Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adi mərsin (lat. Myrtus communis) - mərsin cinsinə aid bitki növü.
| Adi mərsin | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: ???: Adi mərsin | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Əhəmiyyəti
Mərsindən alınan efiryağları ətriyyat sənayesində istifadə edilir. Yarpaqları və meyvələri Aralıq dənizi ölkələrinin məbəxlərində (kulinariyada) ədviyyə vasitəsi kimi işlədilir. Mərsini ət və balıq şorbalarına, pörtlədilmiş mal və donuz ətlərinə, dəniz balıqlarının qaynadılmış ətlərinə əlavə edirlər.Adi mərsin gözəl dekorativ bitkidir. Onun özünə məxsus gözəl ətri və böyük fitonsid aktivliyi vardır. Mərsini otaq şəraitində də becərmək olar.
Müalicəvi xüsusiyyətləri
Mərsindən alınan efir yağı rəngsiz və ya yaşılımtıl-sarı rəngli maye olub, xoşagələn təravətli iyə və yandırıcı dada malikdir. Bu yağın tərkibində α-pinen, dipekten, kamfen , sineol, mirtenol, qeraniol, nerol, kamfora və aldehidlər vardır. Mərsinin yarpaqlarında qatranlar, aşı maddələri, zülal, acı maddələr və s. vardır.İtaliyada mərsinin yarpaq- ları mədə, qaraciyər və beyin xəstəliklərində istifadə olunur. Bolqarıstan, Fransa və bir sıra başqa ölkələrdə mərsinin efir yağı antiseptik, tonuslaşdırıcı və sdikqovucu vasitə kimi məsləhət görülür. Onu xroniki bronxit, tonzilit, qanqrena (toxumaların çürüməsi) ağciyər vərəminin ilkin fazasında, ürək və mədə zəifliyində, bədən boşluğuna su yığılması (hidrosos, vadyanka), sidik kisəsinin soyuqlaması, böyrək ləyənciyi və süzənək xəstəliklərində də istifadə edirlər.Xalq təbabətində meyvələri, yarpaqları və cavan budaqları istifadə olunur. Yarpaqlarından hazırlanmış məlhəm (maz), toz (ovuntu), həlim, yaralarda, çibanlarda, yanıqlarda, gözdəki və qulaqdakı irinli yaralarda, vərəmdə, xroniki bronxitdə, qanlı ishalda (dizenteriya), qanazlığı və bir çox başqa xəstəliklərdə istifadə edilir.
Yarpaqdan alınmış şirə (cövhər) sümük qırıqlarında bitişməni sürətləndirmək üçün, meyvəsində alınan cövhər isə kəpək əleyhinə vasitə kimi tətbiq edilir.
Yayılması
Mərsinin vətəni Aralıq dənizi ölkələridir. Yabanı halda Fransanın cənubunda, İspaniya, İtaliya, Əlcəzair, Kipr və Kiçik Asiyada rast gəlinir. Onu dekorativ, ədviyyat və efiryağlı bitki kimi bir sıra Qərbi Avropa ölkələrində, Hindistanda, Efiopiyada, Somalidə və b. ölkələrdə mədəni şəkildə becərilir. Mərsinin qışa davamlığı zəif olduğundan geniş yayılmamışdır. Ən çox əkinləri Krımın cənub sahil subtropik zonasında (Qruzufdan Forosa qədər), Qafqazın Qara dəniz sahillərində (Soçidən Suxumiyə qədər) və Abşeron yarımadasında (Mərdəkan) rast gəlinir. 1985-ci ildə nisbətən qışa davamlı mərsin nümunələri yaradılmış və mədəni hala keçirilmişdir. Bu nümunələr yüksək dekorativ, aromatik və antimikrob təsirlərə malikdir.
Аbşеrоn və Lənkərаn zоnаsındа yаşıllıqlаrdа istifаdə оlunur. Dеndrоlоgiya İnstitutunda mеyvələrin rənginə və yаrpаqlаrın fоrmаlаrınа görə bir-birindən fərqlənən çохlu fоrmаlаrı vаrdır: Myrtus communis L. var. leucarpa DC., Myrtus communis L. var. Melanocarpa DC.
İstinadlar
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 471.
- Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
- H. S. HÜMBƏTOV, V. V. BƏŞİROV V. R. MOHUMAYEV " YAĞLI VƏ EFİR YAĞLI BİTKİLƏR" BAKI 2016
Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh. 2019-11-17 at the Wayback Machine T.S.Məmmədov
İstinadlar
Məlumat mənbələri
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. "Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.
İstinad
- Флора Азербайджана. т.5. 1954; Флора Kaвkaзa. т.5. 1954;
- Azərbaycanın ağac və kolları. I cild. 1961;
- Azərbaycan flora-sının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008;
- Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Adi mersin lat Myrtus communis mersin cinsine aid bitki novu Adi mersinElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad PolysporangiophytesKlad TracheophytesKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad EudicotsKlad Core eudicotsKlad SuperrosidsKlad RosidsKlad Deste MersinciceklilerFesile MersinkimilerYarimfesile Triba Cins Mersin Adi mersinBeynelxalq elmi adiMyrtus communis L 1753Sekil axtarisiITIS 506164NCBI 119949EOL 2508590EhemiyyetiMersinden alinan efiryaglari etriyyat senayesinde istifade edilir Yarpaqlari ve meyveleri Araliq denizi olkelerinin mebexlerinde kulinariyada edviyye vasitesi kimi isledilir Mersini et ve baliq sorbalarina portledilmis mal ve donuz etlerine deniz baliqlarinin qaynadilmis etlerine elave edirler Adi mersin gozel dekorativ bitkidir Onun ozune mexsus gozel etri ve boyuk fitonsid aktivliyi vardir Mersini otaq seraitinde de becermek olar Mualicevi xususiyyetleriMersinden alinan efir yagi rengsiz ve ya yasilimtil sari rengli maye olub xosagelen teravetli iye ve yandirici dada malikdir Bu yagin terkibinde a pinen dipekten kamfen sineol mirtenol qeraniol nerol kamfora ve aldehidler vardir Mersinin yarpaqlarinda qatranlar asi maddeleri zulal aci maddeler ve s vardir Italiyada mersinin yarpaq lari mede qaraciyer ve beyin xesteliklerinde istifade olunur Bolqaristan Fransa ve bir sira basqa olkelerde mersinin efir yagi antiseptik tonuslasdirici ve sdikqovucu vasite kimi meslehet gorulur Onu xroniki bronxit tonzilit qanqrena toxumalarin curumesi agciyer vereminin ilkin fazasinda urek ve mede zeifliyinde beden bosluguna su yigilmasi hidrosos vadyanka sidik kisesinin soyuqlamasi boyrek leyenciyi ve suzenek xesteliklerinde de istifade edirler Xalq tebabetinde meyveleri yarpaqlari ve cavan budaqlari istifade olunur Yarpaqlarindan hazirlanmis melhem maz toz ovuntu helim yaralarda cibanlarda yaniqlarda gozdeki ve qulaqdaki irinli yaralarda veremde xroniki bronxitde qanli ishalda dizenteriya qanazligi ve bir cox basqa xesteliklerde istifade edilir Yarpaqdan alinmis sire covher sumuk qiriqlarinda bitismeni suretlendirmek ucun meyvesinde alinan covher ise kepek eleyhine vasite kimi tetbiq edilir YayilmasiMersinin veteni Araliq denizi olkeleridir Yabani halda Fransanin cenubunda Ispaniya Italiya Elcezair Kipr ve Kicik Asiyada rast gelinir Onu dekorativ edviyyat ve efiryagli bitki kimi bir sira Qerbi Avropa olkelerinde Hindistanda Efiopiyada Somalide ve b olkelerde medeni sekilde becerilir Mersinin qisa davamligi zeif oldugundan genis yayilmamisdir En cox ekinleri Krimin cenub sahil subtropik zonasinda Qruzufdan Forosa qeder Qafqazin Qara deniz sahillerinde Sociden Suxumiye qeder ve Abseron yarimadasinda Merdekan rast gelinir 1985 ci ilde nisbeten qisa davamli mersin numuneleri yaradilmis ve medeni hala kecirilmisdir Bu numuneler yuksek dekorativ aromatik ve antimikrob tesirlere malikdir Abseron ve Lenkeran zonasinda yasilliqlarda istifade olunur Dendrologiya Institutunda meyvelerin rengine ve yarpaqlarin formalarina gore bir birinden ferqlenen cohlu formalari vardir Myrtus communis L var leucarpa DC Myrtus communis L var Melanocarpa DC IstinadlarLinnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 471 Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 H S HUMBETOV V V BESIROV V R MOHUMAYEV YAGLI VE EFIR YAGLI BITKILER BAKI 2016 Azerbaycan Dendroflorasi III cild Baki Elm 2016 400 seh 2019 11 17 at the Wayback Machine T S MemmedovIstinadlarMelumat menbeleriTofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin Nadir Agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 seh IstinadFlora Azerbajdzhana t 5 1954 Flora Kavkaza t 5 1954 Azerbaycanin agac ve kollari I cild 1961 Azerbaycan flora sinin konspekti I III cildler 2005 2006 2008 Tofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin nadir agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 seh