Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ABŞ–SSRİ münasibətləri — iki fövqəldövlət, SSRİ və ABŞ arasında siyasi və iqtisadi əlaqələrdir.
| ABŞ–SSRİ münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Sovet Rusiyasının diplomatik tanınması
Sovet hakimiyyəti qurulanda ABŞ-nin Rusiya iqtisadiyyatında əhəmiyyəti az idi. Məsələn, Rusiya iqtisadiyyatına investisiyaların yalnız 5%-i amerikalılar tərəfindən qoyulmuşdu. Sovet hökuməti əvvəlcə ABŞ ilə sıx əməkdaşlıq qurmağa çalışırdı. 1918-ci ilin mayında Amerika Qırmızı Xaç Cəmiyyətinin Rusiyadakı xüsusi nümayəndəsi vasitəsilə Amerika bizneslərinə Rusiyada bir sıra güzəştlərin verilməsi ilə bağlı rəsmi təkliflər göndərildi. Lakin, bu təkliflər heç nəzərə alınmamışdır.
ABŞ gənc Sovet Respublikasına qarşı silahlı müdaxilədə fəal iştirak etdi.
1919-cu ildə Sovet hökuməti L. K. Martensi RSFSR-in ABŞ-dəki rəsmi nümayəndəsi təyin etdi. Nümayəndəliyin hüquq məsləhətçisi Moris Xilkvit, texniki məsləhətçisi professor Yu.V.Lomonosov oldu. Büro Weinberg & Posner engineering büroları, həmçinin American International Corporation (AIC), ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin 2-ci dairəsi və direktorların ofislərinin olduğu 120 Broadway ünvanında yerləşən eyni binada yerləşirdi. Nyu York Federal Ehtiyat Bankı, bankir Morqanın şirkəti və nəhayət, sonuncu, 35-ci mərtəbədə Bankirlər Klubu.
1923-cü ildə ABŞ Konqresinin bir sıra üzvləri Moskvaya səfər etdilər. Onların bütün rəyləri ondan ibarətdir ki, Sovet hökumətinin mövqeyi çox güclüdür, SSRİ isə "ən böyük imkanlar ölkəsi və nəhəng bazardır və Amerika gecikmədən Sovet hökuməti ilə razılığa gəlməlidir, əks halda digərləri onunla müqavilə bağlayacaq". Lakin 1924-cü il prezident seçkiləri və xüsusilə sensasiyalı "neft panaması" ABŞ-də digər beynəlxalq problemlər kimi SSRİ məsələsi də bir müddət təxirə salındı.
Diplomatik münasibətlərin qurulması 1933-cü ildə faşist Almaniyası və imperialist Yaponiyanın təcavüz təhlükəsinin Amerikanın hakim dairələri tərəfindən tanınmağa başladığı bir şəraitdə baş verdi ki, bu da ABŞ-nin neytrallıq kursunun paralel inkişafı ilə Amerikanın tərəfdarlarını davam etdirməyə davam etdi.
1937-ci il iyulun sonunda Sovet-Amerika münasibətləri tarixində ilk dəfə olaraq ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin gəmilərindən ibarət dəstənin dostluq səfəri baş tutdu – kreyser Augusta və 4 esmines bir neçə gün Vladivostokda oldu.
İkinci Dünya müharibəsi
1939-cu ilin dekabrında ABŞ SSRİ-yə qarşı mənəvi embarqo tətbiq etdi: Sovet aviasiyasının Finlandiya şəhərlərini bombalaması səbəbi ilə Sovet İttifaqına təyyarələrin, bombaların, xammalların və aviasiya sənayesi üçün avadanlıqların tədarükünə qadağa qoyuldu.
SSRİ və ABŞ müharibəyə təxminən altı ay fərqlə girdilər. 22 iyun 1941-ci ildə Hitler Almaniyası Sovet İttifaqının sərhədlərinə hücum etdi və iki tərəf müharibə vəziyyətinə düşdü, dekabrın 7-də Yaponiya Pörl Harbora hücum etdi və elə həmin gün ABŞ prezidenti Franklin Ruzvelt Konqresdə çıxış edərək Yaponiyaya müharibə elan etdi. Buna cavab olaraq, razılaşmadan sonra Almaniya və İtaliya ABŞ-yə müharibə elan etdilər. Bundan bir ay əvvəl SSRİ Lend-Lizə daxil edilmişdi.
40-cı illərin sonundan 60-cı illərin əvvəllərinə qədər Sovet-Amerika münasibətləri, əsasən hərbi gücə və hər şeydən əvvəl nüvə silahına arxalanan ABŞ-nin yeritdiyi, SSRİ üzərində hərbi üstünlüyün təminatı kimi "soyuq müharibə" və "kommunizmin cilovlanması" siyasətinin təsiri altında olmuşdur.
Stalinin ölümündən sonra, 50-ci illərin sonu 60-cı illərin əvvəllərində Sovet–Amerika münasibətləri öz açıqlığı ilə seçilməyə başladı. ABŞ-nin nüvə inhisarına son qoyulması, Sovet İttifaqında sosializmin əsaslarını sarsıtmaq, Şərqi Avropa və Asiyanın bir sıra ölkələrində sosializm quruculuğuna əngəllər yaratmaq planlarının açıq-aşkar qeyri-reallığı Vaşinqtonun xarici siyasətində realist meyllərin təzahürünə səbəb oldu. SSRİ ilə münasibətləri normallaşdırmaq üçün ilk addımlar atıldı - SSRİ-nin birinci katibi N. Xruşşov dostluq səfəri ilə ABŞ-də oldu, mədəniyyət, texnologiya və təhsil sahəsində iki illik Sovet–Amerika sazişi imzalandı (yanvar 1958). 1963-cü il avqustun 15-də nüvə sınaqlarının qismən qadağan edilməsi haqqında müqavilə imzalandı. Kremllə Ağ Ev arasında birbaşa əlaqə də quruldu ki, bu da SSRİ ilə ABŞ arasında dostluq münasibətlərinə işarə edirdi.
1955-ci il də Cenevrədə Xruşşov və Eyzenhauer arasında görüş baş tutdu.
1959-cu ilin 15–27 sentyabrında Xruşşovun ABŞ-yə səfəri baş tutdu.
1961-ci ilin 4 iyununda Kennedi və Xruşşov Vyanada görüşdülər.
1962-ci ildə Kuba raket böhranı baş verdi.
Daha sonra dünyada aktiv hərbi-siyasi qarşıdurma, silahlanma yarışı ilə xarakterikdir.
1969-cu ildə strateji hücum silahlarının məhdudlaşdırılması ilə bağlı Sovet-Amerika danışıqları başladı.
1971–1979-cu illərdə SSRİ və ABŞ ikitərəfli münasibətlərin müxtəlif sahələrində 60-dan çox saziş imzalandı.
1981–1984-cü illər Avropa qitəsində orta mənzilli raketlərin yerləşdirilməsi ilə bağlı iki dövlət arasında hərbi-siyasi qarşıdurma ilə xarakterizə olunurdu.
Ədəbiyyat
- Жиляев Б. И., Савченко В. И. Советско-американские отношения. 1939—1945 / Международный фонд «Демократия», 2004, С. 792, Тираж: 1000, ISBN 5-85646-141-X
- Советско-американские отношения во время Великой Отечественной войны, 1941—1945: Документы и материалы. /М-во иностр. дел СССР. В 2-х т. Т. 1. 1941—1943. — М.: Политиздат, 1984. — 510 с. Тираж 100 тыс. экз.; Т. 2. 1944—1945. — М.: Политиздат, 1984.— 575 с, ил. Тираж 100 тыс. экз.
- Сергей Иванович Висков Советско-американские отношения после Второй мировой войны (1945—1949 гг.) Московский государственный университет им. М. В. Ломоносова. Исторический факультет, Издательство Московского университета, 1969 — С. 56
- Отвечая на вызов времени. Внешняя политика перестройки: документальные свидетельства. (По записям бесед Горбачёва с зарубежными деятелями и другим материалам), 2010
İstinadlar
- Косых Е. С. Становление советско-американских торгово-экономических отношений (1918—1923 гг.) // Исторические, философские, политические и юридические науки, культурология и искусствоведение. Вопросы теории и практики. — 2015. — № 10-3 (50). — С. 99 — 100
- Косых Е. С. Становление советско-американских торгово-экономических отношений (1918—1923 гг.) // Исторические, философские, политические и юридические науки, культурология и искусствоведение. Вопросы теории и практики. — 2015. — № 10-3 (50). — С. 100
- Зайцев Ю. М. Визит Азиатской эскадры США во Владивосток (1937 г.). // . —2017. — № 7. — С.47—52.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
ABS SSRI munasibetleri iki fovqeldovlet SSRI ve ABS arasinda siyasi ve iqtisadi elaqelerdir ABS SSRI munasibetleri ABS SSRI Vikianbarda elaqeli mediafayllarSovet Rusiyasinin diplomatik taninmasiSovet hakimiyyeti qurulanda ABS nin Rusiya iqtisadiyyatinda ehemiyyeti az idi Meselen Rusiya iqtisadiyyatina investisiyalarin yalniz 5 i amerikalilar terefinden qoyulmusdu Sovet hokumeti evvelce ABS ile six emekdasliq qurmaga calisirdi 1918 ci ilin mayinda Amerika Qirmizi Xac Cemiyyetinin Rusiyadaki xususi numayendesi vasitesile Amerika bizneslerine Rusiyada bir sira guzestlerin verilmesi ile bagli resmi teklifler gonderildi Lakin bu teklifler hec nezere alinmamisdir ABS genc Sovet Respublikasina qarsi silahli mudaxilede feal istirak etdi 1919 cu ilde Sovet hokumeti L K Martensi RSFSR in ABS deki resmi numayendesi teyin etdi Numayendeliyin huquq meslehetcisi Moris Xilkvit texniki meslehetcisi professor Yu V Lomonosov oldu Buro Weinberg amp Posner engineering burolari hemcinin American International Corporation AIC ABS Federal Ehtiyat Sisteminin 2 ci dairesi ve direktorlarin ofislerinin oldugu 120 Broadway unvaninda yerlesen eyni binada yerlesirdi Nyu York Federal Ehtiyat Banki bankir Morqanin sirketi ve nehayet sonuncu 35 ci mertebede Bankirler Klubu 1923 cu ilde ABS Konqresinin bir sira uzvleri Moskvaya sefer etdiler Onlarin butun reyleri ondan ibaretdir ki Sovet hokumetinin movqeyi cox gucludur SSRI ise en boyuk imkanlar olkesi ve neheng bazardir ve Amerika gecikmeden Sovet hokumeti ile raziliga gelmelidir eks halda digerleri onunla muqavile baglayacaq Lakin 1924 cu il prezident seckileri ve xususile sensasiyali neft panamasi ABS de diger beynelxalq problemler kimi SSRI meselesi de bir muddet texire salindi Diplomatik munasibetlerin qurulmasi 1933 cu ilde fasist Almaniyasi ve imperialist Yaponiyanin tecavuz tehlukesinin Amerikanin hakim daireleri terefinden taninmaga basladigi bir seraitde bas verdi ki bu da ABS nin neytralliq kursunun paralel inkisafi ile Amerikanin terefdarlarini davam etdirmeye davam etdi 1937 ci il iyulun sonunda Sovet Amerika munasibetleri tarixinde ilk defe olaraq ABS Herbi Deniz Quvvelerinin gemilerinden ibaret destenin dostluq seferi bas tutdu kreyser Augusta ve 4 esmines bir nece gun Vladivostokda oldu Ikinci Dunya muharibesi1939 cu ilin dekabrinda ABS SSRI ye qarsi menevi embarqo tetbiq etdi Sovet aviasiyasinin Finlandiya seherlerini bombalamasi sebebi ile Sovet Ittifaqina teyyarelerin bombalarin xammallarin ve aviasiya senayesi ucun avadanliqlarin tedarukune qadaga qoyuldu SSRI ve ABS muharibeye texminen alti ay ferqle girdiler 22 iyun 1941 ci ilde Hitler Almaniyasi Sovet Ittifaqinin serhedlerine hucum etdi ve iki teref muharibe veziyyetine dusdu dekabrin 7 de Yaponiya Porl Harbora hucum etdi ve ele hemin gun ABS prezidenti Franklin Ruzvelt Konqresde cixis ederek Yaponiyaya muharibe elan etdi Buna cavab olaraq razilasmadan sonra Almaniya ve Italiya ABS ye muharibe elan etdiler Bundan bir ay evvel SSRI Lend Lize daxil edilmisdi Soyuq muharibe40 ci illerin sonundan 60 ci illerin evvellerine qeder Sovet Amerika munasibetleri esasen herbi guce ve her seyden evvel nuve silahina arxalanan ABS nin yeritdiyi SSRI uzerinde herbi ustunluyun teminati kimi soyuq muharibe ve kommunizmin cilovlanmasi siyasetinin tesiri altinda olmusdur Stalinin olumunden sonra 50 ci illerin sonu 60 ci illerin evvellerinde Sovet Amerika munasibetleri oz aciqligi ile secilmeye basladi ABS nin nuve inhisarina son qoyulmasi Sovet Ittifaqinda sosializmin esaslarini sarsitmaq Serqi Avropa ve Asiyanin bir sira olkelerinde sosializm quruculuguna engeller yaratmaq planlarinin aciq askar qeyri realligi Vasinqtonun xarici siyasetinde realist meyllerin tezahurune sebeb oldu SSRI ile munasibetleri normallasdirmaq ucun ilk addimlar atildi SSRI nin birinci katibi N Xrussov dostluq seferi ile ABS de oldu medeniyyet texnologiya ve tehsil sahesinde iki illik Sovet Amerika sazisi imzalandi yanvar 1958 1963 cu il avqustun 15 de nuve sinaqlarinin qismen qadagan edilmesi haqqinda muqavile imzalandi Kremlle Ag Ev arasinda birbasa elaqe de quruldu ki bu da SSRI ile ABS arasinda dostluq munasibetlerine isare edirdi 1955 ci il de Cenevrede Xrussov ve Eyzenhauer arasinda gorus bas tutdu 1959 cu ilin 15 27 sentyabrinda Xrussovun ABS ye seferi bas tutdu 1961 ci ilin 4 iyununda Kennedi ve Xrussov Vyanada gorusduler 1962 ci ilde Kuba raket bohrani bas verdi Daha sonra dunyada aktiv herbi siyasi qarsidurma silahlanma yarisi ile xarakterikdir 1969 cu ilde strateji hucum silahlarinin mehdudlasdirilmasi ile bagli Sovet Amerika danisiqlari basladi 1971 1979 cu illerde SSRI ve ABS ikiterefli munasibetlerin muxtelif sahelerinde 60 dan cox sazis imzalandi 1981 1984 cu iller Avropa qitesinde orta menzilli raketlerin yerlesdirilmesi ile bagli iki dovlet arasinda herbi siyasi qarsidurma ile xarakterize olunurdu EdebiyyatZhilyaev B I Savchenko V I Sovetsko amerikanskie otnosheniya 1939 1945 Mezhdunarodnyj fond Demokratiya 2004 S 792 Tirazh 1000 ISBN 5 85646 141 X Sovetsko amerikanskie otnosheniya vo vremya Velikoj Otechestvennoj vojny 1941 1945 Dokumenty i materialy M vo inostr del SSSR V 2 h t T 1 1941 1943 M Politizdat 1984 510 s Tirazh 100 tys ekz T 2 1944 1945 M Politizdat 1984 575 s il Tirazh 100 tys ekz Sergej Ivanovich Viskov Sovetsko amerikanskie otnosheniya posle Vtoroj mirovoj vojny 1945 1949 gg Moskovskij gosudarstvennyj universitet im M V Lomonosova Istoricheskij fakultet Izdatelstvo Moskovskogo universiteta 1969 S 56 Otvechaya na vyzov vremeni Vneshnyaya politika perestrojki dokumentalnye svidetelstva Po zapisyam besed Gorbachyova s zarubezhnymi deyatelyami i drugim materialam 2010IstinadlarKosyh E S Stanovlenie sovetsko amerikanskih torgovo ekonomicheskih otnoshenij 1918 1923 gg Istoricheskie filosofskie politicheskie i yuridicheskie nauki kulturologiya i iskusstvovedenie Voprosy teorii i praktiki 2015 10 3 50 S 99 100 Kosyh E S Stanovlenie sovetsko amerikanskih torgovo ekonomicheskih otnoshenij 1918 1923 gg Istoricheskie filosofskie politicheskie i yuridicheskie nauki kulturologiya i iskusstvovedenie Voprosy teorii i praktiki 2015 10 3 50 S 100 Zajcev Yu M Vizit Aziatskoj eskadry SShA vo Vladivostok 1937 g 2017 7 S 47 52