Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Benqal körfəzi — Hind okeanının şimal-şərqində yerləşən körfəz. Sahillərində Hindistan, Banqladeş, Myanma və Şri-Lanka yerləşir. Qərbdən Hindustan yarımadasıyla, şərqdə Myanma sahilləri və Andaman və Nikobar adalarının ada qövsələri ilə məhdudlaşdırılıb. Körfəzin şimal qurtaracağında tarixi Benqaliya vilayəti yerləşir, elə körfəzin adı da bu vilayətə görə adlanıb. Dünyanın ən böyük körfəzidir.
| Benqal körfəzi | |
|---|---|
| benq. বঙ্গোপসাগর | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 2 172 000 km² |
| Uzunluğu | 2 090 km |
| Eni | 1 610 km |
| Dərin yeri | 4 694 m |
| Orta dərinliyi | 2 600 m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkələr | |
| Yerləşməsi | Hind okeanı |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Benqal körfəzinə , , Qanq, Brahmaputra, , , və çayları tökülür.
Körfəzin şimal-şərqində isə "Cox's Bazar" adlı dünyanın ən uzun çimərliyi yerləşir (120 km), bu istirahət zonası eyni adlı şəhərdədir.
Hidroloji, hidrokimyəvi və başqa parameterlərə görə Benqal körfəzi dənizlərə aid olunur
Etimologiyası
Qədim hind mətnlərinə əsasən, körfəz Mahodbahi adlanırdı. Antik xəritələrdə körfəz ya Sinus Qanqetikus yada Qanqetikus Sinus (tərcüməsi — Qanqın körfəzi) yazılırdı. körfəz ətrafı əraziləri zəbt edəndə isə bura Çola gölü kimi tanınırdı. Sonralar isə Benqaliya vilayətinin şərəfinə körfəz indiki adla adlandı.
Çayları
Körfəzə Hind sub-qitəyə aid çoxlu çaylar axır. Onlardan ən şimalda Qanq yerləşir (onun əsas qolu adlanır). Brahmaputra çayı Assamı keçərək, Banqladeşin ərazisinə daxil olur, və orada onu Camuna adlandırılar. Camuna körfəzinə axmaqdan qabaq o, Padma və Meqxna çayları ilə birləşir. Qanq, Brahmaputra və Meqhnanın ortaq deltasında iri Sundarban manqrov meşəsi formalaşıb. Bu meşə Banqladeşin və Qərbi Benqaliyanın ərazisinə dahildi. Brahmaputra 2 948 m ölçüsü ilə dünyanın ən uzun 28-ci çayıdı, çay başlanğıcını Tibetdə götürür və burada Tsanqpo adı ilə tanınır. Qanqın başqa qolu olan və sahilində Kəlkətə şəhəri yerləşən isə Benqal körfəzinə bilavasitə Hindistanın ərazisində tökülür.
Qanq və Brahmaputra hər il körfəzə təxminən 1000 million ton bərk hissəciklər gətirilər. Bu iki çayın yığıntıları ümumi delta və 16,5 km-ə qədər qalınlığla Banqladeşdən ekvatora istiqamətində uzanan və tərkibində son 17 milyon il ərzində toplaşan ən azı 1 130 trilyon ton olan sualtı çöküntüləri formalaşdırıblar. Əgər bu sayda sedimentlər hər il daxil olmasaydı, Benqal körfəzi indikindən daha dərin ola bilərdi. Dünya okeanın çatan orqanikanın 8%-ını bu iki çay təşkil edir. Körfəzə yüksək miqdarda karbon tökülür, bu da zəngin neft və təbii qaz ehtiyatlarının yaranmasına səbəb olub.
Benqaliyadan cənubda körfəzə , , və çayları tökülür. Həmdə buraya çoxlu kiçik çaylar da tökülür. İravadi çayı şimaldan cənuba axır və Benqal körfəzinin Andaman dənizinə tökülür. Həmçinin onun deltasında böyük manqrov meşəsi yerləşir.
Dəniz limanları
Dünyanın ən iri limanlarından bəziləri Körfəzin sahillərində yerləşir: Çittaqonq (Banqladeş), və Çennai (ikisi də Hindistana məxsusdu). Həmçinin böyük limanlardan , Kəlkətə və Yanqon adlarını çəkmək olar.
Adalar
Körfəzin sahilində çoxlu adalar yerləşir, onlardan ən böyükləri Andaman, Nikobar və adalarıdı. Myanma sahilləri yaxınlığında yerləşən Çeduba ada qrupunda fəaliyyət göstərən çoxlu palçıq vulkanları yerləşir. Böyük Andaman Andaman adalarının əsas arxipelaqıdır.
572 sayında olan Andaman və Nikobar adalarının yalnız 37-sində (6,5%) insanlar toplum şəklində məskunlaşıb.
Okeanoqrafiya
Benqal körfəzi Hind okeanın kənar dənizi sayılır.
Tektonikası
Benqal körfəzi böyük Hind-Avstraliya plitəsinin hissəsi olan və yavaş-yavaş şimal istiqamətində hərəkət edən Hind plitəsində yerləşir. Plitə Yava çökəkliyində ilə toqquşur. Andaman və Nikobar adaları Birma plitəsinin bir hissəsidir. Toqquşma zonasında iki plitənin sürtünməsi təzyiqi və temperaturu yüksəldir, bu isə vulkanların yaranması ilə nəticələnir. Subduksiya zonasında yığılmış gərginliyin artması 2004-cü ildə Hind okeanında baş verən zəlzələ və sunaminin səbəbi olmuşdur.
Dəniz bioloqiyası
Benqal körfəzi dünyanın ən böyük 64 dəniz eksosistemlərin biri sayılır. Bioloji müxtəlifliyi , manqrov meşələri və çayların dəhnələrindən ibarətdir
Dəniz sakinlərindən burada , , sarıüzgəc tuneslər, balinaların və s. adlarını çəkmək olar. Hindistanın "Qahirmatxa" adlı dəniz qoruğunda yumurta qoyduğu yerlərin qorunması təmin olunur
dəniz faunasının bir çox təmsilçiləri qorunur, məsələn: yallı timsah, və s.
Qanqın deltasında olan manqrov meşələlərin qorunması üçün tədbirlər görülür.
Fiziki okeanoqrafiya, Benqal körfəzinin klimatı
Yanvardan oktyabra qədər hava kütlələrinin şimal tərəfə və saat əqrəbinin fırlanma istiqamətində hərəkəti müşahidə olunur, və bu təbiət hadisəsi Şərq-Hind cari hərəkatı adlanır. Bunun nəticəsində şimal-qərb istiqamətində hərəkət edən mussonlar əmələ gəlir. Bu külək may ayından Andaman və Nikobar adalarının üzərinə əsir, iyunun sonunda isə Hindistanın şimal-şərq sahillərinə.
Qalan başqa vaxtlarda isə hava kütlələrinin istiqaməti saat əqrəbinə əks istiqamətdə hərəkət edir, bu sirkulyasiyanın adı Şərq-Hind şırnaqlı qış hərəkəti adlanır. Sentyabrdan dekabra qədər davam edən mussonlar Hindistanın şərginə əhəmiyyətli təsir göstərir.
İstinadlar
- "tökülən çaylar". 2023-07-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-12-29.
- "Dünyanın ən uzun çimərliyi". 2021-09-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-12-29.
- The long stretch of sand glistening like silver dust
- Tsunami 2007-09-27 at the Wayback Machine URL access 21 January 2007
- 17 Bay of Bengal 14 iyun 2007-ci il. URL accessed 21 January 2007
- Zipcode Zoo Bodianus neilli (Bay of Bengal Hogfish) 30 may 2008-ci il. URL accessed 21 January 2007
- Glossary of Physical Oceanography Ba-Bm 18 oktyabr 2007-ci il. URL accessed 21 January 2007
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Benqal korfezi Hind okeaninin simal serqinde yerlesen korfez Sahillerinde Hindistan Banqlades Myanma ve Sri Lanka yerlesir Qerbden Hindustan yarimadasiyla serqde Myanma sahilleri ve Andaman ve Nikobar adalarinin ada qovseleri ile mehdudlasdirilib Korfezin simal qurtaracaginda tarixi Benqaliya vilayeti yerlesir ele korfezin adi da bu vilayete gore adlanib Dunyanin en boyuk korfezidir Benqal korfezibenq বঙ গ পস গরUmumi melumatlarSahesi 2 172 000 km Uzunlugu 2 090 kmEni 1 610 kmDerin yeri 4 694 mOrta derinliyi 2 600 mYerlesmesi14 56 16 sm e 87 27 33 s u Olkeler Hindistan Banqlades Myanma Sri LankaYerlesmesi Hind okeaniBenqal korfezi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Benqal korfezine Qanq Brahmaputra ve caylari tokulur Korfezin simal serqinde ise Cox s Bazar adli dunyanin en uzun cimerliyi yerlesir 120 km bu istirahet zonasi eyni adli seherdedir Hidroloji hidrokimyevi ve basqa parameterlere gore Benqal korfezi denizlere aid olunurEtimologiyasiQedim hind metnlerine esasen korfez Mahodbahi adlanirdi Antik xeritelerde korfez ya Sinus Qanqetikus yada Qanqetikus Sinus tercumesi Qanqin korfezi yazilirdi korfez etrafi erazileri zebt edende ise bura Cola golu kimi taninirdi Sonralar ise Benqaliya vilayetinin serefine korfez indiki adla adlandi Caylari Cox s Bazar in seher tezden goruntusu Korfeze Hind sub qiteye aid coxlu caylar axir Onlardan en simalda Qanq yerlesir onun esas qolu adlanir Brahmaputra cayi Assami kecerek Banqladesin erazisine daxil olur ve orada onu Camuna adlandirilar Camuna korfezine axmaqdan qabaq o Padma ve Meqxna caylari ile birlesir Qanq Brahmaputra ve Meqhnanin ortaq deltasinda iri Sundarban manqrov mesesi formalasib Bu mese Banqladesin ve Qerbi Benqaliyanin erazisine dahildi Brahmaputra 2 948 m olcusu ile dunyanin en uzun 28 ci cayidi cay baslangicini Tibetde goturur ve burada Tsanqpo adi ile taninir Qanqin basqa qolu olan ve sahilinde Kelkete seheri yerlesen ise Benqal korfezine bilavasite Hindistanin erazisinde tokulur Qanq ve Brahmaputra her il korfeze texminen 1000 million ton berk hissecikler getiriler Bu iki cayin yigintilari umumi delta ve 16 5 km e qeder qalinligla Banqladesden ekvatora istiqametinde uzanan ve terkibinde son 17 milyon il erzinde toplasan en azi 1 130 trilyon ton olan sualti cokuntuleri formalasdiriblar Eger bu sayda sedimentler her il daxil olmasaydi Benqal korfezi indikinden daha derin ola bilerdi Dunya okeanin catan orqanikanin 8 ini bu iki cay teskil edir Korfeze yuksek miqdarda karbon tokulur bu da zengin neft ve tebii qaz ehtiyatlarinin yaranmasina sebeb olub Benqaliyadan cenubda korfeze ve caylari tokulur Hemde buraya coxlu kicik caylar da tokulur Iravadi cayi simaldan cenuba axir ve Benqal korfezinin Andaman denizine tokulur Hemcinin onun deltasinda boyuk manqrov mesesi yerlesir Deniz limanlariDunyanin en iri limanlarindan bezileri Korfezin sahillerinde yerlesir Cittaqonq Banqlades ve Cennai ikisi de Hindistana mexsusdu Hemcinin boyuk limanlardan Kelkete ve Yanqon adlarini cekmek olar Visakhapatnam limaniAdalarKorfezin sahilinde coxlu adalar yerlesir onlardan en boyukleri Andaman Nikobar ve adalaridi Myanma sahilleri yaxinliginda yerlesen Ceduba ada qrupunda fealiyyet gosteren coxlu palciq vulkanlari yerlesir Boyuk Andaman Andaman adalarinin esas arxipelaqidir 572 sayinda olan Andaman ve Nikobar adalarinin yalniz 37 sinde 6 5 insanlar toplum seklinde meskunlasib OkeanoqrafiyaBenqal korfezi Hind okeanin kenar denizi sayilir Tektonikasi Benqal korfezi boyuk Hind Avstraliya plitesinin hissesi olan ve yavas yavas simal istiqametinde hereket eden Hind plitesinde yerlesir Plite Yava cokekliyinde ile toqqusur Andaman ve Nikobar adalari Birma plitesinin bir hissesidir Toqqusma zonasinda iki plitenin surtunmesi tezyiqi ve temperaturu yukseldir bu ise vulkanlarin yaranmasi ile neticelenir Subduksiya zonasinda yigilmis gerginliyin artmasi 2004 cu ilde Hind okeaninda bas veren zelzele ve sunaminin sebebi olmusdur Korfezin cografi veziyyeti Hind plitesi qirmizi rengle boyanib Hind Avstraliya plitesi narinci rengle boyanibDeniz bioloqiyasi Benqal korfezi dunyanin en boyuk 64 deniz eksosistemlerin biri sayilir Bioloji muxtelifliyi manqrov meseleri ve caylarin dehnelerinden ibaretdir Zeytun tisbagasi Deniz sakinlerinden burada sariuzgec tunesler balinalarin ve s adlarini cekmek olar Hindistanin Qahirmatxa adli deniz qorugunda yumurta qoydugu yerlerin qorunmasi temin olunur deniz faunasinin bir cox temsilcileri qorunur meselen yalli timsah ve s Qanqin deltasinda olan manqrov meselelerin qorunmasi ucun tedbirler gorulur Fiziki okeanoqrafiya Benqal korfezinin klimati Yanvardan oktyabra qeder hava kutlelerinin simal terefe ve saat eqrebinin firlanma istiqametinde hereketi musahide olunur ve bu tebiet hadisesi Serq Hind cari herekati adlanir Bunun neticesinde simal qerb istiqametinde hereket eden mussonlar emele gelir Bu kulek may ayindan Andaman ve Nikobar adalarinin uzerine esir iyunun sonunda ise Hindistanin simal serq sahillerine Qalan basqa vaxtlarda ise hava kutlelerinin istiqameti saat eqrebine eks istiqametde hereket edir bu sirkulyasiyanin adi Serq Hind sirnaqli qis hereketi adlanir Sentyabrdan dekabra qeder davam eden mussonlar Hindistanin sergine ehemiyyetli tesir gosterir Istinadlar tokulen caylar 2023 07 03 tarixinde Istifade tarixi 2014 12 29 Dunyanin en uzun cimerliyi 2021 09 28 tarixinde Istifade tarixi 2014 12 29 The long stretch of sand glistening like silver dust Tsunami 2007 09 27 at the Wayback Machine URL access 21 January 2007 17 Bay of Bengal 14 iyun 2007 ci il URL accessed 21 January 2007 Zipcode Zoo Bodianus neilli Bay of Bengal Hogfish 30 may 2008 ci il URL accessed 21 January 2007 Glossary of Physical Oceanography Ba Bm 18 oktyabr 2007 ci il URL accessed 21 January 2007