Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Musson fransızcada (fr. mousson şəklini almışdır) — tropiklərdən ekvatora doğru hərəkət edən küləklər (yayda okeandan, qışda materikdən əsir). Belə külək tropik ərazilərə və mülayim qurşağın bir sıra dənizkənarı əraziləri (məsələn, Uzaq Şərq) üçün səciyyəvidir. Musson iqlimi yay dövründə yüksək nəmliklə xarakterizə edilir. Qış mussonu qurudan okeana doğru əsir. Musson iqlimi olan ərazilərdəki torpaqlarda qış quraq keçir.
Mussonun dəyişməsi ilə əlaqədar olaraq eyni zamanda kəskin quru, az buludlu hava rütubətli, yağışlı hava ilə (və ya əksinə) əvəz olunur. Mussonlar troposferin, alt qatında baş verir və hava kütləsi atmosferin yüksək təzyiq sahəsindən alçaq təzyiq sahəsinə doğru axır.
Quru Musson Məhəllin əhalisi üzərində atmosfer təzyiqi yüksək olan dövrdə, rütubətli Musson isə təzyiq alçaq olan dövrdə müşahidə olunur.
Tropik mussonları ekvator depressiyasının il ərzində ekvator dan gah Şimal Yarımkürəsinə, gah da Cənub Yarımkürəsinə keçməsindən əmələ gəlir. Qışda Şimal yarımkürəsi çox soyuduqda ağır hava Şimal passatı ilə Cənub yarımkürəsinə doğru axır və qış musson əmələ gəlir.Şimal yarımkürəsində yay olanda bu əksinə baş verir: ekvator depressiyası ekvatordan şimalda olur, nəticədə cənub passatı Şimal yarımkürəsinə keçir və yay mussonu əmələ gəlir. Tropik mussonları geniş sahədə, Hind okeanının şimal hissəsində və Cənubi Asiyada (Hindistan, Hind-Çin,cənubi və cənub-şərqi Çin, İndoneziya) və Avstraliyanın şimalında yayılmışdır. Mülayim qurşaqda (məs.: Uzaq Şərqdə, şimal-şərqi Çində, Koreyada və Yaponiyada) materik və okeanın qızma və soyuma xüsusiyyətindən asılı olaraq M. qışda materikdən okeana tərəf, yayda isə okeandan materikə tərəf əsir. Mussonları küləklərlə eyniləşdirmək olmaz. Musson çox geniş coğrafi sahələri əhatə edən hava kütlələri axınıdır.Külək bu zaman ya dəyişkən olur ya da müəyyən vaxt heç olmur.Mussonlar enliklər üzrə paylanmasına və əmələ gəlmə fərqlərinə görə; a)tropik, b)tropikdənkənar, c)qütbyanı mussonlara bölünürlər.
Tropik mussonların əmələ gəlməsinin başlıca səbəbi, yarımkürələrin il ərzində müxtəlif cür qızması ilə əlaqədar ekvatorial alçaq təzyiq qurşağının (ekvatorial barik depressiyasının)gah şimal,gah da cənub yarımkürəsinə keçməsidir. Tropik mussonlar materiklərin şərq sahilləri boyu daha aydın təzahür edərək, ekvatorial Afrikada, Hindistanda,Hind-Çində və qismən Şimali Avstraliyada geniş əraziləri əhatə edir.
Tropikdənkənar və ya mülayim qurşaq mussonları materik və okeanların qızıb-soyuması nəticəsində əmələ gəlir. Asiya nın şərq ucqarlarında və Hokkaydo adasında güclü, Şimali Amerikanın Labrador sahəsində nisbətən zəif müşahidə edilir. Uzaq şərqdə yay mussonlarının təsiri Zabaykalyeyə qədər hiss olunur.
Qütbyanı musson Avrasiyanın tundra zonasında qışda materikdən Şimal Buzlu okeanına,yayda isə əks istiqamətdə əsən,lakin mussona xas olmayan effekt verməyən küləklərə deyilir. Məhz buna görə də bu sirkuliyasiya musson yox, musson təmayülü adlanır.
İstinadlar
- Словарь иностранных слов/под ред. академика АН УССР А. С. Мельничука. Второе издание. — К.: Главная редакция УРЭ, 1985.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Musson fransizcada fr mousson seklini almisdir tropiklerden ekvatora dogru hereket eden kulekler yayda okeandan qisda materikden esir Bele kulek tropik erazilere ve mulayim qursagin bir sira denizkenari erazileri meselen Uzaq Serq ucun seciyyevidir Musson iqlimi yay dovrunde yuksek nemlikle xarakterize edilir Qis mussonu qurudan okeana dogru esir Musson iqlimi olan erazilerdeki torpaqlarda qis quraq kecir Mussonun deyismesi ile elaqedar olaraq eyni zamanda keskin quru az buludlu hava rutubetli yagisli hava ile ve ya eksine evez olunur Mussonlar troposferin alt qatinda bas verir ve hava kutlesi atmosferin yuksek tezyiq sahesinden alcaq tezyiq sahesine dogru axir Quru Musson Mehellin ehalisi uzerinde atmosfer tezyiqi yuksek olan dovrde rutubetli Musson ise tezyiq alcaq olan dovrde musahide olunur Tropik mussonlari ekvator depressiyasinin il erzinde ekvator dan gah Simal Yarimkuresine gah da Cenub Yarimkuresine kecmesinden emele gelir Qisda Simal yarimkuresi cox soyuduqda agir hava Simal passati ile Cenub yarimkuresine dogru axir ve qis musson emele gelir Simal yarimkuresinde yay olanda bu eksine bas verir ekvator depressiyasi ekvatordan simalda olur neticede cenub passati Simal yarimkuresine kecir ve yay mussonu emele gelir Tropik mussonlari genis sahede Hind okeaninin simal hissesinde ve Cenubi Asiyada Hindistan Hind Cin cenubi ve cenub serqi Cin Indoneziya ve Avstraliyanin simalinda yayilmisdir Mulayim qursaqda mes Uzaq Serqde simal serqi Cinde Koreyada ve Yaponiyada materik ve okeanin qizma ve soyuma xususiyyetinden asili olaraq M qisda materikden okeana teref yayda ise okeandan materike teref esir Mussonlari kuleklerle eynilesdirmek olmaz Musson cox genis cografi saheleri ehate eden hava kutleleri axinidir Kulek bu zaman ya deyisken olur ya da mueyyen vaxt hec olmur Mussonlar enlikler uzre paylanmasina ve emele gelme ferqlerine gore a tropik b tropikdenkenar c qutbyani mussonlara bolunurler Tropik mussonlarin emele gelmesinin baslica sebebi yarimkurelerin il erzinde muxtelif cur qizmasi ile elaqedar ekvatorial alcaq tezyiq qursaginin ekvatorial barik depressiyasinin gah simal gah da cenub yarimkuresine kecmesidir Tropik mussonlar materiklerin serq sahilleri boyu daha aydin tezahur ederek ekvatorial Afrikada Hindistanda Hind Cinde ve qismen Simali Avstraliyada genis erazileri ehate edir Tropikdenkenar ve ya mulayim qursaq mussonlari materik ve okeanlarin qizib soyumasi neticesinde emele gelir Asiya nin serq ucqarlarinda ve Hokkaydo adasinda guclu Simali Amerikanin Labrador sahesinde nisbeten zeif musahide edilir Uzaq serqde yay mussonlarinin tesiri Zabaykalyeye qeder hiss olunur Qutbyani musson Avrasiyanin tundra zonasinda qisda materikden Simal Buzlu okeanina yayda ise eks istiqametde esen lakin mussona xas olmayan effekt vermeyen kuleklere deyilir Mehz buna gore de bu sirkuliyasiya musson yox musson temayulu adlanir IstinadlarSlovar inostrannyh slov pod red akademika AN USSR A S Melnichuka Vtoroe izdanie K Glavnaya redakciya URE 1985