Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kərbəlayı Abdulla Zərbəliyev (1849, İçəri şəhər, Bakı qəzası – 1934, Bakı) — məşhur azərbaycanlı milyonçu, mesenat, Bakı Şəhər Dumasının üzvü.
| Abdulla Zərbəliyev | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1849 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1934 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | həbsdə öldürülüb |
| İxtisası | neftçi |
| Fəaliyyəti | iş adamı |
| Atası | Hacı Zərbəli |
| Uşaqları | Hacıağa, Balağa və Umxanım |
Həyatı
Kərbəlayı Abdulla Hacı Zərbəli oğlu Zərbəliyev 1849-cu ildə rəncbər ailəsində dünyaya göz açıb. Atası Hacı Zərbəli Mirzəli oğlu İçəri Şəhərin Mirzəli tayfasındandır. Hacı Zərbəlinin şəhər kənarında – Dərnağında (indiki Dərnəgül) torpaq sahələri var idi. O, əsasən taxıl əkib becərməklə məşğul olurdu. Günlərin birində təsadüfən icarəyə verdiyi torpaqlardan neft fəvvarəsi vurur. O, ağ neft istehsal edən zavod açaraq xeyli sərvət toplayır. Məkkəyə ziyarətə gedib, Hacı titulunu alır. Hacı Zərbəlinin iki arvaddan 5 uşağı olub, onlardan biri də Kərbəlayı Abdulla idi.
Kərbəlayı Abdulla Bakıda və onun ətraf kəndlərində qoçuların qoçusu (baş qoçu) adlandırırdılar. O, əvvəlcə , sonra isə mədrəsədə oxuyaraq, dini təhsil alıb. 1895-ci ildə Kərbəla ziyarətinə gedib Kərbəlayı titulunu qazanıb. Onun şəhər içində mülkü, Sabunçu-Balaxanı sahəsində bir o qədər neft mədəni və atasından miras qalmış ağ neft istehsal edən zavodu var idi.
O, XIX əsrin sonu — XX əsrin əvvəllərində Bakıda tanınmış neft sənayesi sahibi idi. Kərbəlayı Abdulla hələ uşaqlıqdan atasının kiçik "Kerosin zavodu"nda sahibkarlıq isinə qoşulmuş, sonradan ona miras qalan bu zavodu genişləndirmiş, Sabunçuda neftlə zəngin olan torpaq sahələrini almışdır. Onun adıyla tanınan "K.A.Zərbəliyev" firması kommersiya dairələrində böyük etibar qazanmışdır.
Kərbəlayı Abdulla 1907-ci ildən sonra da neft yataqları ilə zəngin olan bir neçə torpaq sahəsi almış və öz şərikləri ilə neft istehsalına başlamışdır. O, Bakının "Aşağı məhəllə" adlanan indiki Rəsul Rza (keçmiş Marinski) və Mirzağa Əliyev (keçmiş Çadrovı) küçələrinin kəsişdiyi yerdə ikimərtəbəli evdə yaşayırdı.
Kərbəlayı Abdullanın ətrafında 40 nəfərə yaxın qoçu cəmlənərmiş: Bilgəhli Ələsgər, Balaca Hüseynqulu, Nardaranlı Paşa, Mərdəkanlı Keçəl Qüdrət, Altıbarmaq Baba və başqaları.
Kərbəlayı Abdulla 1933-cü ildə Şüvəlandakı bağını, torpaq sahələrini və digər mülkünü bolşeviklərə könüllü təhvil verməkdən imtina etdiyi üçün həbsə alınaraq Bayıl təcridxanasına göndərilir. O, 84 yaşında vəfat etmiş, Şüvəlanda – Mirmöhsün Ağanın məzarı yaxınlığında – ikinci mərtəbəyə qalxan pilləkənin arxa tərəfində dəfn olunmuşdur.
Ailəsi
Kərbəlayı Abdullanın iki arvadı olsa da, birincisindən uşaqları olmayıb. ikinci arvadından isə onun iki oğlu və bir qızı olub: Hacıağa, Balağa və Umxanım. Azərbaycanda, Qafqazda, həmçinin bütün Yaxın Şərqdə ilk qadın qırıcı təyyarəçi olan Ruqiyyə Hacıağa qızı Zərbəliyeva Kərbəlayı Abdullanın nəvəsidir. O, sonralar uşaq həkimi olmuşdur.
Uzun müddət respublika Dəri-Zöhrəvi dispanserinin baş həkimi olmuş Ağaəli Əliyev Kərbəlayı Abdullanın qız nəvəsidir.
Kərbəlayı kasıb bir kişinin qızını — Səkinəni qızlığa götürmüşdür..
Kərbəlayı Abdulla Məşədi Əzizbəyovun və xanımı Püstəxanımın yaxın qohumlarından idi. Püstəxanımın qardaşı Daşdəmir isə Kərbəlayının ən etibarlı qoçularından sayılırdı.
Kərbəlayı Abdullanın qardaşı Zərbəliyev Yusif Zərbəli oğlu 1937-ci il iyulun 16-da güllələnmişdir.
İctimai-siyasi fəaliyyəti
1905-ci ilin yayında Bakıda fəhlə çıxışları zamanı burjuaziyanın ayrı-ayrı dəstələri də birləşməyə başladılar. 1905-ci ilin iyununda onların təşəbbüsü ilə "Barışıq Komitəsi" yaradıldı. Bakı Şəhər Duması tərəfindən komitəyə 28 üzv seçildi. Həmin üzvlər əsasən burjua nümayəndələrindən ibarət idi. Onların sırasında Kərbəlayı İsrafil Hacıyev, Hacı Aslan Aşurov, Kərbəlayı Abdulla Zərbəliyev, İsa bəy Hacınski, Mirzə Əsədullayev, İsmayıl bəy Səfərəliyev, A.Səlimxanov, ziyalılardan Əlimərdan bəy Topçubaşov və Əhməd bəy Ağayev də var idi.
Əhməd bəy Ağayevin yaratdığı Difai Partiyasını ilk maliyyələşdirənlərdən Kərbəlayı Abdulla olmuşdur
Kərbəlayı Abdulla Bakı Şəhər Dumasının qlasnısı və "Səfa Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti"nin idarə heyətinin üzvü olmuşdur.
Mülkləri
Kərbəlayı Abdulla keçmiş 1 may, indiki Dilarə Əliyeva küçəsi, 155 ünvanında 1881-ci ildə öz adıyla tanınan Kərbəlayı Abdulla məscidini inşa etdirmişdir. Sovet hakimiyyəti illərində bu məscidin fəaliyyəti məcburən dayandırılmış, onun iki axundundan biri binanın yaxınlığındakı söyüd ağacından asılmış, digəri isə sürgün edilmiş, içəridəki bütün avadanlıqlar yandırılmışdır. Məscid repressiya olunduqdan sonra Qalina adlı bir rus qadınına mənzil əvəzi istifadəyə verilmişdir. Həmin qadın isə, 14–15 ildən sonra Rusiyaya köçmüşdür. Uzun müddət bu məscid anbar olmuş, sonralar isə karton fabriki kimi istifadə edilmiş, bir müddət Rus Dram Teatrının rəssamlıq sexinə çevrilmişdir. Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra məscid təmizlənərək təmir edilmiş, lakin bir hissəsi çörək sexi, digər hissəsi isə yaşayış sahəsi kimi istifadə edilməyə davam etmişdir.
Kərbəlayı Abdulla məscidin dövrəsində iki mərtəbəli bina tikdirərək, kasıb ailələrdən olan uşaqların maariflənməsinə də öz xidmətini göstərmişdir.
Həmçinin bax
Mənbə
İstinadlar
- Şimşinov A. Qanadlı qız (Gənc pilot Ruqiyyə Zərbəliyeva haqqında) // "Gənc işçi" qəzeti, 1941. 7 mart.
Ədəbiyyat
- Hafiz Sadıqov. KƏRBƏLAYI ABDULLA // "Kəlam" jurnalı, 1 avqust 2012
- http://www.anl.az/el/Kitab/Azf-268536.pdf
- Cəfərov N. Qırıcı aeroplan pilotu (Ruqiyyə Zərbəliyeva haqqında) // "Kommunist" qəzeti, 1940. 8 mart
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kerbelayi Abdulla Zerbeliyev 1849 Iceri seher Baki qezasi 1934 Baki meshur azerbaycanli milyoncu mesenat Baki Seher Dumasinin uzvu Abdulla ZerbeliyevSexsi melumatlarDogum tarixi 1849Dogum yeri Iceri seher Bayil Bibiheybet Baki qezasi Samaxi quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1934Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR ZSFSR SSRIVefat sebebi hebsde oldurulubIxtisasi neftciFealiyyeti is adamiAtasi Haci ZerbeliUsaqlari Haciaga Balaga ve UmxanimHeyatiKerbelayi Abdulla Haci Zerbeli oglu Zerbeliyev 1849 cu ilde rencber ailesinde dunyaya goz acib Atasi Haci Zerbeli Mirzeli oglu Iceri Seherin Mirzeli tayfasindandir Haci Zerbelinin seher kenarinda Dernaginda indiki Dernegul torpaq saheleri var idi O esasen taxil ekib becermekle mesgul olurdu Gunlerin birinde tesadufen icareye verdiyi torpaqlardan neft fevvaresi vurur O ag neft istehsal eden zavod acaraq xeyli servet toplayir Mekkeye ziyarete gedib Haci titulunu alir Haci Zerbelinin iki arvaddan 5 usagi olub onlardan biri de Kerbelayi Abdulla idi Kerbelayi Abdulla Bakida ve onun etraf kendlerinde qocularin qocusu bas qocu adlandirirdilar O evvelce sonra ise medresede oxuyaraq dini tehsil alib 1895 ci ilde Kerbela ziyaretine gedib Kerbelayi titulunu qazanib Onun seher icinde mulku Sabuncu Balaxani sahesinde bir o qeder neft medeni ve atasindan miras qalmis ag neft istehsal eden zavodu var idi O XIX esrin sonu XX esrin evvellerinde Bakida taninmis neft senayesi sahibi idi Kerbelayi Abdulla hele usaqliqdan atasinin kicik Kerosin zavodu nda sahibkarliq isine qosulmus sonradan ona miras qalan bu zavodu genislendirmis Sabuncuda neftle zengin olan torpaq sahelerini almisdir Onun adiyla taninan K A Zerbeliyev firmasi kommersiya dairelerinde boyuk etibar qazanmisdir Kerbelayi Abdulla 1907 ci ilden sonra da neft yataqlari ile zengin olan bir nece torpaq sahesi almis ve oz serikleri ile neft istehsalina baslamisdir O Bakinin Asagi mehelle adlanan indiki Resul Rza kecmis Marinski ve Mirzaga Eliyev kecmis Cadrovi kucelerinin kesisdiyi yerde ikimertebeli evde yasayirdi Kerbelayi Abdullanin etrafinda 40 nefere yaxin qocu cemlenermis Bilgehli Elesger Balaca Huseynqulu Nardaranli Pasa Merdekanli Kecel Qudret Altibarmaq Baba ve basqalari Kerbelayi Abdulla 1933 cu ilde Suvelandaki bagini torpaq sahelerini ve diger mulkunu bolseviklere konullu tehvil vermekden imtina etdiyi ucun hebse alinaraq Bayil tecridxanasina gonderilir O 84 yasinda vefat etmis Suvelanda Mirmohsun Aganin mezari yaxinliginda ikinci mertebeye qalxan pillekenin arxa terefinde defn olunmusdur AilesiRuqiyye Zerbeliyeva Kerbelayi Abdullanin iki arvadi olsa da birincisinden usaqlari olmayib ikinci arvadindan ise onun iki oglu ve bir qizi olub Haciaga Balaga ve Umxanim Azerbaycanda Qafqazda hemcinin butun Yaxin Serqde ilk qadin qirici teyyareci olan Ruqiyye Haciaga qizi Zerbeliyeva Kerbelayi Abdullanin nevesidir O sonralar usaq hekimi olmusdur Uzun muddet respublika Deri Zohrevi dispanserinin bas hekimi olmus Agaeli Eliyev Kerbelayi Abdullanin qiz nevesidir Kerbelayi kasib bir kisinin qizini Sekineni qizliga goturmusdur Kerbelayi Abdulla Mesedi Ezizbeyovun ve xanimi Pustexanimin yaxin qohumlarindan idi Pustexanimin qardasi Dasdemir ise Kerbelayinin en etibarli qocularindan sayilirdi Kerbelayi Abdullanin qardasi Zerbeliyev Yusif Zerbeli oglu 1937 ci il iyulun 16 da gullelenmisdir Ictimai siyasi fealiyyeti1905 ci ilin yayinda Bakida fehle cixislari zamani burjuaziyanin ayri ayri desteleri de birlesmeye basladilar 1905 ci ilin iyununda onlarin tesebbusu ile Barisiq Komitesi yaradildi Baki Seher Dumasi terefinden komiteye 28 uzv secildi Hemin uzvler esasen burjua numayendelerinden ibaret idi Onlarin sirasinda Kerbelayi Israfil Haciyev Haci Aslan Asurov Kerbelayi Abdulla Zerbeliyev Isa bey Hacinski Mirze Esedullayev Ismayil bey Sefereliyev A Selimxanov ziyalilardan Elimerdan bey Topcubasov ve Ehmed bey Agayev de var idi Ehmed bey Agayevin yaratdigi Difai Partiyasini ilk maliyyelesdirenlerden Kerbelayi Abdulla olmusdur Kerbelayi Abdulla Baki Seher Dumasinin qlasnisi ve Sefa Muselman Xeyriyye Cemiyyeti nin idare heyetinin uzvu olmusdur MulkleriKerbelayi Abdulla kecmis 1 may indiki Dilare Eliyeva kucesi 155 unvaninda 1881 ci ilde oz adiyla taninan Kerbelayi Abdulla mescidini insa etdirmisdir Sovet hakimiyyeti illerinde bu mescidin fealiyyeti mecburen dayandirilmis onun iki axundundan biri binanin yaxinligindaki soyud agacindan asilmis digeri ise surgun edilmis icerideki butun avadanliqlar yandirilmisdir Mescid repressiya olunduqdan sonra Qalina adli bir rus qadinina menzil evezi istifadeye verilmisdir Hemin qadin ise 14 15 ilden sonra Rusiyaya kocmusdur Uzun muddet bu mescid anbar olmus sonralar ise karton fabriki kimi istifade edilmis bir muddet Rus Dram Teatrinin ressamliq sexine cevrilmisdir Azerbaycan musteqillik qazandiqdan sonra mescid temizlenerek temir edilmis lakin bir hissesi corek sexi diger hissesi ise yasayis sahesi kimi istifade edilmeye davam etmisdir Kerbelayi Abdulla mescidin dovresinde iki mertebeli bina tikdirerek kasib ailelerden olan usaqlarin maariflenmesine de oz xidmetini gostermisdir Hemcinin baxZerbeliyevlerMenbeIstinadlar Simsinov A Qanadli qiz Genc pilot Ruqiyye Zerbeliyeva haqqinda Genc isci qezeti 1941 7 mart Edebiyyat Hafiz Sadiqov KERBELAYI ABDULLA Kelam jurnali 1 avqust 2012 http www anl az el Kitab Azf 268536 pdf Ceferov N Qirici aeroplan pilotu Ruqiyye Zerbeliyeva haqqinda Kommunist qezeti 1940 8 mart