Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Aleksandra Mixaylovna Kollontay (19 (31) mart 1872, Sankt-Peterburq – 9 mart 1952[…], Moskva) – beynəlxalq və rus inqilabi sosialist hərəkatının iştirakçısı.
| Aleksandra Kollontay | |
|---|---|
| rus. Александра Михайловна Коллонтай | |
 | |
Ümumrusiya Müəssislər Məclisinin üzvü[d] | |
| 1918 – 1918 | |
| 1943 – 1945 | |
| 1917 – 1918 | |
| 1924 – 1924 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Александра Михайловна Домонтович |
| Doğum tarixi | 19 (31) mart 1872 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 9 mart 1952[…](79 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | xəstəlik |
| Dəfn yeri | |
| Partiya | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | inqilabçı, diplomat, qadın hüquqları fəalı[d], yazıçı, siyasi nəzəriyyəçi[d], xalq komissarı[d], sosioloq |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
1906-cı ildən menşeviklərə yaxınlaşır, 1915-də Rus Sosial-Demokrat Fəhlə Partiyasına qoşulur; feministka; publisist; dünyada ilk qadın-nazir və qadın diplomat; Dıbenkonun həyat yoldaşı. (İlk Sovet Nikahı)
Aleksandra Mixaylovna Kollontay Peterburqda, öz kökləri ilə orta əsrlər knyazı Dovmont Pskovskiyə çatan imkanlı zadəgan ailəsində dünyaya göz açmışdır. Aleksandra Mixaylovnanın atası 1877–1878-ci illərdə rus-türk müharibəsində iştirak edən və 1878–1879-cu illərdə Bolqarıstanda Tırnov qubernatoru olan yüksək vəzifəli general Mixail Domontoviç olmuşdur; anası–Aleksandra Masalina-Mravinskaya meşə materialları ilə ticarət edən fin fabrikantının qızı olmuşdur.
Ögey bacısı Mravinskaya–məşhur opera oxuyan. Hərtərəfli ev təhsili almışdır. Bir neçə xarici dil bilirdi (ingilis, alman, fransız, isveç, norveç, fin və digər dillər), ədəbiyyat ilə maraqlanırdı. 1888-ci ildə Sankt-Peterburqdaki 6-cı kişi gimnaziyasına kurs gimnaziya üçün imtahan vermişdir. İncəsənət məktəbinə baş çəkir, xüsusi rəsm çəkmə dərsləri götürürdü. Kübar cəmiyyətə qəbul edilmişdir. Aleksandra Domontoviçin ünsiyyət etdiyi insanlar sırasına əminəvəsi İqor Severyanin də daxil idi. İ. Severyanin "Narıncı saatın şehi" avtobioqrafik poemasında xatırlayırdı:
- "Bizim ev məşhurlarla doludur:
- Və Riyaziyyatçı Vereşaqin,
- Və Mravina, və Kollontay."
Aleksandra gənc yaşlarından kişilər arasında məşhur idi, və onlardan yaxşı baş çıxarırdı. O, tanışlıqın ilk gecəsinda ona evlənməyi təklif edən adyudant III Aleksandr Tutomlinin təklifini rədd edir. Aleksandraya vurğun olanlardan biri İvan Draqomirov (məşhur generalın oğlu) onun (Aleksandranın) rəftarına dözməyib intihar edir (özünü güllələmək yolu ilə). Sonralar Aleksanraya digər aşiq olan da onun (Aleksandranın) matrosla "yaxınlıq etdiyini" eşidib intihar edir.
Gəncliyində Aleksandra valideynlərinin onu varlı adyutant imperatora ərə vermək qərarına qarşı çıxır, öz istəyi ilə Hərbi-Mühəndis Akademiyasının məzunu, kasıb hərbçi olan Vladimir Kollontaya ərə gedir (1893). 5 il sonra İnqilabi Hərəkatda iştirak etmək üçün məcbur olub ailəsini atır. Sosialist Hərəkatda iştiraka Aleksandra 1890-cı illərdə tanış olduğu Stasovanın köməyi ilə gəlir. Şyopkina-Kupernik ilə onu dostluq birləşdirirdi, kimin ki evində Aleksandra polisdən gizlənirdi. 1901-ci ildə Jenevada Plexanov, 1905-ci ildə Moskvada Lenin ilə tanış olur. Rus Sosial-Demokrat Pariyasının II qurultayında (1903) partiyanın iki hissəyə-bolşevik və menşeviklərə parçalanmasından sonra Aleksandra iki qarşı olan fraksiyanın (bolşevizm və menşevizm) heç birinə qoşulmur. Bununla belə, bu illərdə o öz əqidəsinə görə menşevizmə daha yaxın idi.
"Mənim hər iki cəbhədə dostlarım var idi. Bolşevizm qəlbimə daha yaxın idi. Ancaq Plexanovun şəxsiyyətinə olan simpatiyam Məni menşeviklərdən ayrılmaqa imkan vermirdi."
1905-ci il birinci Rus inqilabı vaxtı Aleksandra "İşçi qadınlara qarşılıqlı yardım cəmiyyəti"nin qurulmasında təşəbbüs göstərirdi. İnqilabın məğlubiyyətindən sonra 1908-ci ildə emiqrasiya edir. Emiqrasiyada olarkən Rus Sosial-Demokrat Fəhlə partiyasının Reformist qanadına qoşulur, təsviyyəçiləri dəstəkləyir, Bolonyada "İrəli" qrupu tərəfindən əsası qoyulmuş fraksiya məktəbində leksiya deyir. Avropanın bir sıra ölkələrində olur (Belçika, Böyük Britaniya, Almaniya, Danimarka, Norveç, Fransa, İsveçrə, İsveç), həmin ölkələrin yerli Sosial-Demokrat və Sufrajist hərəkatları ilə əlaqə yaradır və onlarda aktiv iştirak edirdi. İki dəfə ABŞ-də olur. Ştutqart (1907), Kopenhagen (1910) və Bazeldə (1912) keçirilən Beynəlxalq Sosialist Konqreslərində Rus Sosial-Demokrat Fəhlə partiyasının nümayəndəsi kimi iştirak edir.
Birinci Dünya Müharibəsinin (1914–1918) başlanmasından sonra İsveçdə olarkən menşeviklərdən və müharibəni dəstəkləyən Avropa Sosialist-Demokrat partiyasının sağ qanadından uzaqlaşır. Müharibənin İmperialist xarakter daşınmasının tənqid edilməsi Aleksandranı bolşeviklərlə yaxınlaşdırır. 1915-ci ildə qəti olaraq Bolşeviklərə qoşulur. Aktiv anti-militarist təbliğatına, xüsusən də 1914-cü ilin noyabrında isveç qəzetlərindən birində anti-hərbi məqalənin çapına görə isveş polisi tərəfindən tutulur, Malmyo qalasına gətirilir və bir müddət sonra İsveç krali V Qustavın şəxsi göstərişi ilə ölkədən çıxarılır. Kopenhagenə gəldikdən sonra Aleksandra Lenin ilə sıx əlaqələr qurur və onun xüsusi tapşırıqlarını yerinə yetirir.
Aleksandra Rusiyaya 1917-ci il Fevral İnqilabından sonra gəlir. Tezliklə Petroqrad Şurasının İcraiyyə Komitəsinin üzvü olur. Bolşevik hərbi təşkilatı tərəfindən 1917-ci il Rus Sosial-Demokrat Fəhlə partiyasının (b) 7-ci (aprel) konfransının işində iştirak edir, Leninin "Aprel Tezislərindəki" mövqeyini tam müdafiə edən tək-tük deleqat üzvlərindən biri olur. I Ümumrus sovetlər qurultayında bolşeviklərdən MİK-in (Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi) üzvü seçilir. "İkihakimiyyətlilik" dövründə matros və soldatlar arasında təşkil olunmuş aqitasiya apardığına görə Müvəqqəti Hakimiyyət tərəfindən təqib olunmuşdur. 1917-ci ilin iyulunda Stokholmdan Sol anti-hərbi Çimmervald Birliyinin müşavirəsindən qayıdan Aleksandra Müvəqqəti Hakimiyyət tərəfindən həbs olunur. Hələ də həbs də olmasına baxmayaraq, Rus Sosial-Demokrat Fəhlə partiyasının (b) 1917-ci il VI qurultayında qiyabi olaraq fəxri nümayəndələrdən biri seçilir və MK-nin Mərkəzi Komitənin üzvü seçilir.
Aleksandra 1917-ci il 10 (23) oktyabrda Petroqrad da Oktyabr Qiyamı və Silahlı Qiyam haqda qərar qəbul etmiş Rus Sosial-Demokrat Fəhlə Partiyasının (b) Mərkəzi Komitəsinin iclasında iştirak etmişdir. Paralel olaraq Sovetlərin II qurultayını (25 – 26 oktyabr 1917) keçirən rəyasət heyətinin üzvü olmuşdur. Bolşevik və Sol eserlər tərəfindən Sovet hakimiyyətinin qurulmasından sonra Ümumrus Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinə seçilmişdir və Sovet xalq komissarlarının birinci heyətində Dövlət Himayəetmə Xalq Komissarı vəzifəsinə təyin edilir. 1918-ci ilin martinda Nikolay İvanoviş Buxarin və "sol kommunistlərlə" bir mövqedə duraraq Brest Sülh sazişinə qarşı çıxır və etiraz əlaməti olaraq hökumətin tərkibindən çıxır. Vətəndaş müharibəsi zamanı Ukraynaya göndərilir, harada ki Aleksandra Krım Sovet Respublikasının Aqitasiya və Təbliğat üzrə Xalq Komissariatı seçilir və həmçinin Krım Ordusunun Siyasi Şöbəsinə başçılıq edir.
Sovet rəhbərliyində görkəmli qadınlardan biri kimi Aleksandra Rusiya Kommunist Partiyasının (b) Mərkəzi Komitəsində Qadın Şöbəsinin yaradılmasının və ona başçılıq etməsinin təşəbbüskarı kimi çıxış edir. Qadın şöbəsinin məqsədi qadın və kişi hüquqlarının bərabərliyi, qadınlar arasında savadsızlıq ilə mübarizə, ailənin təşkili və yeni əmək şərtləri ilə məlumatlandırmaq uğrunda mübarizə olur. Qadın şöbəsi 1930-cu ildə ləğv edilmişdir. Qadın şöbəsinə rəhbərliyi ilə yanaşı Aleksandra Sverdlovsk Universitetində leksiyalar oxuyur və Kominternin seksiyalarında işləyirdi.
1921-ci ilin martında həmkarlar ittifaqları haqda diskusiyalar zamanı Troçkinin həmkarlar ittifaqının hüquqlarını genişləndirmək barədə çıxışından sonra Aleksandra Şlyapnikovla birlikdə "işçi müxalifətə" başçılıq etdi.
1923-cü ildən diplomatik işdə olub. SSRİ-nin Norveçdə səlahiyyətdar nümayəndə və ticarət nümayəndəsi vəzifəsində çalışıb, müəyyən müddət Meksikada işləyib, İsveçdə səfir olub, SSRİ-nin Millətlər Liqasındakı Nümayəndə heyətinə daxil olub.
Krupskaya və Kolininlə yanaşı Stalin Repressiyalarından sağ çıxan "qoca bolşeviklərdən" biri olub.
Bir sıra kitab və məqalələrin müəllifidir. Əsərlərinin əksəriyyəti Qadın İnqilabı Hərəkatının problemlərinə həsr olunub.
İstinadlar
- Коллонтай Александра Михайловна // Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век (rus.). / под ред. О. В. Богданова
- Коллонтай Александра Михайловна // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Find a Grave (ing.). 1996.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Aleksandra Mixaylovna Kollontay 19 31 mart 1872 Sankt Peterburq 9 mart 1952 Moskva beynelxalq ve rus inqilabi sosialist herekatinin istirakcisi Aleksandra Kollontayrus Aleksandra Mihajlovna KollontajUmumrusiya Muessisler Meclisinin uzvu d 1918 1918sefir1943 1945nazir1917 1918Muveqqeti isler vekili1924 1924Sexsi melumatlarDogum adi Aleksandra Mihajlovna DomontovichDogum tarixi 19 31 mart 1872Dogum yeri Sankt Peterburq Rusiya imperiyasiVefat tarixi 9 mart 1952 1952 03 09 79 yasinda Vefat yeri Moskva RSFSR SSRIVefat sebebi xestelikDefn yeri Novodevicye qebiristanligiPartiya Rusiya Sosial Demokrat Fehle Partiyasi Sovet Ittifaqi Kommunist PartiyasiTehsili Surix UniversitetiFealiyyeti inqilabci diplomat qadin huquqlari feali d yazici siyasi nezeriyyeci d xalq komissari d sosioloqHerbi xidmetDoyusler Boyuk Veten muharibesi Rusiyada vetendas muharibesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati1906 ci ilden menseviklere yaxinlasir 1915 de Rus Sosial Demokrat Fehle Partiyasina qosulur feministka publisist dunyada ilk qadin nazir ve qadin diplomat Dibenkonun heyat yoldasi Ilk Sovet Nikahi Aleksandra Mixaylovna Kollontay Peterburqda oz kokleri ile orta esrler knyazi Dovmont Pskovskiye catan imkanli zadegan ailesinde dunyaya goz acmisdir Aleksandra Mixaylovnanin atasi 1877 1878 ci illerde rus turk muharibesinde istirak eden ve 1878 1879 cu illerde Bolqaristanda Tirnov qubernatoru olan yuksek vezifeli general Mixail Domontovic olmusdur anasi Aleksandra Masalina Mravinskaya mese materiallari ile ticaret eden fin fabrikantinin qizi olmusdur Ogey bacisi Mravinskaya meshur opera oxuyan Herterefli ev tehsili almisdir Bir nece xarici dil bilirdi ingilis alman fransiz isvec norvec fin ve diger diller edebiyyat ile maraqlanirdi 1888 ci ilde Sankt Peterburqdaki 6 ci kisi gimnaziyasina kurs gimnaziya ucun imtahan vermisdir Incesenet mektebine bas cekir xususi resm cekme dersleri gotururdu Kubar cemiyyete qebul edilmisdir Aleksandra Domontovicin unsiyyet etdiyi insanlar sirasina eminevesi Iqor Severyanin de daxil idi I Severyanin Narinci saatin sehi avtobioqrafik poemasinda xatirlayirdi Bizim ev meshurlarla doludur Ve Riyaziyyatci Veresaqin Ve Mravina ve Kollontay Aleksandra genc yaslarindan kisiler arasinda meshur idi ve onlardan yaxsi bas cixarirdi O tanisliqin ilk gecesinda ona evlenmeyi teklif eden adyudant III Aleksandr Tutomlinin teklifini redd edir Aleksandraya vurgun olanlardan biri Ivan Draqomirov meshur generalin oglu onun Aleksandranin reftarina dozmeyib intihar edir ozunu gullelemek yolu ile Sonralar Aleksanraya diger asiq olan da onun Aleksandranin matrosla yaxinliq etdiyini esidib intihar edir Gencliyinde Aleksandra valideynlerinin onu varli adyutant imperatora ere vermek qerarina qarsi cixir oz isteyi ile Herbi Muhendis Akademiyasinin mezunu kasib herbci olan Vladimir Kollontaya ere gedir 1893 5 il sonra Inqilabi Herekatda istirak etmek ucun mecbur olub ailesini atir Sosialist Herekatda istiraka Aleksandra 1890 ci illerde tanis oldugu Stasovanin komeyi ile gelir Syopkina Kupernik ile onu dostluq birlesdirirdi kimin ki evinde Aleksandra polisden gizlenirdi 1901 ci ilde Jenevada Plexanov 1905 ci ilde Moskvada Lenin ile tanis olur Rus Sosial Demokrat Pariyasinin II qurultayinda 1903 partiyanin iki hisseye bolsevik ve menseviklere parcalanmasindan sonra Aleksandra iki qarsi olan fraksiyanin bolsevizm ve mensevizm hec birine qosulmur Bununla bele bu illerde o oz eqidesine gore mensevizme daha yaxin idi Menim her iki cebhede dostlarim var idi Bolsevizm qelbime daha yaxin idi Ancaq Plexanovun sexsiyyetine olan simpatiyam Meni menseviklerden ayrilmaqa imkan vermirdi 1905 ci il birinci Rus inqilabi vaxti Aleksandra Isci qadinlara qarsiliqli yardim cemiyyeti nin qurulmasinda tesebbus gosterirdi Inqilabin meglubiyyetinden sonra 1908 ci ilde emiqrasiya edir Emiqrasiyada olarken Rus Sosial Demokrat Fehle partiyasinin Reformist qanadina qosulur tesviyyecileri destekleyir Bolonyada Ireli qrupu terefinden esasi qoyulmus fraksiya mektebinde leksiya deyir Avropanin bir sira olkelerinde olur Belcika Boyuk Britaniya Almaniya Danimarka Norvec Fransa Isvecre Isvec hemin olkelerin yerli Sosial Demokrat ve Sufrajist herekatlari ile elaqe yaradir ve onlarda aktiv istirak edirdi Iki defe ABS de olur Stutqart 1907 Kopenhagen 1910 ve Bazelde 1912 kecirilen Beynelxalq Sosialist Konqreslerinde Rus Sosial Demokrat Fehle partiyasinin numayendesi kimi istirak edir Birinci Dunya Muharibesinin 1914 1918 baslanmasindan sonra Isvecde olarken menseviklerden ve muharibeni destekleyen Avropa Sosialist Demokrat partiyasinin sag qanadindan uzaqlasir Muharibenin Imperialist xarakter dasinmasinin tenqid edilmesi Aleksandrani bolseviklerle yaxinlasdirir 1915 ci ilde qeti olaraq Bolseviklere qosulur Aktiv anti militarist tebligatina xususen de 1914 cu ilin noyabrinda isvec qezetlerinden birinde anti herbi meqalenin capina gore isves polisi terefinden tutulur Malmyo qalasina getirilir ve bir muddet sonra Isvec krali V Qustavin sexsi gosterisi ile olkeden cixarilir Kopenhagene geldikden sonra Aleksandra Lenin ile six elaqeler qurur ve onun xususi tapsiriqlarini yerine yetirir Aleksandra Rusiyaya 1917 ci il Fevral Inqilabindan sonra gelir Tezlikle Petroqrad Surasinin Icraiyye Komitesinin uzvu olur Bolsevik herbi teskilati terefinden 1917 ci il Rus Sosial Demokrat Fehle partiyasinin b 7 ci aprel konfransinin isinde istirak edir Leninin Aprel Tezislerindeki movqeyini tam mudafie eden tek tuk deleqat uzvlerinden biri olur I Umumrus sovetler qurultayinda bolseviklerden MIK in Merkezi Icraiyye Komitesi uzvu secilir Ikihakimiyyetlilik dovrunde matros ve soldatlar arasinda teskil olunmus aqitasiya apardigina gore Muveqqeti Hakimiyyet terefinden teqib olunmusdur 1917 ci ilin iyulunda Stokholmdan Sol anti herbi Cimmervald Birliyinin musaviresinden qayidan Aleksandra Muveqqeti Hakimiyyet terefinden hebs olunur Hele de hebs de olmasina baxmayaraq Rus Sosial Demokrat Fehle partiyasinin b 1917 ci il VI qurultayinda qiyabi olaraq fexri numayendelerden biri secilir ve MK nin Merkezi Komitenin uzvu secilir Aleksandra 1917 ci il 10 23 oktyabrda Petroqrad da Oktyabr Qiyami ve Silahli Qiyam haqda qerar qebul etmis Rus Sosial Demokrat Fehle Partiyasinin b Merkezi Komitesinin iclasinda istirak etmisdir Paralel olaraq Sovetlerin II qurultayini 25 26 oktyabr 1917 keciren reyaset heyetinin uzvu olmusdur Bolsevik ve Sol eserler terefinden Sovet hakimiyyetinin qurulmasindan sonra Umumrus Merkezi Icraiyye Komitesine secilmisdir ve Sovet xalq komissarlarinin birinci heyetinde Dovlet Himayeetme Xalq Komissari vezifesine teyin edilir 1918 ci ilin martinda Nikolay Ivanovis Buxarin ve sol kommunistlerle bir movqede duraraq Brest Sulh sazisine qarsi cixir ve etiraz elameti olaraq hokumetin terkibinden cixir Vetendas muharibesi zamani Ukraynaya gonderilir harada ki Aleksandra Krim Sovet Respublikasinin Aqitasiya ve Tebligat uzre Xalq Komissariati secilir ve hemcinin Krim Ordusunun Siyasi Sobesine basciliq edir Sovet rehberliyinde gorkemli qadinlardan biri kimi Aleksandra Rusiya Kommunist Partiyasinin b Merkezi Komitesinde Qadin Sobesinin yaradilmasinin ve ona basciliq etmesinin tesebbuskari kimi cixis edir Qadin sobesinin meqsedi qadin ve kisi huquqlarinin beraberliyi qadinlar arasinda savadsizliq ile mubarize ailenin teskili ve yeni emek sertleri ile melumatlandirmaq ugrunda mubarize olur Qadin sobesi 1930 cu ilde legv edilmisdir Qadin sobesine rehberliyi ile yanasi Aleksandra Sverdlovsk Universitetinde leksiyalar oxuyur ve Kominternin seksiyalarinda isleyirdi 1921 ci ilin martinda hemkarlar ittifaqlari haqda diskusiyalar zamani Trockinin hemkarlar ittifaqinin huquqlarini genislendirmek barede cixisindan sonra Aleksandra Slyapnikovla birlikde isci muxalifete basciliq etdi 1923 cu ilden diplomatik isde olub SSRI nin Norvecde selahiyyetdar numayende ve ticaret numayendesi vezifesinde calisib mueyyen muddet Meksikada isleyib Isvecde sefir olub SSRI nin Milletler Liqasindaki Numayende heyetine daxil olub Krupskaya ve Kolininle yanasi Stalin Repressiyalarindan sag cixan qoca bolseviklerden biri olub Bir sira kitab ve meqalelerin muellifidir Eserlerinin ekseriyyeti Qadin Inqilabi Herekatinin problemlerine hesr olunub IstinadlarKollontaj Aleksandra Mihajlovna Literatory Sankt Peterburga HH vek rus pod red O V Bogdanova Kollontaj Aleksandra Mihajlovna Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Find a Grave ing 1996