Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ahizadə Hüseyn Əfəndi (1572, Konstantinopol – 8 yanvar 1634) — Osmanlı alimi və edam edilən ilk şeyxülislam.
| Ahizadə Hüseyn Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi |
| Sonrakı | Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Uşağı | Seyid Mehmed Əfəndi |
Həyatı
1572-ci ildə dünyaya gəlmişdir. Atası Ahizadə Mehmed Əfəndi II Səlim dövrünün qazılarından olmuşdur. İlk təhsilini aldıqdan sonra Xoca Sadəttin Əfəndinin himayəsinə girərək 1589-cu ildə təhsilini başa vurmuşdur. Ardından 1599-cu ildə Sahn-ı Səman, 1601-ci ildə Şahzadəbaşı və Süleymaniyyə, 1603-cü ildə Süleymaniyyə Darülhədis və Hakaniyyə-Vəfa mədrəsələrində müdərrislik etmişdir. Daha sonra qazı olaraq xidmət göstərən Hüseyn Əfəndi 1601–1632-ci illər ərzində bir dəfə Bursa, 3 dəfə İstanbul, 2 dəfə Anadolu və 3 dəfə Rumeli başqazısı olaraq təyin olundu. 1632-ci ildə baş verən sipahi üsyanı nəticəsində şeyxülislam Yəhya Əfəndi vəzifədən uzaqlaşmış və onun yerinə Ahizadə Hüseyn Əfəndi şeyxülislam seçildi.
İki il bu vəzifədə qalan Hüseyn Əfəndinin şeyxülislamlığı dövründə IV Murad Bursaya gedərkən xalqın şikayəti ilə heç bir araşdırma aparmadan İznik qazısını edam etdirmişdir. Bu hərəkəti elm sahəsinə vurulan böyük bir zərbə olaraq görən Ahizadə Hüseyn Əfəndi dövrün validə sultanı Kösəm Sultana bir məktub yazaraq üləmaya hörmət göstərilməsini və padşahın düz yola çağırılmasını ona məsləhət gördü. Bunun ardından Kösəm Sultan oğluna bir məktub yazaraq paytaxtda vəziyyətin gərgin olduğunu və dərhal geri qayıtmalı olduğunu bildirdi. Xəbəri alan IV Murad dərhal İstanbula geri döndü və şeyxülislamla İstanbul qazısı olan oğlu Seyid Mehmed Əfəndinin Kipr adasına sürgün edilməsi ilə bağlı fərman yazdı. Ahizadə Hüseyn Əfəndi və oğlu ayrı-ayrı gəmilərə mindirilərək yola çıxarılsa da, gənc sultan hirsini boğa bilmədi və bostançıbaşını sabiq şeyxülislamın ardınca yolladı. Gəmidən alınan Hüseyn Əfəndi dərhal edam edildi və cəsədinin tapılmaması üçün qumsala basdırıldı. Oğlu isə başqa bir gəmiylə getdiyi üçün xilas oldu.
Elm sahəsinə mənsub şəxslərə verilən ən böyük cəza sürgün olduğu halda, Ahizadə Hüseyn Əfəndinin edam edilməsi dövlət adamları arasında IV Murada qarşı kin yaratmışdı.
İstinadlar
- Atâî, Zeyl-i Şakaik, İstanbul 1268, s. 755–757
- Kâtip Çelebi, Fezleke, İstanbul 1287, II, 160–162
- Naîmâ, Târih, İstanbul 1281–83, III, 191–196
- Solakzâde, Târih, İstanbul 1297, s. 753
Mənbə
- Devhatü’l-meşâyih maa zeyl, s. 48–50;
- Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-cevâmî‘, I, 128;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 446–449;
- İ. H. Danişmend, Kronoloji, İstanbul 1972, III, 358;
- Câhid Baltacı, XV–XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri, İstanbul 1976, s. 332, 561;
- Uzunçarşılı, İlmiye Teşkilâtı, s. 223–224
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ahizade Huseyn Efendi 1572 Konstantinopol 8 yanvar 1634 Osmanli alimi ve edam edilen ilk seyxulislam Ahizade Huseyn Efendi36 Osmanli seyxulislamiEvvelkiZekeriyazade Yehya EfendiSonrakiZekeriyazade Yehya EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 1572Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 8 yanvar 1634Usagi Seyid Mehmed EfendiHeyati1572 ci ilde dunyaya gelmisdir Atasi Ahizade Mehmed Efendi II Selim dovrunun qazilarindan olmusdur Ilk tehsilini aldiqdan sonra Xoca Sadettin Efendinin himayesine girerek 1589 cu ilde tehsilini basa vurmusdur Ardindan 1599 cu ilde Sahn i Seman 1601 ci ilde Sahzadebasi ve Suleymaniyye 1603 cu ilde Suleymaniyye Darulhedis ve Hakaniyye Vefa medreselerinde muderrislik etmisdir Daha sonra qazi olaraq xidmet gosteren Huseyn Efendi 1601 1632 ci iller erzinde bir defe Bursa 3 defe Istanbul 2 defe Anadolu ve 3 defe Rumeli basqazisi olaraq teyin olundu 1632 ci ilde bas veren sipahi usyani neticesinde seyxulislam Yehya Efendi vezifeden uzaqlasmis ve onun yerine Ahizade Huseyn Efendi seyxulislam secildi Iki il bu vezifede qalan Huseyn Efendinin seyxulislamligi dovrunde IV Murad Bursaya gederken xalqin sikayeti ile hec bir arasdirma aparmadan Iznik qazisini edam etdirmisdir Bu hereketi elm sahesine vurulan boyuk bir zerbe olaraq goren Ahizade Huseyn Efendi dovrun valide sultani Kosem Sultana bir mektub yazaraq ulemaya hormet gosterilmesini ve padsahin duz yola cagirilmasini ona meslehet gordu Bunun ardindan Kosem Sultan ogluna bir mektub yazaraq paytaxtda veziyyetin gergin oldugunu ve derhal geri qayitmali oldugunu bildirdi Xeberi alan IV Murad derhal Istanbula geri dondu ve seyxulislamla Istanbul qazisi olan oglu Seyid Mehmed Efendinin Kipr adasina surgun edilmesi ile bagli ferman yazdi Ahizade Huseyn Efendi ve oglu ayri ayri gemilere mindirilerek yola cixarilsa da genc sultan hirsini boga bilmedi ve bostancibasini sabiq seyxulislamin ardinca yolladi Gemiden alinan Huseyn Efendi derhal edam edildi ve cesedinin tapilmamasi ucun qumsala basdirildi Oglu ise basqa bir gemiyle getdiyi ucun xilas oldu Elm sahesine mensub sexslere verilen en boyuk ceza surgun oldugu halda Ahizade Huseyn Efendinin edam edilmesi dovlet adamlari arasinda IV Murada qarsi kin yaratmisdi IstinadlarAtai Zeyl i Sakaik Istanbul 1268 s 755 757 Katip Celebi Fezleke Istanbul 1287 II 160 162 Naima Tarih Istanbul 1281 83 III 191 196 Solakzade Tarih Istanbul 1297 s 753MenbeDevhatu l mesayih maa zeyl s 48 50 Ayvansarayi Hadikatu l cevami I 128 Ilmiyye Salnamesi s 446 449 I H Danismend Kronoloji Istanbul 1972 III 358 Cahid Baltaci XV XVI Asirlarda Osmanli Medreseleri Istanbul 1976 s 332 561 Uzuncarsili Ilmiye Teskilati s 223 224