Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İğdır Milli Cümhuriyyəti 1917-ci il Oktyabr Sovet İnqilabından sonra, İğdır və ətrafında hakimiyyət boşluğundan sonra bölgədə yaşayan ermənilərin təklifi ilə qurulan İğdır İcra Hakimiyyətinin davamı olaraq meydana çıxır
| Tarixi dövlət | |
| İğdır Milli Cümhuriyyəti | |
|---|---|
| Iğdır Millî Cumhuriyeti | |
| | |
| Dövlət dini | İslam |
| İdarəetmə forması | Parlament respublikası |
| Rəhbər | |
| • 4 aprel 1917 — 12 noyabr 1920 | Əli Əkbər Tufan |
Oktyabr inqilabından sonra bölgədə yaşayan erməni xalqının təklifi ilə 1917-ci il aprelin 4-də 5 türk və 5 erməni idarəçidən ibarət olan bu hökumətin prezidentin türk olması şərti ilə prioritet təşkil edilməsində məqsəd yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması və kənd təsərrüfatı işlərinin təşkili idi. Cümhuriyyətin başına Prezident Əli Əkbər Tufan təyin edilir. Van və Adana bölgələrindən İğdıra köçən Daşnaq üzvü ermənilərlə İğdırda yaşayan ermənilər əlbir olaraq, İğdırda yaşayan türk xalqına qarşı sistemli qırğınlara başlayır. Eyni dövrdə Stepan Şaumyanın Bakıda 14 min müsəlmanı qətlə yetirməsi ilə eyni vaxtda azərbaycan türkləri ilə ermənilər arasında vətandaş müharibəsi başlayır. Bu prosesdə xüsusilə Oba, Hakmehmet, Qoçqıran qırğınları baş verir.
Tarix
Milis komandirləri və türk xalqı tərəfindən vətəndaş müharibəsini təxmin edildiyindən 1918-ci ildə İğdır, Duzluca, Aralıq, Şərur, Şərqi Bəyazid, , Sərdarabad və paytaxtı Mələkli ilə birlikdə İğdır Milli Cümhuriyyəti elan edilir.
720 üzvün iştirakı ilə keçirilən seçkidən sonra Əli Əkbər Tufan onun prezidenti seçilir, bu respublika Osmanlı və Almaniya İmperiyası tərəfindən tanınan Zaqafqaziya Federasiyası Parlamenti olan Qafqaz Seymi tərəfindən tanınır. Bu səbəbdən də ilk tanınmış müstəqil türk cümhuriyyətidir.
Qafqazda türk xalqını silahlandırmaq məqsədilə keçirilən gizli Tiflis Türk Konqresinə qatılan Əli Əkbər Tufan, Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin köməyi ilə İğdır Milli Hökuməti birliklərini daşnak quldur dəstələrinə qarşı müdafiə etməyə məcbur edən silahlar əldə edir. Alman sualtı qayıqlarının Gürcüstandan İğdıra gətirdiyi silahlar və tərxis olunmuş rus əsgərlərinin qoyub getdiyi silahlar İğdır Milli Cümhuriyyətinin silahlı qüvvələrini təşkil etməklə bərabər, eyni zamanda bu kimi qurumlar vasitəsilə Balkanlardan Qafqaza gizli yardım şəbəkəsinin mərkəzinə çevrilmişdir.
23 iyul 1919-cu ildə çağırılan Ərzurum konqresinə dəvətlə İğdır və ətrafını təmsil edən Bilal Toksöz, Muxtar bəy (Sultanabadlı) və Hüseyn Zəngi nümayəndə olaraq iştirak etmişlər. İğdır Misak-Milli sərhədləri daxilində olmadığından nümayəndələrin çıxışları və adları qeyd edilməmişdir.
Kazım Qarabəkir Paşa İğdır Nümayəndələrinə bu sözləri deyir: “Səbrli olun və şərəfli sülh əldə olunana qədər müqavimət göstərin”.
İdarəetmə
10 mindən çox milis qüvvəsini bir araya gətirərək, bölgədəki hakimiyyət ələ alınır. Daşnak dəstələrinin ciddi hücumlarını dəf edərək xalqı qoruyan hökumət bəzən İranın Xoy və Maku şəhərlərində qurduqları qaçqın düşərgələrinə qoca, uşaq və qadınları göndərirdi.
| Vəzifə | Şəxs | Qaynaq |
|---|---|---|
| Prezident | Əli Əkbər Tufan | |
| Təhsil Naziri | Abbas Qulu Bəy (Yalçın) (Qaraqoyun) | |
| Müdafiə Naziri | Şəhid İsmayıl Bəy (Küllük) | |
| İaşə Naziri | Süleyman Abbasoğlu Aydın (Qacar) | |
| Daxili İşlər Nairi | Məşhədi Abbas Vural-İşıq | |
| Maliyyə Naziri | Şəfi Öcal | |
| Ədalət Naziri | Şəhid Qasım Bəy (Obalı) | |
| Kənd təsərrüfatı Naziri | Qulam Əli Bey (Sultanabad) | |
| Jandarma Komandanı | Həsən Bəy (Naxçıvanlı) | |
| Baş katib | Əzizbəy Rahimoğlu (Mələkli) | |
| Ordu | ||
| Qəbilə komandiri | Əli Mirzaə Bəy | |
| Tuzluca qüvvələri | Şamil Ayrım | |
| Ağrı Dağı qüvvələri | Həmid-Kərəm Günəş (qəbilə lideri) | |
| Ağaver | Şəhid İbrahim Bey | |
| İdirmava – Süvari komandanı | Hacı Mirzə Bəy (Vural) | |
| Amarat | Muxtar Bəy | |
| Aralık qüvvələri | Bilal Toksöz | |
| Zəngibasar | Hüseyin Zəngi | |
| Gərnibasar | Xüdayar Qasımoğlu | |
| Qaraqoyun | Ələkbər İbişoğlu | |
| Sədərək | Ələkbər Katta | |
| Ali Göçək | Nağı Bey | |
| Ali Kəmərli | Gündəli Məhəmməd | |
| Nəcəfali | Rahim Bəy | |
| Adətli | Tahir Bəy |
Nuri Paşanın 1918-ci ilin mayında Qafqaz Cəbhəsi üzrə Bakıya yürüşündən sonra Şərqibayazıt 11-ci Diviziya Komandanlığı ilə görüşən Əli Əkber Tufan və Abbas İşıq, türk əsgərlərinin bu əraziyə girə biləcəyi bildirilsə də, İğdırlılardan imzalı ərizə alırlar. İmzalar toplanaraq 20 may 1918-ci ildə müraciət edilir. Osmanlı əsgərləri İğdıra girir.
Daha sonra Mudros müqaviləsinin imzalanması ilə Təbrizdən qayıdan 13-cü Diviziya Komandiri Əli Kamal Paşa silah və texnikanı İğdır Hökumətinə qoyub geri çəkilir.
Türk əsgərlərinin geri çəkilməsi ilə başlayan ingilislərin dəstəklədiyi erməni hücumları və onların tarixləri aşağıdakılardır:
- 10 iyul 1919-cu ildə Nəcəfəli-Qadıqışlaq kəndində 200-dən çox silahsız dinc sakin öldürülür.
- 12 avqust 1919-cu ildə Tovuzgölün Xəmirkəsən, Əlikösə, Percinis kəndlərində 300-dən çox silahsız və dinc sakin öldürülür.
- 16 iyul 1919-cu il Canfəda kəndinin 110 dinc sakini öldürülür.
- 16 iyul 1919 Gödəkli-Brukanda 600-dən çox silahsız insan məhv edilir. Sağ qalanlar Vanda məskunlaşırlar.
- 14 iyul 1919-cu ildə Kəmərlinin 3 kəndi dağıdılmış, 1500-dən çox silahsız insan öldürülmüşdür.
- 19 avqust 1919-cu ildə Dizə kəndi ətrafında 7 kəndin toplandığı Daşköprü qırğınında 400-dən çox silahsız insan öldürülür.
- 6 sentyabr 1919-cu il Hakmehmet kəndində 200-dən çox silahsız adam öldürülür.
- 13 sentyabr 1919-cu il Oba kəndində 300-dən çox silahsız insan öldürülür.
- 13 sentyabr - 1 oktyabr 1919-cu il tarixləri arasında Xəlifə Küllük, Qazancı, Hakmehmet, Oba, Yaycı Hoşxəbərdən 4000-dən çox dinc sakin öldürülür.
- 19 mart 1920-ci ildə Oba kəndində 200-dən çox gənc məscidlərdə üzərinə ağ neft tökülərək yandırılır.
- 20 mart 1920 Erhacı 30 dinc sakin ağır artilleriya atəşi ilə öldürüldü.
- 20 mart 1920-ci il Zülfiqar kəndində 30-dan çox dinc sakin öldürülür.
- 24 may 1920-ci ildə Cebeçalı (Hakmehmet kəndi ilə üzbəüz) kəndi dağıdılır. Kənddə 200-dən çox silahsız insan öldürülür.
- 19 iyun 1920-ci il Zəngibasar (Dizə kəndi ilə üzbəüz) Araz çayına atılaraq qaçmağa çalışan 1500-dən çox dinc sakin öldürülür, suya atılaraq qaçanlar isə atəşə tutulur.
- 27 iyun 1920-ci ildə Hacıbayram və Xəbərbəyli kəndləri (Dize kəndi ilə üzbəüz) dağıdılır. 800-dən çox dinc sakin öldürülür.
- 9 iyul 1920-ci ildə Zəngibasar-Qarakoyun-Ramazankənt arasındakı köç karvanına artilleriya ilə edilən hücumda 1000-dən çox dinc sakin həlak olur.
Hökumət kabinetindən İbrahim bəy, Kasım bəy və İsmayıl bəy şəhid edilirlər. Vudro Vilsonun 14 maddəsi çərçivəsində bölgəyə müşahidəçi qismində gələn Amerika Baş Qərargah rəisi general Ceyms Qutri Harbord idarəçilərlə birlikdə bölgəni gəzərək Müttəfiq güclərə “Böyük Ermənistanda erməniləri görmədim” hesabatını göndərmiş və təcili olaraq bölgədə "Sülh qüvvələri" tələb etmişdir. Bu hesabat İğdıTürkiyə Silahlı Qüvvələrirın və ətrafının Türkiyə Respublikasının sərhədləri daxilində olmasını təmin etmək üçün Gümrü, Lozanna və Moskva müqavilələrinə töhfə vermişdir.
Kültəpə, Yarmalar, Kirələr, Dəhnə boğazı, Küllük Meydn döyüşü, Ciftlik döyüşləri yaşayan İğdır Milli Cümhuriyyəti erməni komandiri Drastamat Kanayannın bir çox hücumunu dəf etsə də, bölgəyə gələn ingilis sülhməramlıları silahlarını Ermənistan qüvvələrinə buraxdıqdan sonra, ermənilər güclənir. İğdır Milli Cümhuriyyəti qüvvələri ağır itkilər verir və Aşağı Ərhacı bölgəsindən geri çəkilir. Bu 3 aylıq geri çəkilmədən sonra “12 noyabr 1920-ci il İğdırın Qurtuluş Günü”ndə bölgəyə çatan Kazım Qarabəkirin komandanlığında Türk ordusuna 10 mindən çox milislə dəstək verən İğdır Milli Cümhuriyyət qüvvələri erməni qoşunlarının Araz çayı boyunca mövqeləndiyi Ağrı vadisini geri alırlar.
İstinadlar
- Kafkasya'dan Anadolu'ya Iğdır tarihi. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. 2006. ISBN .
- İl Milli Eğitim Müdürlüğü // Her yönüyle Iğdır. 2006. ISBN . (#archive_missing_date) tarixində [290390523 arxivləşdirilib] (#bad_url).
- "Arşivlenmiş kopya". 1 otytabr 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyul 2022.
- Iğdır'ın Kurtuluşu. Nizamettin Onk. 24 Avqust 2021. (#archive_missing_date) tarixində [2008 arxivləşdirilib] (#bad_url) (#archive_missing_url).
- "Arşivlenmiş kopya". 1 Oktyabr 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 11 iyul 2022.
- Mücahit Özden // Iğdır sevdası. Ankara: Başak Matbaacılık. 2002. ISBN .
- http://www.igdirsevdasi.com/yazar.html (#bare_url_missing_title). 22 avqust 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 14 iyul 2022.
- "Doğudaki kazılar ermeni mezalimini ortaya koyuyor". 5 oktyabr 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 14 iyul 2022.
- "Osmanlı Arşivi - Yayınlar (Ermeni Katliamı)" (PDF). devletarsivleri.gov.tr. 12 dekabr 2019 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 14 iyul 2022.
- "Osmanlı Tarihi - Yayınlar (Ermeni Katliamı)" (PDF). devletarsivleri.gov.tr. 12 dekabr 2019 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 14 iyul 2022.
- "Iğdırda 83 kişinin katledildiği Uzun Hüseyin Kuyusu ermeni mezalimini unutmuyor". 18 May 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 14 iyul 2022.
- https://books.google.de/books/about/Kafkasya_dan_Anadolu_ya_I%C4%9Fd%C4%B1r_tarihi.html?id=VXVtAAAAMAAJ&redir_esc=y (#bare_url_missing_title). 1 noyabr 2019 tarixində .
- "Iğdır Soykırım Anıtı". www.kulturportali.gov.tr. 24 aprel 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 14 iyul 2022.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Igdir Milli Cumhuriyyeti 1917 ci il Oktyabr Sovet Inqilabindan sonra Igdir ve etrafinda hakimiyyet boslugundan sonra bolgede yasayan ermenilerin teklifi ile qurulan Igdir Icra Hakimiyyetinin davami olaraq meydana cixirTarixi dovletIgdir Milli CumhuriyyetiIgdir Milli Cumhuriyeti Dovlet dini IslamIdareetme formasi Parlament respublikasiRehber 4 aprel 1917 12 noyabr 1920 Eli Ekber Tufan Oktyabr inqilabindan sonra bolgede yasayan ermeni xalqinin teklifi ile 1917 ci il aprelin 4 de 5 turk ve 5 ermeni idareciden ibaret olan bu hokumetin prezidentin turk olmasi serti ile prioritet teskil edilmesinde meqsed yasayis seraitinin yaxsilasdirilmasi ve kend teserrufati islerinin teskili idi Cumhuriyyetin basina Prezident Eli Ekber Tufan teyin edilir Van ve Adana bolgelerinden Igdira kocen Dasnaq uzvu ermenilerle Igdirda yasayan ermeniler elbir olaraq Igdirda yasayan turk xalqina qarsi sistemli qirginlara baslayir Eyni dovrde Stepan Saumyanin Bakida 14 min muselmani qetle yetirmesi ile eyni vaxtda azerbaycan turkleri ile ermeniler arasinda vetandas muharibesi baslayir Bu prosesde xususile Oba Hakmehmet Qocqiran qirginlari bas verir TarixMilis komandirleri ve turk xalqi terefinden vetendas muharibesini texmin edildiyinden 1918 ci ilde Igdir Duzluca Araliq Serur Serqi Beyazid Serdarabad ve paytaxti Melekli ile birlikde Igdir Milli Cumhuriyyeti elan edilir 720 uzvun istiraki ile kecirilen seckiden sonra Eli Ekber Tufan onun prezidenti secilir bu respublika Osmanli ve Almaniya Imperiyasi terefinden taninan Zaqafqaziya Federasiyasi Parlamenti olan Qafqaz Seymi terefinden taninir Bu sebebden de ilk taninmis musteqil turk cumhuriyyetidir Qafqazda turk xalqini silahlandirmaq meqsedile kecirilen gizli Tiflis Turk Konqresine qatilan Eli Ekber Tufan Mehemmed Emin Resulzadenin komeyi ile Igdir Milli Hokumeti birliklerini dasnak quldur destelerine qarsi mudafie etmeye mecbur eden silahlar elde edir Alman sualti qayiqlarinin Gurcustandan Igdira getirdiyi silahlar ve terxis olunmus rus esgerlerinin qoyub getdiyi silahlar Igdir Milli Cumhuriyyetinin silahli quvvelerini teskil etmekle beraber eyni zamanda bu kimi qurumlar vasitesile Balkanlardan Qafqaza gizli yardim sebekesinin merkezine cevrilmisdir 23 iyul 1919 cu ilde cagirilan Erzurum konqresine devetle Igdir ve etrafini temsil eden Bilal Toksoz Muxtar bey Sultanabadli ve Huseyn Zengi numayende olaraq istirak etmisler Igdir Misak Milli serhedleri daxilinde olmadigindan numayendelerin cixislari ve adlari qeyd edilmemisdir Kazim Qarabekir Pasa Igdir Numayendelerine bu sozleri deyir Sebrli olun ve serefli sulh elde olunana qeder muqavimet gosterin Idareetme10 minden cox milis quvvesini bir araya getirerek bolgedeki hakimiyyet ele alinir Dasnak destelerinin ciddi hucumlarini def ederek xalqi qoruyan hokumet bezen Iranin Xoy ve Maku seherlerinde qurduqlari qacqin dusergelerine qoca usaq ve qadinlari gonderirdi Vezife Sexs QaynaqPrezident Eli Ekber TufanTehsil Naziri Abbas Qulu Bey Yalcin Qaraqoyun Mudafie Naziri Sehid Ismayil Bey Kulluk Iase Naziri Suleyman Abbasoglu Aydin Qacar Daxili Isler Nairi Meshedi Abbas Vural IsiqMaliyye Naziri Sefi OcalEdalet Naziri Sehid Qasim Bey Obali Kend teserrufati Naziri Qulam Eli Bey Sultanabad Jandarma Komandani Hesen Bey Naxcivanli Bas katib Ezizbey Rahimoglu Melekli OrduQebile komandiri Eli Mirzae BeyTuzluca quvveleri Samil AyrimAgri Dagi quvveleri Hemid Kerem Gunes qebile lideri Agaver Sehid Ibrahim BeyIdirmava Suvari komandani Haci Mirze Bey Vural Amarat Muxtar BeyAralik quvveleri Bilal ToksozZengibasar Huseyin ZengiGernibasar Xudayar QasimogluQaraqoyun Elekber IbisogluSederek Elekber KattaAli Gocek Nagi BeyAli Kemerli Gundeli MehemmedNecefali Rahim BeyAdetli Tahir Bey Nuri Pasanin 1918 ci ilin mayinda Qafqaz Cebhesi uzre Bakiya yurusunden sonra Serqibayazit 11 ci Diviziya Komandanligi ile gorusen Eli Ekber Tufan ve Abbas Isiq turk esgerlerinin bu eraziye gire bileceyi bildirilse de Igdirlilardan imzali erize alirlar Imzalar toplanaraq 20 may 1918 ci ilde muraciet edilir Osmanli esgerleri Igdira girir Daha sonra Mudros muqavilesinin imzalanmasi ile Tebrizden qayidan 13 cu Diviziya Komandiri Eli Kamal Pasa silah ve texnikani Igdir Hokumetine qoyub geri cekilir Turk esgerlerinin geri cekilmesi ile baslayan ingilislerin desteklediyi ermeni hucumlari ve onlarin tarixleri asagidakilardir 10 iyul 1919 cu ilde Necefeli Qadiqislaq kendinde 200 den cox silahsiz dinc sakin oldurulur 12 avqust 1919 cu ilde Tovuzgolun Xemirkesen Elikose Percinis kendlerinde 300 den cox silahsiz ve dinc sakin oldurulur 16 iyul 1919 cu il Canfeda kendinin 110 dinc sakini oldurulur 16 iyul 1919 Godekli Brukanda 600 den cox silahsiz insan mehv edilir Sag qalanlar Vanda meskunlasirlar 14 iyul 1919 cu ilde Kemerlinin 3 kendi dagidilmis 1500 den cox silahsiz insan oldurulmusdur 19 avqust 1919 cu ilde Dize kendi etrafinda 7 kendin toplandigi Daskopru qirgininda 400 den cox silahsiz insan oldurulur 6 sentyabr 1919 cu il Hakmehmet kendinde 200 den cox silahsiz adam oldurulur 13 sentyabr 1919 cu il Oba kendinde 300 den cox silahsiz insan oldurulur 13 sentyabr 1 oktyabr 1919 cu il tarixleri arasinda Xelife Kulluk Qazanci Hakmehmet Oba Yayci Hosxeberden 4000 den cox dinc sakin oldurulur 19 mart 1920 ci ilde Oba kendinde 200 den cox genc mescidlerde uzerine ag neft tokulerek yandirilir 20 mart 1920 Erhaci 30 dinc sakin agir artilleriya atesi ile olduruldu 20 mart 1920 ci il Zulfiqar kendinde 30 dan cox dinc sakin oldurulur 24 may 1920 ci ilde Cebecali Hakmehmet kendi ile uzbeuz kendi dagidilir Kendde 200 den cox silahsiz insan oldurulur 19 iyun 1920 ci il Zengibasar Dize kendi ile uzbeuz Araz cayina atilaraq qacmaga calisan 1500 den cox dinc sakin oldurulur suya atilaraq qacanlar ise atese tutulur 27 iyun 1920 ci ilde Hacibayram ve Xeberbeyli kendleri Dize kendi ile uzbeuz dagidilir 800 den cox dinc sakin oldurulur 9 iyul 1920 ci ilde Zengibasar Qarakoyun Ramazankent arasindaki koc karvanina artilleriya ile edilen hucumda 1000 den cox dinc sakin helak olur Hokumet kabinetinden Ibrahim bey Kasim bey ve Ismayil bey sehid edilirler Vudro Vilsonun 14 maddesi cercivesinde bolgeye musahideci qisminde gelen Amerika Bas Qerargah reisi general Ceyms Qutri Harbord idarecilerle birlikde bolgeni gezerek Muttefiq guclere Boyuk Ermenistanda ermenileri gormedim hesabatini gondermis ve tecili olaraq bolgede Sulh quvveleri teleb etmisdir Bu hesabat IgdiTurkiye Silahli Quvveleririn ve etrafinin Turkiye Respublikasinin serhedleri daxilinde olmasini temin etmek ucun Gumru Lozanna ve Moskva muqavilelerine tohfe vermisdir Kultepe Yarmalar Kireler Dehne bogazi Kulluk Meydn doyusu Ciftlik doyusleri yasayan Igdir Milli Cumhuriyyeti ermeni komandiri Drastamat Kanayannin bir cox hucumunu def etse de bolgeye gelen ingilis sulhmeramlilari silahlarini Ermenistan quvvelerine buraxdiqdan sonra ermeniler guclenir Igdir Milli Cumhuriyyeti quvveleri agir itkiler verir ve Asagi Erhaci bolgesinden geri cekilir Bu 3 ayliq geri cekilmeden sonra 12 noyabr 1920 ci il Igdirin Qurtulus Gunu nde bolgeye catan Kazim Qarabekirin komandanliginda Turk ordusuna 10 minden cox milisle destek veren Igdir Milli Cumhuriyyet quvveleri ermeni qosunlarinin Araz cayi boyunca movqelendiyi Agri vadisini geri alirlar IstinadlarKafkasya dan Anadolu ya Igdir tarihi Istanbul Turk Dunyasi Arastirmalari Vakfi 2006 ISBN 975 498 177 9 Il Milli Egitim Mudurlugu Her yonuyle Igdir 2006 ISBN 975 93919 8 8 archive missing date tarixinde 290390523 arxivlesdirilib bad url Arsivlenmis kopya 1 otytabr 2019 tarixinde Istifade tarixi 11 iyul 2022 Igdir in Kurtulusu Nizamettin Onk 24 Avqust 2021 archive missing date tarixinde 2008 arxivlesdirilib bad url archive missing url Arsivlenmis kopya 1 Oktyabr 2019 tarixinde Istifade tarixi 11 iyul 2022 Mucahit Ozden Igdir sevdasi Ankara Basak Matbaacilik 2002 ISBN 975 93139 0 1 http www igdirsevdasi com yazar html bare url missing title 22 avqust 2013 tarixinde Istifade tarixi 14 iyul 2022 Dogudaki kazilar ermeni mezalimini ortaya koyuyor 5 oktyabr 2021 tarixinde Istifade tarixi 14 iyul 2022 Osmanli Arsivi Yayinlar Ermeni Katliami PDF devletarsivleri gov tr 12 dekabr 2019 tarixinde PDF Istifade tarixi 14 iyul 2022 Osmanli Tarihi Yayinlar Ermeni Katliami PDF devletarsivleri gov tr 12 dekabr 2019 tarixinde PDF Istifade tarixi 14 iyul 2022 Igdirda 83 kisinin katledildigi Uzun Huseyin Kuyusu ermeni mezalimini unutmuyor 18 May 2020 tarixinde Istifade tarixi 14 iyul 2022 https books google de books about Kafkasya dan Anadolu ya I C4 9Fd C4 B1r tarihi html id VXVtAAAAMAAJ amp redir esc y bare url missing title 1 noyabr 2019 tarixinde Igdir Soykirim Aniti www kulturportali gov tr 24 aprel 2021 tarixinde Istifade tarixi 14 iyul 2022