Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Səlahəddin Əyyubi (1138, Tikrit – 4 mart 1193, Dəməşq) — Misir, Suriya, Yəmən, Hicaz və Fələstinin Səlahəddin kürd ailəsindən sultanı və Əyyubilər sülaləsinin ilk hökmdarı.
| Səlahəddin Əyyubi | |
|---|---|
| ərəb. صلاح الدين الأيوبي | |
 Səlahəddin Əyyubi | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Tikrit, Cəzirə, Abbasilər xilafəti |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Dəməşq, Suriya, Əyyubilər dövləti |
| Vəfat səbəbi | Yoluxucu xəstəliklər |
| Dəfn yeri | |
| Atası | Nəcməddin Əyyubi |
| Fəaliyyəti | hərbi qulluqçu |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Səlahəddin Əyyubi 1187-ci il oktyabrın 2-də Qüdsü səlibçilərdən azad edərək 88 il sürmüş xristian ağalığına son qoymuş və avropalıların III xaç yürüşünü dəf etmişdir. Səlahəddin müsəlman mədəniyyətinin qəhrəmanı hesab olunur. Ailəsinin kurd əsilli olduğu güman olunur. Əyyubilər sülaləsindən idi.
Ailəsi və mənşəyi
- əl-Məlik əl-Mənsur Əsəd əd-Din Əbül-Haris Şirkuh ibn Şadi ibn Mərvan
- əl-Məlik əl-Əfdal Nəcm əd-Din Əyyub ibn Şadi ibn Mərvan (ərəb. الملك ألأفضل نجم الدين أيوب بن شاﺬي بن مروان) və Məsudə Xatun binti Tokuş un övladları:
İlk illəri
Səlahəddin təxminən 1138-ci ildə müasir İraqın Tikrit şəhərində doğulmuş, kiçik yaşlarında təhsilini davam etdirmək üçün Dəməşqə göndərilmişdir. Onun atası Nəcməddin Əyyub, əyalətinin əmiri idi. Səlahəddin on il ərzində Hələb və Mosulun səlcuqlu atabəyi olan Nurəddin Mahmud Zənginin sarayında yaşayıb orada dinşünaslığı öyrənmişdir. İbtidai hərbi təhsilini Nürəddin Mahmud Zənginin sərkərdələrindən biri olan doğma əmisi almış Səlahəddin, onunla Misirdə yaradılmış qarşı döyüşlərdə iştirak etmişdir. Nəticədə, o, 1169-cu ildə Misirin vəziri təyin edildi. Misirdə Səlahəddinin çiyinlərinə düşmüş əsas vəzifə ölkəni I Amalrikin başçılıq etdiyi qarşı müdafiə etmək idi. Hamı Səlahəddinin bu vəzifədə uzun çəkməyəcəyinə inanırdı, çünki ondan əvvəl Misirdə qısa müddət ərzində bir çox hökumət dəyişmişdi. Buna səbəb, biri birinin ardınca taxta çıxmış kiçik yaşlı xəlifələrin maraqlarını təmsil edən vəzirlər arasında gedən rəqabət olmuşdur. Öncə Səlahəddin ətrafına Suriya sünnilərindən ibarət bir qrup şəxsi yığdığına görə Misir ordusuna nəzarət edə bilmirdi, çünki sonuncu əsasən şiələrdən ibarət idi. Onların (yəni şiələrin) maraqlarının əsas müdafiəçisi hesab olunan xəlifə 1171-ci ildə vəfat etdikdən sonra, taxta yeni Abbasi sülaləsinin nümayəndəsi olan çıxdı ki, o da sünni idi. Səlahəddinin təkidi ilə, Bağdaddakı üləmalar cümə namazları zamanı artıq Əl-Müstədini vəsf etməyə başladılar. Artıq bütün Misirin hakimi olan Səlahəddin rəsmi olaraq hələ də Nürəddin Zənginin nümayəndəsi hesab olunurdu. Sonuncu da öz növbəsində Bağdadda oturan Abbasi xəlifəsinin hakimiyyətini tanıyırdı.
Səlahəddin Misirin iqtisadiyyatını canlandırıb, ölkənin ordusunu təkmilləşdirdi. Atasının tövsiyələrinə qulaq asaraq, özünü Nürəddin Zəngi ilə hər hansı münaqişədən qoruya bildi. Yalnız Nürəddin Zəngi 1174-cü ildə vəfat etdikdən sonra, Səlahəddin ciddi hərbi əməliyyatlara başladı: əvvəlcə kiçik müsəlman dövlətlərinə, sonra isə səlibçilərə qarşı.
İndi Səlahəddin artıq Misir sultanı adını daşıyırdı. Bununla o, yeni əsasını qoyaraq, sünni islamını Misirin əsas dini elan etdi. Səlahəddin öz torpaqlarını qərbə tərəf genişləndirməyə başladı. Əmisi Əsadəddin Şirkuhun Fatimi tərəfdarlarının Nil çayı boyunca üsyanını yatırtmasından istifadə edən Səlahəddin Qırmızı dənizi keçərək Yəmənin işğalına yollandı. Sünni islamında Səlahəddin "" adını daşıyır, o da "Allaha yaxın olan şəxs" deməkdir.
Səlibçilərə qarşı mübarizə
Səlahəddin iki dəfə, 1170-ci və 1172-ci illərdə, Nürəddin Zəngi tərəfindən Qüds krallığının işğalına yönəlmiş kampaniyalardan kənarda qaldı, çünki o, Misir və Suriya arasında "bufer zonasının" mövcudluğunda maraqlı idi. Onun fikri ilk olaraq Suriyanı ələ keçirmək idi. Nürəddin Zənginin qəfil ölümü Səlahəddinlə onun arasında yaranmaqda olan münaqişənin qarşısını aldı. Nürəddin Zənginin özündən sonra qoyub getdiyi oğlu hələ uşaq idi və o da 1181-ci ildə dünyasını dəyişdi.
Nürəddin Zənginin ölümündən dərhal sonra, Səlahəddin qoşunla Dəməşqə doğru irəlilədi və şəhər aliləri tərəfindən qarşılandı. Öz hakimiyyətini möhkəmləndirmək üçün Səlahəddin illərin sınağını keçmiş ənənəyə yol atır: o, Nürəddin Zənginin dul qalmış arvadı ilə evlənir. Nürəddin Zənginin hakimiyyəti altında olan iki ən böyük şəhər – Hələb və Mosul – yalnız sonralar (1176 və 1186-cı illərdə) Səlahəddin tərəfindən ələ keçirildi. 20 may 1176-cı ildə Hələbin mühasirəsi zamanı Haşhaşilər adı ilə tanınan gizli bir qrupun qatilləri Səlahəddini öldürməyə cəhd etdi. Onun həyatına iki sui-qəsd təşkil edildi və bunların ikincisi az qalsın Misir soltanının həyatı bahasına başa gələcəkdi.
Suriyada öz hakimiyyətini möhkəmləndirməklə məşğul olan Səlahəddin, səlibçi qoşunları ilə girişdiyi döyüşlərdən adətən müzəffər çıxırdı. Yalnız 1177-ci il noyabrın 25-i ətrafında baş vermiş döyüş zamanı Qüds kralı IV Bolduin, və birləşmiş qoşunu Səlahəddini ağır məğlubiyyətə uğratdı. Müsəlman ordusunun yalnız onda bir hissəsi Misirə qayıda bildi.
1178-ci ildə Səlahəddin və səlibçi krallığı arasında atəşkəs elan edildi. Sonrakı ili Səlahəddin uğradığı məğlubiyyətin acı nəticələrini aradan qaldirmaqla məşğul oldu. Ordusunu möhkəmləndirdikdən sonra, Səlahəddin yenidən səlibçilərə qarşı hücuma keçərək, onları 1179-cu ildə adı ilə tanınan yerdə məğlub etdi. Ancaq səlibçilərin əks-hücumları Səlahəddin tərəfindən qəti hərbi cavablara səbəb olurdu. Məsələn, Reynald de Şatiyon Qırmızı dənizdə yaratdığı donanma ilə müsəlman zəvvar və tacirlərinə basqın edirdi. Buna cavab olaraq, Səlahəddin 30 gəmidən ibarət donanma düzəldərək 1182-ci ildə Reynald de Şatiyonu Beyruta hücum etməklə hədələdi. Öz növbəsində, de Şatiyon müsəlman dünyasının müqəddəs şəhərləri olan Məkkə və Mədinəni talamağı söz verdi. Səlahəddinin növbəti addımı 1183 və 1184-cü illərdə de Şatiyonun İordaniyada yerləşən Kerak qalasını mühasirəyə almaq oldu. Bunu meydan oxumaq kimi anlayan de Şatiyon 1185-ci ildə müsəlman zəvvarlarının karvanına hücum etdi. Qədim fransız mənbələrinin verdiyi yoxlanılmamış məlumata görə, bu karvana hücum zamanı Səlahəddinin bacısi əsir götürülmüşdü. Həqiqətdə isə, de Şatiyonun cəngavərləri Səlahəddinin bacısı və onun oğlunun olduğu karvana yox, başqasına basqın etmişdilər.
1187-ci ilin iyulunda Səlahəddinin qoşunları Qüds krallığının çox hissəsini geriyə qaytarmağa müvəffəq oldular. Həmin il iyulun 4-ü Səlahəddinin ordusu Qüds kraliçasının əri və Tripoli hökmdarı birgə qoşunları ilə Hattin döyüşü zamanı üz-üzə gəldi. Bu döyüş səlib yürüşləri tarixində dönüş anı hesab olunur. Müsəlman ordusu səlibçiləri darmadağın etmiş, əsirliyə düşən Reynald de Şatiyon isə şəxsən Səlahəddin tərəfindən edam edilmişdir. Gi de Luzinyan əsir düşsə də, Səlahəddin ona rəhm etmişdir. Döyüşdən iki gün sonra, Səlahəddinin əmri ilə səlibçilər arasında bilavasitə hərbi əmrləri yerinə yetirməklə məşğul olanların boynu vuruldu. Bu edamlar haqqında Səlahəddinin şəxsi katibi İmadəddin də yazmışdır: "O, (Səlahəddin) buyurdu ki, əsirlər edam olunsun. Onun ətrafında bir çox alim, sufi və başqa möminlər yığışmışdı; onların hər biri də qollarını çirməyələrək və qılınclarını qınından çıxardaraq heç olmasa bir əsiri edam etməyi Səlahəddindən xahiş edirdi. Səlahəddin xoşbəxt üzlə taxtında əyləşmişdi. Kafərlər ümidsiz bir halda idilər."
Tarixçi Bəhaüddinin yazdığına görə, Səlahəddin Qüdsü səlibçilərdən almamışdan əvvəl bunları söyləmişdir:
 | Mən (Bəhaüddin) Səlahəddinin yanında olarkən, o, çönüb mənə dedi: "Allah bütün Fələstin üzərində qələbəni mənə verərsə, onda mən torpaqlarımı böləcəm, bunu da vəsiyyətimdə yazacam. Sonra da gəmiyə minib, frankları onların uzaq ölkələrinə qədər təqib edəcəm. Mən ya öləcəm, ya da bütün Yer kürəsini Allaha inanmayanlardan qurtaracam." |  |
Qısa müddət ərzində, Səlahəddin səlibçilərin işğal etdiyi demək olar ki bütün şəhərləri geriyə ala bildi. 88 il xristianların dayaq nöqtəsi olan Qüds il nəhayət Səlahəddinin əlinə keçdi. (bax – ) Əvvəlcə, Səlahəddin səlibçilərin şəhərdə qalmış hissələrinə çıxış yolu vermək istəmirdi. Onun fikrini dəyişdirən o oldu ki, xristianların başçılarından biri Balian İbelin Qüdsdə yaşayan 3–5 minə yaxın müsəlmanı öldürməyi və şəhərdəki müsəlman incilərini dağıtmağı söz verdi. Müşavirləri ilə məsləhətləşdikdən sonra, Səlahəddin səlibçilərin şərtlərini qəbul etdi. Şəhərdən çıxmaq üçün hər bir frank girovpulu verməli idi. Bir çoxlarını girovsuz Qüdsdən buraxmasına baxmayaraq, Səlahəddin 7–8 minədək qadını qul etdi.
Xristian istehkamlarından yalnız Tir özünü saxlaya bildi. Şəhərin hökmdarı Tirin müdafiə xətlərini möhkəmlədib, Səlahəddinin qoşunlarının iki mühasirəsinə tab gətirə bildi. 1188-ci ildə Gi de Luzinyan azadlığa buraxılaraq, öz yoldaşı Qüds kraliçası yanına qayıtdı. 1189-cu ildə bu kral ailəsi Montferratın məskəni olan Tiri öz krallığına qatmaq istədi, lakin Montferrat, Gi de Luzinyanı kral kimi tanımaq istəmədi. De Luzinyan və kraliça Sibillaya qalan yeganə addım Əkr şəhərinin mühasirəsi oldu. (bax – )
Hattin məğlubiyyəti və Qüdsün süqutu səbəb oldu. Bu məqsədlə İngiltərə və Fransada xüsusi yığılmağa başlandı. Bu yürüş, Əkr qalasını geriyə qaytara bildi. İngiltərə kralı I Riçard Əkrdə əsir götürülmüş müsəlmanları edam etdikdən sonra, Səlahəddinin əsiri olan frankların da aqibəti buna bənzər oldu. il Səlahəddin və I Riçardın orduları ətrafında görüşdülər. Bu döyüşdən səlibçilər qalib çıxdılar. Səlahəddinlə Riçard arasindakı münasibət hərbi rəqabətdən başqa qarşılıqlı hörmət üzərində qurulmuşdu. Məsələn, İngiltərə kralı döyüşlərin birində yaralandıqda, Səlahəddin ona özünün şəxsi təbibinin qulluqlarını təklif etmişdi. Daha sonra, Ərsuf döyüşündə Riçard atını itirdikdə, müsəlmanların mərd soltanı öz rəqibinə iki at yolladı. Frankların düşərgəsində su çatışmazlığı haqqında eşitdikdə isə, Səlahəddin onlara dağlardan yığılmış qar içində meyvə yolladı. Öz növbəsində, Riçard öz bacısını Səlahəddinin qardaşına verməyi və Qüdsü onların toy hədiyyəsi etməyi təklif etdi.
İki hökmdar 1192-ici ildə bağlayaraq, bu qərara gəldilər ki, Qüds müsəlmanların əlində qalsın, ancaq bir şərtlə ki, xristian zəvvarlarına heç bir maneə törədilməsin. Müqavilənin şərtlərinə görə, Latın krallığı indi Tirdən Caffaya qədər uzanan ensiz zolaq çərçivəsində yerləşməli idi.
il I Riçardın Avropaya qayıtmasından dərhal sonra, Səlahəddin vəfat etdi. Səlahəddinin xəzinəsi açıldıqda məlum oldu ki, orada onun dəfninə belə çatacaq pul yoxdur. Səxavətli hökmdar var-dövlətinin çox hissəsini xeyriyyə işlərinə xərcləmişdi.
Səlahəddinin məqbərəsi Dəməşqdəki yerləşir.
Tanınması
Xristianlara qarşi apardığı amansız mübarizəyə baxmayaraq, Səlahəddin Avropada mərd cəngavər şöhrətini qazanmışdır. Onun şöhrəti o dərəcəyə çatmışdır ki, onun haqda epos yazılmış, və hətta dahi italyan şairi onu cəhənnəmin xeyirxah dinsizlərin yaşadığı guşəsində təsvir etmişdir. Səlahəddin həmçinin 1825-ci ildə yazdığı Tilsim əsərində də müsbət şəkildə göstərilmişdir. Səlibçilərin 1099-cu ildə Qüdsü işğal etdikdən sonra törətdikləri vəhşiliklərə baxmayaraq, Səlahəddin girovpulunu ödəyən sıravi katolikləri və hətta xristian döyüşçülərini əfv etdi. tərəfdarları ilə daha yaxşı rəftar olunurdu, çünki onlar səlibçilərə qarşı çıxış etmişdilər. Səlahəddin və onun yaşadığı dövr haqqında maraqlı məlumat Tariq Əlinin müəllifi olduğu Səlahəddinin Kitabı romanında verilir.
Mənbə
- Ibn Khallikan's Biographical Dictionary, Volume 1 (in 1843, 688 pages), Volume 2 (in 1843, 697 pages), Volume 3 (in 1868, 616 pages), Volume 4 (in 1871, 616 pages)
- Saladin (Jan 8, 2009) by Abdul Rahman Azzam
- La légende de Saladin (1893) by Gaston Bruno Paulin Paris
- Saladin Prince of Chivalry (1930) by Charles J. Rosebault
- The Life of Saladin (1897) by Claude Reignier Conder
- The Life of Saladin By Beha Ed-Din Abu Al-Mehasan
- Histoire de Saladin (1758) (Tome premier, Tome second) by François-Louis-Claude Marin
- Салах ад-Дин и мамлюки в Египте. Л.А.Семенова, Институт Народов Азии, Наука, 1966, 214 страниц.
- Pr. Dr. Ramazan Şeşen. Salahaddin Eyyübi ve Devlet. Kelepir Yayınları, 1987, 514 sayfa.
İstinadlar
- Saladin // Nationalencyklopedin (швед.). 1999.
- http://www.theguardian.com/world/2003/mar/20/iraq.rorymccarthy.
- http://www.britannica.com/EBchecked/topic/595715/Tikrit.
- Walker P. E. Saladin // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118604988 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Saladin 2020-06-26 at the Wayback Machine // Britannika Ensiklopediyası
- The medieval historian Ibn Athir relates a passage from another commander: "…both you and Saladin are Kurds and you will not let power pass into the hands of the Turks." Minorsky (1957): [].
- Lane-Poole, 1906. səh. 4
- The biographer wrote, "Historians agree in stating that [Saladin's] father and family belonged to . … They were Kurds and belonged to the Rawādiya [sic], which is a branch of the great tribe al-Hadāniya": Minorsky (1953), p. 124.
- Humphreys, R. Stephen. From Saladin to the Mongols: The Ayyubids of Damascus, 1193–1260. State University of New York Press. 1977. səh. 29. ISBN .
Among the free-born amirs the Kurds would seem the most dependent on Saladin's success for the progress of their own fortunes. He too was a Kurd, after all ...
- Böyük Səlcuq İmperiyasının Harim əmiri Şihab əd-Din Mahmud ibn Tokuş əl-Hariminin bacısı idi.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Youtube-da bax :Səlahəddin Əyyuboğlu kimdir ?
- Səlahəddin Əyyubi hakkında geniş bilgi [ölü keçid] (türk.)
- islamquest. (az.). az.313news.net. 2017-02-17. 2017-02-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-01-24.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Selaheddin Eyyubi 1138 Tikrit 4 mart 1193 Demesq Misir Suriya Yemen Hicaz ve Felestinin Selaheddin kurd ailesinden sultani ve Eyyubiler sulalesinin ilk hokmdari Selaheddin Eyyubiereb صلاح الدين الأيوبي Selaheddin EyyubiDogum tarixi 1138Dogum yeri Tikrit Cezire Abbasiler xilafetiVefat tarixi 4 mart 1193Vefat yeri Demesq Suriya Eyyubiler dovletiVefat sebebi Yoluxucu xesteliklerDefn yeri Emevi mescidiAtasi Necmeddin EyyubiFealiyyeti herbi qulluqcu Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiSelaheddin Eyyubi 1187 ci il oktyabrin 2 de Qudsu selibcilerden azad ederek 88 il surmus xristian agaligina son qoymus ve avropalilarin III xac yurusunu def etmisdir Selaheddin muselman medeniyyetinin qehremani hesab olunur Ailesinin kurd esilli oldugu guman olunur Eyyubiler sulalesinden idi Ailesi ve menseyiel Melik el Mensur Esed ed Din Ebul Haris Sirkuh ibn Sadi ibn Mervan el Melik el Efdal Necm ed Din Eyyub ibn Sadi ibn Mervan ereb الملك ألأفضل نجم الدين أيوب بن شاﺬي بن مروان ve Mesude Xatun binti Tokus un ovladlari el Melik el Muezzem Sems ed Dovle Fexr ed Din Turansah ibn Eyyub ibn Sadi ibn Mervan el Melik en Nasir Saleh ed Dunya ve d Din Ebul Muzeffer Yusif ibn Eyyub ibn Sadi ibn Mervan ereb الملك الناصر أبو المظفر يوسف بن أيوب بن شاﺬي بن مروان Arvadi Ismet ed Din Xatun ereb عصمة الدين خاتون dd dd Ilk illeri Selaheddin texminen 1138 ci ilde muasir Iraqin Tikrit seherinde dogulmus kicik yaslarinda tehsilini davam etdirmek ucun Demesqe gonderilmisdir Onun atasi Necmeddin Eyyub eyaletinin emiri idi Selaheddin on il erzinde Heleb ve Mosulun selcuqlu atabeyi olan Nureddin Mahmud Zenginin sarayinda yasayib orada dinsunasligi oyrenmisdir Ibtidai herbi tehsilini Nureddin Mahmud Zenginin serkerdelerinden biri olan dogma emisi almis Selaheddin onunla Misirde yaradilmis qarsi doyuslerde istirak etmisdir Neticede o 1169 cu ilde Misirin veziri teyin edildi Misirde Selaheddinin ciyinlerine dusmus esas vezife olkeni I Amalrikin basciliq etdiyi qarsi mudafie etmek idi Hami Selaheddinin bu vezifede uzun cekmeyeceyine inanirdi cunki ondan evvel Misirde qisa muddet erzinde bir cox hokumet deyismisdi Buna sebeb biri birinin ardinca taxta cixmis kicik yasli xelifelerin maraqlarini temsil eden vezirler arasinda geden reqabet olmusdur Once Selaheddin etrafina Suriya sunnilerinden ibaret bir qrup sexsi yigdigina gore Misir ordusuna nezaret ede bilmirdi cunki sonuncu esasen sielerden ibaret idi Onlarin yeni sielerin maraqlarinin esas mudafiecisi hesab olunan xelife 1171 ci ilde vefat etdikden sonra taxta yeni Abbasi sulalesinin numayendesi olan cixdi ki o da sunni idi Selaheddinin tekidi ile Bagdaddaki ulemalar cume namazlari zamani artiq El Mustedini vesf etmeye basladilar Artiq butun Misirin hakimi olan Selaheddin resmi olaraq hele de Nureddin Zenginin numayendesi hesab olunurdu Sonuncu da oz novbesinde Bagdadda oturan Abbasi xelifesinin hakimiyyetini taniyirdi Selaheddin Misirin iqtisadiyyatini canlandirib olkenin ordusunu tekmillesdirdi Atasinin tovsiyelerine qulaq asaraq ozunu Nureddin Zengi ile her hansi munaqiseden qoruya bildi Yalniz Nureddin Zengi 1174 cu ilde vefat etdikden sonra Selaheddin ciddi herbi emeliyyatlara basladi evvelce kicik muselman dovletlerine sonra ise selibcilere qarsi Indi Selaheddin artiq Misir sultani adini dasiyirdi Bununla o yeni esasini qoyaraq sunni islamini Misirin esas dini elan etdi Selaheddin oz torpaqlarini qerbe teref genislendirmeye basladi Emisi Esadeddin Sirkuhun Fatimi terefdarlarinin Nil cayi boyunca usyanini yatirtmasindan istifade eden Selaheddin Qirmizi denizi kecerek Yemenin isgalina yollandi Sunni islaminda Selaheddin adini dasiyir o da Allaha yaxin olan sexs demekdir Selibcilere qarsi mubarize Misir krali Selaheddin XV esr elyazmasindan goturulmus bu sekil Selaheddinin elinde Avropa krallarinin hakimiyyet remzi olan qlobusu gosterir Selaheddin iki defe 1170 ci ve 1172 ci illerde Nureddin Zengi terefinden Quds kralliginin isgalina yonelmis kampaniyalardan kenarda qaldi cunki o Misir ve Suriya arasinda bufer zonasinin movcudlugunda maraqli idi Onun fikri ilk olaraq Suriyani ele kecirmek idi Nureddin Zenginin qefil olumu Selaheddinle onun arasinda yaranmaqda olan munaqisenin qarsisini aldi Nureddin Zenginin ozunden sonra qoyub getdiyi oglu hele usaq idi ve o da 1181 ci ilde dunyasini deyisdi Nureddin Zenginin olumunden derhal sonra Selaheddin qosunla Demesqe dogru ireliledi ve seher alileri terefinden qarsilandi Oz hakimiyyetini mohkemlendirmek ucun Selaheddin illerin sinagini kecmis eneneye yol atir o Nureddin Zenginin dul qalmis arvadi ile evlenir Nureddin Zenginin hakimiyyeti altinda olan iki en boyuk seher Heleb ve Mosul yalniz sonralar 1176 ve 1186 ci illerde Selaheddin terefinden ele kecirildi 20 may 1176 ci ilde Helebin muhasiresi zamani Hashasiler adi ile taninan gizli bir qrupun qatilleri Selaheddini oldurmeye cehd etdi Onun heyatina iki sui qesd teskil edildi ve bunlarin ikincisi az qalsin Misir soltaninin heyati bahasina basa gelecekdi Suriyada oz hakimiyyetini mohkemlendirmekle mesgul olan Selaheddin selibci qosunlari ile girisdiyi doyuslerden adeten muzeffer cixirdi Yalniz 1177 ci il noyabrin 25 i etrafinda bas vermis doyus zamani Quds krali IV Bolduin ve birlesmis qosunu Selaheddini agir meglubiyyete ugratdi Muselman ordusunun yalniz onda bir hissesi Misire qayida bildi Yaxin Serq 1190 ci illerde Selaheddinin torpaqlari ve onun vassallari qirmizi 1187 1189 cu illerde selibcilerden alinmis torpaqlar cehrayi Selaheddinin olumunden sonra xristianlarin elinde qalan torpaqlar aciq yasil rengdedir 1178 ci ilde Selaheddin ve selibci kralligi arasinda ateskes elan edildi Sonraki ili Selaheddin ugradigi meglubiyyetin aci neticelerini aradan qaldirmaqla mesgul oldu Ordusunu mohkemlendirdikden sonra Selaheddin yeniden selibcilere qarsi hucuma kecerek onlari 1179 cu ilde adi ile taninan yerde meglub etdi Ancaq selibcilerin eks hucumlari Selaheddin terefinden qeti herbi cavablara sebeb olurdu Meselen Reynald de Satiyon Qirmizi denizde yaratdigi donanma ile muselman zevvar ve tacirlerine basqin edirdi Buna cavab olaraq Selaheddin 30 gemiden ibaret donanma duzelderek 1182 ci ilde Reynald de Satiyonu Beyruta hucum etmekle hedeledi Oz novbesinde de Satiyon muselman dunyasinin muqeddes seherleri olan Mekke ve Medineni talamagi soz verdi Selaheddinin novbeti addimi 1183 ve 1184 cu illerde de Satiyonun Iordaniyada yerlesen Kerak qalasini muhasireye almaq oldu Bunu meydan oxumaq kimi anlayan de Satiyon 1185 ci ilde muselman zevvarlarinin karvanina hucum etdi Qedim fransiz menbelerinin verdiyi yoxlanilmamis melumata gore bu karvana hucum zamani Selaheddinin bacisi esir goturulmusdu Heqiqetde ise de Satiyonun cengaverleri Selaheddinin bacisi ve onun oglunun oldugu karvana yox basqasina basqin etmisdiler 1187 ci ilin iyulunda Selaheddinin qosunlari Quds kralliginin cox hissesini geriye qaytarmaga muveffeq oldular Hemin il iyulun 4 u Selaheddinin ordusu Quds kralicasinin eri ve Tripoli hokmdari birge qosunlari ile Hattin doyusu zamani uz uze geldi Bu doyus selib yurusleri tarixinde donus ani hesab olunur Muselman ordusu selibcileri darmadagin etmis esirliye dusen Reynald de Satiyon ise sexsen Selaheddin terefinden edam edilmisdir Gi de Luzinyan esir dusse de Selaheddin ona rehm etmisdir Doyusden iki gun sonra Selaheddinin emri ile selibciler arasinda bilavasite herbi emrleri yerine yetirmekle mesgul olanlarin boynu vuruldu Bu edamlar haqqinda Selaheddinin sexsi katibi Imadeddin de yazmisdir O Selaheddin buyurdu ki esirler edam olunsun Onun etrafinda bir cox alim sufi ve basqa mominler yigismisdi onlarin her biri de qollarini cirmeyelerek ve qilinclarini qinindan cixardaraq hec olmasa bir esiri edam etmeyi Selaheddinden xahis edirdi Selaheddin xosbext uzle taxtinda eylesmisdi Kaferler umidsiz bir halda idiler Tarixci Behauddinin yazdigina gore Selaheddin Qudsu selibcilerden almamisdan evvel bunlari soylemisdir Men Behauddin Selaheddinin yaninda olarken o conub mene dedi Allah butun Felestin uzerinde qelebeni mene vererse onda men torpaqlarimi bolecem bunu da vesiyyetimde yazacam Sonra da gemiye minib franklari onlarin uzaq olkelerine qeder teqib edecem Men ya olecem ya da butun Yer kuresini Allaha inanmayanlardan qurtaracam Qisa muddet erzinde Selaheddin selibcilerin isgal etdiyi demek olar ki butun seherleri geriye ala bildi 88 il xristianlarin dayaq noqtesi olan Quds il nehayet Selaheddinin eline kecdi bax Evvelce Selaheddin selibcilerin seherde qalmis hisselerine cixis yolu vermek istemirdi Onun fikrini deyisdiren o oldu ki xristianlarin bascilarindan biri Balian Ibelin Qudsde yasayan 3 5 mine yaxin muselmani oldurmeyi ve seherdeki muselman incilerini dagitmagi soz verdi Musavirleri ile meslehetlesdikden sonra Selaheddin selibcilerin sertlerini qebul etdi Seherden cixmaq ucun her bir frank girovpulu vermeli idi Bir coxlarini girovsuz Qudsden buraxmasina baxmayaraq Selaheddin 7 8 minedek qadini qul etdi Xristian istehkamlarindan yalniz Tir ozunu saxlaya bildi Seherin hokmdari Tirin mudafie xetlerini mohkemledib Selaheddinin qosunlarinin iki muhasiresine tab getire bildi 1188 ci ilde Gi de Luzinyan azadliga buraxilaraq oz yoldasi Quds kralicasi yanina qayitdi 1189 cu ilde bu kral ailesi Montferratin meskeni olan Tiri oz kralligina qatmaq istedi lakin Montferrat Gi de Luzinyani kral kimi tanimaq istemedi De Luzinyan ve kralica Sibillaya qalan yegane addim Ekr seherinin muhasiresi oldu bax Demesqdeki Umeyya mescidinin simal qerb kuncunde yerlesen Soltan Selaheddin turbesi Hattin meglubiyyeti ve Qudsun suqutu sebeb oldu Bu meqsedle Ingiltere ve Fransada xususi Selaheddin vergisi yigilmaga baslandi Bu yurus Ekr qalasini geriye qaytara bildi Ingiltere krali I Ricard Ekrde esir goturulmus muselmanlari edam etdikden sonra Selaheddinin esiri olan franklarin da aqibeti buna benzer oldu il Selaheddin ve I Ricardin ordulari etrafinda gorusduler Bu doyusden selibciler qalib cixdilar Selaheddinle Ricard arasindaki munasibet herbi reqabetden basqa qarsiliqli hormet uzerinde qurulmusdu Meselen Ingiltere krali doyuslerin birinde yaralandiqda Selaheddin ona ozunun sexsi tebibinin qulluqlarini teklif etmisdi Daha sonra Ersuf doyusunde Ricard atini itirdikde muselmanlarin merd soltani oz reqibine iki at yolladi Franklarin dusergesinde su catismazligi haqqinda esitdikde ise Selaheddin onlara daglardan yigilmis qar icinde meyve yolladi Oz novbesinde Ricard oz bacisini Selaheddinin qardasina vermeyi ve Qudsu onlarin toy hediyyesi etmeyi teklif etdi Iki hokmdar 1192 ici ilde baglayaraq bu qerara geldiler ki Quds muselmanlarin elinde qalsin ancaq bir sertle ki xristian zevvarlarina hec bir manee toredilmesin Muqavilenin sertlerine gore Latin kralligi indi Tirden Caffaya qeder uzanan ensiz zolaq cercivesinde yerlesmeli idi il I Ricardin Avropaya qayitmasindan derhal sonra Selaheddin vefat etdi Selaheddinin xezinesi acildiqda melum oldu ki orada onun defnine bele catacaq pul yoxdur Sexavetli hokmdar var dovletinin cox hissesini xeyriyye islerine xerclemisdi Selaheddinin meqberesi Demesqdeki yerlesir TaninmasiSelaheddinin sekli dirhem uzerinde 1190 ci iller Xristianlara qarsi apardigi amansiz mubarizeye baxmayaraq Selaheddin Avropada merd cengaver sohretini qazanmisdir Onun sohreti o dereceye catmisdir ki onun haqda epos yazilmis ve hetta dahi italyan sairi onu cehennemin xeyirxah dinsizlerin yasadigi gusesinde tesvir etmisdir Selaheddin hemcinin 1825 ci ilde yazdigi Tilsim eserinde de musbet sekilde gosterilmisdir Selibcilerin 1099 cu ilde Qudsu isgal etdikden sonra toretdikleri vehsiliklere baxmayaraq Selaheddin girovpulunu odeyen siravi katolikleri ve hetta xristian doyusculerini efv etdi terefdarlari ile daha yaxsi reftar olunurdu cunki onlar selibcilere qarsi cixis etmisdiler Selaheddin ve onun yasadigi dovr haqqinda maraqli melumat Tariq Elinin muellifi oldugu Selaheddinin Kitabi romaninda verilir MenbeIbn Khallikan s Biographical Dictionary Volume 1 in 1843 688 pages Volume 2 in 1843 697 pages Volume 3 in 1868 616 pages Volume 4 in 1871 616 pages Saladin Jan 8 2009 by Abdul Rahman Azzam La legende de Saladin 1893 by Gaston Bruno Paulin Paris Saladin Prince of Chivalry 1930 by Charles J Rosebault The Life of Saladin 1897 by Claude Reignier Conder The Life of Saladin By Beha Ed Din Abu Al Mehasan Histoire de Saladin 1758 Tome premier Tome second by Francois Louis Claude Marin Salah ad Din i mamlyuki v Egipte L A Semenova Institut Narodov Azii Nauka 1966 214 stranic Pr Dr Ramazan Sesen Salahaddin Eyyubi ve Devlet Kelepir Yayinlari 1987 514 sayfa IstinadlarSaladin Nationalencyklopedin shved 1999 http www theguardian com world 2003 mar 20 iraq rorymccarthy http www britannica com EBchecked topic 595715 Tikrit Walker P E Saladin Encyclopaedia Britannica ing Deutsche Nationalbibliothek Record 118604988 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Saladin 2020 06 26 at the Wayback Machine Britannika Ensiklopediyasi The medieval historian Ibn Athir relates a passage from another commander both you and Saladin are Kurds and you will not let power pass into the hands of the Turks Minorsky 1957 sehife gosterin Lane Poole 1906 seh 4 The biographer wrote Historians agree in stating that Saladin s father and family belonged to They were Kurds and belonged to the Rawadiya sic which is a branch of the great tribe al Hadaniya Minorsky 1953 p 124 Humphreys R Stephen From Saladin to the Mongols The Ayyubids of Damascus 1193 1260 State University of New York Press 1977 seh 29 ISBN 0 87395 263 4 Among the free born amirs the Kurds would seem the most dependent on Saladin s success for the progress of their own fortunes He too was a Kurd after all Boyuk Selcuq Imperiyasinin Harim emiri Sihab ed Din Mahmud ibn Tokus el Hariminin bacisi idi Hemcinin baxXarici kecidlerYoutube da bax Selaheddin Eyyuboglu kimdir Selaheddin Eyyubi hakkinda genis bilgi olu kecid turk islamquest az az 313news net 2017 02 17 2017 02 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 01 24