Cəlaləddin Mirzə Heydər xan Baranlı və ya digər adı ilə Şüca-üd-Dövlə (d. 19 yanvar 1732 — ö. 26 yanvar 1775) — Qaraqoyunlu sülaləsinin üzvü, Aud nəvvabı və Subedarı. Cəlaləddin Mirzə 5 oktyabr 1754-cü ildən 1775-ci ilin yanvarına qədər Böyük Moğol imperiyasının baş vəziri olmuşdur.
Cəlaləddin Mirzə Heydər xan | |
---|---|
Şücaüddövlə Cəlaləddin Mirzə Heydər xan Aud Vəzir-Nəvvabi Vəzir ül-Hindustan Kəşmir, Aqra və Aud Subedarı Xan Bahadur Əsəd Cəng Ərş Mənzil | |
5 oktyabr 1754 – 26 yanvar 1775 | |
Əvvəlki | Əbulmənsur xan Səfdər Cəng |
Sonrakı | Mirzə Yəhyaəli xan Amani |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Dehli, Hindistan |
Vəfat tarixi | (43 yaşında) |
Vəfat yeri | Feyzabad (Hindistan) |
Dəfn yeri | , Feyzabad (Hindistan) |
Fəaliyyəti | siyasətçi |
Atası | Əbulmənsur xan Səfdər Cəng |
Uşaqları | oğlanları: Yəhyaəli xan, Səadətəli xan, Əli xan |
Dini | Şiə İslam |
Hərbi xidmət | |
Döyüşlər |
|
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Cəlaləddin Mirzə Heydər Xanın soykökü Azərbaycan türklərinin bir hissəsini təşkil edən Qaraqoyunlulara çıxmaqdadır. Onun əcdadları Qaraqoyunlu dövləti süqut etdikdən sonra tədricən Hindistana yayılmış və orada mühüm işlər həyata keçirmişdirlər.
Həyatının erkən dönəmi
Şüca-üd-Dövlə Böyük Moğol imperatoru Əhməd Şah tərəfindən baş vəzir seçilmiş Səftər Cəngin oğludur. Atası Səfdər Cəngdən fərqli olaraq Şüca-üd-Dövlə erkən yaşlarından etibarən özünə tabe olan şəxsləri gözəl şəkildə idarə etmə bacarığına görə tanınmaqda idi və bu bacarıq sayəsində o, tədricən yüksəlmiş, sonda II Şah Aləm tərəfindən baş vəzir təyin edilmişdir. O, özünün hündürlüyünə və cüssəsinə görə digər insanlardan seçilirdi.
Şüca-üd-Dövlə dəfələrlə moğollar arasında məşhur türkman kökənli şəxslərdən biri olan Əliverdi xana yardım etmişdi. Benqal nəvvabı olan Əliverdi xanın əraziləri I Raghoki Bhonsle tərəfindən yağmaçı yürüşlərə məruz qalarkən ona yardımlar edirdi. Buna görə də, Şüca-üd-Dövlə Əliverdi xanın qulluqçuları arasından yüksək hörmətə sahib idi.
Aud nəvvablığı
Atası və bir zamanlar Böyük Moğol imperiyasının baş vəziri olan Səfdər Cəngin 1753-cü ildə ölümündən sonra Şüca-üd-Dövlə moğol imperatoru Əhməd şah Bahadur tərəfindən növbəti Aud nəvvabı olaraq rəsmi şəkildə tanındı.
Şüca-üd-Dövlə, rejimi Sadaşivrao Bhaunun dəstəyi ilə Sikandarabad döyüşündən sonra yaranan Maratha İmperiyasının müttəfiqi İmad-uü-Mülkə xor baxırdı. İmüd-ül-Mülk Əhməd şahı və anasını kor edib, həbsə atmış, onun yerinə isə II Aləmgiri taxta çıxarmışdı. II Aləmgir və oğlu Şahzadə Əli Gövhər tez-tez Əhməd şah Dürrani ilə formalaşan sülh şəraitini pozmağı rədd etdikləri üçün İmad-ül-Mülk tərəfindən təzyiqlərə məruz qalırdılar. Öz növbəsində şah və şahzadə İmad-ül-Mülkün istefa verməsini istəyirdilər. Bunun əsas səbəbi baş vəziri maratxlarla olan əlaqələri idi.
Şüca-üd-Dövlənin şəxsi mülklərindəki süvarilər əsasən Şeyxzadilərdən toplanmaqda idi. Şeyxzadilər Qidvay tayfasından çıxmışdılar və çoxları tərəfindən müasir Hindistan-Pakistan bölgəsinə gəlmiş ilk müsəlmanların varisləri hesab edilirdilər. Qidvaylar özləri Bəni İsraildən törədiklərini iddia etməkdə idilər. Qidvayların Bilqram seyidləri, Qara-Mənikpur, Kakori şeyxləri və Barha seyidləri kimi tirələri Şüca-üd-Dövlənin sarayında saray məmurları və döyüşçülər kimi xidmət edirdilər. Onun ordusunda ən sayılıb-seçilib bölmə Naval Rainin dəstəsi idi və Baray seyidlərindən toplanmaqda idi. Eyni zamanda Bilqramilər də buranın bir hissəsi idi. Bu tirələr döyüşçü və ya məmur seçimi etməkdən başqa heç bir peşəyə yönəlmirdilər. Şüca-üd-Dövlənin atası Səfdər Cəngin dövründə ordunun sayı 20 min nəfərə çatırdı. Onun ordusunun çoxu Kəşmirin Cadibal bölgəsindən toplanan hisduntanilərdən ibarət idi. Bu döyüşçülər Səfdər Cəngin istəyi ilə Səfəvi imperiyasındakı Qızılbaş ordusu kimi geyinir və onları yamsılayırdı. Həmçinin, Aud nəvvabllğı eyni zamanda şiə dövləti olduğu üçün bütün imperiyadakı şiələr buraya axın edirdilər. Bunun səbəbi digər yerlərdəki təzyiqlərdən qurtulmaq, həm də Saraydan himayəçilik almaq idi. Bu, xüsusən Kəşmirin Cadibal bölgəsinə aid idi. Buradakı hamı şiə idi və onlar Aud nəvvablığına Hindistan şiəliyinin qılıncı kimi baxırdılar.
Böyük Moğol imperiyasının baş vəziri olması
Moğol imperiyasının şahzadəsi Əli Gövhər nəticədə imperator II Aləmgirin öldürülməsinə yol açacaq sui-qəsddən xəbər tutduqda Dehlidən qaçdı. Şüca-üd-Dövlənin yanına qaçan Şahzadə Əli onun tərəfindən xoş qarşılandı və Şüca-üd-Dövlə ona öz himayəsini elan etdi. Əli burada özünü II Şah Aləm adı ilə imperator elan etdi və Şüca-üd-Dövlənin də onun baş vəziri olduğunu bəyan etdi. Onlar birlikdə Moğol imperiyasının böyük hissəsini talan edən Sadaşivrao Bhau və onun qüvvələri tərəfindən Moğol imperiya taxtına qoyulmuş qəsbkar III Şah Cahana meydan oxudular.
II Şah Aləm moğol imperiyasının şərq bölgəsini ələ keçirən Mir Cəfərin üzərinə hücum etmək tövsiyə olundu. Bu hücumla həm imperiyanın şərq torpaqları geri qaytarılmalı, həm də Böyük Britaniyanın Şərqdi Hindistan Şirkəti tərəfindən dəstəklənən Mir Cəfər məğlub edilməli idi. Bu zaman Şüca-üd-Dövlə, Nəcib-ül-Dövlə və Mirzə Cavan bəxt özləri Əhməd şah Dürrani ilə ittifaq halında idilər. Onlar 1760-cı ildə İkinci Sikandarabad döyüşündə öz qüvvələri ilə ona yardım etmiş, bundan sonra da 43 minlik moğol ordusuna komandanlıq edərək Dürraniyə kömək etmişdilər.
Üçüncü Panipat döyüşü
Moğol imperatoru II Aləmgirin öldürülməsindən sonra paytaxtdan qaçmağa məcbur olan oğlu Əli Gövhər Şüca-üd-Dövlə tərəfindən çox xoş qarşılandı. Aud nəvvabı və yenicə Böyük Moğol imperatorunun baş vəziri təyin edilmiş Şüca-üd-Dövlə Şahzadə Əli ilə razılaşmaya gəldi. Razılaşmaya əsasən o, Nəcib-üd-Dövlə Maratx imperiyasını devirmək üçün mübarizədə başlayacaqlar, bunun qarşılığında Şahzadə Əli də moğol imperiyası ordusunun yerdə qalan qismi ilə onların Benqalıyada genişlənməkdə olan Şərqi Hindistan Şirkətinə qarşı mübarizələrində onlara yardım edəcəkdi.
Dürranilərlə maratxların konfliktə girməsindən sonra müharibənin yaxınlaşması dəqiq idi. 1759-cu ildə Əhməd şah Dürrani əsas nüvəsi qızılbaşlardan olan, eləcə də pəştunların, kürdlərin və özbəklərin də daxil olduğu ordusu ilə hərəkətə keçdi.
Bu döyüş 14 yanvar 1761-ci ildə Dehli şəhərinin təxminən 97 kilometr şimalında yerləşən Panipat məntəqəsində baş vermişdir. Döyüşün əsas tərəfləri Əhməd şah Dürraninin komandanlıq etdiyi əfqanlarla maraxt konfederasiyası idi. Əfqanların Hindistan daxilindən 3 əsas müttəfiqi var idi — Rohilla tayfa rəislərinin dəstəyini qazanmış Nəcib əd-DÖvlə, moğolların zəifləyən hissələri və Şüca-üd-Dövlə. Maratx ordusuna Sadaşivrao Bhau komandanlıq edirdi. Bu döyüş XVIII əsrdə baş vermiş ən böyük döyüşlərdən biri hesab edilir.
Döyüş ümumilikdə bir neçə gün davam etmiş və 125 min döyüşçü iştirak etmişdir. Sonda Şüca-üd-Dövlənin də olduğu ittifaq qalıb olmuş, bir neçə maratx cinahını dağıtmışdır. Döyüşən tərəflərin itkiləri barədə qaynaqlarda ziddiyyətli məlumatlar vardır. Lakin onların arasından ən etibarlı olanı və döyüşü şəxsən görmüş müəllif Şüca-üd-Dövlənin baxarı Divan Kaşi Racədir. O, yazır ki, döyüşdən bir gün sonra ələ keçirilmiş olan 40 min maratx döyüşçüsü qətlə yetirilmişdir. Həmçinin, müəlliflərdən biri olan Şejvalker yazır ki, döyüşdə ən azı 100 min maratx öldürülmüşdür. Ölənlərin sırasına həm döyüş zamanı, həm də döyüşdən sonra öldürülənlər də daxildir.
Döyüşdən əvvəl hər iki tərəf Şüca-üd-Dövləni öz tərəfinə çəkmək üçün çalışdı. Bu döyüşdən əvvəl Şüca-üd-Dövlə hansı tərəfdən çıxış etməli olduğu məsələsində əmin deyildi. Maratxlar o zaman hələ xeyli cənubda idilər və Şüca-üd-Dövlənin əyalətinə çatmaq üçün onlara xeyli vaxt lazım olmalı idi. Onun anası isə Şüca-üd-Dövlənin maratxlarla ittifaq bağlamalı olduğunu məsləhət görürdü və fikirlərini bundan əvvəl maratxların Şüca-üd-Dövlənin atası Səfdər Cəngə dəfələrlə yardım etməsi ilə əsaslandırırdı. Lakin sonda Şüca-üd-Dövlə əfqan hökmdarı və Nadir şah Əfşarın keçmiş komandirlərindən olan Əhməd şah Dürraniyə qatılmaq qərarına gəldi. 1760-cı ilin iyulun sonlarında Şüca-üd-Dövlə qərarını verdi və Əfqan-Rohilla ittifaqına qatılmağı seçdi. O, bu ittifaqa qatılmaq istəyini Əfqan-Rohilla ittifaqını "İslam ordusu" kimi dəyərləndirməsi ilə əsaslandırmışdı. Tarixçilər Şüca-üd-Dövlənin bu seçimi döyüşün taleyində həlledici rol oynadı. Çünki o, Şimali Hindistanda uzun müddət keçirməyə məcbur olmuş əfqan ordusuna lazimi maliyyə yardımını təmin etdi. Hətta iddia edilir ki, Şüca-üd-Dövlə onlara yardım təmin etməsəydi əfqanlar geri dönməyə məcbur olacaqdılar. Döyüşün nəticəsinin müəyyən edilməsində Şüca-üd-Dövlənin Şimali Hindistanı yaxşı tanıması, oradakı hindu krallıqları ilə qurduğu uğurlu diplomatik əlaqələr mühüm rol oynamışdır. Şücanın Üçüncü Panipat döyüşünə kiminlə müttəfiq kimi qatılacağı ilə bağlı qərar verməsi müharibənin nəticəsini təyin edən həlledici amillərdən biri idi, çünki əfqanların Maratxların təchizat xətlərini kəsməsi səbəbiylə ərzaq çatışmazlığı meydana çıxdı, və maratxlar günlərlə davam edən döyüşə davam gətirə bilmədilər. Onların qüvvələri aclığa və günəşin altında döyüşməyə görə zəif düşdü. Moğol imperiyasının seçilmiş baş vəziri kimi Şüca-üd-Dövlə döyüşdə moğol sepoylarının böyük bir hissəsinə komandanlıq etmişdi. O, maratxların təminat yollarını kəsməyi bacardı, daha sonra bir ençə açıq meydan toqquşmasında da maratx birləşmələrini darmadağın etdi və maratx lideri Sadaşviro Bhaunu meydan qovdu.
Abdali Şüca-üd-Dövə barədə bunları yazırdı:
İndi heç şübhəsiz məlumdur ki, müraciət edən şəxs həmin bölgələrin sakinidir, lakin o, öz doğma yurdunun söhbətindən və ədəb-ərkanından əl çəkərək Hindustanın sakinləri ilə birləşib. Nə baş veribsə, tamamilə doğrudur. Nə olubsa, olmuşdur; gələcək, Allahın lütfü ilə bəxtəvər olacaqdır.
Buxar döyüşü
Şuca həmçinin Buxar döyüşündəki rolu ilə tanınır, bu döyüş Hindistan tarixində ən əhəmiyyətli döyüşlərdən biri kimi qiymətləndirilir. Bu döyüşdə o, moğol hökmdarı II Şah Aləm və Benqal hakimi Mir Qasım ilə birlikdə Böyük Britaniyanın Şərqi Hindistan Şirkətinə qarşı döyüşmüşdür. Belə ki, britaniyalılar Benqal hakimini dəyişdirərək özlərinə yaxın şəxsi hakimiyyətə gətirmiş, bu addım Şüca-üd-Dövlə tərəfindən qəti şəkildə rədd edilmişdir. O, britaniyalılarla çox sərt bir məktub göndərmiş və Mir Qasımı müdafiə etmişdir. Məktubda Şüca-üd-Dövlə britaniyalılara daxili məsələlərə qarışmağa hüquqlarının olmadığı xatırladılmış və onlara verilmiş imtiyazlar əsasında müəyyən edilmiş işlərlə məşğul olmaları istənilmişdir.
Döyüş 22–23 oktyabr 1764-cü ildə Hektor Munronun komandanlıq etdiyi Şərqi Hindistan Şirkəti ilə Benara racələrinin rəisi Balvant Singh, Benqal nəvvabı Mir Qasimin və Şüca-üd-Dövlənin rəhbərlik etdiyi birləşmiş ordu arasında baş vermişdir. Böyük Moğol imperatoru II Şah Aləm də Şüca-üd-Dövlənin daxil olduğu ittifaq tərəfindən döyüşmüşdür. Döyüş Patnanın 130 kilometr qərbində, Gangas çayının sahilində, Bihar adlanan məntəqədə baş vermişdir. Döyüşün nəticəsində britaniyalılar çətinliklə qələbə qazana bilmişdirlər. Döyüşün nəticəsində 1765-ci ildə Allahabad müqaviləsi imzalanmışdır Müqavilənin şərtlərinə görə, moğol hökuməti britaniyalılara Benqal, Bihar və Orissada moğol imperatoru adından vergi toplama hüququ vermişdirlər. Bu müqavilə şirkətə böyük iqtisadi nəzarət verdi və onlara regionun resurslarından öz mənfəətləri üçün istifadə etmək üçün maliyyə siyasətini həyata keçirməyə imkan verdi.
Allahabad müqaviləsi
O, bir daha britaniyalılara qarşı maratxların yardımı ilə Qara Cahanabadda döyüşdə və yenə məğlub edildi. 16 avqust 1765-ci ildə o, britaniyalılarla imzaladı. Müqaviləyə görə, Kora və Allahabad Hərbi Hindistan Şirkətinə verilməklə birlikdə, Aud illik 5 milyon rupi vergi ödəməyi öhdəsinə götürdü.İngilislərə Audda sərbəst ticarətə icazə veriləcək və digər güclərlə müharibə vəziyyətində bir-birlərinə kömək edəcəklər, bu da şirkət tərəfindən çox ağıllı bir siyasi addım idi.
İngilis qüvvələrinin müdafiəsi və müharibədə kömək üçün Aud əvvəlcə Çunar qalasından, sonra Bənarəs, və nəhayət Allahabad rayonlarından imtina etdi.
Ölümü və dəfni
Şüca-üd-Dövlə 26 yanvar 1775-ci Aud nəvvablığının paytaxtı olan Feyzabadda vəfat etdi və elə həmin şəhərdə də vəfat etdi. Onun dəfn edildiyi yer (Qırmızı Bağ) adlanmaqdadır.
Şəxsi həyatı
Şüca-üd-Dövlə əslən Azərbaycan türklərindən olan Qaraqoyunlu sülaləsindən gəlməkdə idi və şiə idi. Onun idar etdiyi dövlət olan Aud nəvvablığı da şiə dövləti idi. O, Hindistanda hindu üsyançıların üsyanlarını məğlub edə-edə onların xidmətçilərini də əldə etmişdi. Məsələn, Cəvahir Əli hindu olaraq doğulmuş, sonradan onun xacəsi olmuşdu. Xeyrabad racələri şiə olan Nəvvab Məhəmməd Əliyə vergi verməyərk üsyan etmiş və Məhəmməd də onları döyüşdə məğlub etmişdi. Belə üsyanlar zamanı ələ keçirilmiş hindu oğlanlar əvvəlcə xədim edilir, onlara şiə adları verilir və ən sonda təhsilə cəlb edilirdilər. Audun türk nəvvabı olan Şüca-üd-Dövlə Məhəmmədi öz xədimlərini ona verməyə məcbur etmiş, nəticədə Cəvahir Əli də daxil olmaqla hindu kökənli şəxslər ona verilmişdir. Cəvahir Əli Şüca-üd-Dövlənin sarayında nazirlik etmiş və Şüca-üd-Dövlənin arvadı olan Bahu Bəyimə xidmət etmişdir. Bahu Bəyim xeyli sayda hindu kökənli xacələrə sahib idi.
Bahu Bəyimin bütün mülkləri Cəvahir Əli tərəfindən idarə edilirdi. Şiə din adamı olan Mövləvi Məhəmməd Munir də Feyzabada gəlmişdi və 1779-cu ildə sufi pirləri ilə həkimlətin şiə din adamlarına qarşı üsyanı zamanı da şəhərdə idi. Məhəmməd Munirə Cəvahir Əli tərəfindən təqaüd verilməklə birlikdə, ona himayədarlıq da edirdi. Cəvahir Əli döyüşçüləri göndərərək həkimlərə qarşı şiə din adamlarını müdafiə etdi. Şiə Üsuli üləması üsyandan 7 il sonra cümə duasını həyata keçirərkən də Cəvahir Əli tərəfindən müdafiə edilmişdilər. Cəvahir Əli yağışlı və qış mövzümlərində belə 20 insana pul ödəyərək gündəlik 5 məcburi namaza və cümə namazina qatılmalarını təmin edirdi. Bahu Bəyim əslən iranlı idi. Bahu Bəyim 1781-ci ildə Böyük Britaniyanın Şərqi Hindistan Şirkəti tərəindən bəhs edilmiş, onun xəzinəsinin yerini öyrənmək üçün Bəyimin xacələri olan Bahar Əli ilə Cəvahir Əliyə ingilislər tərəfindən işğəncə verilmişdi. Yazılanlardan anlaşılana görə, Bahu Bəyim xeyli dindar şiə olmuşdur. Belə bir məlumar var ki, xacə nazir Darab Əli hava çox soyuq olmasına görə Bahu Bəyimi İmam Hüseynə yas saxlamaq istəyinə əngəl olmağa çalışmış, lakin bunda uğursuz olmuşdur. Nəticədə Bəyim ağır xəstələnmişdir. Cəvahir Əlinin əmri ilə Sədadət və Bəşarət adlı Bəyimə aid olan iki xacə Əli Bəy Xan Məscidinə qaziyə kömək etmək üçün təhkim edilmişdi.
Bahu Bəyimin əsl adı Əmanət-üz Zəhra idi. Onun qardaşı Mirzə Məhəmməd adlı şəxs idi. Şüca-üd-Dövlə ilə evliliyindən Yəhyaəli xan, Səadətəli xan, Əli xan adlı oğulları vardı.
Soykökü
Cəlaləddin Mirzə Heydər xan Qaraqoyunlu sülaləsinə məxsusdur. Qaraqoyunlu dövləti dağıldıqdan sonra Cahanşahın nəvəsi ilə Əlvənd Mirzə Qaraqoyunlunun oğlu Pirqulu bəyin Yusif Mirzə Qaraqoyunlunun qızı Xədicə Bəyimlə evliliyi sülalənin Hindistan qolunun əsası qoyulmuşdur. Lakin bu ailənin soyundan gələn şəxslər XVI əsrdə Hindistana köçmüş, orada Qütbşahlar dövlətini yaratmışdırlar. Sülalənin qurucusu olan Sultanqulu bəy Baranlı Həmədan vilayətində dünyaya gəlmişdi. O, Qaraqoyunlu sülaləsinə mənsub olan bir Türkman idi və Qara Yusifin soyundan gəlirdi. XVI əsrdə o, dayısı Allahqulu, bəzi dostları və ailəsi ilə birlikdə Dehliyə mühacirət etdi. Daha sonra o, cənubda yerləşən Dəkkənə yollandı və orada müsəlmanlardan II Mahmud şah Bəhməniyə xidmət etməyə başladı. Atası Səfdər Cəng Böyük Moğol imperiyasının ən məşhur dövlət xadimlərindən biri olmuşdur. O, Audun ikinci nəvvabı olmuş və bu vəzifədə həm dayısı, həm də qayınatası olan Səadət Əli xanı əvəz etmişdir. Ondan sonrakı bütün Aud nəvvabları Səfdər Cəngin soyundan gələn şəxslər olmuşdurlar. Səfdər Cəngin ölümündən sonra yerinə oğlu Şüca əd-Dövlə və ya Cəlaləddin Mirzə Heydər xan keçmişdir.
Xatirəsi
Gülab Bari məqbərəsi
Şüca-üd-Dövlə öldükdən sonra özü üçün tikdirilmiş Gulab Bari (Qızılgüllər Bağı) adlanan məqbərədə dəfn edilmişdir. Bu məqbərə müasir Hindistanın Uttar-Pradeş vilayətinin Ayodhya bölgəsində yerləşməkdədir. Məqbərədə müxtəlif cür qızılgüllər kolleksiyası su fəvvarələri boyunca əkilmişdir. Abidə ilk dəfə Hindistan tərəfindən 1958-ci ildə milli əhəmiyyətli abidə elan edilmiş, 2010-cu ildə də bu qanuna dəyişiklik edilmişdir. Gülab Barı layla suvanmış və suvaq qəliblərlə bəzədilmiş Laxauri kərpicindən tikilmiş qapalı divarla əhatə olunmuşdur. Kompleksdə Şüca-üd-Dövlə məqbərəsi, İmambara, Şahi Hammam, Baradari məscidi və üç tağlı darvazalar vasitəsilə əhatələnən quyu var. Məqbərə sağlığında elə Şüca-üd-Dövlənin özü tərəfindən inşa edilmişdir. Mərkəzi otaqda Şüca-üd-Dövlə və anasının məzarlarının yerləşdiyi kenotaf var. Türbə fəvvarələr və dayaz su kanalları ilə müşayiət olunan Çarbağ bağının mərkəzində yerləşir. Məqbərənin kvadrat formalı ikimərtəbəli konstruksiyasının hər tərəfində tağlı eyvan, yuxarı mərtəbəsində isə küncləri minarələrlə bəzədilmiş üç tağlı fasadı vardır. Mərkəzi kameranın günbəzi ters çevrilmiş lotus və metal finial ilə taclanır. Gülab Barı təkcə ziyarət edilməli olan yer deyil; ibadət və müxtəlif mədəni tədbirlərin keçirildiyi yerdir. Yerli sakinlər onu müqəddəs yer kimi qəbul edirlər. Bildirilir ki, abidə Lakhnauda bir boali ilə bağlıdır və vaxtilə Şüca-üd-Dövlənin davamçılarının gizləndiyi yer olub. Bildirilir ki, sağlığında buradakı qızılgüllərin xoş iyinin təsiri altında Şüca-üd-Dövlə işləməyi və qərarlar qəbul etməyi sevirmiş. Kompleksin ətrafında döyüşçülər və xidmətçilər üçün tikilmiş yaşayış yerləri mövcud idi. Hal-hazırda abidənin vəziyyəti pis olsa da, yerli müsəlman icması üçün öz əhəmiyyətini hələ də qoruyub saxlamaqdadır.
Qalereya
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- Gulab Baridə olan Qızılgül Bağı
- Məqbərənin daxildən görünüşü
- Gulab Baridə yerləşən hamam.
Qeydlər
- Fil saxlayan, təlim keçən və ya sürən şəxsə deyilir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Bhatia, 1968
- "Awadh (Avadh, Oudh)". www.worldstatesmen.org. 2009. 2021-12-21 tarixində . İstifadə tarixi: 7 dekabr 2023.
- Dalrymple, 2019. səh. 156
- Asiatic Society, 1879
- . Absolute Elephant Information Encyclopedia. 1 February 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 yanvar 2016. (#redundant_parameters); (#redundant_parameters); (#redundant_parameters)
- Srivastava, 1945. səh. 273
- Pradeep, 2005. səh. 73
- Bayly, 2012
- Henry Dodwell və başqaları, 1957
- Asiatic Society, 1832
- Singh, 2003. səh. 9
- Sarkar, 1964. səh. 254
- Srivastava, 1933
- Hamdani, 2022
- Mohan, 1997
- Cotton və başqaları, 1908
- Gommans, 2017
- Sarkar, 1966. səh. 67
- Gordon, 1993
- Black, 2022
- Shejwalkar, 1946
- Duff, 1826
- Singh, 1963. səh. 150
- Imperial Record Department, 1914
- Mehra, 1985
- Zaman, 2015. səh. 347–367
- Cadell, 1941. səh. 113
- Cust, 1858. səh. 113
- "Treaty of Allahabad". en.wikisource.org. 2005. 2023-08-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 dekabr 2023.
- Siddiqui, 2001
- "Shuja-ud-daula (1754–1775)". www.lucknow.nic.in. 2004. 2009-06-28 tarixində . İstifadə tarixi: 9 dekabr 2023.
- Hinchy, 2015. səh. 380–400
- Hinchy və Bowen, 2020
- Chatterjee, 1996. səh. 63
- Hinch, 2013. səh. 63
- Cole, 1988. səh. 57, 58
- Khan, 1983. səh. 65
- Indian Research Institute, 1934. səh. 633
- Faiz və Hoey, 2004. səh. 65
- Qidwai, 1994. səh. 65
- Minorsky, 1955. səh. 50–73
- Khan, 1996. səh. 2
- "HISTORY OF AWADH". www.indiancoins.8m.com. 3 August 2001. 4 August 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 21 noyabr 2023.
- Mubayi, 2022
- Michell və Zebrowski, 1999. səh. 17
- Directorate of Environment U.P. "Environmental Information System Uttar Pradesh". upenvis.nic.in. 4 oktyabr 2008. 16 aprel 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 9 dekabr 2023.
- "Welcome to Faizabad History". faizabad.nic.in. 28 may 2009. 16 aprel 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 9 dekabr 2023.
- "Faizabad History". faizabad.nic.in. 28 may 2009. 16 Apr 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 9 dekabr 2023.
Mənbə
- Vladimir Minorsky. The Qara-qoyunlu and the Qutb-shāhs (Turkmenica, 10). Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. Cambridge University Press 17 (1). 1955. 50–73.
- Masud Husain Khan. Mohammad Quli Qutb Shah. Sahitya Akademi. 1996. ISBN .
- Yaaminey Mubayi. Water and Historic Settlements:The Making of a Cultural Landscape. 2022. ISBN .
- George Michell, Mark Zebrowski. Architecture and Art of the Deccan Sultanates. Cambridge University Press. 1999.
- Asiatic Society. 48. Kolkata, India: Journal of the Asiatic Society of Bengal. 1879.
- O. P. Singh Bhatia. History of India, from 1707 to 1856. Surjeet Book Depot. 1968.
- William Dalrymple. The Anarchy. United Kingdom: Bloomsbury Publishing. 2019. ISBN .
- Ashirbadi Lal Srivastava. Shuja-ud-daulah. S.N. Sarkar. 1945.
- Barua Pradeep. The state at war in South Asia. 2005. ISBN .
- C.A. Bayly. Rulers_Townsmen_and_Bazaars. Oxford University Press. 2012.
- Asiatic Society. Kolkata, India: Journal of the Asiatic Society of Bengal. 1832.
- Henry Dodwell, Sir Richard Burn, Sir Wolseley Haig. The Cambridge History of India. 4. Pennsylvania State University. 1957.
- Surya Narain Singh. The Kingdom of Awadh. Mittal Publications. 2003.
- Jadunath Sarkar. Fall Of The Mughal Empire. 1. JaiGyan. 1964.
- Ashirbadi Lal Srivastava. The First Two Nawabs Of Oudh (a Critical Study Based On Original Sources). The University Fo Lucknow. 1933.
- Hakim Sameer Hamdani. Shi'ism in Kashmir:A History of Sunni-Shia Rivalry and Reconciliation. Bloomsbury. 2022.
- Surendra Mohan. Awadh Under the Nawabs: Politics, Culture, and Communal Relations, 1722-1856. Manohar Publishers & Distributors. 1997. ISBN .
- Cotton, James Sutherland; Burn, Sir Richard; Meyer, Sir William Stevenson. Imperial Gazetteer of India: Provincial Series. Shah Alam ii an shuja-ud-daula. 1908.
- Imperial Record Department. Calendar of Persian Correspondence: Being Letters, Referring Mainly to Affairs in Bengal, which Passed Between Some of the Company's Servants and Indian Rulers and Notables. Superintendent government printing. 1914.
- Indian Research Institute. 1934.
- Jessica Hinchy. Enslaved childhoods in eighteenth-century Awadh. South Asian History and Culture. Childhoods in India: Contemporary and Historical Perspectives). 2015. 380–400.
- Zazie Bowen; Hinchy, Jessica. Children and Knowledge: Contemporary and Historical Perspectives from India. Routledge South Asian History and Culture Series. 2020. ISBN .
- Indrani Chatterjee. Slavery and the Household in Bengal, 1770 - 1880 (PhD thesis) (PDF). University of London. 1996.
- Bakhsh, Muhammad Faiz; Hoey, William. Memoirs of Faizabad, Being a Translation of the "Tarikh-i-Farahbakhsh" of Muhammad Faiz Bakhsh: 1782-1818. Qureshi, Hamid Afaq (ed.). 2005.
- Jessica Bridgette Hinchy. Power, Perversion and Panic: Eunuchs, Colonialism and Modernity in North India (PhD thesis). The Australian National University. 2013.
- J. R. I. Cole. Roots of North Indian Shi'ism in Iran and Iraq : Religion and State in Awadh, 1722-1859. Berkeley: University of California Press. 1988.
- Vijaya Khan. Glimpses into the life and times of the Begums of Avadh. the India Magazine of her people and culture. Vol. 3, no. 9. 1983.
- Ikramuddin Qidwai. Nawwab Bani Khanam. Journal of the Pakistan Historical Society 42 (2). 1994. 115–119.
- Khushwant Singh. A History Of The Sikhs, 1469-1839. 1. Princeton University Press. 1963.
- Sir Jadunath Sarkar. Fall of the Mughal Empire: 1754-1771 (Panipat). India: M. C. Sarkar, 1966. 1966.
- Jeremy Black. Warfare In The Eighteenth Century. Cassell. 2002. ISBN .
- Stewart Gordon . The Marathas 1600-1818. 4. Cambridge University Press. 1993. ISBN .
- James Grant Duff. History of the Mahrattas. II. Printed for Longman, Rees, Orme, Brown, and Green. 1826.
- Jos Gommans. The Indian Frontier: Horse and Warband in the Making of Empires. 2017.
- Tryambak Shankar Shejwalkar. Panipat:1761. 1946.
- Parshotam Mehra. A Dictionary of Modern History (1707–1947). Oxford University Press. 1985. ISBN .
- Faridah Zaman. Colonizing the Sacred: Allahabad and the Company State, 1797-1857. The Journal of Asian Studies. 74 (2). 2015. 347–367.
- Edward Cust. Annals of the Wars of the Eighteenth Century: 1760–1783. III. London: Mitchell's Mibdglitiry Library. 1858.
- P. R. Cadell. The Battle of Buxar, 1764". Journal of the Society for Army Historical Research. 20 (78). 1941.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Celaleddin Mirze Heyder xan Baranli ve ya diger adi ile Suca ud Dovle d 19 yanvar 1732 o 26 yanvar 1775 Qaraqoyunlu sulalesinin uzvu Aud nevvabi ve Subedari Celaleddin Mirze 5 oktyabr 1754 cu ilden 1775 ci ilin yanvarina qeder Boyuk Mogol imperiyasinin bas veziri olmusdur Celaleddin Mirze Heyder xanSucauddovle Celaleddin Mirze Heyder xan Aud Vezir Nevvabi Vezir ul Hindustan Kesmir Aqra ve Aud Subedari Xan Bahadur Esed Ceng Ers MenzilIII Aud nevvabi5 oktyabr 1754 26 yanvar 1775EvvelkiEbulmensur xan Sefder CengSonrakiMirze Yehyaeli xan AmaniSexsi melumatlarDogum tarixi 19 yanvar 1732Dogum yeri Dehli HindistanVefat tarixi 26 yanvar 1775 43 yasinda Vefat yeri Feyzabad Hindistan Defn yeri Feyzabad Hindistan Fealiyyeti siyasetciAtasi Ebulmensur xan Sefder CengUsaqlari oglanlari Yehyaeli xan Seadeteli xan Eli xanDini Sie IslamHerbi xidmetDoyusler Dekan doyusleri d Vikianbarda elaqeli mediafayllar Celaleddin Mirze Heyder Xanin soykoku Azerbaycan turklerinin bir hissesini teskil eden Qaraqoyunlulara cixmaqdadir Onun ecdadlari Qaraqoyunlu dovleti suqut etdikden sonra tedricen Hindistana yayilmis ve orada muhum isler heyata kecirmisdirler Heyatinin erken donemiSuca ud Dovle Boyuk Mogol imperatoru Ehmed Sah terefinden bas vezir secilmis Sefter Cengin ogludur Atasi Sefder Cengden ferqli olaraq Suca ud Dovle erken yaslarindan etibaren ozune tabe olan sexsleri gozel sekilde idare etme bacarigina gore taninmaqda idi ve bu bacariq sayesinde o tedricen yukselmis sonda II Sah Alem terefinden bas vezir teyin edilmisdir O ozunun hundurluyune ve cussesine gore diger insanlardan secilirdi Suca ud Dovle defelerle mogollar arasinda meshur turkman kokenli sexslerden biri olan Eliverdi xana yardim etmisdi Benqal nevvabi olan Eliverdi xanin erazileri I Raghoki Bhonsle terefinden yagmaci yuruslere meruz qalarken ona yardimlar edirdi Buna gore de Suca ud Dovle Eliverdi xanin qulluqculari arasindan yuksek hormete sahib idi Suca ud Dovle ve 10 oglunun portreti Polkovnik Karnak ile goruserken Suca Ud Dovlenin dusergesi Allahabad muqavilesini imzaladiqdan sonra geri donen II Aem Sahin ordusu Suca ud Dovlenin mahoutu resm edilmis qravur 1772 ci il Meherremlik ayi munasibetile kecirilmis yurus Feyzabad 1722 Aud nevvabligiAtasi ve bir zamanlar Boyuk Mogol imperiyasinin bas veziri olan Sefder Cengin 1753 cu ilde olumunden sonra Suca ud Dovle mogol imperatoru Ehmed sah Bahadur terefinden novbeti Aud nevvabi olaraq resmi sekilde tanindi Suca ud Dovle rejimi Sadasivrao Bhaunun desteyi ile Sikandarabad doyusunden sonra yaranan Maratha Imperiyasinin muttefiqi Imad uu Mulke xor baxirdi Imud ul Mulk Ehmed sahi ve anasini kor edib hebse atmis onun yerine ise II Alemgiri taxta cixarmisdi II Alemgir ve oglu Sahzade Eli Govher tez tez Ehmed sah Durrani ile formalasan sulh seraitini pozmagi redd etdikleri ucun Imad ul Mulk terefinden tezyiqlere meruz qalirdilar Oz novbesinde sah ve sahzade Imad ul Mulkun istefa vermesini isteyirdiler Bunun esas sebebi bas veziri maratxlarla olan elaqeleri idi Suca ud Dovlenin sexsi mulklerindeki suvariler esasen Seyxzadilerden toplanmaqda idi Seyxzadiler Qidvay tayfasindan cixmisdilar ve coxlari terefinden muasir Hindistan Pakistan bolgesine gelmis ilk muselmanlarin varisleri hesab edilirdiler Qidvaylar ozleri Beni Israilden torediklerini iddia etmekde idiler Qidvaylarin Bilqram seyidleri Qara Menikpur Kakori seyxleri ve Barha seyidleri kimi tireleri Suca ud Dovlenin sarayinda saray memurlari ve doyusculer kimi xidmet edirdiler Onun ordusunda en sayilib secilib bolme Naval Rainin destesi idi ve Baray seyidlerinden toplanmaqda idi Eyni zamanda Bilqramiler de buranin bir hissesi idi Bu tireler doyuscu ve ya memur secimi etmekden basqa hec bir peseye yonelmirdiler Suca ud Dovlenin atasi Sefder Cengin dovrunde ordunun sayi 20 min nefere catirdi Onun ordusunun coxu Kesmirin Cadibal bolgesinden toplanan hisduntanilerden ibaret idi Bu doyusculer Sefder Cengin isteyi ile Sefevi imperiyasindaki Qizilbas ordusu kimi geyinir ve onlari yamsilayirdi Hemcinin Aud nevvabllgi eyni zamanda sie dovleti oldugu ucun butun imperiyadaki sieler buraya axin edirdiler Bunun sebebi diger yerlerdeki tezyiqlerden qurtulmaq hem de Saraydan himayecilik almaq idi Bu xususen Kesmirin Cadibal bolgesine aid idi Buradaki hami sie idi ve onlar Aud nevvabligina Hindistan sieliyinin qilinci kimi baxirdilar Boyuk Mogol imperiyasinin bas veziri olmasiMogol imperiyasinin sahzadesi Eli Govher neticede imperator II Alemgirin oldurulmesine yol acacaq sui qesdden xeber tutduqda Dehliden qacdi Suca ud Dovlenin yanina qacan Sahzade Eli onun terefinden xos qarsilandi ve Suca ud Dovle ona oz himayesini elan etdi Eli burada ozunu II Sah Alem adi ile imperator elan etdi ve Suca ud Dovlenin de onun bas veziri oldugunu beyan etdi Onlar birlikde Mogol imperiyasinin boyuk hissesini talan eden Sadasivrao Bhau ve onun quvveleri terefinden Mogol imperiya taxtina qoyulmus qesbkar III Sah Cahana meydan oxudular II Sah Alem mogol imperiyasinin serq bolgesini ele keciren Mir Ceferin uzerine hucum etmek tovsiye olundu Bu hucumla hem imperiyanin serq torpaqlari geri qaytarilmali hem de Boyuk Britaniyanin Serqdi Hindistan Sirketi terefinden desteklenen Mir Cefer meglub edilmeli idi Bu zaman Suca ud Dovle Necib ul Dovle ve Mirze Cavan bext ozleri Ehmed sah Durrani ile ittifaq halinda idiler Onlar 1760 ci ilde Ikinci Sikandarabad doyusunde oz quvveleri ile ona yardim etmis bundan sonra da 43 minlik mogol ordusuna komandanliq ederek Durraniye komek etmisdiler Ucuncu Panipat doyusu Mogol imperatoru II Alemgirin oldurulmesinden sonra paytaxtdan qacmaga mecbur olan oglu Eli Govher Suca ud Dovle terefinden cox xos qarsilandi Aud nevvabi ve yenice Boyuk Mogol imperatorunun bas veziri teyin edilmis Suca ud Dovle Sahzade Eli ile razilasmaya geldi Razilasmaya esasen o Necib ud Dovle Maratx imperiyasini devirmek ucun mubarizede baslayacaqlar bunun qarsiliginda Sahzade Eli de mogol imperiyasi ordusunun yerde qalan qismi ile onlarin Benqaliyada genislenmekde olan Serqi Hindistan Sirketine qarsi mubarizelerinde onlara yardim edecekdi Durranilerle maratxlarin konflikte girmesinden sonra muharibenin yaxinlasmasi deqiq idi 1759 cu ilde Ehmed sah Durrani esas nuvesi qizilbaslardan olan elece de pestunlarin kurdlerin ve ozbeklerin de daxil oldugu ordusu ile herekete kecdi Kasi Racanin tesvirine gore Ucuncu Panipat doyusunun plani Bu doyus 14 yanvar 1761 ci ilde Dehli seherinin texminen 97 kilometr simalinda yerlesen Panipat menteqesinde bas vermisdir Doyusun esas terefleri Ehmed sah Durraninin komandanliq etdiyi efqanlarla maraxt konfederasiyasi idi Efqanlarin Hindistan daxilinden 3 esas muttefiqi var idi Rohilla tayfa reislerinin desteyini qazanmis Necib ed DOvle mogollarin zeifleyen hisseleri ve Suca ud Dovle Maratx ordusuna Sadasivrao Bhau komandanliq edirdi Bu doyus XVIII esrde bas vermis en boyuk doyuslerden biri hesab edilir Doyus umumilikde bir nece gun davam etmis ve 125 min doyuscu istirak etmisdir Sonda Suca ud Dovlenin de oldugu ittifaq qalib olmus bir nece maratx cinahini dagitmisdir Doyusen tereflerin itkileri barede qaynaqlarda ziddiyyetli melumatlar vardir Lakin onlarin arasindan en etibarli olani ve doyusu sexsen gormus muellif Suca ud Dovlenin baxari Divan Kasi Racedir O yazir ki doyusden bir gun sonra ele kecirilmis olan 40 min maratx doyuscusu qetle yetirilmisdir Hemcinin muelliflerden biri olan Sejvalker yazir ki doyusde en azi 100 min maratx oldurulmusdur Olenlerin sirasina hem doyus zamani hem de doyusden sonra oldurulenler de daxildir Doyusden evvel her iki teref Suca ud Dovleni oz terefine cekmek ucun calisdi Bu doyusden evvel Suca ud Dovle hansi terefden cixis etmeli oldugu meselesinde emin deyildi Maratxlar o zaman hele xeyli cenubda idiler ve Suca ud Dovlenin eyaletine catmaq ucun onlara xeyli vaxt lazim olmali idi Onun anasi ise Suca ud Dovlenin maratxlarla ittifaq baglamali oldugunu meslehet gorurdu ve fikirlerini bundan evvel maratxlarin Suca ud Dovlenin atasi Sefder Cenge defelerle yardim etmesi ile esaslandirirdi Lakin sonda Suca ud Dovle efqan hokmdari ve Nadir sah Efsarin kecmis komandirlerinden olan Ehmed sah Durraniye qatilmaq qerarina geldi 1760 ci ilin iyulun sonlarinda Suca ud Dovle qerarini verdi ve Efqan Rohilla ittifaqina qatilmagi secdi O bu ittifaqa qatilmaq isteyini Efqan Rohilla ittifaqini Islam ordusu kimi deyerlendirmesi ile esaslandirmisdi Tarixciler Suca ud Dovlenin bu secimi doyusun taleyinde helledici rol oynadi Cunki o Simali Hindistanda uzun muddet kecirmeye mecbur olmus efqan ordusuna lazimi maliyye yardimini temin etdi Hetta iddia edilir ki Suca ud Dovle onlara yardim temin etmeseydi efqanlar geri donmeye mecbur olacaqdilar Doyusun neticesinin mueyyen edilmesinde Suca ud Dovlenin Simali Hindistani yaxsi tanimasi oradaki hindu kralliqlari ile qurdugu ugurlu diplomatik elaqeler muhum rol oynamisdir Sucanin Ucuncu Panipat doyusune kiminle muttefiq kimi qatilacagi ile bagli qerar vermesi muharibenin neticesini teyin eden helledici amillerden biri idi cunki efqanlarin Maratxlarin techizat xetlerini kesmesi sebebiyle erzaq catismazligi meydana cixdi ve maratxlar gunlerle davam eden doyuse davam getire bilmediler Onlarin quvveleri acliga ve gunesin altinda doyusmeye gore zeif dusdu Mogol imperiyasinin secilmis bas veziri kimi Suca ud Dovle doyusde mogol sepoylarinin boyuk bir hissesine komandanliq etmisdi O maratxlarin teminat yollarini kesmeyi bacardi daha sonra bir ence aciq meydan toqqusmasinda da maratx birlesmelerini darmadagin etdi ve maratx lideri Sadasviro Bhaunu meydan qovdu Abdali Suca ud Dove barede bunlari yazirdi Indi hec subhesiz melumdur ki muraciet eden sexs hemin bolgelerin sakinidir lakin o oz dogma yurdunun sohbetinden ve edeb erkanindan el cekerek Hindustanin sakinleri ile birlesib Ne bas veribse tamamile dogrudur Ne olubsa olmusdur gelecek Allahin lutfu ile bextever olacaqdir Buxar doyusu Suca hemcinin Buxar doyusundeki rolu ile taninir bu doyus Hindistan tarixinde en ehemiyyetli doyuslerden biri kimi qiymetlendirilir Bu doyusde o mogol hokmdari II Sah Alem ve Benqal hakimi Mir Qasim ile birlikde Boyuk Britaniyanin Serqi Hindistan Sirketine qarsi doyusmusdur Bele ki britaniyalilar Benqal hakimini deyisdirerek ozlerine yaxin sexsi hakimiyyete getirmis bu addim Suca ud Dovle terefinden qeti sekilde redd edilmisdir O britaniyalilarla cox sert bir mektub gondermis ve Mir Qasimi mudafie etmisdir Mektubda Suca ud Dovle britaniyalilara daxili meselelere qarismaga huquqlarinin olmadigi xatirladilmis ve onlara verilmis imtiyazlar esasinda mueyyen edilmis islerle mesgul olmalari istenilmisdir Doyus 22 23 oktyabr 1764 cu ilde Hektor Munronun komandanliq etdiyi Serqi Hindistan Sirketi ile Benara racelerinin reisi Balvant Singh Benqal nevvabi Mir Qasimin ve Suca ud Dovlenin rehberlik etdiyi birlesmis ordu arasinda bas vermisdir Boyuk Mogol imperatoru II Sah Alem de Suca ud Dovlenin daxil oldugu ittifaq terefinden doyusmusdur Doyus Patnanin 130 kilometr qerbinde Gangas cayinin sahilinde Bihar adlanan menteqede bas vermisdir Doyusun neticesinde britaniyalilar cetinlikle qelebe qazana bilmisdirler Doyusun neticesinde 1765 ci ilde Allahabad muqavilesi imzalanmisdir Muqavilenin sertlerine gore mogol hokumeti britaniyalilara Benqal Bihar ve Orissada mogol imperatoru adindan vergi toplama huququ vermisdirler Bu muqavile sirkete boyuk iqtisadi nezaret verdi ve onlara regionun resurslarindan oz menfeetleri ucun istifade etmek ucun maliyye siyasetini heyata kecirmeye imkan verdi Allahabad muqavilesi O bir daha britaniyalilara qarsi maratxlarin yardimi ile Qara Cahanabadda doyusde ve yene meglub edildi 16 avqust 1765 ci ilde o britaniyalilarla imzaladi Muqavileye gore Kora ve Allahabad Herbi Hindistan Sirketine verilmekle birlikde Aud illik 5 milyon rupi vergi odemeyi ohdesine goturdu Ingilislere Audda serbest ticarete icaze verilecek ve diger guclerle muharibe veziyyetinde bir birlerine komek edecekler bu da sirket terefinden cox agilli bir siyasi addim idi Ingilis quvvelerinin mudafiesi ve muharibede komek ucun Aud evvelce Cunar qalasindan sonra Benares ve nehayet Allahabad rayonlarindan imtina etdi Olumu ve defniSuca ud Dovle 26 yanvar 1775 ci Aud nevvabliginin paytaxti olan Feyzabadda vefat etdi ve ele hemin seherde de vefat etdi Onun defn edildiyi yer Qirmizi Bag adlanmaqdadir Sexsi heyatiSuca ud Dovle eslen Azerbaycan turklerinden olan Qaraqoyunlu sulalesinden gelmekde idi ve sie idi Onun idar etdiyi dovlet olan Aud nevvabligi da sie dovleti idi O Hindistanda hindu usyancilarin usyanlarini meglub ede ede onlarin xidmetcilerini de elde etmisdi Meselen Cevahir Eli hindu olaraq dogulmus sonradan onun xacesi olmusdu Xeyrabad raceleri sie olan Nevvab Mehemmed Eliye vergi vermeyerk usyan etmis ve Mehemmed de onlari doyusde meglub etmisdi Bele usyanlar zamani ele kecirilmis hindu oglanlar evvelce xedim edilir onlara sie adlari verilir ve en sonda tehsile celb edilirdiler Audun turk nevvabi olan Suca ud Dovle Mehemmedi oz xedimlerini ona vermeye mecbur etmis neticede Cevahir Eli de daxil olmaqla hindu kokenli sexsler ona verilmisdir Cevahir Eli Suca ud Dovlenin sarayinda nazirlik etmis ve Suca ud Dovlenin arvadi olan Bahu Beyime xidmet etmisdir Bahu Beyim xeyli sayda hindu kokenli xacelere sahib idi Bahu Beyimin butun mulkleri Cevahir Eli terefinden idare edilirdi Sie din adami olan Movlevi Mehemmed Munir de Feyzabada gelmisdi ve 1779 cu ilde sufi pirleri ile hekimletin sie din adamlarina qarsi usyani zamani da seherde idi Mehemmed Munire Cevahir Eli terefinden teqaud verilmekle birlikde ona himayedarliq da edirdi Cevahir Eli doyusculeri gondererek hekimlere qarsi sie din adamlarini mudafie etdi Sie Usuli ulemasi usyandan 7 il sonra cume duasini heyata kecirerken de Cevahir Eli terefinden mudafie edilmisdiler Cevahir Eli yagisli ve qis movzumlerinde bele 20 insana pul odeyerek gundelik 5 mecburi namaza ve cume namazina qatilmalarini temin edirdi Bahu Beyim eslen iranli idi Bahu Beyim 1781 ci ilde Boyuk Britaniyanin Serqi Hindistan Sirketi tereinden behs edilmis onun xezinesinin yerini oyrenmek ucun Beyimin xaceleri olan Bahar Eli ile Cevahir Eliye ingilisler terefinden isgence verilmisdi Yazilanlardan anlasilana gore Bahu Beyim xeyli dindar sie olmusdur Bele bir melumar var ki xace nazir Darab Eli hava cox soyuq olmasina gore Bahu Beyimi Imam Huseyne yas saxlamaq isteyine engel olmaga calismis lakin bunda ugursuz olmusdur Neticede Beyim agir xestelenmisdir Cevahir Elinin emri ile Sedadet ve Besaret adli Beyime aid olan iki xace Eli Bey Xan Mescidine qaziye komek etmek ucun tehkim edilmisdi Bahu Beyimin esl adi Emanet uz Zehra idi Onun qardasi Mirze Mehemmed adli sexs idi Suca ud Dovle ile evliliyinden Yehyaeli xan Seadeteli xan Eli xan adli ogullari vardi SoykokuSuca ud Dovlenin atasi Mirze Mehemmed xan Sefder Ceng Celaleddin Mirze Heyder xan Qaraqoyunlu sulalesine mexsusdur Qaraqoyunlu dovleti dagildiqdan sonra Cahansahin nevesi ile Elvend Mirze Qaraqoyunlunun oglu Pirqulu beyin Yusif Mirze Qaraqoyunlunun qizi Xedice Beyimle evliliyi sulalenin Hindistan qolunun esasi qoyulmusdur Lakin bu ailenin soyundan gelen sexsler XVI esrde Hindistana kocmus orada Qutbsahlar dovletini yaratmisdirlar Sulalenin qurucusu olan Sultanqulu bey Baranli Hemedan vilayetinde dunyaya gelmisdi O Qaraqoyunlu sulalesine mensub olan bir Turkman idi ve Qara Yusifin soyundan gelirdi XVI esrde o dayisi Allahqulu bezi dostlari ve ailesi ile birlikde Dehliye muhaciret etdi Daha sonra o cenubda yerlesen Dekkene yollandi ve orada muselmanlardan II Mahmud sah Behmeniye xidmet etmeye basladi Atasi Sefder Ceng Boyuk Mogol imperiyasinin en meshur dovlet xadimlerinden biri olmusdur O Audun ikinci nevvabi olmus ve bu vezifede hem dayisi hem de qayinatasi olan Seadet Eli xani evez etmisdir Ondan sonraki butun Aud nevvablari Sefder Cengin soyundan gelen sexsler olmusdurlar Sefder Cengin olumunden sonra yerine oglu Suca ed Dovle ve ya Celaleddin Mirze Heyder xan kecmisdir XatiresiSuca ud Dovle onun dord oglu General Barker ve diger zabitlerin portreti Gulab Bari meqberesi Suca ud Dovle oldukden sonra ozu ucun tikdirilmis Gulab Bari Qizilguller Bagi adlanan meqberede defn edilmisdir Bu meqbere muasir Hindistanin Uttar Prades vilayetinin Ayodhya bolgesinde yerlesmekdedir Meqberede muxtelif cur qizilguller kolleksiyasi su fevvareleri boyunca ekilmisdir Abide ilk defe Hindistan terefinden 1958 ci ilde milli ehemiyyetli abide elan edilmis 2010 cu ilde de bu qanuna deyisiklik edilmisdir Gulab Bari layla suvanmis ve suvaq qeliblerle bezedilmis Laxauri kerpicinden tikilmis qapali divarla ehate olunmusdur Kompleksde Suca ud Dovle meqberesi Imambara Sahi Hammam Baradari mescidi ve uc tagli darvazalar vasitesile ehatelenen quyu var Meqbere sagliginda ele Suca ud Dovlenin ozu terefinden insa edilmisdir Merkezi otaqda Suca ud Dovle ve anasinin mezarlarinin yerlesdiyi kenotaf var Turbe fevvareler ve dayaz su kanallari ile musayiet olunan Carbag baginin merkezinde yerlesir Meqberenin kvadrat formali ikimertebeli konstruksiyasinin her terefinde tagli eyvan yuxari mertebesinde ise kuncleri minarelerle bezedilmis uc tagli fasadi vardir Merkezi kameranin gunbezi ters cevrilmis lotus ve metal finial ile taclanir Gulab Bari tekce ziyaret edilmeli olan yer deyil ibadet ve muxtelif medeni tedbirlerin kecirildiyi yerdir Yerli sakinler onu muqeddes yer kimi qebul edirler Bildirilir ki abide Lakhnauda bir boali ile baglidir ve vaxtile Suca ud Dovlenin davamcilarinin gizlendiyi yer olub Bildirilir ki sagliginda buradaki qizilgullerin xos iyinin tesiri altinda Suca ud Dovle islemeyi ve qerarlar qebul etmeyi sevirmis Kompleksin etrafinda doyusculer ve xidmetciler ucun tikilmis yasayis yerleri movcud idi Hal hazirda abidenin veziyyeti pis olsa da yerli muselman icmasi ucun oz ehemiyyetini hele de qoruyub saxlamaqdadir Qalereya Gulab Baride olan Qizilgul Bagi Meqberenin daxilden gorunusu Gulab Baride yerlesen hamam QeydlerFil saxlayan telim kecen ve ya suren sexse deyilir Hemcinin baxAudIstinadlarBhatia 1968 Awadh Avadh Oudh www worldstatesmen org 2009 2021 12 21 tarixinde Istifade tarixi 7 dekabr 2023 Dalrymple 2019 seh 156 Asiatic Society 1879 Absolute Elephant Information Encyclopedia 1 February 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 yanvar 2016 redundant parameters redundant parameters redundant parameters Srivastava 1945 seh 273 Pradeep 2005 seh 73 Bayly 2012 Henry Dodwell ve basqalari 1957 Asiatic Society 1832 Singh 2003 seh 9 Sarkar 1964 seh 254 Srivastava 1933 Hamdani 2022 Mohan 1997 Cotton ve basqalari 1908 Gommans 2017 Sarkar 1966 seh 67 Gordon 1993 Black 2022 Shejwalkar 1946 Duff 1826 Singh 1963 seh 150 Imperial Record Department 1914 Mehra 1985 Zaman 2015 seh 347 367 Cadell 1941 seh 113 Cust 1858 seh 113 Treaty of Allahabad en wikisource org 2005 2023 08 15 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 dekabr 2023 Siddiqui 2001 Shuja ud daula 1754 1775 www lucknow nic in 2004 2009 06 28 tarixinde Istifade tarixi 9 dekabr 2023 Hinchy 2015 seh 380 400 Hinchy ve Bowen 2020 Chatterjee 1996 seh 63 Hinch 2013 seh 63 Cole 1988 seh 57 58 Khan 1983 seh 65 Indian Research Institute 1934 seh 633 Faiz ve Hoey 2004 seh 65 Qidwai 1994 seh 65 Minorsky 1955 seh 50 73 Khan 1996 seh 2 HISTORY OF AWADH www indiancoins 8m com 3 August 2001 4 August 2019 tarixinde Istifade tarixi 21 noyabr 2023 Mubayi 2022 Michell ve Zebrowski 1999 seh 17 Directorate of Environment U P Environmental Information System Uttar Pradesh upenvis nic in 4 oktyabr 2008 16 aprel 2021 tarixinde Istifade tarixi 9 dekabr 2023 Welcome to Faizabad History faizabad nic in 28 may 2009 16 aprel 2021 tarixinde Istifade tarixi 9 dekabr 2023 Faizabad History faizabad nic in 28 may 2009 16 Apr 2021 tarixinde Istifade tarixi 9 dekabr 2023 MenbeVladimir Minorsky The Qara qoyunlu and the Qutb shahs Turkmenica 10 Bulletin of the School of Oriental and African Studies University of London Cambridge University Press 17 1 1955 50 73 Masud Husain Khan Mohammad Quli Qutb Shah Sahitya Akademi 1996 ISBN 9788126002337 Yaaminey Mubayi Water and Historic Settlements The Making of a Cultural Landscape 2022 ISBN 9781000641639 George Michell Mark Zebrowski Architecture and Art of the Deccan Sultanates Cambridge University Press 1999 Asiatic Society 48 Kolkata India Journal of the Asiatic Society of Bengal 1879 O P Singh Bhatia History of India from 1707 to 1856 Surjeet Book Depot 1968 William Dalrymple The Anarchy United Kingdom Bloomsbury Publishing 2019 ISBN 978 1 5266 1850 4 Ashirbadi Lal Srivastava Shuja ud daulah S N Sarkar 1945 Barua Pradeep The state at war in South Asia 2005 ISBN 0803213441 C A Bayly Rulers Townsmen and Bazaars Oxford University Press 2012 Asiatic Society Kolkata India Journal of the Asiatic Society of Bengal 1832 Henry Dodwell Sir Richard Burn Sir Wolseley Haig The Cambridge History of India 4 Pennsylvania State University 1957 Surya Narain Singh The Kingdom of Awadh Mittal Publications 2003 Jadunath Sarkar Fall Of The Mughal Empire 1 JaiGyan 1964 Ashirbadi Lal Srivastava The First Two Nawabs Of Oudh a Critical Study Based On Original Sources The University Fo Lucknow 1933 Hakim Sameer Hamdani Shi ism in Kashmir A History of Sunni Shia Rivalry and Reconciliation Bloomsbury 2022 Surendra Mohan Awadh Under the Nawabs Politics Culture and Communal Relations 1722 1856 Manohar Publishers amp Distributors 1997 ISBN 978 81 7304 203 4 Cotton James Sutherland Burn Sir Richard Meyer Sir William Stevenson Imperial Gazetteer of India Provincial Series Shah Alam ii an shuja ud daula 1908 Imperial Record Department Calendar of Persian Correspondence Being Letters Referring Mainly to Affairs in Bengal which Passed Between Some of the Company s Servants and Indian Rulers and Notables Superintendent government printing 1914 Indian Research Institute 1934 Jessica Hinchy Enslaved childhoods in eighteenth century Awadh South Asian History and Culture Childhoods in India Contemporary and Historical Perspectives 2015 380 400 Zazie Bowen Hinchy Jessica Children and Knowledge Contemporary and Historical Perspectives from India Routledge South Asian History and Culture Series 2020 ISBN 978 1000740417 Indrani Chatterjee Slavery and the Household in Bengal 1770 1880 PhD thesis PDF University of London 1996 Bakhsh Muhammad Faiz Hoey William Memoirs of Faizabad Being a Translation of the Tarikh i Farahbakhsh of Muhammad Faiz Bakhsh 1782 1818 Qureshi Hamid Afaq ed 2005 Jessica Bridgette Hinchy Power Perversion and Panic Eunuchs Colonialism and Modernity in North India PhD thesis The Australian National University 2013 J R I Cole Roots of North Indian Shi ism in Iran and Iraq Religion and State in Awadh 1722 1859 Berkeley University of California Press 1988 Vijaya Khan Glimpses into the life and times of the Begums of Avadh the India Magazine of her people and culture Vol 3 no 9 1983 Ikramuddin Qidwai Nawwab Bani Khanam Journal of the Pakistan Historical Society 42 2 1994 115 119 Khushwant Singh A History Of The Sikhs 1469 1839 1 Princeton University Press 1963 Sir Jadunath Sarkar Fall of the Mughal Empire 1754 1771 Panipat India M C Sarkar 1966 1966 Jeremy Black Warfare In The Eighteenth Century Cassell 2002 ISBN 978 0304362127 Stewart Gordon The Marathas 1600 1818 4 Cambridge University Press 1993 ISBN 9780521033169 James Grant Duff History of the Mahrattas II Printed for Longman Rees Orme Brown and Green 1826 Jos Gommans The Indian Frontier Horse and Warband in the Making of Empires 2017 Tryambak Shankar Shejwalkar Panipat 1761 1946 Parshotam Mehra A Dictionary of Modern History 1707 1947 Oxford University Press 1985 ISBN 0 19 561552 2 Faridah Zaman Colonizing the Sacred Allahabad and the Company State 1797 1857 The Journal of Asian Studies 74 2 2015 347 367 Edward Cust Annals of the Wars of the Eighteenth Century 1760 1783 III London Mitchell s Mibdglitiry Library 1858 P R Cadell The Battle of Buxar 1764 Journal of the Society for Army Historical Research 20 78 1941