Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əkka (ivr. עכו, ərəb. عكا), Akra, Sen-Jen d’Akr (Avropa dillərində: Acre, St. Jean d’Acre) — İsrailin qərb sahilində olan önəmli bir şəhər.
| Əkka | |||
|---|---|---|---|
| עַכּוֹ عكّا | |||
 | |||
| |||
| Ölkə | |||
| Tarixi və coğrafiyası | |||
| Əsası qoyulub | e.ə. 1500 | ||
| Sahəsi |
| ||
| Mərkəzin hündürlüyü | 10 m | ||
| Əhalisi | |||
| Əhalisi |
| ||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||
| Telefon kodu | 972 4 | ||
| Digər | |||
| akko.org.il | |||
| | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Tarixi
Bugün İsrail dövləti sərhəd-sınırları içində yer alan Əkka şəhəri, Hayfa körfəzinin (qədimdən Əkka körfəzi) şimalında ehtimalən miladdan öncə III minil içində qurulmuşdur. Cənubunda olan Hayfaya 15 km. uzaqlıqdadır.
Əhd-i Ətiqdə Akko adıyla keçən şəhərə Qədim Misirlilər kr, yunanlar Ptolemais, Fransızlar Acre adını vermişdilər. Əkka Xəlifə Ömər zamanında 636-cı ildə Şürahbil ibn Həsənə tərəfindən fəth edildi. Daha sonra Bizanslılarla aparılan savaşlar sırasında xaraba qoyuldusa da zamanında yenidən inşa edildi. Müaviyə Suriya valisi ikən (640), bölgədə olan Bizansdan qalma qədim limanları təmir edərək gəmi inşasına uyğun hala gətirtti və beləcə Əkka o dövrdə İskəndəriyədən sonra gəmi inşasına uyğun ikinci büyük tərsanə oldu. Ayrıca Əkka limanı müsəlmanların Aralıq dənizindəki ilk dəniz səfərləri üçün donanma bazası olaraq da işləndi. 649-cu ildə Kiprə, 654-cü ildə Rodosa düzənlənən səfərlər Əkkadan başladıldı.
Əməvilər dövründə önəmli bir liman halına gələn şəhərdə Əhməd ibn Tolun böyük dalğaqıranlar düzəltdirdi. X əsrin ortalarında Ağşidilərin, 969-cu ildən etibarən də Fatimilərin əlinə keçən şəhər, Fatimilər dönəmində bölgədə fəaliyət göstərməyə başlayan Türkmənlər və Səlcuqlular tərəfindən hücuma məruz qaldı. 1074-cü ildə Səlcuqlu əmirlərindən Şöklü buranı ələ keçirdi. 1087-ci ildən sonra isə şəhər yenidən Fatimilərin idarəsinə daxil oldu.
Səlib yürüşləri Əkkanın tarixində yeni bir dönəmin başlangıcı oldu. Bu önəmli liman şəhri 1104-cü ildə, [Birinci səlib yürüşü[]] komandanlarından Qüds Xaçlı krallığının qurucusu I Baudouin (1100–1118) tərəfindən ələ keçirilərək xristianların hərəkət bazası halına gətirildi. Bu dönəmlərdə saysız kəndləri, böyük və əmniyətli limanı, çox saylı və dəyişik mənşəli əhalisi ilə geniş bir şəhər olaraq tərif edilən və bölgənin ən böyük ticari mərkəzi olan Əkka, 9 iyul 1187-ci ildə Səlahəddin Əyyubi tərəfindən zəbt edildi. Qüdsü geri alma yolunda xristianlar için böyük bir əngəl təşkil edən strateji önəmə sahib Əkka qalası III Xaçlı Səfəri sırasında bir xaçlı qüvvəsi tərəfindən mühasirə edildi. Şiddətli çarpışmalar sonunda qalanı müdafiə edənlər təslim oldu və şəhər Henri də Champagnenin idarəsinə verildi (1191). Beləcə uzun müddət Fələstindəki Xaçlı krallığının mərkəzi olan Əkka, 1229-cu ildən sonra böyük cəngavər (Rıtsar, Şövalye) cəmiyyətlərindən bilxassə St. Jean şövalyelərinin qərargahı halına gəldi və bu səbəblə St. Jean dAcrə adıyla anılmağa başladı. 1291-ci ildə Məmlük sultanı əl-Məlikül-Əşrəf (1290–1293) xaçlıların Fələstindəki hakimiyətinə son verincə Əkkanı da zəbt etdi.
Məşhur sufi alimi Muhyiddin ibn Ərəbi özünün "Futuhati Mekkiye" əsərində Əkka şəhərini İslamın vəd olunmuşu Mehdinin vəzirlərinin həlak yeri kimi göstərmişdir.
Osmanlı dövrü
Yavuz Sultan Səlim zamanında Suriya ilə birlikdə Osmanlı torpaqlarına qatılan Əkkada Qanuninin izni ilə Fransızlar bir ticarət mərkəzi qurdular.
Osmanlı hakimiyətində Əkka, Safəd livasına bağlı bir nahiyə mərkəzi idi. XVI əsr təhrir dəftərlərinə görə Əkka nahiyəsi sərhəd-sınırları içində altmış qədər kənd vardı. Dəftərlərdə Əkka kənd olaraq qeyd edilmiş olub bölgənin idari və şəriət işlərinə baxan qazı da burada otururdu. XVI əsrin əvvəllərində Əkkanın mərkəz əhalisi təxminən 115–120 nəfərdən ibarət idi; XVI əsrin ikinci yarısında isə 280–300 arasında dəyişməkdəydi. Bu əsrdə, zaman-zaman üsyan edən bəzi Ərəb qəbilələrinin hücumlarına məruz qalmaqla birlikdə Əkka limanı önəmini mühafizə edərək ticari özəlliyini qorudu. Liman gəliri XVI əsrin başında 500 ağca ikən bu əsrin ikinci yarısında 2000 ağcaya yüksəldi. Ayrıca şəhərin çevrəsində özəlliklə pambıq əkinçiliyi, bunun nəticəsi olaraq da pambıq sanəyesi və ticarəti önəm qazandı. Əkkadan əldə edilən vergi gəlirlərinin yarı hissəsi öncələri Halilürrəhman vəqfinə aid ikən daha sonra Qüdsdəki Ribatülmənsur vəqfinə verildi. Bu dövrlərdə şəhər qalası məmur durumda olub, civarındaki bəzi kəndlərin vergi gəlirləri, qala bürcləri ilə toplarının təmiri və əskikliklərin gidərilməsi şərti ilə qala muhafızlarına tapşırılmışdı.
Əkkada həmçinin Bəhai Dininin peyğəmbəri Bəhaullahın məqbərəsi yerləşir. O, Osmanlı sultanı Əbdül-Əzizin dövründə 1868-ci ildə bura sürgün olunmuş və həyatının sonunadək burada yaşamışdır.
Əhalisi
1982-ci ildə 139.100 nəfər olan əhalisi, dəyişik din və məzhəblərə mənsub insanlardan ibarətdir.
İstinadlar
- Šnatôn statîstî le-Yisra'el (çd.). (untranslated). burax. 70. ISSN 0081-4679
- BA, TD, nr. 427, s. 110–111
- BA, TD, nr. 300, s. 234–235; nr. 1038, s. 95; nr. 559, s. 277–278
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ekka ivr עכו ereb عكا Akra Sen Jen d Akr Avropa dillerinde Acre St Jean d Acre Israilin qerb sahilinde olan onemli bir seher Ekkaע כ ו عك اGerb32 55 34 sm e 35 05 02 s u Olke IsrailTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub e e 1500Sahesi 13 533 km 63 3 ha22 99 haMerkezin hundurluyu 10 mEhalisiEhalisi 48 900 nef 31 dekabr 2018 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 972 4Digerakko org ilXeriteni goster gizle Ekka Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiBugun Israil dovleti serhed sinirlari icinde yer alan Ekka seheri Hayfa korfezinin qedimden Ekka korfezi simalinda ehtimalen miladdan once III minil icinde qurulmusdur Cenubunda olan Hayfaya 15 km uzaqliqdadir Ehd i Etiqde Akko adiyla kecen sehere Qedim Misirliler kr yunanlar Ptolemais Fransizlar Acre adini vermisdiler Ekka Xelife Omer zamaninda 636 ci ilde Surahbil ibn Hesene terefinden feth edildi Daha sonra Bizanslilarla aparilan savaslar sirasinda xaraba qoyuldusa da zamaninda yeniden insa edildi Muaviye Suriya valisi iken 640 bolgede olan Bizansdan qalma qedim limanlari temir ederek gemi insasina uygun hala getirtti ve belece Ekka o dovrde Iskenderiyeden sonra gemi insasina uygun ikinci buyuk tersane oldu Ayrica Ekka limani muselmanlarin Araliq denizindeki ilk deniz seferleri ucun donanma bazasi olaraq da islendi 649 cu ilde Kipre 654 cu ilde Rodosa duzenlenen seferler Ekkadan basladildi Emeviler dovrunde onemli bir liman halina gelen seherde Ehmed ibn Tolun boyuk dalgaqiranlar duzeltdirdi X esrin ortalarinda Agsidilerin 969 cu ilden etibaren de Fatimilerin eline kecen seher Fatimiler doneminde bolgede fealiyet gostermeye baslayan Turkmenler ve Selcuqlular terefinden hucuma meruz qaldi 1074 cu ilde Selcuqlu emirlerinden Soklu burani ele kecirdi 1087 ci ilden sonra ise seher yeniden Fatimilerin idaresine daxil oldu Selib yurusleri Ekkanin tarixinde yeni bir donemin baslangici oldu Bu onemli liman sehri 1104 cu ilde Birinci selib yurusu komandanlarindan Quds Xacli kralliginin qurucusu I Baudouin 1100 1118 terefinden ele kecirilerek xristianlarin hereket bazasi halina getirildi Bu donemlerde saysiz kendleri boyuk ve emniyetli limani cox sayli ve deyisik menseli ehalisi ile genis bir seher olaraq terif edilen ve bolgenin en boyuk ticari merkezi olan Ekka 9 iyul 1187 ci ilde Selaheddin Eyyubi terefinden zebt edildi Qudsu geri alma yolunda xristianlar icin boyuk bir engel teskil eden strateji oneme sahib Ekka qalasi III Xacli Seferi sirasinda bir xacli quvvesi terefinden muhasire edildi Siddetli carpismalar sonunda qalani mudafie edenler teslim oldu ve seher Henri de Champagnenin idaresine verildi 1191 Belece uzun muddet Felestindeki Xacli kralliginin merkezi olan Ekka 1229 cu ilden sonra boyuk cengaver Ritsar Sovalye cemiyyetlerinden bilxasse St Jean sovalyelerinin qerargahi halina geldi ve bu sebeble St Jean dAcre adiyla anilmaga basladi 1291 ci ilde Memluk sultani el Melikul Esref 1290 1293 xaclilarin Felestindeki hakimiyetine son verince Ekkani da zebt etdi Meshur sufi alimi Muhyiddin ibn Erebi ozunun Futuhati Mekkiye eserinde Ekka seherini Islamin ved olunmusu Mehdinin vezirlerinin helak yeri kimi gostermisdir Osmanli dovru Mayak Yavuz Sultan Selim zamaninda Suriya ile birlikde Osmanli torpaqlarina qatilan Ekkada Qanuninin izni ile Fransizlar bir ticaret merkezi qurdular Osmanli hakimiyetinde Ekka Safed livasina bagli bir nahiye merkezi idi XVI esr tehrir defterlerine gore Ekka nahiyesi serhed sinirlari icinde altmis qeder kend vardi Defterlerde Ekka kend olaraq qeyd edilmis olub bolgenin idari ve seriet islerine baxan qazi da burada otururdu XVI esrin evvellerinde Ekkanin merkez ehalisi texminen 115 120 neferden ibaret idi XVI esrin ikinci yarisinda ise 280 300 arasinda deyismekdeydi Bu esrde zaman zaman usyan eden bezi Ereb qebilelerinin hucumlarina meruz qalmaqla birlikde Ekka limani onemini muhafize ederek ticari ozelliyini qorudu Liman geliri XVI esrin basinda 500 agca iken bu esrin ikinci yarisinda 2000 agcaya yukseldi Ayrica seherin cevresinde ozellikle pambiq ekinciliyi bunun neticesi olaraq da pambiq saneyesi ve ticareti onem qazandi Ekkadan elde edilen vergi gelirlerinin yari hissesi onceleri Halilurrehman veqfine aid iken daha sonra Qudsdeki Ribatulmensur veqfine verildi Bu dovrlerde seher qalasi memur durumda olub civarindaki bezi kendlerin vergi gelirleri qala burcleri ile toplarinin temiri ve eskikliklerin giderilmesi serti ile qala muhafizlarina tapsirilmisdi Ekkada hemcinin Behai Dininin peygemberi Behaullahin meqberesi yerlesir O Osmanli sultani Ebdul Ezizin dovrunde 1868 ci ilde bura surgun olunmus ve heyatinin sonunadek burada yasamisdir Osmanli dovrunden qalan topEhalisi1982 ci ilde 139 100 nefer olan ehalisi deyisik din ve mezheblere mensub insanlardan ibaretdir IstinadlarSnaton statisti le Yisra el cd untranslated burax 70 ISSN 0081 4679 BA TD nr 427 s 110 111 BA TD nr 300 s 234 235 nr 1038 s 95 nr 559 s 277 278Hemcinin baxFelestinXarici kecidler