Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ameliya Erhart (ing. Amelia Mary Earhart; 24 iyul 1897[…], Atçison, Kanzas – 5 yanvar 1939, Haulend adası, ABŞ-a bağlı kiçik adacıqlar) — ABŞ təyyarəçisi, ilk qadın pilot, Atlantik okeanı üzərindən uçan ilk qadın pilotdur. Həmçinin, orator kimi də tanınır. 2 iyul 1938-ci ildən etibarən "İtkin düşmüşlər" siyahısına daxildir. İtkin düşdüyü yer Sakit okean hesab edilir.
| Ameliya Erhart | |
|---|---|
| Amelia Earhart | |
 Ameliya Erhart | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Atçison, Kanzas, ABŞ |
| Yoxa çıxıb | |
| Vəfat tarixi | (40 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | Bilinmir. Houland adasına uçarkən itkin düşüb. |
| Vətəndaşlığı |  ABŞ |
| Həyat yoldaşı | Corc Palmer Putnem |
| Uşaqları | Qreys Muriel və bir qızı daha var |
| Atası | Edvin Stenton Erhart |
| Anası | Emi Otis Erhart |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | Aviator Yazıçı Jurnalist |
 | |
| ameliaearhart.com | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Ameliya Erhart 1897-ci ildə ABŞ-nin Kanzas ştatında doğulmuşdur. Anası Emi Otis Erhart, atası isə Edvin Stenton Erhart idi. Erhart Birinci dünya müharibəsində tibb bacısı vəzifəsində çalışır. Müharibədən sonra hava nəqliyyatı ilə maraqlanmağa başlayır. 1928-ci ildə Atlantik okeanını sərnişin kimi keçən ilk qadın olur. 20–21 may 1932-ci ildə Nyufaundlenddən İrlandiyaya uçaraq Atlantik okeanını keçmişdir. ABŞ-nin bütün ştatları üzərində uçduqdan sonra 1935-ci ilin yanvar ayında Kaliforniyadan Havay adalarına uçur. 1937-ci ildə həmkarı Fred Nunan ilə birgə "Lokhid Elektra" modelli təyyarə ilə dünya turu səyahətinə başlayır.
İlk uçuş
1915-də Hyde Park High School dan məzun olanda dünya ölkələri ilk böyük savaşa girmişdi. Ameliya bu illərdə Kanadada bir hərbi xəstəxanada tibb bacısı olaraq işləyirdi.3 yanvar 1921-də aldığı ilk uçuş dərsindən sonra altı ay boyunca davamlı olaraq bu sahədə çalışıb ilk təyyarəsini almağa nail oldu. Ameliya, ikinci əl, sarı rəngli və iki oturacaqlı Kinner Airster inə Canary adını vermişdi. Bu təyyarə ilə 14 min fitə qədər yüksəlib qadınlar arasındakı ilk rekorduna imza atmışdı.
Telefon zəngi ilə həyatı dəyişdi
1928-ci ilin aprel ayı idi. Ameliya, gələn telefon zəngini özünə yönləndirmək istəyən katibəsinə "indi çox məşğulam" deyə qarşılıq vermişdi. Yenə bir zarafatla qarşılaşacağını düşünürdü. Katibəsi vacib zəng olduğunu bildirdikdən sonra zəngi qəbul etmişdi. Telefonu götürdükdən sonra "Atlantik okeanı keçən ilk qadın olmaq istəyərsiniz mi?" sualı ilə qarşı-qarşıya qalmışdı. Bir anlıq ağlına təyyarədə 'artıq baqaj' olacağı düşüncəsi gəlsə də cavabı "Hə" oldu. Nyu Yorka gedən Ameliya layihənin memarları ilə və jurnalist Corc Putnam(gələcəkdə həyat yoldaşı olacaq şəxs) ilə tanışdı. Bütün məsələlərdə razılığa gəldilər. Ameliya pilot Wilmer "Bill" Stultz, köməkçi pilot və uçuş mühəndisi Luis E. "Slim" Gordon ilə 17 iyun 1928-də Newfoundland’daki Trepassey Harbor’dan,‘Dostluq’ (Friendship) adlı Fokker F7 ile havalandı.21 saatlıq səyahətdən sonra Burry Porta endilər. Nyu Yorka qayıdarkən rəsmi keçidlə qarşılandılar. Prezident Kalvin Kulic Ağ Evdə onları şərəfləndirdi.
Evliliyi
Klivlend Qadınlar Uçuş Derbisində üçüncü olmağının ardından Atlantik səyahəti əsnasında tanışıb dostluğunu gücləndirdiyi jurnalist Putnam ilə həyatını birləşdirdi. Ən az Ameliya qədərə macəra düşkünü olan Putnam, həyat yoldaşının bu fərqli tutqusuna ən böyük dəstəyi verənlərin başında gəlirdi. Ər və arvad gizli bir plan üzərində işləyirdi:Ameliya bu dəfə Atlantiki tək başına keçməyi düşünürdü.
Atlantiki tək başına keçən qadın
20 may 1932-də Newfoundland Harbor Grace-dən havalanan Ameliya, Parisə enmə hədəfiylə səmaya qalxdı. Güclü şimal küləkləri və mexaniki problemlərlə qarşılaşan Ameliya hədəfindən yayınmadı. Ameliya Paris yerinə İrlandiyanın Londonderry [ölü keçid] bölgəsində bir otluğa enməli oldu. Amma bunun heç bir əhəmiyyəti yox idi. Nəticədə Ameliya Erhart 35 yaşında Atlantiki tək başına keçən qadın olmuşdu. Bu dəfə Ağ Evdə başqa bir prezident Herbert Huverin qonağı olan Ameliya,National Geographic Society nin təqdim etdiyi qızıl medala layiq görülür. Eyni zamanda ABŞ konqresi ona The Distinguished Flying Cross nişanını da təqdim etmişdi
Rekorddan rekorda doğru
11 yanvar 1935-də Honoluludan Kaliforniya Oaklendə uçaraq, Sakit okeanının üzərindən tək başına uçan ilk şəxs oldu. Ameliya bununla kifayətlənmədi,1 il sonra bu dəfə Mexiko sitidən Neuarka uçdu. Aşağıda onu böyük bir topluluq gözləyirdi.
Ölüm səyahəti
Ameliya ve uçuş mühəndisi Fred Noonan, 1 iyun 1937-də dünya ətrafında səyahət etmək üçün Mayamidən havalandılar. 53708 km-lik uçuş başlamışdı. İlk dayanacaqları Puerto Riko San Juan idi. Buradan cənuba doğru Afrikaya və Qırmızı dənizə doğru gedəcəklərdi. Karaçi uçuşu ilə bir başqa ilkə imza atırdılar. Daha əvvəl heç kim Qırmızı dənizdən Hindistana dayanmadan uçmamışdı. Kəlküttədən havalanan Elektra ,Banqkok,Sinqapur,Bandoeng [ölü keçid] yolu ilə getdilər. Musson yağışlarına görə bir neçə günlük Bandoenqdə qalmalı olmuşdular. Bu Asiya tropiki Ameliyanı dizanteriyayla tanış etmişdi. İkili 27 iyunda Bandoenqdən havalanaraq Avstraliya endilər. Paraşütləri və istiqamət tapıcıları paketləyərək Amerikaya göndərdilər, uzun Sakit okean səyahətində onlara lazım olmayacaqdı və beləliklə yanacağa daha çox yer qalırdı.29 iyunda Yeni Qvineyaya çatdılar, o vaxta qədər 40744 km məsafə qət etmişdilər. Önlərində hələ 7000 millik məsafə qalmışdı. Ameliya bu zaman son kəz qələmə aldığı səyahət bağlamasını Herald Tribune a yolladı. Şəkillərdə çox yorğun və xəstə görünürdü. Növbəti hədəf Houlend idi.Okeanın ortasında 2.5 km uzunluğunuda olan bu ada çox kiçik bir quru parçası idi. Və səyahətin ən çətin hissəsi başlayırdı. Təyyarədəki bütün əşyaları benzini səmərəli istifadə etmək üçün atmışdılar. Eyni zamanda Amerika ordusu onlara kömək üçün Houlenddə radio stansiyası qurub oranı tapmaq üçün Ameliya və Noonana kömək etmişdi. Houlendə gedərkən hava şəraiti pisləşmişdi və yağış yağırdı buna görədə Noonan istiqaməti tapa bilmirdi. Eyni zamanda parazitlərə görə gəmilə əlaqələridə kəsilmişdi. Səhər 7:42 də İtasca [ölü keçid] bu mesajı aldı:Üstünüzdə olmalıyıq, yanacağımız azalır və 300 metrdə uçuruq.8:45 də Ameliyada bu mesaj gəldi:Şimala və cənuba doğru gedirik. Bundan sonra ikilidən heç bir xəbər almaq mümkün olmadı. İkilinin itkin düşməsi ilə əlaqədar prezident Franklin Ruzvelt indiyə qədər ki ən böyük axtarış komandasını göndərdi. Amma heç bir iz tapılmadı.1938-ci ildə Houlend adasında Ameliya Erhartın xatirəsinə bir mayak tikildi.
Rekordlar və uğurlar
- Qadınlar yüksəklik rekordu: 14 min fut (4 min 200 metr, 1928)
- Atlantiki yolçu kimi keçən ilk qadın(1928)
- 100 km-də sürət rekordu(1931)
- Autogyro [ölü keçid] (təyyarə və helikopter arası bir nəqliyyat vasitəsi) uçurdan ilk qadın (1931)
- Autogyro ilə Amerikanı qət eden ilk qadın (1932)
- Atlantiki tək başına keçen ilk qadın (1932)
- The Distinguished Flying Cross nişanı alan ilk qadın (1932)
- Amerikanı bir ucundan digərinə dayanmadan qət eden ilk qadın(1933)
- Qitələrarası qadınlar sürət rekordu (1933)
- Havay adalarından Kaliforniyaya Sakit okeanı uçaraq keçen ilk insan (1935)
- Los Anceles, Kaliforniyadan Mexiko sitiyə uçan ilk insan (1935)
- Mexiko sitidən Nyu Cersey Newarka fasiləsiz uçan ilk insan(1935)
- Kalifornia Oaklanddan Honoluluya uçuşda sürət rekordu (1937)
Xarici keçidlər
- Niyə Ameliya Erhart tapılmadı?
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Amelia Earhart // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Pelt L. V. Amelia Earhart: The Sky's No Limit (ing.). Tor Publishing Group, 2005.
- "Arxivlənmiş surət". 2019-06-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-07.
- "Arxivlənmiş surət". 2018-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-07.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-06-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-07.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-02-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-07.
- http://www.hrgrace.ca/site/amelia-earhart/
- "Arxivlənmiş surət". 2022-06-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-07.
- "Arxivlənmiş surət". 2018-02-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-07.
- . 2019-07-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-07.
- . 2019-02-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-07.
- "Arxivlənmiş surət". 2018-11-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-07.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-09-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-07.
- "Arxivlənmiş surət". 2022-09-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-07.
- https://fdrlibrary.wordpress.com/tag/amelia-earhart/
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ameliya Erhart ing Amelia Mary Earhart 24 iyul 1897 Atcison Kanzas 5 yanvar 1939 Haulend adasi ABS a bagli kicik adaciqlar ABS teyyarecisi ilk qadin pilot Atlantik okeani uzerinden ucan ilk qadin pilotdur Hemcinin orator kimi de taninir 2 iyul 1938 ci ilden etibaren Itkin dusmusler siyahisina daxildir Itkin dusduyu yer Sakit okean hesab edilir Ameliya ErhartAmelia EarhartAmeliya ErhartDogum tarixi 24 iyul 1897Dogum yeri Atcison Kanzas ABSYoxa cixib 2 iyul 1937Vefat tarixi 2 iyul 1938 40 yasinda Vefat yeri Haulend adasi ABS a bagli kicik adaciqlar ABSVefat sebebi Bilinmir Houland adasina ucarken itkin dusub Vetendasligi ABSHeyat yoldasi Corc Palmer PutnemUsaqlari Qreys Muriel ve bir qizi daha varAtasi Edvin Stenton ErhartAnasi Emi Otis ErhartTehsili Kolumbiya Universiteti 1919 1920 Fealiyyeti Aviator Yazici Jurnalistameliaearhart com Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAmeliya Erhart 1897 ci ilde ABS nin Kanzas statinda dogulmusdur Anasi Emi Otis Erhart atasi ise Edvin Stenton Erhart idi Erhart Birinci dunya muharibesinde tibb bacisi vezifesinde calisir Muharibeden sonra hava neqliyyati ile maraqlanmaga baslayir 1928 ci ilde Atlantik okeanini sernisin kimi kecen ilk qadin olur 20 21 may 1932 ci ilde Nyufaundlendden Irlandiyaya ucaraq Atlantik okeanini kecmisdir ABS nin butun statlari uzerinde ucduqdan sonra 1935 ci ilin yanvar ayinda Kaliforniyadan Havay adalarina ucur 1937 ci ilde hemkari Fred Nunan ile birge Lokhid Elektra modelli teyyare ile dunya turu seyahetine baslayir Ilk ucus1915 de Hyde Park High School dan mezun olanda dunya olkeleri ilk boyuk savasa girmisdi Ameliya bu illerde Kanadada bir herbi xestexanada tibb bacisi olaraq isleyirdi 3 yanvar 1921 de aldigi ilk ucus dersinden sonra alti ay boyunca davamli olaraq bu sahede calisib ilk teyyaresini almaga nail oldu Ameliya ikinci el sari rengli ve iki oturacaqli Kinner Airster ine Canary adini vermisdi Bu teyyare ile 14 min fite qeder yukselib qadinlar arasindaki ilk rekorduna imza atmisdi Telefon zengi ile heyati deyisdi1928 ci ilin aprel ayi idi Ameliya gelen telefon zengini ozune yonlendirmek isteyen katibesine indi cox mesgulam deye qarsiliq vermisdi Yene bir zarafatla qarsilasacagini dusunurdu Katibesi vacib zeng oldugunu bildirdikden sonra zengi qebul etmisdi Telefonu goturdukden sonra Atlantik okeani kecen ilk qadin olmaq isteyersiniz mi suali ile qarsi qarsiya qalmisdi Bir anliq aglina teyyarede artiq baqaj olacagi dusuncesi gelse de cavabi He oldu Nyu Yorka geden Ameliya layihenin memarlari ile ve jurnalist Corc Putnam gelecekde heyat yoldasi olacaq sexs ile tanisdi Butun meselelerde raziliga geldiler Ameliya pilot Wilmer Bill Stultz komekci pilot ve ucus muhendisi Luis E Slim Gordon ile 17 iyun 1928 de Newfoundland daki Trepassey Harbor dan Dostluq Friendship adli Fokker F7 ile havalandi 21 saatliq seyahetden sonra Burry Porta endiler Nyu Yorka qayidarken resmi kecidle qarsilandilar Prezident Kalvin Kulic Ag Evde onlari sereflendirdi EvliliyiKlivlend Qadinlar Ucus Derbisinde ucuncu olmaginin ardindan Atlantik seyaheti esnasinda tanisib dostlugunu guclendirdiyi jurnalist Putnam ile heyatini birlesdirdi En az Ameliya qedere macera duskunu olan Putnam heyat yoldasinin bu ferqli tutqusuna en boyuk desteyi verenlerin basinda gelirdi Er ve arvad gizli bir plan uzerinde isleyirdi Ameliya bu defe Atlantiki tek basina kecmeyi dusunurdu Atlantiki tek basina kecen qadin20 may 1932 de Newfoundland Harbor Grace den havalanan Ameliya Parise enme hedefiyle semaya qalxdi Guclu simal kulekleri ve mexaniki problemlerle qarsilasan Ameliya hedefinden yayinmadi Ameliya Paris yerine Irlandiyanin Londonderry olu kecid bolgesinde bir otluga enmeli oldu Amma bunun hec bir ehemiyyeti yox idi Neticede Ameliya Erhart 35 yasinda Atlantiki tek basina kecen qadin olmusdu Bu defe Ag Evde basqa bir prezident Herbert Huverin qonagi olan Ameliya National Geographic Society nin teqdim etdiyi qizil medala layiq gorulur Eyni zamanda ABS konqresi ona The Distinguished Flying Cross nisanini da teqdim etmisdiRekorddan rekorda dogru11 yanvar 1935 de Honoluludan Kaliforniya Oaklende ucaraq Sakit okeaninin uzerinden tek basina ucan ilk sexs oldu Ameliya bununla kifayetlenmedi 1 il sonra bu defe Mexiko sitiden Neuarka ucdu Asagida onu boyuk bir topluluq gozleyirdi Olum seyahetiAmeliya ve ucus muhendisi Fred Noonan 1 iyun 1937 de dunya etrafinda seyahet etmek ucun Mayamiden havalandilar 53708 km lik ucus baslamisdi Ilk dayanacaqlari Puerto Riko San Juan idi Buradan cenuba dogru Afrikaya ve Qirmizi denize dogru gedeceklerdi Karaci ucusu ile bir basqa ilke imza atirdilar Daha evvel hec kim Qirmizi denizden Hindistana dayanmadan ucmamisdi Kelkutteden havalanan Elektra Banqkok Sinqapur Bandoeng olu kecid yolu ile getdiler Musson yagislarina gore bir nece gunluk Bandoenqde qalmali olmusdular Bu Asiya tropiki Ameliyani dizanteriyayla tanis etmisdi Ikili 27 iyunda Bandoenqden havalanaraq Avstraliya endiler Parasutleri ve istiqamet tapicilari paketleyerek Amerikaya gonderdiler uzun Sakit okean seyahetinde onlara lazim olmayacaqdi ve belelikle yanacaga daha cox yer qalirdi 29 iyunda Yeni Qvineyaya catdilar o vaxta qeder 40744 km mesafe qet etmisdiler Onlerinde hele 7000 millik mesafe qalmisdi Ameliya bu zaman son kez qeleme aldigi seyahet baglamasini Herald Tribune a yolladi Sekillerde cox yorgun ve xeste gorunurdu Novbeti hedef Houlend idi Okeanin ortasinda 2 5 km uzunlugunuda olan bu ada cox kicik bir quru parcasi idi Ve seyahetin en cetin hissesi baslayirdi Teyyaredeki butun esyalari benzini semereli istifade etmek ucun atmisdilar Eyni zamanda Amerika ordusu onlara komek ucun Houlendde radio stansiyasi qurub orani tapmaq ucun Ameliya ve Noonana komek etmisdi Houlende gederken hava seraiti pislesmisdi ve yagis yagirdi buna gorede Noonan istiqameti tapa bilmirdi Eyni zamanda parazitlere gore gemile elaqeleride kesilmisdi Seher 7 42 de Itasca olu kecid bu mesaji aldi Ustunuzde olmaliyiq yanacagimiz azalir ve 300 metrde ucuruq 8 45 de Ameliyada bu mesaj geldi Simala ve cenuba dogru gedirik Bundan sonra ikiliden hec bir xeber almaq mumkun olmadi Ikilinin itkin dusmesi ile elaqedar prezident Franklin Ruzvelt indiye qeder ki en boyuk axtaris komandasini gonderdi Amma hec bir iz tapilmadi 1938 ci ilde Houlend adasinda Ameliya Erhartin xatiresine bir mayak tikildi Rekordlar ve ugurlarQadinlar yukseklik rekordu 14 min fut 4 min 200 metr 1928 Atlantiki yolcu kimi kecen ilk qadin 1928 100 km de suret rekordu 1931 Autogyro olu kecid teyyare ve helikopter arasi bir neqliyyat vasitesi ucurdan ilk qadin 1931 Autogyro ile Amerikani qet eden ilk qadin 1932 Atlantiki tek basina kecen ilk qadin 1932 The Distinguished Flying Cross nisani alan ilk qadin 1932 Amerikani bir ucundan digerine dayanmadan qet eden ilk qadin 1933 Qitelerarasi qadinlar suret rekordu 1933 Havay adalarindan Kaliforniyaya Sakit okeani ucaraq kecen ilk insan 1935 Los Anceles Kaliforniyadan Mexiko sitiye ucan ilk insan 1935 Mexiko sitiden Nyu Cersey Newarka fasilesiz ucan ilk insan 1935 Kalifornia Oaklanddan Honoluluya ucusda suret rekordu 1937 Xarici kecidlerNiye Ameliya Erhart tapilmadi IstinadlarVikianbarda Ameliya Erhart ile elaqeli mediafayllar var Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Amelia Earhart Encyclopaedia Britannica ing Pelt L V Amelia Earhart The Sky s No Limit ing Tor Publishing Group 2005 ISBN 978 0 7653 1061 3 Arxivlenmis suret 2019 06 19 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 07 Arxivlenmis suret 2018 10 17 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 07 Arxivlenmis suret 2022 06 07 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 07 Arxivlenmis suret 2022 02 09 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 07 http www hrgrace ca site amelia earhart Arxivlenmis suret 2022 06 02 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 07 Arxivlenmis suret 2018 02 13 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 07 2019 07 22 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 02 07 2019 02 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 02 07 Arxivlenmis suret 2018 11 11 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 07 Arxivlenmis suret 2021 09 26 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 07 Arxivlenmis suret 2022 09 02 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 07 https fdrlibrary wordpress com tag amelia earhart