Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İndoneziya İstiqlal müharibəsi— hərbi münaqişə bir tərəfdə İndoneziya digər tərəfdə isə Hollandiya və Böyük Britaniyanın iştirakı ilə baş vermişdir. Müharibə nəticəsində İndoneziyanın müstəqilliyi tanınır. Müharibə Hollandiya üçün 4 min insan itkisi və ilə nəticələnir. Digər tərəfdə isə 80 min insan itkisi baş verir. Holland məlumatlarına görə isə İndoneziya 100,000, ingilislər isə 980 ölü və 1663 yaralısı olmuşdur.
| İndoneziya İstiqlal müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Tarix | 29 sentyabr 1945 - 27 dekabr 1949 | ||
| Yeri | Niderland Ost-Hindi | ||
| Nəticəsi | İndoneziyanın qalibiyyəti. İndoneziyanın müstəqilliyinin tanınması. | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Öncəki vəziyyət
Yaponiyanın məğlubiyyətindən sonra 15 avqust 1945-ci ildə indoneziyalı vətənpərvərlər Suranko başda olmaqla İndoneziyanın müstəqilliyini elan edirlər. Bu zaman Avropada müharibə yenicə bitmişdi bu səbəbdən özünə hələ gələ bilmədiyindən bir addım ata bilmirdi.
Müharibənin gedişi
Müharibənin başlaması
17 avqust 1945 ildə Sukarno İndoneziyanın müstəqilliyini elan edir. İngilislər bu məsələdə Hollandiyanı dəstəkləyir. Buna səbəb isə bu zaman İndoneziyada çoxlu sayda ingilis qüvvələri mövcud olması idi. Üstəlik adalarda yapon əsirlər var idi ki, onları ölkələrinə göndərilməli idilər. 29 sentyabr ingilis qüvvələri Bataviya şəhərinə qoşun çıxarırlar. Burada onlar bir sıra cətinliklərlə rastlaşırlar: Nəqliyyatın olmaması, yerli əhali tərəfindən xoş qarşılanmama və onlara qarşı vuruşan hərbi birləşmələr. Bu birliklər öz aralarında belə mübarizə aparırdılar. Belə vəziyyətdə ingilis qüvvələrinin komandanı Kristinson müharibəyə girişmək istəmir və de-fakto yeni qurulan dövləti tanıyır. Bununla belə 4 oktyabrda Bataviya şəhərinə hollandlar qoşu yeridirlər. Onların hədəfi İndoneziyanı Hollandiyaya birləşdirmək olur. Bundan sonra hərbi toqquşmalar artır. Hollandlar yerli birləşmələrin məhvinə başlayırlar. Sumatrada vətəndaş müharibəsi başlayır. Sonradan döyüşlər Yava adasına keçir. 10 oktyabrda Böyük Britaniyaya məxsus olan patrul helikoperi partladılır. Ardından indoneziyalıların nəzarətində olan Smaranq şəhərinə desad çıxarılır. 15 oktyabrda şəhər ələ keçirilir. 25 oktyabrda Surabaya şəhərinə ingilis quru qüvvələri çıxarılır. Onlar Duradada dirənişlə qarşılaşırlar. 28 oktyabrda şəhərə holland qüvvələri daxil olur. 9 noyabrda Hindistandan bura ingilis və hollandlar üçün qüvvələr gətirilir. 10 noyabr dənizdən şəhərin küçələri artilleriya atəşi məruz qalır. Bundan sonra qüclü hücum başlanır. 25 noyabrda indoneziya qüvvələri cəngəlikklərə çəkilir. 3 mart 1946 ildə müttəfiqlər Bali adasına desand çıxarırlar. Bundan sonra ingilislər güvvələrini toplayaraq adanı tərk edirlər.
Birinci koloniyalaşdırma müharibəsi
oktyabr 1946 İndoneziya hökuməti Hollandiya ilə danışıqlara gedir. Danışıqlar 1947-ci ilin 25 martında danışıqlar bitir və imzalanır. Hollandiya de-fakto İndoneziyanın müstəqilliyini tanıyır. May ayında hollandlar indoneziyaya müraciət edərək siyasi-hərbi hakimiyyətin onlara verilməsini tələb edir. İyun ayında Sukaro milli ordunun yaradılması haqqında dekret imzalayır. 20 iyulda hollandlar anlaşmadan imtina etdiklərini bildirirlər. Bundan sora Birinci koloniyalaşdırma müharibəsi başlayır. 22 iyulda Çeribona 15 hava hücumu həyata keçirilir. 4 avqustda Yava adasının mərkəzinə desant çıxarılır. Şiddətli döyüşlər başlayır. 9 dekabr 1947 il hollanlar yerli əhalini qırırlar. Bundan sonra Hollandlar üzrxaqlıq edirlər. Bu müharibəyə BMT müdaxilə edilir. 17 yanvarda imzalanır. Bundan sonra 18 sentyabrda ölkədə hərbi toqquşmalar başlayır. Ölkədə komunist partiyası çevrilişə cəhd edir. Buna baxmayaraq patiyanın bütün üzvləri məhv edilir.
İkinci koloniyalaşdırma müharibəsi
İndoneziyanın zəifləmədini görən hollandlar Ost-Hində sahiblənmək arzusunda idilər. 19 dekabrda Hollandiya qüvvələri "İkinci koloniyalaşdırma müharibəsinə" başlayırlar. Maquvo aerodromuna 2500 nəfərfən ibarət desant çıxarılır. Dirənişə rast gəlmədən 15:00 radələrində İndoneziyanın paytaxtı ələ keçirilir. Sukarno həbs edilir və təyyarə ilə paytaxta aparılır. 24 dekabrda Yava adası ələ keçirilir. 25 dekabrda isə Sumatranın yarısı işğal olunur. Bu ərəfədə fovqəladə hökumət təşkil edilir. Yavada müqavimətə Nasition başçılıq edirdi. 1949-cu ilin fevralında Yavadan hollaniyalıları qüvvələri müqavimət nəticəsində çıxarılır. BMT öz növbəsində Hollandiyaya təsir edir. Avqust ayında artıq barışıq imzalanır.
Nəticə
23 avqustdan 2 noyabradək (1949) Haaqada sülh konfransı fəaliyyət göstərirdi. 27 dekabr 1949 ildə İndoneziyanın müstəqilliyi ABŞ tərəfindən tanınır. Yeni Qvineyanın qərbi isə hələdə Hollandların əlində qalırdı. Müharibənin nəticəsində Hollandiya məğlub olur. Cənub-şərqi Asiyada yerləşən mülklərinin çoxunu itirir. İndoneziya isə müstəqillik əldə edir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- . 2008-09-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-28.
- "Niderlandlılar hadisələrə görə üzr istəyirlər". 2014-11-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-28.
Mənbə
- Parallel and Divergent Aspects of British Rule in the Raj, French Rule in Indochina, Dutch Rule in the Netherlands East Indies (Indonesia), and American Rule in the Philippines.
- Radio address by Queen Wilhelmina on 7 December 1942.
- Dutch Proposals for Indonesian Settlement 6 November 1945.
- Dutch Proposals for Indonesian Settlement 10 Feb 1946.
- Text of the Linggadjati Agreement 10 Feb 1946.
- The Renville Political Principles 17 January 1948.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Indoneziya Istiqlal muharibesi herbi munaqise bir terefde Indoneziya diger terefde ise Hollandiya ve Boyuk Britaniyanin istiraki ile bas vermisdir Muharibe neticesinde Indoneziyanin musteqilliyi taninir Muharibe Hollandiya ucun 4 min insan itkisi ve ile neticelenir Diger terefde ise 80 min insan itkisi bas verir Holland melumatlarina gore ise Indoneziya 100 000 ingilisler ise 980 olu ve 1663 yaralisi olmusdur Indoneziya Istiqlal muharibesiTarix 29 sentyabr 1945 27 dekabr 1949Yeri Niderland Ost HindiNeticesi Indoneziyanin qalibiyyeti Indoneziyanin musteqilliyinin taninmasi Munaqise terefleriKomandan lar Ser Filip Kristionson Simon Spur Xubertus van Muk Sukarno Sudirman Abdul Xaris SuxartoTereflerin quvvesi120 000 100 000Itkiler4 585 980 80 000 Vikianbarda elaqeli mediafayllarOnceki veziyyetYaponiyanin meglubiyyetinden sonra 15 avqust 1945 ci ilde indoneziyali vetenperverler Suranko basda olmaqla Indoneziyanin musteqilliyini elan edirler Bu zaman Avropada muharibe yenice bitmisdi bu sebebden ozune hele gele bilmediyinden bir addim ata bilmirdi Muharibenin gedisiMuharibenin baslamasi 17 avqust 1945 ilde Sukarno Indoneziyanin musteqilliyini elan edir Ingilisler bu meselede Hollandiyani destekleyir Buna sebeb ise bu zaman Indoneziyada coxlu sayda ingilis quvveleri movcud olmasi idi Ustelik adalarda yapon esirler var idi ki onlari olkelerine gonderilmeli idiler 29 sentyabr ingilis quvveleri Bataviya seherine qosun cixarirlar Burada onlar bir sira cetinliklerle rastlasirlar Neqliyyatin olmamasi yerli ehali terefinden xos qarsilanmama ve onlara qarsi vurusan herbi birlesmeler Bu birlikler oz aralarinda bele mubarize aparirdilar Bele veziyyetde ingilis quvvelerinin komandani Kristinson muharibeye girismek istemir ve de fakto yeni qurulan dovleti taniyir Bununla bele 4 oktyabrda Bataviya seherine hollandlar qosu yeridirler Onlarin hedefi Indoneziyani Hollandiyaya birlesdirmek olur Bundan sonra herbi toqqusmalar artir Hollandlar yerli birlesmelerin mehvine baslayirlar Sumatrada vetendas muharibesi baslayir Sonradan doyusler Yava adasina kecir 10 oktyabrda Boyuk Britaniyaya mexsus olan patrul helikoperi partladilir Ardindan indoneziyalilarin nezaretinde olan Smaranq seherine desad cixarilir 15 oktyabrda seher ele kecirilir 25 oktyabrda Surabaya seherine ingilis quru quvveleri cixarilir Onlar Duradada direnisle qarsilasirlar 28 oktyabrda sehere holland quvveleri daxil olur 9 noyabrda Hindistandan bura ingilis ve hollandlar ucun quvveler getirilir 10 noyabr denizden seherin kuceleri artilleriya atesi meruz qalir Bundan sonra quclu hucum baslanir 25 noyabrda indoneziya quvveleri cengelikklere cekilir 3 mart 1946 ilde muttefiqler Bali adasina desand cixarirlar Bundan sonra ingilisler guvvelerini toplayaraq adani terk edirler Birinci koloniyalasdirma muharibesi oktyabr 1946 Indoneziya hokumeti Hollandiya ile danisiqlara gedir Danisiqlar 1947 ci ilin 25 martinda danisiqlar bitir ve imzalanir Hollandiya de fakto Indoneziyanin musteqilliyini taniyir May ayinda hollandlar indoneziyaya muraciet ederek siyasi herbi hakimiyyetin onlara verilmesini teleb edir Iyun ayinda Sukaro milli ordunun yaradilmasi haqqinda dekret imzalayir 20 iyulda hollandlar anlasmadan imtina etdiklerini bildirirler Bundan sora Birinci koloniyalasdirma muharibesi baslayir 22 iyulda Ceribona 15 hava hucumu heyata kecirilir 4 avqustda Yava adasinin merkezine desant cixarilir Siddetli doyusler baslayir 9 dekabr 1947 il hollanlar yerli ehalini qirirlar Bundan sonra Hollandlar uzrxaqliq edirler Bu muharibeye BMT mudaxile edilir 17 yanvarda imzalanir Bundan sonra 18 sentyabrda olkede herbi toqqusmalar baslayir Olkede komunist partiyasi cevrilise cehd edir Buna baxmayaraq patiyanin butun uzvleri mehv edilir Ikinci koloniyalasdirma muharibesi Indoneziyanin zeiflemedini goren hollandlar Ost Hinde sahiblenmek arzusunda idiler 19 dekabrda Hollandiya quvveleri Ikinci koloniyalasdirma muharibesine baslayirlar Maquvo aerodromuna 2500 neferfen ibaret desant cixarilir Direnise rast gelmeden 15 00 radelerinde Indoneziyanin paytaxti ele kecirilir Sukarno hebs edilir ve teyyare ile paytaxta aparilir 24 dekabrda Yava adasi ele kecirilir 25 dekabrda ise Sumatranin yarisi isgal olunur Bu erefede fovqelade hokumet teskil edilir Yavada muqavimete Nasition basciliq edirdi 1949 cu ilin fevralinda Yavadan hollaniyalilari quvveleri muqavimet neticesinde cixarilir BMT oz novbesinde Hollandiyaya tesir edir Avqust ayinda artiq barisiq imzalanir Netice23 avqustdan 2 noyabradek 1949 Haaqada sulh konfransi fealiyyet gosterirdi 27 dekabr 1949 ilde Indoneziyanin musteqilliyi ABS terefinden taninir Yeni Qvineyanin qerbi ise helede Hollandlarin elinde qalirdi Muharibenin neticesinde Hollandiya meglub olur Cenub serqi Asiyada yerlesen mulklerinin coxunu itirir Indoneziya ise musteqillik elde edir Hemcinin baxIndoneziya tarixiIstinadlar 2008 09 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 28 Niderlandlilar hadiselere gore uzr isteyirler 2014 11 29 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 28 MenbeParallel and Divergent Aspects of British Rule in the Raj French Rule in Indochina Dutch Rule in the Netherlands East Indies Indonesia and American Rule in the Philippines Radio address by Queen Wilhelmina on 7 December 1942 Dutch Proposals for Indonesian Settlement 6 November 1945 Dutch Proposals for Indonesian Settlement 10 Feb 1946 Text of the Linggadjati Agreement 10 Feb 1946 The Renville Political Principles 17 January 1948