Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbəzadə Abdullah Əfəndi (v. 1714, Sakarya ili) — Osmanlı alimi, şair və şeyxülislamı. Kürəkəni Zeynalabdin Əfəndi Sultan Mahmud səltənətində şeyxülislamlığa yüksəlmişdir.
| Əbəzadə Abdullah Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Sədrəddinzadə Sadiq Mehmed Əfəndi |
| Sonrakı | Başmaqçızadə Əli Əfəndi |
| 13 fevral 1712 – 14 mart 1713 | |
| Əvvəlki | Başmaqçızadə Əli Əfəndi |
| Sonrakı | Mehmed Ataullah Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
Həyatı
Doğum tarixi bilinməsə də, atasının Qazı Mustafa Əfəndi olduğu bilinir. Anası Lehistan səfəri əsnasında IV Mehmedin övladının dünyaya gəlişində iştirak etmiş, bu səbəbdən tarixi mənbələrdə "Əbəzadə" olaraq anılır. Təhsilini tamamladıqdan sonra müxtəlif mədrəsələrdə müdərris olaraq, ardından isə qazı olaraq 1685–1695-ci illər ərzində Misir, Ədirnə və Məkkədə çalışdı. 1695-ci ildə Anadolu başqazısı, bir müddət işsiz qaldıqdan sonra isə Rumeli başqazısı seçildi. 1698-ci ildə vəzifədən alınsa da, Əndərunda olduqca güclü nüfuzu səbəbilə, ənənələrə zidd olaraq birbaşa padşah fərmanı ilə yenidən vəzifəyə qaytarıldı. Bir illik müddətin sonunda Əndərun çalışanları Abdullah Əfəndinin vəzifə müddətinin uzadılması haqqında padşahdan xahiş etsələr də, Şeyxülislam Feyzullah Əfəndi özünə rəqib olaraq gördüyü üçün Abdullah Əfəndini əvvəlcə Mərəş qazısı təyin etdi. Ancaq getmək istəmədiyi üçün Kipr adasına sürgün edildi. Ancaq III Əhmədin taxta çıxmasından bir müddət öncə Bursada yaşamağına icazə verildi. Ancaq Əskişəhərə çatanda yeni padşahın taxta çıxdığını və Feyzullah Əfəndinin vəzifədən alındığı xəbərini aldı və Bursa yerinə İstanbula hərəkət etdi. Padşah icazəsi olmadan paytaxta geri dönməsi çox da xoş qarşılanmasa da, bağışlandı və İstanbulda qalmasına icazə verildi. 1705-ci ildə üçüncü dəfə Rumeli başqazısı, 25 yanvar 1708-ci ildə isə şeyxülislamlığa yüksəldi. Ancaq 2,5 ilin ardından 16 iyul 1710 tarixində vəzifədən alındı. Ancaq çox keçmədən 13 fevral 1712 tarixində ikinci dəfə şeyxülislam seçildi.
Əbəzadə Abdullah Əfəndi Osmanlıya sığınan İsveç kralı XII Karlın vətəninə göndərilməsi üçün Rusiya ilə gedən danışıqlarda iştirak etmiş, hətta kralın vətəninə qaytarılmalı olduğunu, əks halda Dimetokada həbs olunmalı olduğunu müdafiə etmişdir. Ancaq şeyxülislamın bu dərəcədə kəskin mövqe tutması İstanbul əhalisi arasında xoş qarşılanmadı və bu söz-söhbətlər get-gedə böyüdü. Bu səbəbdən 14 mart 1713 tarixində vəzifədən alındı. Ardından Rumeli hasarı yaxınlığındakı köşkünə çəkilən Əbəzadə bura gələn siyasi qonaqları səbəbilə şeyxülislam və sədrəzəmin diqqətini cəlb etmişdi. Bu səbəblə 1714-cü ildə Trabzona sürgün edildi. Ancaq fırtınalı bir gündə yola çıxan Əbəzadə Abdullah Əfəndinin mindiyi gəmi Sakarya sahillərində batdı.
Mənbə
- Râşid, Târih, II, 302; III, 376; IV, 4.
- Devhatü’l-meşâyih, s. 80–81.
- İlmiyye Salnâmesi, s. 499–500.
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV/2, s. 458–459.
İstinadlar
- Sicill-i Osmânî, III, 371–372.
- Şeyhî, Vekāyiu’l-fuzalâ, Beyazıt Devlet Ktp., Veliyyüddin Efendi, nr. 2362, II, vr. 182a-183a.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebezade Abdullah Efendi v 1714 Sakarya ili Osmanli alimi sair ve seyxulislami Kurekeni Zeynalabdin Efendi Sultan Mahmud seltenetinde seyxulislamliga yukselmisdir Ebezade Abdullah Efendi70 Osmanli seyxulislamiEvvelkiSedreddinzade Sadiq Mehmed EfendiSonrakiBasmaqcizade Eli Efendi72 Osmanli seyxulislami13 fevral 1712 14 mart 1713EvvelkiBasmaqcizade Eli EfendiSonrakiMehmed Ataullah EfendiSexsi melumatlarVefat tarixi 1714Vefat yeri Sakarya ili TurkiyeHeyatiDogum tarixi bilinmese de atasinin Qazi Mustafa Efendi oldugu bilinir Anasi Lehistan seferi esnasinda IV Mehmedin ovladinin dunyaya gelisinde istirak etmis bu sebebden tarixi menbelerde Ebezade olaraq anilir Tehsilini tamamladiqdan sonra muxtelif medreselerde muderris olaraq ardindan ise qazi olaraq 1685 1695 ci iller erzinde Misir Edirne ve Mekkede calisdi 1695 ci ilde Anadolu basqazisi bir muddet issiz qaldiqdan sonra ise Rumeli basqazisi secildi 1698 ci ilde vezifeden alinsa da Enderunda olduqca guclu nufuzu sebebile enenelere zidd olaraq birbasa padsah fermani ile yeniden vezifeye qaytarildi Bir illik muddetin sonunda Enderun calisanlari Abdullah Efendinin vezife muddetinin uzadilmasi haqqinda padsahdan xahis etseler de Seyxulislam Feyzullah Efendi ozune reqib olaraq gorduyu ucun Abdullah Efendini evvelce Meres qazisi teyin etdi Ancaq getmek istemediyi ucun Kipr adasina surgun edildi Ancaq III Ehmedin taxta cixmasindan bir muddet once Bursada yasamagina icaze verildi Ancaq Eskisehere catanda yeni padsahin taxta cixdigini ve Feyzullah Efendinin vezifeden alindigi xeberini aldi ve Bursa yerine Istanbula hereket etdi Padsah icazesi olmadan paytaxta geri donmesi cox da xos qarsilanmasa da bagislandi ve Istanbulda qalmasina icaze verildi 1705 ci ilde ucuncu defe Rumeli basqazisi 25 yanvar 1708 ci ilde ise seyxulislamliga yukseldi Ancaq 2 5 ilin ardindan 16 iyul 1710 tarixinde vezifeden alindi Ancaq cox kecmeden 13 fevral 1712 tarixinde ikinci defe seyxulislam secildi Ebezade Abdullah Efendi Osmanliya siginan Isvec krali XII Karlin vetenine gonderilmesi ucun Rusiya ile geden danisiqlarda istirak etmis hetta kralin vetenine qaytarilmali oldugunu eks halda Dimetokada hebs olunmali oldugunu mudafie etmisdir Ancaq seyxulislamin bu derecede keskin movqe tutmasi Istanbul ehalisi arasinda xos qarsilanmadi ve bu soz sohbetler get gede boyudu Bu sebebden 14 mart 1713 tarixinde vezifeden alindi Ardindan Rumeli hasari yaxinligindaki koskune cekilen Ebezade bura gelen siyasi qonaqlari sebebile seyxulislam ve sedrezemin diqqetini celb etmisdi Bu sebeble 1714 cu ilde Trabzona surgun edildi Ancaq firtinali bir gunde yola cixan Ebezade Abdullah Efendinin mindiyi gemi Sakarya sahillerinde batdi MenbeRasid Tarih II 302 III 376 IV 4 Devhatu l mesayih s 80 81 Ilmiyye Salnamesi s 499 500 Uzuncarsili Osmanli Tarihi IV 2 s 458 459 IstinadlarSicill i Osmani III 371 372 Seyhi Vekayiu l fuzala Beyazit Devlet Ktp Veliyyuddin Efendi nr 2362 II vr 182a 183a