Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Boru kəməri nəqliyyatı — ilə məhlul və qaz kimi məhsullar nəql edilir (neft nəqli, neft məhsulu nəqli və qaz nəqli). Boru nəqlinin inkişafı birbaşa neft və qaz sənayesinin inkişafı ilə bağlıdır. Boru ilə neft və neft məhsulları nəqli tanker daşımaları ilə yanaşı bu məhsulların orta və uzaq məsafələrə daşınmasında əsas vasitə hesab edilir. və qaz nəqlinin inkişafı da elə həmin vəzifəni yerinə yetirməklə bu məhsulların çıxarılması ilə istehlakı arasındakı ərazini (məsafəni) yaxınlaşdırmış olur.
Boru nəqliyyatının fərqliliyi
Bu nəqliyyat digər nəqliyyat növlərindən kifayət qədər fərqlənir. Belə ki, boru xətləri yerin üstü və altında salınmaqla yanaşı, suyun altında da çəkilir. Bununla yanaşı boru nəqliyyatı ən ucuz nəqliyyat növlərindən biri hesab olunur. Boru komərlərinin inşa edilməsi bir sıra təbii və iqtisadi amillərdən asılıdır. Dünyada boru kəmərlərinin coğrafıyası ilk öncə nəql olunan xammal mənbələrinin və istehlakçılarm yerbşməsi əsasında formalaşır. Məhz bu iki mərkəz arasında mövcüd olan məkanın relyefı, infrastruktur şəbəkəsinin yerləşmə xüsusiyyətləri, yaşayış məntəqələrinin yerləşməsi, regionun ekoloji vəziyyəti və digər amillər inşa ediləcək boru xətlərinin istiqamətinin müəyyən edilməsində başlıca rol oynayır.
Boru nəqliyyatı vasitəsi ilə əsasən qaz və maye halmda olan məhsullar (əsasən neft, qaz, su, kimyəvi maddələr və s.) nəql edilir. Burada aparıcı yeri karbohidrogen mənşəli xammal tutur. Belə ki, boru nəqliyyatı ilə daşman xammalın 82%-i neft və qazın payına düşür. Müasir dövrdə transmagistral boru xətləri əhəmiyyətcə daha vacib hesab olunur. “Transalyaska”, “Mavi axın”, “Bakı-Tiflis-Ceyhan” və “Urenqoy-Qərbi Avropa” boru kəmərlərini belə magistral xətlərə aid etmək olar. Bu kimi boru xətlərinin uzunluğu 1-5 min km arasında dəyişir. Boru xətlərinin uzunluğuna görə dünyada aparıcı yerləri ABŞ, Rusiya, Çin və Kanada tutur.
Tarixi
Boru çəkilişi nəqliyyatının tarixi neft sənayesinin tarixi kimi XIX əsrin ortalarına təsadüf edir. Belə ki, ilk neft kəməri 1865-ci ildə ABŞ-də (6 km uzunluğunda) çəkilmişdir. On ildən sonıa Pensilvaniyada 100 km uzunluğunda neft kəməri çəkilmişdir. Bu kəmər sənaye mərkəzi olan Pitsburqu neft mədənləri ilə birləşdirirdi. Azərbaycanda ilk boru kəməri 1878-ci ildə Balaxanı ilə «Qara şəhər»dəki neftayırma zavodları arasında çəkilmişdir. Latın Amerikasında () ilk neft kəməri 1926-cı ildə, Asiyada (İranda) 1934-cü ildə, Avropada isəFransada 1948-cı ildə çəkilmişdir. Rusiya imperiyasında ilk neft məhsulları kəməri 1907-ci ildə Bakı-Batumi arasında inşa edilmişdir. Kəmərin uzunluğu 885 km-dir. Umumilikdə isə Neft kəmərlərinin çəkilişi Birinci Dünya müharibəsindən sonra, qaz kəmərlərinin çəkilişi isə ikinci dünya müharibəsindən sonra genişlənmişdir. Beləliklə XX əsrin ortalarına dünya üzrə boru kəmərlərinin çəkilişi 350 min km, 2000-ci ilə isə 1,9 mln. km təşkil etmişdir.
Azərbaycanda boru kəməri nəqliyyatının yaranması
Azərbaycanda boru kəməri nəqliyyatının yaranması neft sənayesinin inkişafı dövründə başlanmışdır. Ölkədə ilk kəmər 1878-ci il Balaxanı mədənlərindən Bakının neftayırma zavoduna çəkilib. XX əsrin əvvəlləri Bakı – Batumi neft kəməri istifadəyə verilib. Abşeronda, Xəzər dənizində respublikanın digər regionlarından neft – qaz yataqlarının istismarı yeni kəmərlərin çəkilməsinə səbəb olur. Əlibayramlı – Bakı, Neftdaşları – Bakı, Siyəzən – Bakı ölkə daxilində olan əsas neft kəmərləridir. Qaradağ – Ağstafa, Qaradağ – Bakı, Siyəzən – Bakı, Neftdaşları – Bakı, Zirə - Bakı qaz kəmərləri ilə bu qaz nəql olunur.
Xarici ölkələrin neft şirkətləri ilə Xəzərin Aksektorunda çıxarılan neftin dünya bazarına göndərilməsi üçün iki neft kəməri çəkilib. I şən. Marşurutu adlanır. Bakı – Qrozni – Novorossiysk neft kəməri 1997-ci il istifadəyə verilmişdir. II q. marşurutu adlanır. 1999-cu il istifadəyə verilmiş Bakı – Supsa (Gürcüstan) neft kəməri ilə məhsulun əsas hissəsi daşınır. Bu neft kəmərləri ilə Qazağıstan və Türkmənistanda hasil edilən neftin bir hissəsi də qərb ölkələrinə göndərilir. Nefti Türkiyənin Aralıq dənizi sahillərinə aparmaq üçün Bakı – Ceyhan neft kəmərinin çəkilməsi nəzərdə tutulur.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
İstinadlar
- Dünyanın iqtisadi və sosial coğrafiyası, dərslik, səh 595
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boru kemeri neqliyyati ile mehlul ve qaz kimi mehsullar neql edilir neft neqli neft mehsulu neqli ve qaz neqli Boru neqlinin inkisafi birbasa neft ve qaz senayesinin inkisafi ile baglidir Boru ile neft ve neft mehsullari neqli tanker dasimalari ile yanasi bu mehsullarin orta ve uzaq mesafelere dasinmasinda esas vasite hesab edilir ve qaz neqlinin inkisafi da ele hemin vezifeni yerine yetirmekle bu mehsullarin cixarilmasi ile istehlaki arasindaki erazini mesafeni yaxinlasdirmis olur Boru neqliyyatinin ferqliliyiBu neqliyyat diger neqliyyat novlerinden kifayet qeder ferqlenir Bele ki boru xetleri yerin ustu ve altinda salinmaqla yanasi suyun altinda da cekilir Bununla yanasi boru neqliyyati en ucuz neqliyyat novlerinden biri hesab olunur Boru komerlerinin insa edilmesi bir sira tebii ve iqtisadi amillerden asilidir Dunyada boru kemerlerinin cografiyasi ilk once neql olunan xammal menbelerinin ve istehlakcilarm yerbsmesi esasinda formalasir Mehz bu iki merkez arasinda movcud olan mekanin relyefi infrastruktur sebekesinin yerlesme xususiyyetleri yasayis menteqelerinin yerlesmesi regionun ekoloji veziyyeti ve diger amiller insa edilecek boru xetlerinin istiqametinin mueyyen edilmesinde baslica rol oynayir Boru neqliyyati vasitesi ile esasen qaz ve maye halmda olan mehsullar esasen neft qaz su kimyevi maddeler ve s neql edilir Burada aparici yeri karbohidrogen menseli xammal tutur Bele ki boru neqliyyati ile dasman xammalin 82 i neft ve qazin payina dusur Muasir dovrde transmagistral boru xetleri ehemiyyetce daha vacib hesab olunur Transalyaska Mavi axin Baki Tiflis Ceyhan ve Urenqoy Qerbi Avropa boru kemerlerini bele magistral xetlere aid etmek olar Bu kimi boru xetlerinin uzunlugu 1 5 min km arasinda deyisir Boru xetlerinin uzunluguna gore dunyada aparici yerleri ABS Rusiya Cin ve Kanada tutur TarixiBoru cekilisi neqliyyatinin tarixi neft senayesinin tarixi kimi XIX esrin ortalarina tesaduf edir Bele ki ilk neft kemeri 1865 ci ilde ABS de 6 km uzunlugunda cekilmisdir On ilden sonia Pensilvaniyada 100 km uzunlugunda neft kemeri cekilmisdir Bu kemer senaye merkezi olan Pitsburqu neft medenleri ile birlesdirirdi Azerbaycanda ilk boru kemeri 1878 ci ilde Balaxani ile Qara seher deki neftayirma zavodlari arasinda cekilmisdir Latin Amerikasinda ilk neft kemeri 1926 ci ilde Asiyada Iranda 1934 cu ilde Avropada iseFransada 1948 ci ilde cekilmisdir Rusiya imperiyasinda ilk neft mehsullari kemeri 1907 ci ilde Baki Batumi arasinda insa edilmisdir Kemerin uzunlugu 885 km dir Umumilikde ise Neft kemerlerinin cekilisi Birinci Dunya muharibesinden sonra qaz kemerlerinin cekilisi ise ikinci dunya muharibesinden sonra genislenmisdir Belelikle XX esrin ortalarina dunya uzre boru kemerlerinin cekilisi 350 min km 2000 ci ile ise 1 9 mln km teskil etmisdir Azerbaycanda boru kemeri neqliyyatinin yaranmasiAzerbaycanda boru kemeri neqliyyatinin yaranmasi neft senayesinin inkisafi dovrunde baslanmisdir Olkede ilk kemer 1878 ci il Balaxani medenlerinden Bakinin neftayirma zavoduna cekilib XX esrin evvelleri Baki Batumi neft kemeri istifadeye verilib Abseronda Xezer denizinde respublikanin diger regionlarindan neft qaz yataqlarinin istismari yeni kemerlerin cekilmesine sebeb olur Elibayramli Baki Neftdaslari Baki Siyezen Baki olke daxilinde olan esas neft kemerleridir Qaradag Agstafa Qaradag Baki Siyezen Baki Neftdaslari Baki Zire Baki qaz kemerleri ile bu qaz neql olunur Xarici olkelerin neft sirketleri ile Xezerin Aksektorunda cixarilan neftin dunya bazarina gonderilmesi ucun iki neft kemeri cekilib I sen Marsurutu adlanir Baki Qrozni Novorossiysk neft kemeri 1997 ci il istifadeye verilmisdir II q marsurutu adlanir 1999 cu il istifadeye verilmis Baki Supsa Gurcustan neft kemeri ile mehsulun esas hissesi dasinir Bu neft kemerleri ile Qazagistan ve Turkmenistanda hasil edilen neftin bir hissesi de qerb olkelerine gonderilir Nefti Turkiyenin Araliq denizi sahillerine aparmaq ucun Baki Ceyhan neft kemerinin cekilmesi nezerde tutulur Hemcinin baxHava neqliyyatina nezaret Su neqliyyati Neqliyyat novleri NeqliyyatXarici kecidlerhttp www traceca org org az countries azrbaycan azrbaycan respublikasinin nqliyyat sektoru boru nqliyyati 2017 08 25 at the Wayback Machine https prezi com twoguv170y g boru kmr nqliyyat IstinadlarDunyanin iqtisadi ve sosial cografiyasi derslik seh 595