Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İbn Qabirol (təq. 1021[…] və ya 1020, Malaqa, Əndəlüs – təq. 1058 və ya təq. 1057, Valensiya) - Orta əsrlərdə İspaniyada yaşayıb-yaratmış yəhudi şair və filosofu
| Əbu Əyyub Süleyman ibn Yəhya ibn Cəbrayıl (Şlomo ben Yehuda ben Qabirol) | |
|---|---|
| ivr. שלמה בן יהודה אבן גבירול? ərəb. أبو أيوب سليمان بن يحيى بن جبيرول, | |
 İbn Qabirolun Malaqa şəhərindəki heykəli | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Malaqa, İspaniya |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Valensiya |
| Milliyyəti | yəhudi |
| Fəaliyyəti | poeziya, fəlsəfə, ilahiyyat |
| Əsərlərinin dili | ərəb, ivrit |
| Janr | poeziya |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Onun tam adı Əbu Əyyub Süleyman ibn Yəhya ibn Cəbrayıl (Şlomo ben Yehuda ben Qabirol) olsa da İbn Qabirol kimi tanınmışdır. 1021-ci ildə İspaniyanın Malaqa şəhərində dünyaya gəlmişdir. Ərəb və yəhudi təhsili almış, hər iki dildə əsərlər yazmışdır. Uşaq yaşlarında ikən yetim qalan İbn Qabirol mesenatların himayəsində yaşamışdır. Mürəkkəb xarakterə malik olduğuna görə ətrafdakılarla daim münaqişədə edərmiş.
İbn Qabirolun yüksəsk sənətkarlığı gənc yaşlarından etibarən özünü göstərməyə başlamışdır. İlk hamisi Yeketuel ibn Həsənin ölümünə həsr etdiyi üç elegiyası orta əsr yəhudi ədəbiyyatının qiymətli əsərlərindən hesab edilir. 19 yaşında "Anak" (Boyunbağı) adlı didaktik poemanı qələmə almışdır. Həmin vaxtlar ona hamilik edən məşhur şair və dövlət xadimi Şmuel ha-Naqidlə xeyli problemlər yaşasa da, 1045-ci ildə "Kitabul-islahul-əxlaq" adlı fəlsəfi traktatı yazmış və yaşadığı Saraqosa şəhərini tərk etmişdir. Təxminən 1060-cı ildə Valensiyada vəfat etdiyi ehtimal olunur
Yaradıcılığı
İbn Qabirol xeyli sayda fəlsəfi əsərlərin də müəllifi olmuşdur. Dövrümüzədək gəlib çatan kitablarının arasında ən məşhuru "Həyatın mənbəyi" adlı traktatdır. Bu əsər ərəbcə yazılsa da, qısa müddət sonra ibrani, daha sonra latın dilinə tərcümə edilmişdir. Kitab müəllim və tələbə arasında olan dialoq formasında tərtib edilmişdir. Əsərdə materiya və substansiyalar, dünyanın maddiliyi, tanrı ilə fiziki aləm arasında olan münasibət məsələləri araşdırılmışdır. Əsərin əsas ideyası bütün aləmin eyni maddədən ibarət olması və onun ilkin mənbədən uzaqlaşdığına görə daha az həqiqətə uyğunlaşması haqqında fikirlərdir. İlkin Varlıq (tanrı) öz iradəsilə maddəni yaradır. İbn Qabirolun fikrincə, bütün aləmi üç kateqoriyada qruplaşdırmaq mümkündür. Bunlar İlkin Varlıq (tanrı), materiya və forma (dünya) ilə aralıq mərhələ olan iradədir. Onun təsnifatında materiya son dərəcə mühüm məqama malikdir: "Materiya tanrının elmində yaşayır, bu Yer kürəsinin dünyanın mərkəzində olmasına bənzəyir".
İbn Qabirolun daha bir məşhur əsəri "Padşah tacı" adlı etik-fəlsəfi poemadır. Bu əsər insan ruhunun taleyindən bəhs edən 40 şerdən ibarətdir. Burada insanın zəifliyi səbəbindən günahlara batdığı üçün tanrı tərəfindən ona sərbəst iradə və tövbə etmək imkanı verildiyi bildirilmişdir. Kitabda müəllifin tanrını mədh etməsi, şəxsi tövbəsi və Bibliyanın bəzi hissələrinin təfsiri mövcuddur. Poemada dörd ünsürün (od, torpaq, su və hava) yüksəlməsi, onların yer, Ay, planetlərin sferalarında yerləşmələri əks olunmuşdur. Əsərdə həmçinin kabbalistik dünyagörüşünə toxunulmuş, ulduzların dünya və insan taleyinə təsirindən bəhs edilmişdir.
Poetik əsərləri
İbn Qabirolun poeziyasının mühüm qismi mədhiyyələrdən və həcvlərdən ibarətdir. Burada şairin keçdiyi keşməkeşli həyat tərzi əks edilmiş, onun düşmənləri tənqid olunmuşdur. Yəhudi ədəbiyyatı ilə yanaşı ərəb-İslam poeziyasının üslubundan da məharətlə istifadə edilmiş, yaradıcılığında cəmiyyətin qayda-qanunları tənqid hədəfinə tutulmuşdur. Şeirlərdə İbn Qabirol özü ilə yaşadığı cəmiyyət arasındakı uyğunsuzluğu göstərmiş, dünya malına qarşı duyduğu nifrəti dilə gətirmişdir. O, həyatını həqiqət axtarışına həsr etdiyini, bununla da ruhunu nəfsin "qandallarından" qurtararaq, tanrı ilə birləşdirməyə nail olduğunu bildirmişdir. İbn Qabirolun olan meyilini müasiri şair belə ifadə etmişdir: "O, dünya işlərini tamamilə tərk edərək, həyatını yalnız ruhi istəklərinə həsr etmiş, nəticədə də nəfsini ruhuna tabe etmişdir". Onun şerlərində dünya həyatı əbədi axirət nemətlərinə qarşı qoyulur.
İbn Qabirolun yaradıcılığının bir hissəsi dua toplularının tətkibinə daxil edilərək, yəhudi dini mətnlərinin ayrılmaz tərkib hissəsi kimi qəbul olunmuşdur. Burada, əsasən, yəhudi xalqına üz verə biləcək fəlakətlərə görə çəkilən qorxu və Məsihin tezliklə gələcəyinə dair qəti əminlikdən bəhs edilmişdir.
İbn Qabirol neoplatonizmin Avropada yayılmasına yardımçı olan ilk müəlliflərdəndir. Bu fəlsəfə orta əsr xristian sxolastikasına və kabbalizmə güclü təsir göstərmişdir. Onun poeziyasında ərəb və yəhudi poeziyasının qaydaları üzvi vəhdət təşkil etmişdir. İbn Qabirol İspaniya yəhudi dünyasının ən parlaq simalarından olan filosofun .
- Solomon ibn Gabriol // hymnary.org. Calvin Theological Seminary, Christian Classics Ethereal Library.
- Selomo Ben-Yehûdâ Ben-Gabirol // Catalogue of the Library of the Pontifical University of Saint Thomas Aquinas.
- Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (fr.). 2 Éditions Robert Laffont, 1994. Vol. 1. P. 189.
- Maymonid דלאלה אלחאירין. / tər. S. i. Tibbon, Y. Alharizi, Y. Qafih, M. Schwarz, H. Gershuni 1190. S. 339.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ibn Qabirol teq 1021 ve ya 1020 Malaqa Endelus teq 1058 ve ya teq 1057 Valensiya Orta esrlerde Ispaniyada yasayib yaratmis yehudi sair ve filosofuEbu Eyyub Suleyman ibn Yehya ibn Cebrayil Slomo ben Yehuda ben Qabirol ivr שלמה בן יהודה אבן גבירול ereb أبو أيوب سليمان بن يحيى بن جبيرول Ibn Qabirolun Malaqa seherindeki heykeliDogum tarixi 1021Dogum yeri Malaqa IspaniyaVefat tarixi 1060Vefat yeri ValensiyaMilliyyeti yehudiFealiyyeti poeziya felsefe ilahiyyatEserlerinin dili ereb ivritJanr poeziya Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiOnun tam adi Ebu Eyyub Suleyman ibn Yehya ibn Cebrayil Slomo ben Yehuda ben Qabirol olsa da Ibn Qabirol kimi taninmisdir 1021 ci ilde Ispaniyanin Malaqa seherinde dunyaya gelmisdir Ereb ve yehudi tehsili almis her iki dilde eserler yazmisdir Usaq yaslarinda iken yetim qalan Ibn Qabirol mesenatlarin himayesinde yasamisdir Murekkeb xaraktere malik olduguna gore etrafdakilarla daim munaqisede edermis Ibn Qabirolun yuksesk senetkarligi genc yaslarindan etibaren ozunu gostermeye baslamisdir Ilk hamisi Yeketuel ibn Hesenin olumune hesr etdiyi uc elegiyasi orta esr yehudi edebiyyatinin qiymetli eserlerinden hesab edilir 19 yasinda Anak Boyunbagi adli didaktik poemani qeleme almisdir Hemin vaxtlar ona hamilik eden meshur sair ve dovlet xadimi Smuel ha Naqidle xeyli problemler yasasa da 1045 ci ilde Kitabul islahul exlaq adli felsefi traktati yazmis ve yasadigi Saraqosa seherini terk etmisdir Texminen 1060 ci ilde Valensiyada vefat etdiyi ehtimal olunurYaradiciligiIbn Qabirol xeyli sayda felsefi eserlerin de muellifi olmusdur Dovrumuzedek gelib catan kitablarinin arasinda en meshuru Heyatin menbeyi adli traktatdir Bu eser erebce yazilsa da qisa muddet sonra ibrani daha sonra latin diline tercume edilmisdir Kitab muellim ve telebe arasinda olan dialoq formasinda tertib edilmisdir Eserde materiya ve substansiyalar dunyanin maddiliyi tanri ile fiziki alem arasinda olan munasibet meseleleri arasdirilmisdir Eserin esas ideyasi butun alemin eyni maddeden ibaret olmasi ve onun ilkin menbeden uzaqlasdigina gore daha az heqiqete uygunlasmasi haqqinda fikirlerdir Ilkin Varliq tanri oz iradesile maddeni yaradir Ibn Qabirolun fikrince butun alemi uc kateqoriyada qruplasdirmaq mumkundur Bunlar Ilkin Varliq tanri materiya ve forma dunya ile araliq merhele olan iradedir Onun tesnifatinda materiya son derece muhum meqama malikdir Materiya tanrinin elminde yasayir bu Yer kuresinin dunyanin merkezinde olmasina benzeyir Ibn Qabirolun daha bir meshur eseri Padsah taci adli etik felsefi poemadir Bu eser insan ruhunun taleyinden behs eden 40 serden ibaretdir Burada insanin zeifliyi sebebinden gunahlara batdigi ucun tanri terefinden ona serbest irade ve tovbe etmek imkani verildiyi bildirilmisdir Kitabda muellifin tanrini medh etmesi sexsi tovbesi ve Bibliyanin bezi hisselerinin tefsiri movcuddur Poemada dord unsurun od torpaq su ve hava yukselmesi onlarin yer Ay planetlerin sferalarinda yerlesmeleri eks olunmusdur Eserde hemcinin kabbalistik dunyagorusune toxunulmus ulduzlarin dunya ve insan taleyine tesirinden behs edilmisdir Poetik eserleriIbn Qabirolun poeziyasinin muhum qismi medhiyyelerden ve hecvlerden ibaretdir Burada sairin kecdiyi kesmekesli heyat terzi eks edilmis onun dusmenleri tenqid olunmusdur Yehudi edebiyyati ile yanasi ereb Islam poeziyasinin uslubundan da meharetle istifade edilmis yaradiciliginda cemiyyetin qayda qanunlari tenqid hedefine tutulmusdur Seirlerde Ibn Qabirol ozu ile yasadigi cemiyyet arasindaki uygunsuzlugu gostermis dunya malina qarsi duydugu nifreti dile getirmisdir O heyatini heqiqet axtarisina hesr etdiyini bununla da ruhunu nefsin qandallarindan qurtararaq tanri ile birlesdirmeye nail oldugunu bildirmisdir Ibn Qabirolun olan meyilini muasiri sair bele ifade etmisdir O dunya islerini tamamile terk ederek heyatini yalniz ruhi isteklerine hesr etmis neticede de nefsini ruhuna tabe etmisdir Onun serlerinde dunya heyati ebedi axiret nemetlerine qarsi qoyulur Ibn Qabirolun yaradiciliginin bir hissesi dua toplularinin tetkibine daxil edilerek yehudi dini metnlerinin ayrilmaz terkib hissesi kimi qebul olunmusdur Burada esasen yehudi xalqina uz vere bilecek felaketlere gore cekilen qorxu ve Mesihin tezlikle geleceyine dair qeti eminlikden behs edilmisdir Ibn Qabirol neoplatonizmin Avropada yayilmasina yardimci olan ilk muelliflerdendir Bu felsefe orta esr xristian sxolastikasina ve kabbalizme guclu tesir gostermisdir Onun poeziyasinda ereb ve yehudi poeziyasinin qaydalari uzvi vehdet teskil etmisdir Ibn Qabirol Ispaniya yehudi dunyasinin en parlaq simalarindan olan filosofun Solomon ibn Gabriol hymnary org Calvin Theological Seminary Christian Classics Ethereal Library Selomo Ben Yehuda Ben Gabirol Catalogue of the Library of the Pontifical University of Saint Thomas Aquinas Roux P d Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays fr 2 Editions Robert Laffont 1994 Vol 1 P 189 ISBN 978 2 221 06888 5 Maymonid דלאלה אלחאירין ter S i Tibbon Y Alharizi Y Qafih M Schwarz H Gershuni 1190 S 339