Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Özünü qiymətləndirmə — bir insanın özünü subyektiv qiymətləndirməsi — hərəkətini, keyfiyyətini, hisslərini və ləyaqətini.
Növləri
Özünü qiymətləndirmə altı növdən ibarət ola bilər:
- Bir insanın özünü necə görməsindən qaynaqlanan mənlik obrazı.
- Başqalarının insana necə baxmasından qaynaqlanan mənlik obrazı.
- İnsanın özünü necə qəbul etməsi nəticəsində yaranan mənlik obrazı.
- Bir insanın başqalarının onu necə gördüyünü necə qəbul etməsi nəticəsində yaranan mənlik.
- Şəxsin özünü necə gördüyünü başqalarının necə qəbul etməsindən yaranan mənlik obrazı.
- Başqalarının bir insanı necə qəbul etməsindən yaranan mənlik görüntüsü.
Strukturu
Özünü qiymətləndirmə prosesi 2 hissədən ibarətdir: koqnitiv və sosial.
Sosial və koqnitiv psixoloqlar tərəfindən tez-tez istifadə olunan özünü təsvir üçün daha texniki bir termin öz-özünə sxemdir. Hər hansı bir sxem kimi, öz-özünə sxemlər də məlumat saxlayır və düşüncəmizə və yadda saxlamağımıza təsir göstərir.
Tədqiqatlar göstərir ki, özünə aid olan məlumat üstünlüklə kodlaşdırılır və yaddaş testlərində xatırlanır, bu fenomen "öz-özünə istinad kodlaşdırması" kimi tanınır. Öz-özünə sxemlər insanların özlərini müəyyən etmək üçün istifadə etdiyi xüsusiyyətlər hesab olunur, onlar mənlik haqqında məlumatları ardıcıl sxemə çəkirlər.
Amerikalı yazıçı Robert Qrinin fikrincə özünü qiymətləndirmə böyük dərəcədə başqalarının diqqətindən asılıdır. Qrin qeyd edir ki, başqalarının diqqətini cəlb etmək üçün insanlar cinayətə və ya intihara qədər demək olar ki, hər şeyə hazırdırlar. O, həmçinin iddia edir ki, insanın hər bir hərəkətinin əsasında başqasının diqqətinə ehtiyac var.
Zəif özünü qiymətləndirmə
Zəif özünə inam bir insanın uşaqlıq dövründə topladığı tənqidlərin nəticəsi ola bilər ki, bu da özü haqqında öz rəyinin zədələnməsinə səbəb olur. Xüsusilə uşaqlar səlahiyyətli şəxslərin mənfi mühakimələrini qəbul etməyə həssasdırlar. Bundan əlavə, yeniyetmələr tez-tez zəif bədən görünüşü ilə bağlı problemlərdən əziyyət çəkirlər. Artıq zəif özünə hörmət nümayiş etdirən insanlar sosial pozuntuların inkişafına həssas ola bilərlər.
Mənfi özünü qiymətləndirmə müxtəlif amillərdən yarana bilər. Bununla belə, şəxsiyyət tipi mühüm amildir. Perfeksionistlər, uğurlu insanlar və “A tipli” şəxsiyyətlərə malik insanlar mənfi özünü qavrayışlara meylli görünürlər. Beləliklə, onlar bu “uğursuzluqdan” daim məyus olurlar.
Mənfi özünə inamın formalaşmasına kömək edən digər amil insanın yaşadığı cəmiyyətin gözəllik dəyərləridir. Arıqlıq Amerika cəmiyyətində məşhur bir gözəllik idealıdır. Çox vaxt qızlar cəmiyyətin "arıq" standartlarına uyğun gəlmədiklərini hiss edirlər ki, bu da onların mənfi özünü qiymətləndirməsinə gətirib çıxarır.
Qurbanları
Sui-istifadə və manipulyasiya qurbanları çox vaxt özlərini qurban kimi düşünmək tələsinə düşürlər. Qurbanın psixoloji profilinə geniş yayılmış çarəsizlik, passivlik, nəzarətin itirilməsi, bədbinlik, mənfi düşüncə, günahkarlıq, utanc, özünü qınama və depressiya daxildir. Bu düşüncə tərzi ümidsizliyə və ruh düşkünlüyünə səbəb ola bilər.
Uşaq bərabərsizliyi
Özünü qiymətləndirmə bərabərsizliyin xronoloji yaş və zəka ilə müsbət əlaqəli olduğu aşkar edilmişdir. Yetkinliklə eyni vaxtda artdığı düşünülən iki amil günahkarlıq qabiliyyəti və koqnitiv fərqləndirmə qabiliyyətidir. Bununla belə sosial-iqtisadi vəziyyət 2-5-ci sinif şagirdlərinin özünü qiymətləndirməyinə müxtəlif təsir göstərir.
Gücləndiricilər
Təxminən 5 yaşında uşağın özünü dərk etməsi üç kateqoriyaya bölünür: onun sosial mənliyi, akademik şəxsiyyəti və fiziki keyfiyyətləri. Uşağın özünə güvənini artırmağın bir neçə yolu var: ünsiyyət, əminlik, maraqlarına dəstək və yaxşı nümunələr tapmaq.
Güzgüdə inkişaf etmiş şüur
İnkişafın ən erkən mərhələlərində körpələr güzgüdəki əkslərin özləri olduğunu dərk etmirlər. Tədqiqat 3 və 24 aylıq 88 uşaq üzərində aparılmışdır. Onların davranışı güzgü qarşısında müşahidə edilmişdir. Nəticələr göstərdi ki, uşaqların özünü qiymətləndirmə dair məlumatlılığı üç əsas yaş ardıcıllığına uyğundur:
- Təxminən 6-12 aylıq dövrdə körpənin güzgü görüntüsünə ilk uzunmüddətli və təkrarlanan reaksiyası gedən “oyun yoldaşının” reaksiyasıdır.
- Həyatın ikinci ilində ehtiyatlılıq və geri çəkilmə meydana çıxır; özünə heyranlıq və utanma davranışı 14 aydan başlayaraq bu qaçınma davranışları ilə müşayiət olunur və 20 aydan sonra subyektlərin 75% bunu göstərir.
- Həyatın ikinci ilinin son hissəsində, 20 aydan 24 aya qədər, subyektlərin 65% güzgüdə özlərinin tanınmasını nümayiş etdirir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Rogers, T. B.; Kuiper, N. A.; Kirker, W. S. "Self-Reference and the Encoding of Personal Information". Journal of Personality and Social Psychology. 35 (9). 1977: 677–688. doi:10.1037/0022-3514.35.9.677. PMID 909043.
- Schacter. Psychology (2nd). Worth Publishers. 2010-12-10. ISBN .
- Schacter, Daniel L.; Daniel T. Gilbert; Daniel M. Wegner. Psychology (2nd). New York, NY: Worth Publishers. 2011. 494. ISBN .
- Грин, 2021
- "Risk Factors". 2017-02-21. 2020-05-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-18.
- Braiker, Harriet B. Who's Pulling Your Strings? How to Break The Cycle of Manipulation. New York: McGraw-Hill. 2004. ISBN .
- Katz, P.; Zigler, E. "Self-image Disparity: A Developmental Approach". Journal of Personality and Social Psychology. 5 (2). 1967: 186–195. doi:10.1037/h0024190. PMID 5633508.
- Phillips, D. A.; Zigler, E. F. "Children's self-image disparity: Effects of age, socioeconomic status, ethnicity, and gender". Journal of Personality and Social Psychology. 39 (4). 1980: 689–700. doi:10.1037/0022-3514.39.4.689.
- Bourland, Julia. Parenting. 13 (4). 1999: 168–169.
- Amsterdam, B. "Mirror self-image reactions before age two". Developmental Psychobiology. 5 (4). 1972: 297–305. doi:10.1002/dev.420050403. PMID 4679817.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ozunu qiymetlendirme bir insanin ozunu subyektiv qiymetlendirmesi hereketini keyfiyyetini hisslerini ve leyaqetini Oz obrazinin karikaturasi NovleriOzunu qiymetlendirme karikaturasi Kokluluyune gore celbedici olmayan subyekt Buna baxmayaraq ozunu celbedici hesab edir Ozunu qiymetlendirme alti novden ibaret ola biler Bir insanin ozunu nece gormesinden qaynaqlanan menlik obrazi Basqalarinin insana nece baxmasindan qaynaqlanan menlik obrazi Insanin ozunu nece qebul etmesi neticesinde yaranan menlik obrazi Bir insanin basqalarinin onu nece gorduyunu nece qebul etmesi neticesinde yaranan menlik Sexsin ozunu nece gorduyunu basqalarinin nece qebul etmesinden yaranan menlik obrazi Basqalarinin bir insani nece qebul etmesinden yaranan menlik goruntusu StrukturuOzunu qiymetlendirme prosesi 2 hisseden ibaretdir koqnitiv ve sosial Sosial ve koqnitiv psixoloqlar terefinden tez tez istifade olunan ozunu tesvir ucun daha texniki bir termin oz ozune sxemdir Her hansi bir sxem kimi oz ozune sxemler de melumat saxlayir ve dusuncemize ve yadda saxlamagimiza tesir gosterir Tedqiqatlar gosterir ki ozune aid olan melumat ustunlukle kodlasdirilir ve yaddas testlerinde xatirlanir bu fenomen oz ozune istinad kodlasdirmasi kimi taninir Oz ozune sxemler insanlarin ozlerini mueyyen etmek ucun istifade etdiyi xususiyyetler hesab olunur onlar menlik haqqinda melumatlari ardicil sxeme cekirler Amerikali yazici Robert Qrinin fikrince ozunu qiymetlendirme boyuk derecede basqalarinin diqqetinden asilidir Qrin qeyd edir ki basqalarinin diqqetini celb etmek ucun insanlar cinayete ve ya intihara qeder demek olar ki her seye hazirdirlar O hemcinin iddia edir ki insanin her bir hereketinin esasinda basqasinin diqqetine ehtiyac var Zeif ozunu qiymetlendirmeZeif ozune inam bir insanin usaqliq dovrunde topladigi tenqidlerin neticesi ola biler ki bu da ozu haqqinda oz reyinin zedelenmesine sebeb olur Xususile usaqlar selahiyyetli sexslerin menfi muhakimelerini qebul etmeye hessasdirlar Bundan elave yeniyetmeler tez tez zeif beden gorunusu ile bagli problemlerden eziyyet cekirler Artiq zeif ozune hormet numayis etdiren insanlar sosial pozuntularin inkisafina hessas ola bilerler Menfi ozunu qiymetlendirme muxtelif amillerden yarana biler Bununla bele sexsiyyet tipi muhum amildir Perfeksionistler ugurlu insanlar ve A tipli sexsiyyetlere malik insanlar menfi ozunu qavrayislara meylli gorunurler Belelikle onlar bu ugursuzluqdan daim meyus olurlar Menfi ozune inamin formalasmasina komek eden diger amil insanin yasadigi cemiyyetin gozellik deyerleridir Ariqliq Amerika cemiyyetinde meshur bir gozellik idealidir Cox vaxt qizlar cemiyyetin ariq standartlarina uygun gelmediklerini hiss edirler ki bu da onlarin menfi ozunu qiymetlendirmesine getirib cixarir QurbanlariSui istifade ve manipulyasiya qurbanlari cox vaxt ozlerini qurban kimi dusunmek telesine dusurler Qurbanin psixoloji profiline genis yayilmis caresizlik passivlik nezaretin itirilmesi bedbinlik menfi dusunce gunahkarliq utanc ozunu qinama ve depressiya daxildir Bu dusunce terzi umidsizliye ve ruh duskunluyune sebeb ola biler Usaq berabersizliyiOzunu qiymetlendirme berabersizliyin xronoloji yas ve zeka ile musbet elaqeli oldugu askar edilmisdir Yetkinlikle eyni vaxtda artdigi dusunulen iki amil gunahkarliq qabiliyyeti ve koqnitiv ferqlendirme qabiliyyetidir Bununla bele sosial iqtisadi veziyyet 2 5 ci sinif sagirdlerinin ozunu qiymetlendirmeyine muxtelif tesir gosterir Guclendiriciler Texminen 5 yasinda usagin ozunu derk etmesi uc kateqoriyaya bolunur onun sosial menliyi akademik sexsiyyeti ve fiziki keyfiyyetleri Usagin ozune guvenini artirmagin bir nece yolu var unsiyyet eminlik maraqlarina destek ve yaxsi numuneler tapmaq Guzgude inkisaf etmis suurInkisafin en erken merhelelerinde korpeler guzgudeki ekslerin ozleri oldugunu derk etmirler Tedqiqat 3 ve 24 ayliq 88 usaq uzerinde aparilmisdir Onlarin davranisi guzgu qarsisinda musahide edilmisdir Neticeler gosterdi ki usaqlarin ozunu qiymetlendirme dair melumatliligi uc esas yas ardicilligina uygundur Texminen 6 12 ayliq dovrde korpenin guzgu goruntusune ilk uzunmuddetli ve tekrarlanan reaksiyasi geden oyun yoldasinin reaksiyasidir Heyatin ikinci ilinde ehtiyatliliq ve geri cekilme meydana cixir ozune heyranliq ve utanma davranisi 14 aydan baslayaraq bu qacinma davranislari ile musayiet olunur ve 20 aydan sonra subyektlerin 75 bunu gosterir Heyatin ikinci ilinin son hissesinde 20 aydan 24 aya qeder subyektlerin 65 guzgude ozlerinin taninmasini numayis etdirir Hemcinin baxDerketme Leyaqet Danninq Kruger effektiIstinadlarRogers T B Kuiper N A Kirker W S Self Reference and the Encoding of Personal Information Journal of Personality and Social Psychology 35 9 1977 677 688 doi 10 1037 0022 3514 35 9 677 PMID 909043 Schacter Psychology 2nd Worth Publishers 2010 12 10 ISBN 978 1 4292 3719 2 Schacter Daniel L Daniel T Gilbert Daniel M Wegner Psychology 2nd New York NY Worth Publishers 2011 494 ISBN 9781429237192 Grin 2021 Risk Factors 2017 02 21 2020 05 06 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 18 Braiker Harriet B Who s Pulling Your Strings How to Break The Cycle of Manipulation New York McGraw Hill 2004 ISBN 978 0 07 140278 1 Katz P Zigler E Self image Disparity A Developmental Approach Journal of Personality and Social Psychology 5 2 1967 186 195 doi 10 1037 h0024190 PMID 5633508 Phillips D A Zigler E F Children s self image disparity Effects of age socioeconomic status ethnicity and gender Journal of Personality and Social Psychology 39 4 1980 689 700 doi 10 1037 0022 3514 39 4 689 Bourland Julia Parenting 13 4 1999 168 169 Amsterdam B Mirror self image reactions before age two Developmental Psychobiology 5 4 1972 297 305 doi 10 1002 dev 420050403 PMID 4679817 Xarici kecidler