəki tarixi Qarabağı təşkil edən Azərbaycanın dağlıq rayonları birləşdirilərək yaradılmışdır. DQMV-nin tərkibinə keçmiş Cavanşir, Şuşa, Cəbrayıl qəzalarının əraziləri və Zəngəzur qəzasının tərkibində olan Qubadlının bir hissəsi daxil idi. Vilayətin adı rəsmi olaraq 1937-ci ildə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti adlandırıldı. 1988-ci ildə Dağlıq Qarabağ erməniləri DQMV-nin Ermənistan SSR-ə verilməsini tələb etdilər. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin kəskinləşməsindən sonra Azərbaycan 1991-ci il noyabrın 26-da Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini ləğv etdi, inzibati bölgü yenidən quruldu və ərazi birbaşa Azərbaycanın nəzarətinə verildi.
Müddəalar
Azərbaycan Parlamentində müzakirəyə çıxarılan 279-XII saylı qərarda bildirilirdi ki, 1923-cü ildə yaradılan Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin mövcudluğu Azərbaycan və erməni xalqları arasında gərginlik yaradıb, Azərbaycanın milli maraqlarına zidd olub və erməni millətçilərinə Azərbaycan xalqının etnik, tarixi, siyasi, iqtisadi və mənəvi dəyərlərini məhv etmək üçün şərait yaradıb. Bu səbəbdən, parlament vilayətin yaradılmasını qeyri-hüquqi hesab edir. Qərarda, Ermənistanın ərazisində yarım milyonluq azərbaycanlı əhaliyə heç bir mədəni muxtariyyət verilməməsi, əksinə, onların kütləvi şəkildə deportasiya edilməsi vurğulanırdı. Həmçinin, Qarabağda erməni separatçılarının və Ermənistanın Azərbaycan ərazi bütövlüyünə qarşı apardığı siyasət qınanır, Azərbaycanın suverenliyinin qorunması və Qarabağın dağlıq hissəsinin qalan hissə ilə birləşdirilməsi tələb olunurdu.
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 68-ci, maddəsinin üçüncü hissəsi, 104-cü maddəsinin 2-ci bəndi və "Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında" Konstitusiya Aktının 4-cü maddəsi əsas tutularaq Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti milli ərazi qurumu kimi ləğv edildi və "Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin yaradılması haqqında" Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin 1923-cü il 7 iyul tarixli Dekreti və "Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti haqqında" Azərbaycan SSR-in 1981-ci il 16 iyun tarixli Qanunu qüvvədən düşmüş sayıldı.
Stepanakert, Mardakert, Martuni şəhərlərinin adları müvafiq olaraq Xankəndi, Ağdərə və Xocavənd olaraq dəyişdirildi. Mardakert rayonu Ağdərə rayonu, Martuni rayonu Xocavənd rayonu adlandırıldı. Əsgəran və Hadrut rayonları ləğv edildi. Xocalı şəhəri mərkəz olmaqla Xocalı rayonu yaradıldı, ləğv edilmiş Əsgəran rayonunun ərazisi Xocalı rayonunun tərkibinə, Hadrut rayonunun ərazisi isə Xocavənd rayonunun tərkibinə verildi.
İstinadlar
- "Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətini ləğv etmək haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU". e-qanun.az (az.). 2012-04-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-04.
- Rieff, David. "Without Rules or Pity". Foreign Affairs. . 76 (2). June 1997. 20 July 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 February 2007.
- Lieberman, Benjamin. Terrible Fate: Ethnic Cleansing in the Making of Modern Europe. Chicago: Ivan R. Dee. 2006. 284–292. ISBN .
- Croissant, Michael P. The Armenia-Azerbaijan Conflict: Causes and Implications. London: Praeger. 1998. ISBN .
- Altstadt, Audrey. The Azerbaijani Turks: power and identity under Russian rule. United Kingdom: Hoover Press. 1992. 126–127. ISBN . İstifadə tarixi: 2011-08-30.
- Roeder, Philip G. Where nation-states come from: institutional change in the age of nationalism. United Kingdom: Princeton University Press. 2007. səh. 51. ISBN . İstifadə tarixi: 2011-08-30.
- Əhməd, Ənvər. "İnamın işığı". old.525.az. İstifadə tarixi: 2025-01-04.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Respublikasinin Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetini legv etmek haqqinda qanunu Azerbaycan Respublikasi Ali Sovetinin qebul etdiyi ve Azerbaycan Prezidenti Ayaz Mutellibov terefinden 1991 ci il noyabrin 26 da imzalanmis qanun layihesi Qanunun qebul edilmesine 1988 ci il fevralin 20 de Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetinin Milli Meclisinde Ermenistan SSR e birlesmesinin qebul edilmesi sebeb olmusdu Bunun ardinca 1991 ci ilde vilayetin azerbaycanli ehalisi terefinden boykot edilmis musteqillik referendumu kecirildi ve ehalinin boyuk ekseriyyeti musteqilliyin lehine ses verdi Bu ve seckiler esasen nisbeten dinc seraitde kecirilse de sonraki aylarda Sovet Ittifaqi dagildiqdan sonra etnik ermenilerle etnik azerbaycanlilar arasinda getdikce siddetlenen munaqiseye cevrildi Her iki teref etnik temizlemenin aparildigini iddia edirdi Azerbaycandan ayrilmanin elan edilmesi torpaqla bagli erazi munaqisesinin yekun neticesi idi SSRI dovrunde Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetinin inzibati rayonlari TarixiDagliq Qarabag Muxtar Vilayeti DQMV 1923 cu il iyulun 7 de Azerbaycan SSR in terkibindeki tarixi Qarabagi teskil eden Azerbaycanin dagliq rayonlari birlesdirilerek yaradilmisdir DQMV nin terkibine kecmis Cavansir Susa Cebrayil qezalarinin erazileri ve Zengezur qezasinin terkibinde olan Qubadlinin bir hissesi daxil idi Vilayetin adi resmi olaraq 1937 ci ilde Dagliq Qarabag Muxtar Vilayeti adlandirildi 1988 ci ilde Dagliq Qarabag ermenileri DQMV nin Ermenistan SSR e verilmesini teleb etdiler Dagliq Qarabag munaqisesinin keskinlesmesinden sonra Azerbaycan 1991 ci il noyabrin 26 da Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetini legv etdi inzibati bolgu yeniden quruldu ve erazi birbasa Azerbaycanin nezaretine verildi MuddealarAzerbaycan Parlamentinde muzakireye cixarilan 279 XII sayli qerarda bildirilirdi ki 1923 cu ilde yaradilan Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetinin movcudlugu Azerbaycan ve ermeni xalqlari arasinda gerginlik yaradib Azerbaycanin milli maraqlarina zidd olub ve ermeni milletcilerine Azerbaycan xalqinin etnik tarixi siyasi iqtisadi ve menevi deyerlerini mehv etmek ucun serait yaradib Bu sebebden parlament vilayetin yaradilmasini qeyri huquqi hesab edir Qerarda Ermenistanin erazisinde yarim milyonluq azerbaycanli ehaliye hec bir medeni muxtariyyet verilmemesi eksine onlarin kutlevi sekilde deportasiya edilmesi vurgulanirdi Hemcinin Qarabagda ermeni separatcilarinin ve Ermenistanin Azerbaycan erazi butovluyune qarsi apardigi siyaset qinanir Azerbaycanin suverenliyinin qorunmasi ve Qarabagin dagliq hissesinin qalan hisse ile birlesdirilmesi teleb olunurdu Azerbaycan Respublikasi Konstitusiyasinin 68 ci maddesinin ucuncu hissesi 104 cu maddesinin 2 ci bendi ve Azerbaycan Respublikasinin dovlet musteqilliyi haqqinda Konstitusiya Aktinin 4 cu maddesi esas tutularaq Azerbaycan Respublikasinin Dagliq Qarabag Muxtar Vilayeti milli erazi qurumu kimi legv edildi ve Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetinin yaradilmasi haqqinda Azerbaycan Merkezi Icraiyye Komitesinin 1923 cu il 7 iyul tarixli Dekreti ve Dagliq Qarabag Muxtar Vilayeti haqqinda Azerbaycan SSR in 1981 ci il 16 iyun tarixli Qanunu quvveden dusmus sayildi Stepanakert Mardakert Martuni seherlerinin adlari muvafiq olaraq Xankendi Agdere ve Xocavend olaraq deyisdirildi Mardakert rayonu Agdere rayonu Martuni rayonu Xocavend rayonu adlandirildi Esgeran ve Hadrut rayonlari legv edildi Xocali seheri merkez olmaqla Xocali rayonu yaradildi legv edilmis Esgeran rayonunun erazisi Xocali rayonunun terkibine Hadrut rayonunun erazisi ise Xocavend rayonunun terkibine verildi Istinadlar Azerbaycan Respublikasinin Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetini legv etmek haqqinda AZERBAYCAN RESPUBLIKASININ QANUNU e qanun az az 2012 04 24 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 01 04 Rieff David Without Rules or Pity Foreign Affairs 76 2 June 1997 20 July 2008 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 February 2007 Lieberman Benjamin Terrible Fate Ethnic Cleansing in the Making of Modern Europe Chicago Ivan R Dee 2006 284 292 ISBN 1 56663 646 9 Croissant Michael P The Armenia Azerbaijan Conflict Causes and Implications London Praeger 1998 ISBN 0 275 96241 5 Altstadt Audrey The Azerbaijani Turks power and identity under Russian rule United Kingdom Hoover Press 1992 126 127 ISBN 0 8179 9182 4 Istifade tarixi 2011 08 30 Roeder Philip G Where nation states come from institutional change in the age of nationalism United Kingdom Princeton University Press 2007 seh 51 ISBN 978 0 691 13467 3 Istifade tarixi 2011 08 30 Ehmed Enver Inamin isigi old 525 az Istifade tarixi 2025 01 04 Vikimenbede elaqeli metnler