Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cizə, ə l - C i z ə (الجيزة) – Misirdə şəhər. Qahirənin cənub-qərbində şəhərətrafı. Cizə mühafazasının inzibati mərkəzi. Əhalisi 3,6 mln. (2012); Əhalisinin sayına görə Qahirə və İsgəndəriyyə şəhərlərindən sonra ölkənin üçüncü şəhəri. Nil çayının sol sahilində port. Nəqliyyat qovşağı; Metro xətti ilə Qahirəyə bağlanır. Turizm mərkəzidir.
| şəhər | |||||
| Giza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ərəb. مدينة الجيزة | |||||
 | |||||
| |||||
| Ölkə |  Misir | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | |||||
| Sahəsi | 1,579,75 km² | ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 19 m | ||||
| Saat qurşağı | |||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | +20 2 | ||||
| Poçt indeksi | (+20) 2 | ||||
| Digər | |||||
| giza.gov.eg/English/defa… | |||||
| | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Cizə yaxınlığında fironların IV sülaləsinin nümayəndələri Xeops (Xufu), Xefren (Xafra) və (Menkaurun) e.ə. 3-cü minilliyin 1-ci yarısında tikilmiş və ellinizm dövrü ədəbiyyatında Dünyanın yeddi möcüzəsi sırasına daxil edilmiş əzəmətli Memfis nekropolu qalmışdır. Piramidalar divarlarla əhatələnmiş sahələrin arasında yerləşir. Onların ətrafında fironun heykəlləri olan xatirə (anım) məbədləri, kiçik piramida-peyklər və əyanların dəfn edildiyi mastablar var. Hər üç piramida (içərisindəki dəhlizlər, şaxtalar və dəfn kameraları daxil olmaqla) şimal-cənub oxu üzrə planlaşdırılmış, kənarları ilə dünyanın dörd baş cəhətinə istiqamətlənmiş, əhəngdaşı bloklarından inşa olunmuş və kipbirləşdirilmiş daş lövhələrlə üzlənmişdir. Girişi şimaldan olmuşdur. Cizədə qazıntılar 1815-ci ildən aparılır. Əsas tikili olan Böyük piramida və ya “Xeopsunüfüqü” (memar Xemiun; çəkisi 2,5 t-dan 30 t-dək olan daş bloklardan quraşdırılmışdır; kvadrat oturacağın tərəfləri təqribən 230 m-dir; ilkin hündürlüyü 146,6 m, hazırda137 m-ə yaxındır; dağılmış üst hissəsinin yerində kiçik platforma yaranmışdır) iki məbədlə (yuxarı və aşağı məbəd uzunluğu 800 m olan döşənmiş yol vasitəsi ilə birləşir) və digər tikililərlə ansambl təşkil edir. Xefren piramidası nisbətən hündür sahədə yerləşir, lakin ölçüsü daha kiçikdir (oturacağın tərəfləri 215,25 m, hünd. 143,5m-dir). Aşağıda, yolun yaxınlığında yerləşən və uzanmış şiri xatırladan qayadan (uzunluğu 57 m, hündürlüyü 20 m) inşaatçılar tərəfindən məbədin və piramidanın simvolik gözətçisi – firon Xefrenin sfinks surətində, “Böyük sfinks” adlandırılan nəhəng heykəli yonulmuşdur. Mikerin piramidasının (oturacağın tərəfləri 108,4 m, ilkin hündürlüyü 66,5 m-dir) aşağı hissəsinə qranitdən, yuxarı hissəsinə isə ağ əhəngdaşıdan üz çəkilmişdir. Cizə piramidaları haqqında antik müəlliflər Herodot, Siciliyalı Diodor, Strabon, Böyük Plini məlumat vermişlər. Cizə nekropolu Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Piramidaların yerləşdiyi sahədə Qədim Misir əsilzadələrinin dəfn olunduğu 7 mindən artıq sərdabadan ibarət nekropol var. Qədim padşahlıq dövründə (e.ə.təqr. 2800 – təqr. 2250) Misirin təsərrüfatının, iqtisadi və mədəni həyatının öyrənilməsi üçün Cizə abidələri qiymətli materiallarla zəngindir. Sərdabalardan əmək alətləri, silahlar, çaxmaqdaşıdan bıçaqlar, dulusçuluq məmulatı, heykəltəraşlıq əsərləri və s. tapılmışdır. Bəzi sərdabalarda mərhumun həyatından səhnələr təsvir olunan barelyeflər, həmçinin heroqlif yazılar aşkar edilmişdir. Nekropolun yaxınlığında piramida ların tikintisində iştirak edənlərin qəsəbəsi yerləşirdi: mərkəzləşdirilmiş taxıl anbarı ilə birlikdə inzibati bina, müntəzəm planlı küçələri və kərpic divarlarla biri-birindən ayrılmış “qalereya” məhəllələri olan hasarlanmış sahə, ağac dirəklər üzərində hipostil zal, nəzarətçi evləri, misgər emalatxanası, mətbəxlər, çörəkxanalar, an barlar və s. tikililər, o cümlədən 1600–2000 işçi üçün nəzərdə tutulmuş “yataqxanalar” və s. Ehtimal ki, qəsəbədə dulusçuluq emalatxanasıda var idi. Burada böyük miqdarda kül, keramika, malqara, donuz, balıq sümükləri, daş dəstəciklər və dəyirmandaşıları, çörək bişirmək üçün saxsı formalar, pivə üçün qablar, gil iplikbəndlər, çaxmaqdaşıdan bıçaq, balıq tutmaq üçün mis qarmaq, təqribən 70 saxsı mun cuqdan ibarət boyunbağı aşkarlanmışdır. Yaşayış sahəsində tək-tək uşaq qəbirlərinə rast gəlinir, qəsəbənin xaricində fəhlələrin qəbiristanı yerləşir. E.ə. 1-ci minilliyə, həmçinin Roma və xristianlıq dövrünə aid qəbirlər var..
Müasir dövr
Şəhərdə Qahirə univerisiteti (1908; 1924 il -dən Cizəyə köçürülmüşdür), Ali Tətbiqi Sənətlər məktəbi, Oftalmologiya ETİ və s. var. Milli muzey; zoopark fəaliyyət göstərir. Misir kinostudiyalarının çoxu Cizədə yerləşir. Cizə buğda ticarətinin iri mərkəzidir. Metallurgiya, avtomobil, radiotexnika, kimya, toxuculuq, ayaqqabı, tütün, yeyinti (o cümlədən pivə istehsalı), ağac emalı, sement sənayesi müəssisələri fəaliyyət göstərir.
Şəkillər
-
![image]()
Cizə. Ehramlar yaylası -
![image]()
Cizədə küçə -
![image]()
Əl Giza ehramları
Mənbə
- Cizə // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 5-ci cild: Brüssel – Çimli-podzol torpaqlar (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2014. səh. 370. ISBN .
Istinadlar
- http://www.citypopulation.de/Egypt-Cities.html.
- Emile Amélineau. La géographie de l’Egypte à l’époque copte Paris. Imprimerie nationale. 1893. 190. 690
- "Le Sphinx et les Pyramides de Gizeh". 2010-12-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-25.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cize e l C i z e الجيزة Misirde seher Qahirenin cenub qerbinde seheretrafi Cize muhafazasinin inzibati merkezi Ehalisi 3 6 mln 2012 Ehalisinin sayina gore Qahire ve Isgenderiyye seherlerinden sonra olkenin ucuncu seheri Nil cayinin sol sahilinde port Neqliyyat qovsagi Metro xetti ile Qahireye baglanir Turizm merkezidir seherGizaereb مدينة الجيزة Bayraq Gerb30 00 36 sm e 31 12 36 s u Olke MisirTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulubSahesi 1 579 75 km Merkezin hundurluyu 19 mSaat qursagi UTC 2EhalisiEhalisi 5 598 402 nef 12 dekabr 2020 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 20 2Poct indeksi 20 2Digergiza gov eg English defa Xeriteni goster gizle Giza Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiCize 60 ci iller Cize yaxinliginda fironlarin IV sulalesinin numayendeleri Xeops Xufu Xefren Xafra ve Menkaurun e e 3 cu minilliyin 1 ci yarisinda tikilmis ve ellinizm dovru edebiyyatinda Dunyanin yeddi mocuzesi sirasina daxil edilmis ezemetli Memfis nekropolu qalmisdir Piramidalar divarlarla ehatelenmis sahelerin arasinda yerlesir Onlarin etrafinda fironun heykelleri olan xatire anim mebedleri kicik piramida peykler ve eyanlarin defn edildiyi mastablar var Her uc piramida icerisindeki dehlizler saxtalar ve defn kameralari daxil olmaqla simal cenub oxu uzre planlasdirilmis kenarlari ile dunyanin dord bas cehetine istiqametlenmis ehengdasi bloklarindan insa olunmus ve kipbirlesdirilmis das lovhelerle uzlenmisdir Girisi simaldan olmusdur Cizede qazintilar 1815 ci ilden aparilir Esas tikili olan Boyuk piramida ve ya Xeopsunufuqu memar Xemiun cekisi 2 5 t dan 30 t dek olan das bloklardan qurasdirilmisdir kvadrat oturacagin terefleri teqriben 230 m dir ilkin hundurluyu 146 6 m hazirda137 m e yaxindir dagilmis ust hissesinin yerinde kicik platforma yaranmisdir iki mebedle yuxari ve asagi mebed uzunlugu 800 m olan dosenmis yol vasitesi ile birlesir ve diger tikililerle ansambl teskil edir Xefren piramidasi nisbeten hundur sahede yerlesir lakin olcusu daha kicikdir oturacagin terefleri 215 25 m hund 143 5m dir Asagida yolun yaxinliginda yerlesen ve uzanmis siri xatirladan qayadan uzunlugu 57 m hundurluyu 20 m insaatcilar terefinden mebedin ve piramidanin simvolik gozetcisi firon Xefrenin sfinks suretinde Boyuk sfinks adlandirilan neheng heykeli yonulmusdur Mikerin piramidasinin oturacagin terefleri 108 4 m ilkin hundurluyu 66 5 m dir asagi hissesine qranitden yuxari hissesine ise ag ehengdasidan uz cekilmisdir Cize piramidalari haqqinda antik muellifler Herodot Siciliyali Diodor Strabon Boyuk Plini melumat vermisler Cize nekropolu Umumdunya irsi siyahisina daxil edilmisdir Piramidalarin yerlesdiyi sahede Qedim Misir esilzadelerinin defn olundugu 7 minden artiq serdabadan ibaret nekropol var Qedim padsahliq dovrunde e e teqr 2800 teqr 2250 Misirin teserrufatinin iqtisadi ve medeni heyatinin oyrenilmesi ucun Cize abideleri qiymetli materiallarla zengindir Serdabalardan emek aletleri silahlar caxmaqdasidan bicaqlar dulusculuq memulati heykelterasliq eserleri ve s tapilmisdir Bezi serdabalarda merhumun heyatindan sehneler tesvir olunan barelyefler hemcinin heroqlif yazilar askar edilmisdir Nekropolun yaxinliginda piramida larin tikintisinde istirak edenlerin qesebesi yerlesirdi merkezlesdirilmis taxil anbari ile birlikde inzibati bina muntezem planli kuceleri ve kerpic divarlarla biri birinden ayrilmis qalereya mehelleleri olan hasarlanmis sahe agac direkler uzerinde hipostil zal nezaretci evleri misger emalatxanasi metbexler corekxanalar an barlar ve s tikililer o cumleden 1600 2000 isci ucun nezerde tutulmus yataqxanalar ve s Ehtimal ki qesebede dulusculuq emalatxanasida var idi Burada boyuk miqdarda kul keramika malqara donuz baliq sumukleri das destecikler ve deyirmandasilari corek bisirmek ucun saxsi formalar pive ucun qablar gil iplikbendler caxmaqdasidan bicaq baliq tutmaq ucun mis qarmaq teqriben 70 saxsi mun cuqdan ibaret boyunbagi askarlanmisdir Yasayis sahesinde tek tek usaq qebirlerine rast gelinir qesebenin xaricinde fehlelerin qebiristani yerlesir E e 1 ci minilliye hemcinin Roma ve xristianliq dovrune aid qebirler var Muasir dovrSeherde Qahire univerisiteti 1908 1924 il den Cizeye kocurulmusdur Ali Tetbiqi Senetler mektebi Oftalmologiya ETI ve s var Milli muzey zoopark fealiyyet gosterir Misir kinostudiyalarinin coxu Cizede yerlesir Cize bugda ticaretinin iri merkezidir Metallurgiya avtomobil radiotexnika kimya toxuculuq ayaqqabi tutun yeyinti o cumleden pive istehsali agac emali sement senayesi muessiseleri fealiyyet gosterir SekillerCize Ehramlar yaylasi Cizede kuce El Giza ehramlariMenbeCize Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 5 ci cild Brussel Cimli podzol torpaqlar 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2014 seh 370 ISBN 978 9952 441 10 9 Istinadlarhttp www citypopulation de Egypt Cities html Emile Amelineau La geographie de l Egypte a l epoque copte Paris Imprimerie nationale 1893 190 690 Le Sphinx et les Pyramides de Gizeh 2010 12 27 tarixinde Istifade tarixi 2017 10 25