Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Konstantinopol divarları, Konstantinopolun müdafiə divarları və ya İstanbul divarları, hazırda İstanbulun sərhədləri içərisində olan İstanbulu əhatə edən və Şərqi Roma İmperiyası dövründə inşa edilmiş şəhər divarlarıdır. V əsrdən başlayaraq şəhəri əhatə edən divarlar sökülmə və yenidənqurma işləri ilə dörd dəfə əsaslı təmir edilmişdir. Son konstruksiyası eramızın 408-ci ilindən sonra olmuşdur. II Theodosius (408–450) dövründə İstanbul divarları Sarayburnudan Haliç sahili boyunca Ayvansaraya, bu tərəfdən Mərmərə dənizi sahilləri boyunca Yeddiqülləyə, Yeddiqüllədən Topqapıya, Topqapıdan Ayvansaraya qədər uzanırdı.
| İstanbulun tarixi hissəsi | |
 Konstantinopol divarları | |
| Ölkə |  Türkiyə |
|---|---|
| Tip | Mədəni |
| (Kriteriya) | i, ii, iii, iv |
| Keçid | [1] 356 |
| Region | Avropa və Şimali Amerika |
| Daxil edilməsi | 1985 (9 sessiya) |
| | |
| |
Divarlar və bürclər
Divarların uzunluğu 22 km-dir. Haliç divarları 5,5 km, quru divarları 7,5 km, Mərmərə divarları 9 km-dir .
Quru divarlar üç hissədən ibarətdir: xəndək, xarici divar və daxili divar. Xəndəklər bu gün əkinçilik ərazisinə çevrilib. Divara bitişik və quru divarlarının kənarında 50 m aralıqlarla əksəriyyəti çökmüş və çatlamış 96 bürc vardır. Bu bastionlar boydan-boya uzanan divarlar arasında 10 metrlik bir proyeksiyada, əsasən kvadrat planlı və 25 m hündürlükdədir. Pəncərələri, tağları və qapıları var. Daxili divarlarla xarici divarlar arasında qapılar və pilləkənlər var. Kefeki daşı və kərpic daxili divarlarda və qalalarda istifadə edilmişdir.
Xarici divarlar sandıq və ya qazamat divarlarıdır. Xarici divarlarda daha kiçik və daha böyük bürclər arasında gediş-gəlişi təmin etmək üçün kiçik bürclər mövcuddur. Bütün bu xəndək, bürc, xarici və daxili divarların ümumi eni 70 m-dir. Divarların içərisində dəhlizlər və kiçik boşluqlar mövcuddur.
Mərmərə və Qızıl burun (Haliç) divarlarının qarşısında heç bir xəndək və xarici divar yoxdur. Bu divarların qalınlığı 5 m, hündürlüyü 15 m-dir. Qüllələr 20 m-dir, Mərmərə tərəfdə 103, Haliç tərəfdə 94 bürc vardır. Mərmərə istiqamətindəki divarlar boyunca Sirkeci-Halkalı şəhərətrafı qatar xətti işləyir.
Bu bürclərdən bəzilərinin tarixi şöhrəti vardır: Yedikule, Sulukule, Anemas, Isaakios.
Dəniz divarları
Dəniz divarları şəhəri Propontis (Marmara dənizi) və Qızıl burun (Χρυσοῦν Κέρας) tərəflərdən əhatə edirdi. İlkin Bizans şəhərinin dəniz divarlarına sahib olduğu məlum olsa da, sağ qalan orta əsr şəhər divarlarının dəqiq tikilmə tarixi müzakirə mövzusudur. Uzun müddət dəniz divarlarının əsas quru divarlarını inşa edən I Konstantin tərəfindən tikildiyi düşünülürdü. Bununla birlikdə, bu inşaat üçün ilk həqiqi istinad 439-cu ildə, şəhər valisi Cyrus Panopolisin quru divarlarının bərpası və dəniz tərəfə olan hissəsinin tamamlanması barədə verdiyi əmrlə oldu. Bu hadisə, Vandalların Karfageni fəth etməsi və eyni ildə dəniz təhlükəsinin meydana gəlməsi siqnallarından şübhəsiz ayrı deyildir. Buna baxmayaraq dəniz divarları təxminən 700-cü illərə qədər dəqiq göstərilməmişdir.
Dəniz divarları memarlıq baxımından Theodosian Divarlarına bənzəyirdi, lakin daha sadə bir quruluşda inşa edilmişdir.
Quru divarlarından aşağı olan dəniz divarları, limanların içərisini qoruyan tək bir divar halında idi. Qızıl burun divarları, Qızıl burun limanının girişində İmparatoru III Leon tərəfindən qurulmuş, üzən çəlləkllərlə dəstəklənən ağır bir zəncirlə müdafiə olunurdu. Bu zəncirin bir ucu bugünkü Sirkeci ərazisindəki Eugenius Qülləsinə, digəri isə alt mərtəbəsi daha sonra Yeraltı Məscidə çevrilən Qalatadakı böyük kvadrat qalaya bağlanmışdı.
Mövcudluğunun ilk əsrlərindən bəri Konstantinopol dəfələrlə dəniz tərəfdən təhdidlərlə qarşılaşmışdır. I Yustinian müharibələrindən sonra Aralıq dənizinin “Roma gölü” halına gəlməsi bu təhdidləri yenidən bir müddət dayandırdı, ancaq Avarlar və Sasani Farsları tərəfindən şəhərin ilk mühasirəsi zamanı şəhər ilk dəfə dəniz müharibəsində təhdid edildi. Ərəblərin Suriyanı və Misiri, sonra da Kriti fəthi yeni dəniz təhlükəsi yaratdı və bu da ardıcıl olaraq imperatorların dəniz divarlarına əhəmiyyət verməsinə səbəb oldu. Dəniz divarları III Tiberius və ya II Anastasios tərəfindən 8-ci əsrin əvvəllərində bərpa edilmişdir. Sonra II Michael tərəfindən genişmiqyaslı bir təmir başladıldı, bu təmir, varisi Theophilos tərəfindən divarların hündürlüyünün qaldırılması ilə tamamlandı. Hər şeyə baxmayaraq, Venesiyalıların Dördüncü Səlib yürüşü əsnasında dəniz divarlarını aşmağı, dəniz divarlarının hələ də İstanbulun müdafiəsində zəif bir nöqtə olduğunu aşkara çıxardı. Bu təcrübədən sonra VIII Mihail dəniz divarlarının qaldırılmasına və möhkəmləndirilməsinə diqqət yetirdi. Bu fəaliyyətin əsas səbəbi Siciliya Kralı Charles d'Anjou tərəfindən mümkün işğal təhdidi olmuşdur.
Qapılar
Konstantinopol divarları boyunca əsas qapılar və yan qapılar var. Qapılar divardakı 5 m enində bir tağın altındadır. Əsas küçələrin keçdiyi Topqapı və Ədirnəqapı xaricindəki qapılar iki arabanın yan-yana keçməsi üçün çox dardır. Bu qapıların mərmərlə üzlənmiş içərisi və taxta qapıları var idi. Divara dırmaşmaq üçün tikilmiş pilləkənlər qapıların içərisində sağda və soldadır. Qapı divarlarının içərisindəki boşluqlarda əsas qapını bağlamaq üçün istifadə olunan dəmir qapılar və ya barmaqlılar mövcud idi. Ayrıca, bəzi əsas qapıların xarici qapısı var idi. Bunların çoxu tarixdə itmişdir. Bəzi qapılarda kitabələr var, ancaq bunlar Osmanlı imperiyasındandır. Xarici qapı ilə daxili qapı arasındakı məsafə 25 metrdir.
Topqapı sarayı qapısından Qızıl buruna, buradan Yeddiqülləyə və yenidən Topqapı sarayına qayıdan divarların qapıları belədir.
|
|
|
Konstantinopol divarlarında 50 qapı və 300 bürc var və bəziləri itib. Xarici şəhər Qalata tərəfdəki divarların da qapıları var idi: Kurşunlumahzen, Karaköy, Balıkpazarı, Yağkapanı, Kürkçükapı, Azapkapı ...
Konstantinopol ətrafının gücləndirilməsi
Müxtəlif dövrlərdə Konstantinopol ətrafında bir çox gücləndirmə işləri aparılmışdır. Şəhərin əsas divarları boyunca müdafiə sistemini tamamlayan ünsürlərin olduğunu söyləmək mümkündür. Bunlardan birincisi və ən böyüyü 56 km uzunluğunda olan Anastasiya Divarıdır. V əsrin ortalarında Konstantinopolun 65 km qərbində şəhərin xarici müdafiəsi üçün inşa edilmişdir. Bu divar 3.30 metr qalınlığında və 5 metr hündürlüyündə idi. Ancaq etibarlılığı məhdud idi. Bir müddət sonra VII əsrdə tərk edildi. Materialları yerli bina tikintisində istifadə edilmişdir. Ancaq bəzi hissələri hələ də mövcuddur.
Qalata divarları
Qalata Bizans dövründə Sykainin xarici məhəlləsi olduğu vaxtlar gücləndirilməmişdir. Qızıl buynuzun ağzında uzanan zəncirin mühafizəçisi kimi fəaliyyət göstərirdi. Ancaq 1204-cü ildə şəhərin zəifləməsindən sonra Qalata Venesiya ərazisinə çevrildi və daha sonra Genuya Respublikasının müstəmləkəsi oldu. Bizanslıların etirazlarına baxmayaraq, Genuyalılar Bizans nəzarətinin xaricində qalmış öz məhəllələrini xəndəklə əhatə etməyə müvəffəq oldular. Koloniyanın ətrafındakı qala tipli evləri özlərinin yaratdıqları ilk divarla birləşdirdilər. Qalata qülləsi və digər şəhər divarlarının uzantıları 1349-cu ildə şimal hissədə həyata keçirilmişdir. Sonrakı istehkam və müdafiə divarı uzantıları 1387, 1397 və 1404-cü illərdə davam etmişdir. Kobud şəkildə deyilsə, təxminən trapesiya formasında həyata keçirilmiş genişlənmə onlara böyük bir qapalı ərazi verdi. Genişlənmə Azapkapıdan şimala Şişxana istiqamətində, oradan Topxanaya və daha sonra Karaköy istiqamətində olmuşdur.
Anadolu və Rumeli hasarları
Anadolu və Rumeli əkiz hasarları Boğazın ən dar nöqtəsindədir və İstanbulun şimalına qədər uzanır. Osmanlılar tərəfindən həyati əhəmiyyətli su yolu olan Boğazdakı trafikə nəzarət etmək və İstanbula son son hücuma hazırlaşmaq üçün tikilmişdirlər. Anadolu Hasarı əvvəlcə Akçehisar və Güzelcehisar adlanırdı. 1395-ci ildə Sultan I Bəyazid tərəfindən tikdirilmişdir. Əvvəlcə 25 metr hündürlüyündə idi. Təxminən beşbucaqlı müşahidə qülləsi divarla əhatə olunmuşdu. Daha geniş və daha mürəkkəb olan Rumeli Hasarı 1452-ci ildə Sultan II Məhəmməd tərəfindən inşa etdirilmişdir. Üç böyük və bir kiçik qüllədən ibarətdir. Toplar 13 kiçik müşahidə qülləsi ilə möhkəmləndirilmiş divarla birlikdə əsas qalaya quraşdırılmışdır. Hasar, Osmanlıya boğazdan keçən gəmilərə nəzarət etməsinə imkan verirdi. Bu rol onun orijinal adını açıq şəkildə ortaya çıxarirdı: boğazın kəsicisi (cutter of the strait). Konstantinopolun zəbt edilməsindən sonra qala, gömrük nəzarət məntəqəsi və xüsusən də imperiya ilə müharibə edən səfirliklər üçün həbsxana yeri rolunu oynamışdır. 1509-cu ildəki genişmiqyaslı zəlzələdən sonra təmir edilmiş və XIX əsrin sonlarına qədər mütəmadi olaraq istifadə edilmişdir.
Altınkapı və Yeddiqüllə hasarı
Qızıl qapı (Altınkapı) və ya Qızıl rəngli qapı (Yaldızlıkapı) (Müasir Yunanca: Χρυσεία Πύλη, Rom: Chryseia Pylē; Latın: Porta Aurea; İngiliscə: Golden Gate) İstanbulun qurudan müdafiə divarlarının Yeddiqüllə hissəsindəki zəfər yürüşlərindən sonrakı zəfər alaylarının başında imperatorların şəhərə girdiyi əsas mərasim qapısıdır. Qərbdən Trakya istiqamətində uzanan Via Egnatia adlanan şəhərlərarası yol bu qapıya çatır və adı cəkikəny qapıdan keçdikdən sonra şəhərdəki Mese adlı əsas küçə ilə Ayasofya qarşısındakı Augustaion adlı meydana çatırdı. II Theodosian dövründə Şərqdəki Praetorian Prefecture olan Anthemius tərəfindən paytaxtın divarlarını yenidən möhkəmləndirməyə cəhd göstərildi və bununla birlikdə Via Egnatianın genişləndirilmiş şəhər sahəsinin girişində bir qapı inşa edilmişdir. Bu qapı, ərazinin yüksək bir nöqtəsində yerləşməsi səbəbindən əhəmiyyətini artırır və sonrakı illərdə şəhərin əsas qapısına çevrilir, xüsusən də imperatorun şəhərə giriş mərasimlərində istifadə etdiyi əsas qapı halına gəlir. Ioannes Primikeriosun 425-ci ildəki qələbəsindən sonra binaya adını verən qızıl rəngli qapı qanadları quraşdırıldı. Qapının üstündə Theodosiusun heykəlləri, Nike və fil qoşqulu bir araba var idi. Qapı girişinin üstündə qızıl üzlüklü tunc hərflərdən yazılar mövcuddur.
Qapının arxasındakı ilk qalanın inşasına I İoannisin dövründə başlanılmış və I Manuilin dövründə tamamlanmışdır. Qalanın beş qülləsi var idi. Bu səbəbdən beşbucaq adlandırılmışdır. Dördüncü Səlib yürüşü zamanı şəhərin düşmən əlinə keçməsindən sonra məhv edilmişdir. Yenidən 1350-ci ildə VI İoannis dövründə tikilmişdir. Yeni qala beş ədəd səkkiz tərəfli bürcdən ibarət idi və qızıl qapının iki mərmər qülləsi ilə birlikdə ümumilikdə yeddi, məlum olan yeddi bürc meydana gəlirdi. Lakin 1391-ci ildə V İoannis, qalanı təməlindən Sultan I Bəyazid tərəfindən gələn təhdidlər nəticəsində dağıtmaq məcburiyyətində qaldı, əks təqdirdə Osmanlıların əlində əsir olan oğlu Manuilin kor ediləcəyi ilə təhdid edilirdi. İmperator VII İoannis qalanı bərpa etməyə çalışdı, lakin bu dəfə Sultan II Murad tərəfindən törədilən maneələrlə qarşılaşır. Osmanlı imperiyası tərəfindən Konstantinopolun son zəbtindən sonra Sultan II Məhəmməd onu 1457-ci ildə yeddi bürclə yenidən yeddi bürcdən ibarət bir qala olaraq inşa etdirmişdir. Qala Osmanlı dövründə xəzinə idarəsi və dövlət adamlarının həbsxana yeri kimi istifadə edilmişdir. Bunlar arasında ən diqqət çəkən məhbus Gənc Osman (II Osman) idi. Burada əsir şəklində saxlanılır və 1622-ci ildə yeniçərilər tərəfindən edam edilmişdir.
İstinadlar
- 1 http://whc.unesco.org/en/list/356 2017-07-07 at the Wayback Machine
- Janin, 1964. səh. 12–13
- Janin, 1964. səh. 13
- Janin, 1964. səh. 263; Mango, 2000. səh. 176
- Kazhdan, 1991. səh. 519
- Bury, 1923. səh. 70
- Janin, 1964. səh. 13, 15
- Janin, 1964. səh. 21–23
- Janin, 1964. səh. 19–20
- Janin, 1964. səh. 16–19
- Janin, 1964. səh. 13, 16
- van Millingen, 1899. səh. 32–33
- Janin, 1964. səh. 263
- cf. Janin, 1964. səh. 34–35
- Bardill, 2004. səh. 124
- van Millingen, 1899. səh. 15–18; Janin, 1964. səh. 26
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Konstantinopol divarlari Konstantinopolun mudafie divarlari ve ya Istanbul divarlari hazirda Istanbulun serhedleri icerisinde olan Istanbulu ehate eden ve Serqi Roma Imperiyasi dovrunde insa edilmis seher divarlaridir V esrden baslayaraq seheri ehate eden divarlar sokulme ve yenidenqurma isleri ile dord defe esasli temir edilmisdir Son konstruksiyasi eramizin 408 ci ilinden sonra olmusdur II Theodosius 408 450 dovrunde Istanbul divarlari Sarayburnudan Halic sahili boyunca Ayvansaraya bu terefden Mermere denizi sahilleri boyunca Yeddiqulleye Yeddiqulleden Topqapiya Topqapidan Ayvansaraya qeder uzanirdi Istanbulun tarixi hissesiKonstantinopol divarlariOlke TurkiyeTip MedeniKriteriya i ii iii ivKecid 1 356Region Avropa ve Simali Amerika Daxil edilmesi 1985 9 sessiya Konstantinopol divarlariUNESCO nun tesnifatina gore bolge Istanbul ve divarlariII Theodosius divarlariDivarlar ve burclerDivarlarin uzunlugu 22 km dir Halic divarlari 5 5 km quru divarlari 7 5 km Mermere divarlari 9 km dir Quru divarlar uc hisseden ibaretdir xendek xarici divar ve daxili divar Xendekler bu gun ekincilik erazisine cevrilib Divara bitisik ve quru divarlarinin kenarinda 50 m araliqlarla ekseriyyeti cokmus ve catlamis 96 burc vardir Bu bastionlar boydan boya uzanan divarlar arasinda 10 metrlik bir proyeksiyada esasen kvadrat planli ve 25 m hundurlukdedir Pencereleri taglari ve qapilari var Daxili divarlarla xarici divarlar arasinda qapilar ve pillekenler var Kefeki dasi ve kerpic daxili divarlarda ve qalalarda istifade edilmisdir Xarici divarlar sandiq ve ya qazamat divarlaridir Xarici divarlarda daha kicik ve daha boyuk burcler arasinda gedis gelisi temin etmek ucun kicik burcler movcuddur Butun bu xendek burc xarici ve daxili divarlarin umumi eni 70 m dir Divarlarin icerisinde dehlizler ve kicik bosluqlar movcuddur Mermere ve Qizil burun Halic divarlarinin qarsisinda hec bir xendek ve xarici divar yoxdur Bu divarlarin qalinligi 5 m hundurluyu 15 m dir Qulleler 20 m dir Mermere terefde 103 Halic terefde 94 burc vardir Mermere istiqametindeki divarlar boyunca Sirkeci Halkali seheretrafi qatar xetti isleyir Bu burclerden bezilerinin tarixi sohreti vardir Yedikule Sulukule Anemas Isaakios Deniz divarlariDeniz divarlari seheri Propontis Marmara denizi ve Qizil burun Xrysoῦn Keras tereflerden ehate edirdi Ilkin Bizans seherinin deniz divarlarina sahib oldugu melum olsa da sag qalan orta esr seher divarlarinin deqiq tikilme tarixi muzakire movzusudur Uzun muddet deniz divarlarinin esas quru divarlarini insa eden I Konstantin terefinden tikildiyi dusunulurdu Bununla birlikde bu insaat ucun ilk heqiqi istinad 439 cu ilde seher valisi Cyrus Panopolisin quru divarlarinin berpasi ve deniz terefe olan hissesinin tamamlanmasi barede verdiyi emrle oldu Bu hadise Vandallarin Karfageni feth etmesi ve eyni ilde deniz tehlukesinin meydana gelmesi siqnallarindan subhesiz ayri deyildir Buna baxmayaraq deniz divarlari texminen 700 cu illere qeder deqiq gosterilmemisdir Deniz divarlari memarliq baximindan Theodosian Divarlarina benzeyirdi lakin daha sade bir qurulusda insa edilmisdir Quru divarlarindan asagi olan deniz divarlari limanlarin icerisini qoruyan tek bir divar halinda idi Qizil burun divarlari Qizil burun limaninin girisinde Imparatoru III Leon terefinden qurulmus uzen cellekllerle desteklenen agir bir zencirle mudafie olunurdu Bu zencirin bir ucu bugunku Sirkeci erazisindeki Eugenius Qullesine digeri ise alt mertebesi daha sonra Yeralti Mescide cevrilen Qalatadaki boyuk kvadrat qalaya baglanmisdi Movcudlugunun ilk esrlerinden beri Konstantinopol defelerle deniz terefden tehdidlerle qarsilasmisdir I Yustinian muharibelerinden sonra Araliq denizinin Roma golu halina gelmesi bu tehdidleri yeniden bir muddet dayandirdi ancaq Avarlar ve Sasani Farslari terefinden seherin ilk muhasiresi zamani seher ilk defe deniz muharibesinde tehdid edildi Ereblerin Suriyani ve Misiri sonra da Kriti fethi yeni deniz tehlukesi yaratdi ve bu da ardicil olaraq imperatorlarin deniz divarlarina ehemiyyet vermesine sebeb oldu Deniz divarlari III Tiberius ve ya II Anastasios terefinden 8 ci esrin evvellerinde berpa edilmisdir Sonra II Michael terefinden genismiqyasli bir temir basladildi bu temir varisi Theophilos terefinden divarlarin hundurluyunun qaldirilmasi ile tamamlandi Her seye baxmayaraq Venesiyalilarin Dorduncu Selib yurusu esnasinda deniz divarlarini asmagi deniz divarlarinin hele de Istanbulun mudafiesinde zeif bir noqte oldugunu askara cixardi Bu tecrubeden sonra VIII Mihail deniz divarlarinin qaldirilmasina ve mohkemlendirilmesine diqqet yetirdi Bu fealiyyetin esas sebebi Siciliya Krali Charles d Anjou terefinden mumkun isgal tehdidi olmusdur QapilarBelqrad qapisi ikinci boyuk herbi qapidir Konstantinopol divarlari boyunca esas qapilar ve yan qapilar var Qapilar divardaki 5 m eninde bir tagin altindadir Esas kucelerin kecdiyi Topqapi ve Edirneqapi xaricindeki qapilar iki arabanin yan yana kecmesi ucun cox dardir Bu qapilarin mermerle uzlenmis icerisi ve taxta qapilari var idi Divara dirmasmaq ucun tikilmis pillekenler qapilarin icerisinde sagda ve soldadir Qapi divarlarinin icerisindeki bosluqlarda esas qapini baglamaq ucun istifade olunan demir qapilar ve ya barmaqlilar movcud idi Ayrica bezi esas qapilarin xarici qapisi var idi Bunlarin coxu tarixde itmisdir Bezi qapilarda kitabeler var ancaq bunlar Osmanli imperiyasindandir Xarici qapi ile daxili qapi arasindaki mesafe 25 metrdir Topqapi sarayi qapisindan Qizil buruna buradan Yeddiqulleye ve yeniden Topqapi sarayina qayidan divarlarin qapilari beledir Ahirkapi Fenerlikapi Kucukayasofya qapisi Bukalonkapi Balikhane qapisi Odunkapisi Manganakapisi Gulhane qapisi Kadirga qapisi Catladikapi Qumqapi Yeniqapi Samatya qapisi Narlikapisi Yedikulekapi Belgradkapi Silivrikapi Mevlanakapi Topqapi Edirnekapi Egrikapi Ayvansaray qapisi Atikmustafakapisi Balat qapisi Fener qapisi Yeniayakapi Ayakapi Cibali qapisi Unkapani qapisi Ayazma qapisi Baliq bazari qapisi Yenicami qapisi Bahcekapisi Ovcular qapisi Imperator qapisi Zindan qapisi Sirkeci qapi Yalikosku Konstantinopol divarlarinda 50 qapi ve 300 burc var ve bezileri itib Xarici seher Qalata terefdeki divarlarin da qapilari var idi Kursunlumahzen Karakoy Balikpazari Yagkapani Kurkcukapi Azapkapi Konstantinopol etrafinin guclendirilmesiCristoforo Buondelmontiye mexsus Liber insularum Archipelaginin Marciana kitabxanasinda yerlesen ve 1420 ci iller ile 1430 cu iller etrafinda olan kopyasindaki Konstantinopol ile Qalata xeritesi Muxtelif dovrlerde Konstantinopol etrafinda bir cox guclendirme isleri aparilmisdir Seherin esas divarlari boyunca mudafie sistemini tamamlayan unsurlerin oldugunu soylemek mumkundur Bunlardan birincisi ve en boyuyu 56 km uzunlugunda olan Anastasiya Divaridir V esrin ortalarinda Konstantinopolun 65 km qerbinde seherin xarici mudafiesi ucun insa edilmisdir Bu divar 3 30 metr qalinliginda ve 5 metr hundurluyunde idi Ancaq etibarliligi mehdud idi Bir muddet sonra VII esrde terk edildi Materiallari yerli bina tikintisinde istifade edilmisdir Ancaq bezi hisseleri hele de movcuddur Qalata divarlari Esas meqale Qalata mudafie divarlariQalata mudafie divarlarinin qaliqlari Qalata Bizans dovrunde Sykainin xarici mehellesi oldugu vaxtlar guclendirilmemisdir Qizil buynuzun agzinda uzanan zencirin muhafizecisi kimi fealiyyet gosterirdi Ancaq 1204 cu ilde seherin zeiflemesinden sonra Qalata Venesiya erazisine cevrildi ve daha sonra Genuya Respublikasinin mustemlekesi oldu Bizanslilarin etirazlarina baxmayaraq Genuyalilar Bizans nezaretinin xaricinde qalmis oz mehellelerini xendekle ehate etmeye muveffeq oldular Koloniyanin etrafindaki qala tipli evleri ozlerinin yaratdiqlari ilk divarla birlesdirdiler Qalata qullesi ve diger seher divarlarinin uzantilari 1349 cu ilde simal hissede heyata kecirilmisdir Sonraki istehkam ve mudafie divari uzantilari 1387 1397 ve 1404 cu illerde davam etmisdir Kobud sekilde deyilse texminen trapesiya formasinda heyata kecirilmis genislenme onlara boyuk bir qapali erazi verdi Genislenme Azapkapidan simala Sisxana istiqametinde oradan Topxanaya ve daha sonra Karakoy istiqametinde olmusdur Anadolu ve Rumeli hasarlari Esas meqale Anadolu Hasari Esas meqale Rumeli Hasari Anadolu ve Rumeli ekiz hasarlari Bogazin en dar noqtesindedir ve Istanbulun simalina qeder uzanir Osmanlilar terefinden heyati ehemiyyetli su yolu olan Bogazdaki trafike nezaret etmek ve Istanbula son son hucuma hazirlasmaq ucun tikilmisdirler Anadolu Hasari evvelce Akcehisar ve Guzelcehisar adlanirdi 1395 ci ilde Sultan I Beyazid terefinden tikdirilmisdir Evvelce 25 metr hundurluyunde idi Texminen besbucaqli musahide qullesi divarla ehate olunmusdu Daha genis ve daha murekkeb olan Rumeli Hasari 1452 ci ilde Sultan II Mehemmed terefinden insa etdirilmisdir Uc boyuk ve bir kicik qulleden ibaretdir Toplar 13 kicik musahide qullesi ile mohkemlendirilmis divarla birlikde esas qalaya qurasdirilmisdir Hasar Osmanliya bogazdan kecen gemilere nezaret etmesine imkan verirdi Bu rol onun orijinal adini aciq sekilde ortaya cixarirdi bogazin kesicisi cutter of the strait Konstantinopolun zebt edilmesinden sonra qala gomruk nezaret menteqesi ve xususen de imperiya ile muharibe eden sefirlikler ucun hebsxana yeri rolunu oynamisdir 1509 cu ildeki genismiqyasli zelzeleden sonra temir edilmis ve XIX esrin sonlarina qeder mutemadi olaraq istifade edilmisdir Altinkapi ve Yeddiqulle hasari Esas meqale Yeddiqulle zindanlariYeddiqulle qalasi 1827 Qizil qapi Altinkapi ve ya Qizil rengli qapi Yaldizlikapi Muasir Yunanca Xryseia Pylh Rom Chryseia Pyle Latin Porta Aurea Ingilisce Golden Gate Istanbulun qurudan mudafie divarlarinin Yeddiqulle hissesindeki zefer yuruslerinden sonraki zefer alaylarinin basinda imperatorlarin sehere girdiyi esas merasim qapisidir Qerbden Trakya istiqametinde uzanan Via Egnatia adlanan seherlerarasi yol bu qapiya catir ve adi cekikeny qapidan kecdikden sonra seherdeki Mese adli esas kuce ile Ayasofya qarsisindaki Augustaion adli meydana catirdi II Theodosian dovrunde Serqdeki Praetorian Prefecture olan Anthemius terefinden paytaxtin divarlarini yeniden mohkemlendirmeye cehd gosterildi ve bununla birlikde Via Egnatianin genislendirilmis seher sahesinin girisinde bir qapi insa edilmisdir Bu qapi erazinin yuksek bir noqtesinde yerlesmesi sebebinden ehemiyyetini artirir ve sonraki illerde seherin esas qapisina cevrilir xususen de imperatorun sehere giris merasimlerinde istifade etdiyi esas qapi halina gelir Ioannes Primikeriosun 425 ci ildeki qelebesinden sonra binaya adini veren qizil rengli qapi qanadlari qurasdirildi Qapinin ustunde Theodosiusun heykelleri Nike ve fil qosqulu bir araba var idi Qapi girisinin ustunde qizil uzluklu tunc herflerden yazilar movcuddur Qapinin arxasindaki ilk qalanin insasina I Ioannisin dovrunde baslanilmis ve I Manuilin dovrunde tamamlanmisdir Qalanin bes qullesi var idi Bu sebebden besbucaq adlandirilmisdir Dorduncu Selib yurusu zamani seherin dusmen eline kecmesinden sonra mehv edilmisdir Yeniden 1350 ci ilde VI Ioannis dovrunde tikilmisdir Yeni qala bes eded sekkiz terefli burcden ibaret idi ve qizil qapinin iki mermer qullesi ile birlikde umumilikde yeddi melum olan yeddi burc meydana gelirdi Lakin 1391 ci ilde V Ioannis qalani temelinden Sultan I Beyazid terefinden gelen tehdidler neticesinde dagitmaq mecburiyyetinde qaldi eks teqdirde Osmanlilarin elinde esir olan oglu Manuilin kor edileceyi ile tehdid edilirdi Imperator VII Ioannis qalani berpa etmeye calisdi lakin bu defe Sultan II Murad terefinden toredilen maneelerle qarsilasir Osmanli imperiyasi terefinden Konstantinopolun son zebtinden sonra Sultan II Mehemmed onu 1457 ci ilde yeddi burcle yeniden yeddi burcden ibaret bir qala olaraq insa etdirmisdir Qala Osmanli dovrunde xezine idaresi ve dovlet adamlarinin hebsxana yeri kimi istifade edilmisdir Bunlar arasinda en diqqet ceken mehbus Genc Osman II Osman idi Burada esir seklinde saxlanilir ve 1622 ci ilde yeniceriler terefinden edam edilmisdir Istinadlar1 http whc unesco org en list 356 2017 07 07 at the Wayback Machine Janin 1964 seh 12 13 Janin 1964 seh 13 Janin 1964 seh 263 Mango 2000 seh 176 Kazhdan 1991 seh 519 Bury 1923 seh 70 Janin 1964 seh 13 15 Janin 1964 seh 21 23 Janin 1964 seh 19 20 Janin 1964 seh 16 19 Janin 1964 seh 13 16 van Millingen 1899 seh 32 33 Janin 1964 seh 263 cf Janin 1964 seh 34 35 Bardill 2004 seh 124 van Millingen 1899 seh 15 18 Janin 1964 seh 26