Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İsrail - parlamentli respublika.
| İsrail | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| מדינת ישראל Medinat Yisrā'el دولة إسرائيل Daulat Isrāʼīl | |||||
| |||||
| Himn: İsrail himni - "Hatikvah" ("Ümid") | |||||
| Tarixi | |||||
| • Deklarasiya | 14 may 1948 | ||||
| Paytaxt | Yerusəlim (mübahisəli)- 840 min nəfər ( 2015-ci il). | ||||
| İdarəetmə forması | Parlament respublikası | ||||
| Prezident | Reuven Rivlin | ||||
| Baş nazir | Benjamin Netanyahu | ||||
| Knesset spikeri | Yuli-Yoel Edelstein | ||||
| Sahəsi | Dünyada 151-ci | ||||
| • Ümumi | 22072 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | ~2% | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 8,051,200 nəfər (95-ci) | ||||
| • Sıxlıq | 365.3 nəf./km² (30-cu) | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 206.430 milyard dollar (49-cu) | ||||
| • Adambaşına | 28,393 dollar () | ||||
| ÜDM (nominal) | |||||
| • Ümumi (2009) | 194.825 milyard dollar (40-cı) | ||||
| • Adambaşına | 26,796 dollar (28-ci) | ||||
| İİİ (2007) | 0.935 (artış; 27-ci) | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Dövlət quruluşu
İsrail parlament formasında idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1948) 14 mayda qeyd olunur. Ölkədə rəsmi Konstitusiya mövcud deyil, "Dövlətin Yaranması haqqında Deklarasiya" (1948-ci il), Parlamentin əsas qanunları və İsrail vətəndaş hüququ adlı sənədlərlə idarəçilik funksiyaları müəyyən edilir. Qanun sisteminə gəldikdə, ölkədə ümumi Britaniya qanunları və Britaniya Mandatının qarışığından, habelə xüsusi işlərdə yəhudi, xristian və müsəlman qanunlarından istifadə olunur. İsrail qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyətinə söykənən parlament formalı demokratik ölkədir. Onun institutları Knesset (Parlament), Hökumət (Nazirlər Kabineti) və ədliyyə sistemindən ibarətdir. Dövlətə Prezident başçılıq edir. İsrailin siyasi quruluşu hakimiyyətin qollarının bölünməsi, qarşılıqlı nəzarəti və tarazlığı prinsipinə əsaslanır. Hökumət Knessetə tabedir, məhkəmənin müstəqilliyi qanunla təmin edilir.
İnzibati bölgüsü
50 dairədən ibarət olan 6 rayona (Mərkəz, Hayfa, Qüds, Şimal, Cənub, Tel-Əviv) bölünür (qeyd: İsrail 1950-ci ildə Qüdsü özünün paytaxtı elan etmişdir, lakin ABŞ və başqa ölkələrin səfirlikləri Tel-Əvivdə yerləşir).
Dövlət başçısı
Knesset tərəfindən 7 illik müddətə seçilən Prezidentdir. Prezident dövlət başçısı olaraq millətin birliyini təmsil edir və dövlət maraqlarını partiya maraqlarından uca tutur. Prezident, irəli sürülən namizədlər sırasından, onların şəxsi keyfiyyətləri və dövlət qarşısında xidmətləri əsasında, Knessetin sadə səs çoxluğu ilə yeddi illiyə seçilir; o, öz vəzifəsini iki müddətdən çox tuta bilməz. Prezidentin vəzifələri əsasən formal və rəsmi qanunla müəyyən edilib. Onların sırasına yeni tərkibli Knessetin birinci sessiyasının açılışı; xarici səfirlərin etimadnamələrinin qəbul edilməsi; Knessetin qəbul etdiyi müqavilə və qanunların imzalanması; münasib təşkilatların tövsiyəsi ilə hakimlərin, Dövlət Bankının direktorunun və xaricdə İsrail diplomatik missiyaları başçılarının təyin edilməsi; ədliyyə nazirinin zəmanəti ilə məhkum olunmuş şəxslərin əfv edilməsi və habelə saxlanma müddətinin qısaldılması daxildir.
Prezident, həmçinin ictimai funksiyaları və qeyri-formal vəzifələri də icra edir: vətəndaşların müraciətnamələrini qəbul edir; bir sıra ictimai təşkilatların fəxri üzvü olur və cəmiyyətin güzəranını yaxşılaşdırmağa yönəldilən tədbirləri dəstəkləyir.
Qanunverici hakimiyyət
Ölkədə ali hakimiyyət ümumxalq səsverməsi yolu ilə proporsional sistem üzrə 4 il müddətinə (bu müddət ərzində Parlament buraxıla bilər) seçilən bir palatalı Parlamentə - Knessetə (120 yer, son seçkilər 22 yanvar 2013-cü ildə keçirilmişdir) məxsusdur. Onun adı Böyük Məclis – “Knesset xa – Qdola”dan iqtibas edilmişdir.
Parlamentə seçkilər konkret şəxsiyyətə deyil, bu və ya digər siyasi partiyaya səsvermədir və Knessetdə təmsil olunmaq istəyən partiyaların çoxsaylılığı əqidə və məramların geniş spektrindən xəbər verir.
Seçkilər ərəfəsində hər partiya öz platformasını və Knessetə namizədlərinin siyahısını dərc etdirir; bu siyahı daxili partiya seçkilərində və digər daxili tədbirlərdə müəyyənləşdirilir.
Knessetdə təmsil edilən partiyalar avtomatik şəkildə yenidən seçilməyə namizəd olaraq saxlanılırlar, qalan partiyalar, səsvermə hüququ olan vətəndaşlardan ən azı 2500 imza topladıqda və beh verdikdə seçkilərdə səs qoya bilərlər. Partiyalar minimal səs sayından artıq, lakin əlavə yer almaq üçün yetərli olmayan səs topladıqda, bu səslər qalan partiyalar arasında onların təmsilçiliyinə, yaxud seçkiqabağı razılaşmalara mütənasib olaraq bölüşdürülür.
Yeni tərkibli Knesset onun tərkibini müəyyənləşdirən ümumi seçkilərdən sonra işə başlayır. İlk iclasda deputatlar prosedur qaydalarına uyğun olaraq Knesset sədrini və onun müavinlərini seçirlər.
Ölkədə ali qanunverici hakimiyyət orqanı ümumxalq səsverməsi yolu ilə proporsional sistem üzrə 4 il müddətinə seçilir, lakin bu müddət tamam olmadan da öz-özünün buraxılmasını elan edə və Baş nazir tərəfindən buraxıla bilər. Seçkilərin keçirilməsinə və yeni Knessetin təşkil edilməsinə qədər bütün səlahiyyətlər əvvəlki Knesset tərkibinin əlində qalır.
Parlament öz funksiyalarını ümumi iclaslarda və 14 daimi fəaliyyət göstərən komissiyalarda icra edir. Qanun layihələrinin qanuna çevrilməsi üçün o, Knesset tərəfindən üç oxunuşda qəbul edilməlidir. Üçüncü oxunuşda əksəriyyət “səs” verdikdən və sədrlik edən onu imzaladıqdan sonra qanun layihəsi rəsmi olaraq dövlət mətbuat orqanında dövlət Prezidenti, Baş nazir, Knesset sədri və həmin qanunun icrasına cavabdeh olan nazirin imzası ilə dərc edilir. Son nəticədə Ədliyyə naziri sənədi dövlət möhürü ilə nişanlayır və qanun layihəsi qanuni qüvvəyə minir.
İcraedici hakimiyyət
Nazirlər Kabineti ümumi seçkilərdə 4 illik müddətə seçilən Baş nazir tərəfindən formalaşır və Knesset tərəfindən təsdiq olunur. İcra hakimiyyəti daxili və xarici işlərin, o cümlədən müdafiə məsələlərinin həlli üçün səlahiyyətlər həvalə edilmiş hökumətə mənsubdur. Hökumətin funksiyaları olduqca genişdir: o, başqa bir inzibati quruma qanunla həvalə edilməmiş hər bir məsələyə müdaxilə etmək hüququna malikdir. Hökumət öz işini və qərar qəbuletmə qaydasını özü müəyyənləşdirir. Adətən, iclaslar həftədə bir dəfə keçirilsə də, zəruri hallarda əlavə iclaslar da keçirilir. İndiyədək bütün hökumətlər bir neçə partiyanı təmsil edən nümayəndələrdən ibarət olurdu, çünki heç bir partiya hökuməti təkbaşına formalaşdırmaq üçün Knessetdə kifayət qədər mandat ala bilmirdi. Hökuməti formalaşdırmaq üçün yeni seçilən Baş nazir seçkilərin nəticələri dərc olunandan sonra 45 gün müddətində nazirlərin siyahısını və əsas məsələlər üzrə hökumət fəaliyyətinin proqramını Knessetin təsdiqinə təqdim etməlidir.
Baş nazir vəzifəsinə namizədlər cari çağırış Knessetdə ən azı on yer tutan partiyalar və ya 50 min seçici tərəfindən irəli sürülə bilərlər. Seçici səslərinin yarıdan çoxunu almış namizəd Baş nazir olur. Namizədlərdən heç biri səslərin yarısından artıq ala bilmədikdə iki həftədən sonra seçkilərin ikinci turu keçirilir; bu mərhələdə ən çox səs toplamış iki namizəd iştirak edir. İkinci turda iştirak edən namizədlərdən hər hansı biri öz namizədliyini geri götürdüyü təqdirdə, onun yerini topladığı səslər üzrə ardınca gələn namizəd tutur.
Nazirlər öz vəzifələrinin icrasına görə Baş nazir qarşısında cavabdehdirlər və fəaliyyəti üzrə parlamentə hesabat verməlidirlər. Nazirlərin ən azı yarısı Knessetin üzvü olmalı, eyni zamanda hamısı Parlamentə seçilmək hüququna malik olmalıdır. Hökumətin səlahiyyət müddəti dörd ildir; Baş nazirin istefası və ya vəfatı səbəbindən, habelə Knessetin etimadsızlıq qərarı çıxardığı halda bu müddət azaldıla bilər.
Knessetə seçkilər Baş nazirin seçilməsi ilə eyni zamanda keçirilir. Bütün ölkə vahid seçki dairəsi sayılır; səsvermə prosedurası gizli keçir; seçicilər iki bülletendə Baş nazir vəzifəsinə namizədlərdən birinə və hər hansı siyasi partiyaya səs verməklə - öz mövqelərini ifadə edirlər.
Məhkəmə hakimiyyəti
Yerusəlimdə yerləşən Ali Məhkəmə İsrailin ən yüksək məhkəməsi sayılır və onun yurisdiksiyası dövlətin bütün ərazisinə yayılır.
İstinadlar
- "Introduction to the Tables: Geophysical Characteristics" (doc) (ingilis). Israel Central Bureau of Statistics. 2018-10-09 tarixində . İstifadə tarixi: 4 июля 2008.
- http://www1.cbs.gov.il/shnaton57/st02_15.pdf%7Ctitle=Localities[ölü keçid], Population, and Density|accessdate=2 июля 2008|lang=en
- http://www.cbs.gov.il/hodaot2006n/11_06_106e.pdf%7Cpublisher=Israel Central Bureau of Statistics|title=Press Release: Jerusalem Day|datepublished=24 мая 2006|accessdate=10 марта 2007|lang=en}}
Mənbə
- Abadi, Jacob (2004), «Israel’s Quest for Recognition and Acceptance in Asia: Garrison State Diplomacy», Routledge,
Xarici keçidlər
- Государство Израиль. Государственное устройство. Электронная еврейская энциклопедия.
- Официальный сайт кнессета
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Israil deqiqlesdirme Israil parlamentli respublika Israilמדינת ישראל Medinat Yisra el دولة إسرائيل Daulat IsraʼilBayraq GerbHimn Israil himni Hatikvah Umid Tarixi Deklarasiya 14 may 1948Paytaxt Yeruselim mubahiseli 840 min nefer 2015 ci il Idareetme formasi Parlament respublikasiPrezident Reuven RivlinBas nazir Benjamin NetanyahuKnesset spikeri Yuli Yoel EdelsteinSahesi Dunyada 151 ci Umumi 22072 km Su sahesi 2 Ehalisi Ehali 8 051 200 nefer 95 ci Sixliq 365 3 nef km 30 cu UDM AQP Umumi 206 430 milyard dollar 49 cu Adambasina 28 393 dollar UDM nominal Umumi 2009 194 825 milyard dollar 40 ci Adambasina 26 796 dollar 28 ci III 2007 0 935 artis 27 ci Vikianbarda elaqeli mediafayllarDovlet qurulusuIsrail parlament formasinda idareetme usuluna malik respublikadir Milli bayram gunu olan musteqillik gunu 1948 14 mayda qeyd olunur Olkede resmi Konstitusiya movcud deyil Dovletin Yaranmasi haqqinda Deklarasiya 1948 ci il Parlamentin esas qanunlari ve Israil vetendas huququ adli senedlerle idarecilik funksiyalari mueyyen edilir Qanun sistemine geldikde olkede umumi Britaniya qanunlari ve Britaniya Mandatinin qarisigindan habele xususi islerde yehudi xristian ve muselman qanunlarindan istifade olunur Israil qanunvericilik icra ve mehkeme hakimiyyetine soykenen parlament formali demokratik olkedir Onun institutlari Knesset Parlament Hokumet Nazirler Kabineti ve edliyye sisteminden ibaretdir Dovlete Prezident basciliq edir Israilin siyasi qurulusu hakimiyyetin qollarinin bolunmesi qarsiliqli nezareti ve tarazligi prinsipine esaslanir Hokumet Knessete tabedir mehkemenin musteqilliyi qanunla temin edilir Inzibati bolgusuIsrailin siyasi xeritesi 50 daireden ibaret olan 6 rayona Merkez Hayfa Quds Simal Cenub Tel Eviv bolunur qeyd Israil 1950 ci ilde Qudsu ozunun paytaxti elan etmisdir lakin ABS ve basqa olkelerin sefirlikleri Tel Evivde yerlesir Dovlet bascisiKnesset terefinden 7 illik muddete secilen Prezidentdir Prezident dovlet bascisi olaraq milletin birliyini temsil edir ve dovlet maraqlarini partiya maraqlarindan uca tutur Prezident ireli surulen namizedler sirasindan onlarin sexsi keyfiyyetleri ve dovlet qarsisinda xidmetleri esasinda Knessetin sade ses coxlugu ile yeddi illiye secilir o oz vezifesini iki muddetden cox tuta bilmez Prezidentin vezifeleri esasen formal ve resmi qanunla mueyyen edilib Onlarin sirasina yeni terkibli Knessetin birinci sessiyasinin acilisi xarici sefirlerin etimadnamelerinin qebul edilmesi Knessetin qebul etdiyi muqavile ve qanunlarin imzalanmasi munasib teskilatlarin tovsiyesi ile hakimlerin Dovlet Bankinin direktorunun ve xaricde Israil diplomatik missiyalari bascilarinin teyin edilmesi edliyye nazirinin zemaneti ile mehkum olunmus sexslerin efv edilmesi ve habele saxlanma muddetinin qisaldilmasi daxildir Prezident hemcinin ictimai funksiyalari ve qeyri formal vezifeleri de icra edir vetendaslarin muracietnamelerini qebul edir bir sira ictimai teskilatlarin fexri uzvu olur ve cemiyyetin guzeranini yaxsilasdirmaga yoneldilen tedbirleri destekleyir Qanunverici hakimiyyetOlkede ali hakimiyyet umumxalq sesvermesi yolu ile proporsional sistem uzre 4 il muddetine bu muddet erzinde Parlament buraxila biler secilen bir palatali Parlamente Knessete 120 yer son seckiler 22 yanvar 2013 cu ilde kecirilmisdir mexsusdur Onun adi Boyuk Meclis Knesset xa Qdola dan iqtibas edilmisdir Parlamente seckiler konkret sexsiyyete deyil bu ve ya diger siyasi partiyaya sesvermedir ve Knessetde temsil olunmaq isteyen partiyalarin coxsayliligi eqide ve meramlarin genis spektrinden xeber verir Seckiler erefesinde her partiya oz platformasini ve Knessete namizedlerinin siyahisini derc etdirir bu siyahi daxili partiya seckilerinde ve diger daxili tedbirlerde mueyyenlesdirilir Knessetde temsil edilen partiyalar avtomatik sekilde yeniden secilmeye namized olaraq saxlanilirlar qalan partiyalar sesverme huququ olan vetendaslardan en azi 2500 imza topladiqda ve beh verdikde seckilerde ses qoya bilerler Partiyalar minimal ses sayindan artiq lakin elave yer almaq ucun yeterli olmayan ses topladiqda bu sesler qalan partiyalar arasinda onlarin temsilciliyine yaxud seckiqabagi razilasmalara mutenasib olaraq bolusdurulur Yeni terkibli Knesset onun terkibini mueyyenlesdiren umumi seckilerden sonra ise baslayir Ilk iclasda deputatlar prosedur qaydalarina uygun olaraq Knesset sedrini ve onun muavinlerini secirler Olkede ali qanunverici hakimiyyet orqani umumxalq sesvermesi yolu ile proporsional sistem uzre 4 il muddetine secilir lakin bu muddet tamam olmadan da oz ozunun buraxilmasini elan ede ve Bas nazir terefinden buraxila biler Seckilerin kecirilmesine ve yeni Knessetin teskil edilmesine qeder butun selahiyyetler evvelki Knesset terkibinin elinde qalir Parlament oz funksiyalarini umumi iclaslarda ve 14 daimi fealiyyet gosteren komissiyalarda icra edir Qanun layihelerinin qanuna cevrilmesi ucun o Knesset terefinden uc oxunusda qebul edilmelidir Ucuncu oxunusda ekseriyyet ses verdikden ve sedrlik eden onu imzaladiqdan sonra qanun layihesi resmi olaraq dovlet metbuat orqaninda dovlet Prezidenti Bas nazir Knesset sedri ve hemin qanunun icrasina cavabdeh olan nazirin imzasi ile derc edilir Son neticede Edliyye naziri senedi dovlet mohuru ile nisanlayir ve qanun layihesi qanuni quvveye minir Icraedici hakimiyyetNazirler Kabineti umumi seckilerde 4 illik muddete secilen Bas nazir terefinden formalasir ve Knesset terefinden tesdiq olunur Icra hakimiyyeti daxili ve xarici islerin o cumleden mudafie meselelerinin helli ucun selahiyyetler hevale edilmis hokumete mensubdur Hokumetin funksiyalari olduqca genisdir o basqa bir inzibati quruma qanunla hevale edilmemis her bir meseleye mudaxile etmek huququna malikdir Hokumet oz isini ve qerar qebuletme qaydasini ozu mueyyenlesdirir Adeten iclaslar heftede bir defe kecirilse de zeruri hallarda elave iclaslar da kecirilir Indiyedek butun hokumetler bir nece partiyani temsil eden numayendelerden ibaret olurdu cunki hec bir partiya hokumeti tekbasina formalasdirmaq ucun Knessetde kifayet qeder mandat ala bilmirdi Hokumeti formalasdirmaq ucun yeni secilen Bas nazir seckilerin neticeleri derc olunandan sonra 45 gun muddetinde nazirlerin siyahisini ve esas meseleler uzre hokumet fealiyyetinin proqramini Knessetin tesdiqine teqdim etmelidir Bas nazir vezifesine namizedler cari cagiris Knessetde en azi on yer tutan partiyalar ve ya 50 min secici terefinden ireli surule bilerler Secici seslerinin yaridan coxunu almis namized Bas nazir olur Namizedlerden hec biri seslerin yarisindan artiq ala bilmedikde iki hefteden sonra seckilerin ikinci turu kecirilir bu merhelede en cox ses toplamis iki namized istirak edir Ikinci turda istirak eden namizedlerden her hansi biri oz namizedliyini geri goturduyu teqdirde onun yerini topladigi sesler uzre ardinca gelen namized tutur Nazirler oz vezifelerinin icrasina gore Bas nazir qarsisinda cavabdehdirler ve fealiyyeti uzre parlamente hesabat vermelidirler Nazirlerin en azi yarisi Knessetin uzvu olmali eyni zamanda hamisi Parlamente secilmek huququna malik olmalidir Hokumetin selahiyyet muddeti dord ildir Bas nazirin istefasi ve ya vefati sebebinden habele Knessetin etimadsizliq qerari cixardigi halda bu muddet azaldila biler Knessete seckiler Bas nazirin secilmesi ile eyni zamanda kecirilir Butun olke vahid secki dairesi sayilir sesverme prosedurasi gizli kecir seciciler iki bulletende Bas nazir vezifesine namizedlerden birine ve her hansi siyasi partiyaya ses vermekle oz movqelerini ifade edirler Mehkeme hakimiyyetiYeruselimde yerlesen Ali Mehkeme Israilin en yuksek mehkemesi sayilir ve onun yurisdiksiyasi dovletin butun erazisine yayilir Istinadlar Introduction to the Tables Geophysical Characteristics doc ingilis Israel Central Bureau of Statistics 2018 10 09 tarixinde Istifade tarixi 4 iyulya 2008 http www1 cbs gov il shnaton57 st02 15 pdf 7Ctitle Localities olu kecid Population and Density accessdate 2 iyulya 2008 lang en http www cbs gov il hodaot2006n 11 06 106e pdf 7Cpublisher Israel Central Bureau of Statistics title Press Release Jerusalem Day datepublished 24 maya 2006 accessdate 10 marta 2007 lang en MenbeAbadi Jacob 2004 Israel s Quest for Recognition and Acceptance in Asia Garrison State Diplomacy Routledge ISBN 0714655767Xarici kecidlerGosudarstvo Izrail Gosudarstvennoe ustrojstvo Elektronnaya evrejskaya enciklopediya Oficialnyj sajt knesseta