Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İquanodont — eyni zamanda iquanodon (latın dilində:Iguanodon, iquan sözündən və yunanca ὀδόντος — diş sözlərindən yaranmışdır) — müasir Avropa, Şimali Amerika, Asiya və Afrika ərazilərində 140–120 milyon il bundan əvvəl, təbaşir dövrünün birinci yarısında yaşamış, bitkilərlə qidalanan quşçanaqlı dinozavrların bir növü. 1822-ci ildə Gideon Martell tərəfindən aşkar edilmiş və meqalozavrdan sonra ikinci dəfə dinozavr adını almışdır.
| İquanodont | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: İquanodont | ||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
Tədqiqi tarixindən
İquanodontun kəşf edilməsi haqqında bir əfsanə geniş yayılmışdır. Bu əfsanəyə görə iquanadonta aid ilk dişi Gideon Mantellin arvadı Meri Enn tapmışdır, lakin bu faktı təsdiq edən heç bir dəlil yoxdur və çox illər sonra, 1851-ci ildə Gideon Mantell iquanodonun dişini özü tərəfindən tapıldığını elan edir. Gideon Mantell yeni canlı qalıqlarının tapıldığı əraziləri diqqətlə tədqiq etmiş, tapılmış dişləri Jorj Küvye və Uilyam Baklend kimi tanınmış mütəxəssilərə də göstərmişdir. Çoxları bu dişlərin balıqlara və südlə qidalananlara məxsus olduğunu bildirmiş, yalnız Samuel Statçberi bu dişlərdən böyük ölçülü olanlarının iquankimilərə aid olduğunu söyləmişdir. 1825-ci ildə Gideon Mantell tapıntıların təsvirlərini London Kral Cəmiyyətinə təqdim etmişdr.
Əvvəlcə Gideon Mantell aşkar edilmiş canlı orqanizm tapıntılarını Iguanasaurus (İquankərtənkələ) adlandırsa da, dostu Vilyam Koniber iquana daha çox uyğun gələn Iguanoides ([[iquanabənzər) və ya Iguanodon (iquandiş) adlandırılmasını təklif etmişdir. Bu daşlaşmış canlı orqanizm qalığının adının son variantını 1829-cu ildə Frederik Xoll təklif etmişdir.
Gideon Mantell aşkar edilən dinozavrların və iquankimilərin dişlərinin ölçülərinə əsasən İquanodontların uzunluğunun 12 metrə yaxın olduğunu bildirmişdir.
1834-cü ildə Meydstounda (Kent) nəsli kəsilmiş heyvana aid skelet tapılmışdır. Sonralar Gideon Mantell dişlərinin oxşarlığına görə onu İquanodont adlandırmışdır. Bu tapıntı əsasında Gideon Mantell dinozavrların ilk görünüşünü yaratmış, lakin bu zaman bir neçə səhvə yol vermişdi.
Ən iri iquanodont qalığı 1878-ci ildə Belçikada Brnissart yaxınlığında yerin 322 metr dərinliyində daş kömür qazıntıları zamanı tapılmışdır. O zaman aşkar edilmiş 38 qalıq nümunəsi ilk dəfə 1882-ci ildə muzeylərdə nümayiş etdirilmişdir. Qazıntılar zamanı iquanodonta aid qalıqlarla birlikdə daşlaşmış bitki, balıq və sürünənlərin, o cümlədən, Bernissartia kərtənkələsinin qalıqları da tapılmışdır.
Sonralar iquanodontların qalıqları Vayt adasında, Tunisdə, Monqolustanda, Yuta və Cənubi Dakota ştatlarında da aşkar edilmişdir.
Sinonimləri
- Iguanodon seelyi Hulke 1882 — sinonim Iguanodon bernissartensis
- Iguanosaurus Ritgen, 1828
- Heterosaurus Cornuel, 1850
- Sphenospondylus Seeley, 1883
- Struthopus Ballerstedt, 1922
- Therosaurus Fitzinger, 1843
- Vectisaurus Hulke, 1879
- Wealdenichnites Kuhn, 1958
Növləri
- Holl 1829 — nomen dubium; bir neçə diş əsasında təsvir edilmişdir.
- Owen 1842
- Ballerstedt 1922
- Kuhn 1958
Mənbə
- Norman, David B. (2004). "Basal Iguanodontia", in Weishampel, D. B., Osmólska, H., and Dodson, P. (eds.): The Dinosauria, 2nd, Berkeley: University of California Press, pp. 413–437. .
Həmçinin bax
Xarici keçid
- Классификация ископаемых на сайте The Paleobiology Database
- The Bernissart Iguanodons 2006-01-13 at the Wayback Machine (Iguanodon herd found in Belgium).
- Mantell's Iguanodon tooth in the collection of the Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa
İstinadlar
- Русский орфографический словарь Российской академии наук. Отв. ред. В. В. Лопатин.
- Mantell, Gideon A. (1834). "Discovery of the bones of the Iguanodon in a quarry of Kentish Rag (a limestone belonging to the Lower Greensand Formation) near Maidstone, Kent". Edinburgh New Philosophical Journal 17: 200–201
- Norman, David B. (1985). "To Study a Dinosaur". The Illustrated Encyclopedia of Dinosaurs: An Original and Compelling Insight into Life in the Dinosaur Kingdom. New York: Crescent Books. pp. 24–33. ..
- Hooley, R. W. (1925). "On the skeleton of Iguanodon atherfieldensis sp. nov., from the Wealden Shales of Atherfield (Isle of Wight)". Quarterly Journal of the Geological Society of London 81 (2): 1–61. doi:10.1144/GSL. JGS.1925.081.01–04.02. ISSN 0370–291X
- Lapparent, A. F. de (1951). "Découverte de Dinosauriens associés à une faune de Reptiles et de Poissons, dans le Crétacé inférieur de l'Extrême Sud Tunisien". Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l'Académie des Sciences (in French) 232: 1430. ISSN 0567–655X
- Rozhdestvensky, Anatoly K. (1952). Открытие игуанодона в Монголии [Discovery of an iguanodon in Mongolia]. Doklady Akademii Nauk SSSR (in Russian) 84 (6): 1243–1246
- Galton, P. M.; Jensen, J. A. (1979). "Remains of ornithopod dinosaurs from the Lower Cretaceous of North America". Brigham Young University Geology Studies 25 (3): 1–10. ISSN 1041–7184
- Weishampel, David B.; Bjork, Phillip R. (1989). "The first indisputable remains of Iguanodon (Ornithischia: Ornithopoda) from North America: Iguanodon lakotaensis, sp. nov". Journal of Vertebrate Paleontology 9 (1): 56–66. doi:10.1080/02724634.1989.10011738
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iquanodont eyni zamanda iquanodon latin dilinde Iguanodon iquan sozunden ve yunanca ὀdontos dis sozlerinden yaranmisdir muasir Avropa Simali Amerika Asiya ve Afrika erazilerinde 140 120 milyon il bundan evvel tebasir dovrunun birinci yarisinda yasamis bitkilerle qidalanan quscanaqli dinozavrlarin bir novu 1822 ci ilde Gideon Martell terefinden askar edilmis ve meqalozavrdan sonra ikinci defe dinozavr adini almisdir IquanodontElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir IquanodontBeynelxalq elmi adiIguanodon Mantell 1825Sekil axtarisiFW 38749Tedqiqi tarixindenIquanodontun kesf edilmesi haqqinda bir efsane genis yayilmisdir Bu efsaneye gore iquanadonta aid ilk disi Gideon Mantellin arvadi Meri Enn tapmisdir lakin bu fakti tesdiq eden hec bir delil yoxdur ve cox iller sonra 1851 ci ilde Gideon Mantell iquanodonun disini ozu terefinden tapildigini elan edir Gideon Mantell yeni canli qaliqlarinin tapildigi erazileri diqqetle tedqiq etmis tapilmis disleri Jorj Kuvye ve Uilyam Baklend kimi taninmis mutexessilere de gostermisdir Coxlari bu dislerin baliqlara ve sudle qidalananlara mexsus oldugunu bildirmis yalniz Samuel Statcberi bu dislerden boyuk olculu olanlarinin iquankimilere aid oldugunu soylemisdir 1825 ci ilde Gideon Mantell tapintilarin tesvirlerini London Kral Cemiyyetine teqdim etmisdr Evvelce Gideon Mantell askar edilmis canli orqanizm tapintilarini Iguanasaurus Iquankertenkele adlandirsa da dostu Vilyam Koniber iquana daha cox uygun gelen Iguanoides iquanabenzer ve ya Iguanodon iquandis adlandirilmasini teklif etmisdir Bu daslasmis canli orqanizm qaliginin adinin son variantini 1829 cu ilde Frederik Xoll teklif etmisdir Gideon Mantell askar edilen dinozavrlarin ve iquankimilerin dislerinin olculerine esasen Iquanodontlarin uzunlugunun 12 metre yaxin oldugunu bildirmisdir 1834 cu ilde Meydstounda Kent nesli kesilmis heyvana aid skelet tapilmisdir Sonralar Gideon Mantell dislerinin oxsarligina gore onu Iquanodont adlandirmisdir Bu tapinti esasinda Gideon Mantell dinozavrlarin ilk gorunusunu yaratmis lakin bu zaman bir nece sehve yol vermisdi En iri iquanodont qaligi 1878 ci ilde Belcikada Brnissart yaxinliginda yerin 322 metr derinliyinde das komur qazintilari zamani tapilmisdir O zaman askar edilmis 38 qaliq numunesi ilk defe 1882 ci ilde muzeylerde numayis etdirilmisdir Qazintilar zamani iquanodonta aid qaliqlarla birlikde daslasmis bitki baliq ve surunenlerin o cumleden Bernissartia kertenkelesinin qaliqlari da tapilmisdir Sonralar iquanodontlarin qaliqlari Vayt adasinda Tunisde Monqolustanda Yuta ve Cenubi Dakota statlarinda da askar edilmisdir SinonimleriIguanodon seelyi Hulke 1882 sinonim Iguanodon bernissartensis Iguanosaurus Ritgen 1828 Heterosaurus Cornuel 1850 Sphenospondylus Seeley 1883 Struthopus Ballerstedt 1922 Therosaurus Fitzinger 1843 Vectisaurus Hulke 1879 Wealdenichnites Kuhn 1958NovleriHoll 1829 nomen dubium bir nece dis esasinda tesvir edilmisdir Owen 1842 Ballerstedt 1922 Kuhn 1958MenbeNorman David B 2004 Basal Iguanodontia in Weishampel D B Osmolska H and Dodson P eds The Dinosauria 2nd Berkeley University of California Press pp 413 437 ISBN 0 520 24209 2 Hemcinin baxDinozavrlarXarici kecidKlassifikaciya iskopaemyh na sajte The Paleobiology Database The Bernissart Iguanodons 2006 01 13 at the Wayback Machine Iguanodon herd found in Belgium Mantell s Iguanodon tooth in the collection of the Museum of New Zealand Te Papa TongarewaIstinadlarRusskij orfograficheskij slovar Rossijskoj akademii nauk Otv red V V Lopatin Mantell Gideon A 1834 Discovery of the bones of the Iguanodon in a quarry of Kentish Rag a limestone belonging to the Lower Greensand Formation near Maidstone Kent Edinburgh New Philosophical Journal 17 200 201 Norman David B 1985 To Study a Dinosaur The Illustrated Encyclopedia of Dinosaurs An Original and Compelling Insight into Life in the Dinosaur Kingdom New York Crescent Books pp 24 33 ISBN 0 517 46890 5 Hooley R W 1925 On the skeleton of Iguanodon atherfieldensis sp nov from the Wealden Shales of Atherfield Isle of Wight Quarterly Journal of the Geological Society of London 81 2 1 61 doi 10 1144 GSL JGS 1925 081 01 04 02 ISSN 0370 291X Lapparent A F de 1951 Decouverte de Dinosauriens associes a une faune de Reptiles et de Poissons dans le Cretace inferieur de l Extreme Sud Tunisien Comptes Rendus Hebdomadaires des Seances de l Academie des Sciences in French 232 1430 ISSN 0567 655X Rozhdestvensky Anatoly K 1952 Otkrytie iguanodona v Mongolii Discovery of an iguanodon in Mongolia Doklady Akademii Nauk SSSR in Russian 84 6 1243 1246 Galton P M Jensen J A 1979 Remains of ornithopod dinosaurs from the Lower Cretaceous of North America Brigham Young University Geology Studies 25 3 1 10 ISSN 1041 7184 Weishampel David B Bjork Phillip R 1989 The first indisputable remains of Iguanodon Ornithischia Ornithopoda from North America Iguanodon lakotaensis sp nov Journal of Vertebrate Paleontology 9 1 56 66 doi 10 1080 02724634 1989 10011738