Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çırağan sahilsarayı — İstanbulun Beşiktaş və rayonları arasında yerləşən Osmanlı sarayı.
| Çırağan sarayı | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Türkiyə |
| Şəhər | İstanbul |
| Yerləşir | İstanbul |
| Aidiyyatı | Osmanlı imperiyası |
| Layihə müəllifi | Sarkis və Aqop Balyanlar |
| Memar | Nikos Balyan |
| Tikilmə tarixi | 1863-1867 |
| Üslubu | barokko |
| Vəziyyəti | otel |
| Rəsmi sayt | kempinski.com/en/istria/… |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
1910-cu ildə baş verən yanğın nəticəsində tamamilə yanıb, günümüzə sadəcə xarici cəbhəsi qalan Hünkar dairəsi sarayın əsas binalarından biridir. XVII əsrdə bu ərazi Qazançıoğlu bağçası adıyla tanınırdı. Övliya Çələbinin qeydlərinə görə, Osmanlı sultanı IV Murad (1623–1640) qızı Əsməhan Qaya Sultana hədiyyə etdiyi bu bağçada bir köşk inşa etdirmişdi. Daha sonra burada Nevşəhərli İbrahim Paşa, xanımı Fatma Sultan üçün böyük bir saray inşa etdirmişdir. Bağçasında, dövrün Osmanlı sultanı III Əhməd (1703–1730) və sədrəzəmi Nevşəhərli İbrahim Paşanın da iştirak etdiyi təntənəli şənliklər keçirilən saray əhali tərəfindən Lalə dövrü boyunca Çırağan (farsca işıq deməkdir) adlanmağa başlandı. Osmanlı sultanı I Mahmudun (1730–1754) ilk illərində gözdən düşən saray daha sonra padşahın əmriylə bərpa edilərək xüsusilə də, əcnəbi elçilərin qonaq edilməsi üçün təsis edildi. Saray, eyni əsrin sonlarında III Səlimin (1789–1807) bacısı Beyhan Sultana hədiyyə edilsə də, Beyhan Sultan sarayı bəyənməmiş, padşah isə sarayın strukturunu böyüdərək səltənətinin son 2 ilini burada keçirmişdir. II Mahmud dövründə də (1808–1839) yay sarayı olaraq istifadə edilən saray, 1836-cı ildə daha da böyüdüldü. Memar Karpet Balyanın taxtadan inşa etdiyi əlavə binalar mərmər saraya fərqli görünüş qazandırdı. 1839-cu ildə yeni bölümləriylə birlikdə açılışı olan saray Sultan Əbdülməcid dövründə (1839–1861) əvvəlcə yay sarayı olaraq istifadə edilsə də, Dolmabağça sarayının inşasından sonra yavaş-yavaş tərk edildi və daha böyük bir saray inşa edilməsi üçün 1859-cu ildə tamamilə dağıdıldı.
Sultan Əbdülməcidin ölümü səbəbilə təxirə salınan inşaat prosesi Əbdüləzizin (1861–1876) taxta çıxmasıyla davam etdi və Nikos Balyanın hazırladığı layihə ilə oğulları Sarkis və Aqop Balyan tərəfindən başa çatdırıldı. Yeni plana görə, ərazinin ortasında qalan Beşiktaş mövləvi xanəgahının ləğvinə qərar verildi və xanəgah dağıdılaraq Maçka səmtinə köçürüldü. Sultan Əbdüləziz 1871-ci ildə inşası tamamlanan saraya köçmüş, ancaq bir neçə ay sonra sarayın olduqca rütubətli olması səbəbilə yenidən Dolmabağça sarayına yerləşdi. II Əbdülhəmid isə taxta çıxdıqdan sonra buranı özündən əvvəl taxtda olan qardaşı V Murad və ailəsinə təsis etdi. V Muradın vəfatına qədər (1904) 28 il boyunca onun ailəsinə məxsus olan saray dövrün bir çox siyasi hadisələrinə şahid olmuşdur. V Muradın burada məskunlaşmasından 2 il sonra, yəni 20 may 1878-ci ildə onu xilas edib taxta çıxarmaq üçün Əli Suavi və tərəfdarları tərəfindən tərtiblənən basqın da məhz bu sarayın adıyla bağlıdır (Çırağan hadisəsi). Uğursuzluqla nəticələnən basqının sonunda Əli Suavi və tərəfdarları öldürüldü.
İkinci məşrutiyyətin elanından 4 ay sonra saray Məclis-i Məbusana təsis edilmiş və strukturu dəyişdirilmişdir. Məclis-i Məbusanın 14 noyabr 1909-cu ildə çağırılan ikinci çağırışından sonra 19 yanvar 1910 tarixində istilik sistemində baş verən nasazlıq səbəbilə sarayda güclü yanğın baş vermiş, 5 saat boyunca söndürülə bilməyən yanğının sonunda saray tamamilə külə çevrilmiş, yalnız xarici cəbhəsi xilas edilə bilinmişdi. Yanğın sarayın mükəmməl strukturu ilə yanaşı, mükəmməl sənət əsərlərini və əntiq əşyaları da məv etmişdi.
Müxtəlif mərmər bəzəmələrdən ibarət xarici cəbhəsi və olduqca görkəmli daxili interyeri ilə Çırağan sarayı, dövrünün, şübhəsiz ki, ən gözalıcı məkanlarından biri idi. İnşasında istifadə edilən mərmər, sədəf və digər materialların hamısı xarici ölkələrdən ixrac edilmiş, sarayın inşasına bütövlükdə 5 milyon Osmanlı qızılı xərclənmişdir.
Çırağan sahilsarayı əslində müxtəlif binalardan ibarət olan bir kompleksdir. Günümüzə yalnız xarici cəbhəsi qalan Hünkar dairəsi, Hərəm dairəsi və Ağalar dairəsi gəlib çatmışdır. Özündə Yalı köşkü, müxtəlif saray bağçaları və köşkləri, eyni zamanda böyük bir sahəni əhatə edən Fəriyə saraylarını birləşdirən saray kompleksinin günümüzə gəlib çatan bölümləri hal-hazırda müxtəlif məqsədlər üçün istifadə edilir.
Şəkillər
-
![image]()
XII əsrdə Kazancıoğlu bağçası -
![image]()
Çırağan sarayı - Boğaziçindən görüntü -
![image]()
Çırağan sarayı - yan cəphə -
![image]()
Son təmirdən sonra Çırağan sarayı -
![image]()
Çırağan sarayı - giriş salonu -
![image]()
Çırağan sarayı - Boğaza baxan salon -
![image]()
Çırağan sarayı - Salon -
![image]()
Çırağan sarayı qapısı (2008)
Xarici keçidlər
- T.C. İstanbul Valiliği (Harika İstanbul) Çırağan Sarayı ve Tanıtımı
- Kültür Bakanlığı[ölü keçid]
- Çelik Gülersoy (1992) The Çerağan Palaces, İstanbulİstanbul Kitaplığı ISBN 975-7687-08-01. (ing.)
- Evliya Çelebi, Seyahatnâme, I, 448;
- Yıldız Albümleri, İÜ Ktp., nr. 90853;
- Sedat Hakkı Eldem, Köşkler ve Kasırlar, İstanbul 1969, II, 213–222;
- Pars Tuğlacı, "Çırağan Sarayı", Balyan Ailesi, İstanbul 1981, s. 59–61, 178–184, 346;
- H. Y. Şehsuvaroğlu, Boğaziçi’ne Dair, İstanbul 1986, s. 131–137;
- a.mlf., "Çırağan Sarayı", TTOK Belleteni, sy. 117 (1951), s. 9–10;
- Çelik Gülersoy, Çerâğan Sarayları, İstanbul 1992, tür.yer.;
- Kürşat Ekrem Uykucu, "Çırağan Sarayı", Hayat Tarih Mecmuası, II/7, İstanbul 1967, s. 46–50;
- M. Tayyib Gökbilgin, "Çırağan Sarayı", İA, III, 390–392;
- R. Ekrem Koçu, "Çırağan Sahil Sarayı", İst.A, VII, 3934–3936.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ciragan sahilsarayi Istanbulun Besiktas ve rayonlari arasinda yerlesen Osmanli sarayi Ciragan sarayi41 02 36 sm e 29 00 55 s u Olke TurkiyeSeher IstanbulYerlesir IstanbulAidiyyati Osmanli imperiyasiLayihe muellifi Sarkis ve Aqop BalyanlarMemar Nikos BalyanTikilme tarixi 1863 1867Uslubu barokkoVeziyyeti otelResmi sayt kempinski com en istria Ciragan sarayi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixi1910 cu ilde bas veren yangin neticesinde tamamile yanib gunumuze sadece xarici cebhesi qalan Hunkar dairesi sarayin esas binalarindan biridir XVII esrde bu erazi Qazancioglu bagcasi adiyla taninirdi Ovliya Celebinin qeydlerine gore Osmanli sultani IV Murad 1623 1640 qizi Esmehan Qaya Sultana hediyye etdiyi bu bagcada bir kosk insa etdirmisdi Daha sonra burada Nevseherli Ibrahim Pasa xanimi Fatma Sultan ucun boyuk bir saray insa etdirmisdir Bagcasinda dovrun Osmanli sultani III Ehmed 1703 1730 ve sedrezemi Nevseherli Ibrahim Pasanin da istirak etdiyi tenteneli senlikler kecirilen saray ehali terefinden Lale dovru boyunca Ciragan farsca isiq demekdir adlanmaga baslandi Osmanli sultani I Mahmudun 1730 1754 ilk illerinde gozden dusen saray daha sonra padsahin emriyle berpa edilerek xususile de ecnebi elcilerin qonaq edilmesi ucun tesis edildi Saray eyni esrin sonlarinda III Selimin 1789 1807 bacisi Beyhan Sultana hediyye edilse de Beyhan Sultan sarayi beyenmemis padsah ise sarayin strukturunu boyuderek seltenetinin son 2 ilini burada kecirmisdir II Mahmud dovrunde de 1808 1839 yay sarayi olaraq istifade edilen saray 1836 ci ilde daha da boyuduldu Memar Karpet Balyanin taxtadan insa etdiyi elave binalar mermer saraya ferqli gorunus qazandirdi 1839 cu ilde yeni bolumleriyle birlikde acilisi olan saray Sultan Ebdulmecid dovrunde 1839 1861 evvelce yay sarayi olaraq istifade edilse de Dolmabagca sarayinin insasindan sonra yavas yavas terk edildi ve daha boyuk bir saray insa edilmesi ucun 1859 cu ilde tamamile dagidildi Sultan Ebdulmecidin olumu sebebile texire salinan insaat prosesi Ebdulezizin 1861 1876 taxta cixmasiyla davam etdi ve Nikos Balyanin hazirladigi layihe ile ogullari Sarkis ve Aqop Balyan terefinden basa catdirildi Yeni plana gore erazinin ortasinda qalan Besiktas movlevi xanegahinin legvine qerar verildi ve xanegah dagidilaraq Macka semtine kocuruldu Sultan Ebduleziz 1871 ci ilde insasi tamamlanan saraya kocmus ancaq bir nece ay sonra sarayin olduqca rutubetli olmasi sebebile yeniden Dolmabagca sarayina yerlesdi II Ebdulhemid ise taxta cixdiqdan sonra burani ozunden evvel taxtda olan qardasi V Murad ve ailesine tesis etdi V Muradin vefatina qeder 1904 28 il boyunca onun ailesine mexsus olan saray dovrun bir cox siyasi hadiselerine sahid olmusdur V Muradin burada meskunlasmasindan 2 il sonra yeni 20 may 1878 ci ilde onu xilas edib taxta cixarmaq ucun Eli Suavi ve terefdarlari terefinden tertiblenen basqin da mehz bu sarayin adiyla baglidir Ciragan hadisesi Ugursuzluqla neticelenen basqinin sonunda Eli Suavi ve terefdarlari olduruldu Ikinci mesrutiyyetin elanindan 4 ay sonra saray Meclis i Mebusana tesis edilmis ve strukturu deyisdirilmisdir Meclis i Mebusanin 14 noyabr 1909 cu ilde cagirilan ikinci cagirisindan sonra 19 yanvar 1910 tarixinde istilik sisteminde bas veren nasazliq sebebile sarayda guclu yangin bas vermis 5 saat boyunca sondurule bilmeyen yanginin sonunda saray tamamile kule cevrilmis yalniz xarici cebhesi xilas edile bilinmisdi Yangin sarayin mukemmel strukturu ile yanasi mukemmel senet eserlerini ve entiq esyalari da mev etmisdi Muxtelif mermer bezemelerden ibaret xarici cebhesi ve olduqca gorkemli daxili interyeri ile Ciragan sarayi dovrunun subhesiz ki en gozalici mekanlarindan biri idi Insasinda istifade edilen mermer sedef ve diger materiallarin hamisi xarici olkelerden ixrac edilmis sarayin insasina butovlukde 5 milyon Osmanli qizili xerclenmisdir Ciragan sahilsarayi eslinde muxtelif binalardan ibaret olan bir kompleksdir Gunumuze yalniz xarici cebhesi qalan Hunkar dairesi Herem dairesi ve Agalar dairesi gelib catmisdir Ozunde Yali kosku muxtelif saray bagcalari ve koskleri eyni zamanda boyuk bir saheni ehate eden Feriye saraylarini birlesdiren saray kompleksinin gunumuze gelib catan bolumleri hal hazirda muxtelif meqsedler ucun istifade edilir SekillerXII esrde Kazancioglu bagcasi Ciragan sarayi Bogazicinden goruntu Ciragan sarayi yan cephe Son temirden sonra Ciragan sarayi Ciragan sarayi giris salonu Ciragan sarayi Bogaza baxan salon Ciragan sarayi Salon Ciragan sarayi qapisi 2008 Xarici kecidlerT C Istanbul Valiligi Harika Istanbul Ciragan Sarayi ve Tanitimi Kultur Bakanligi olu kecid Celik Gulersoy 1992 The Ceragan Palaces IstanbulIstanbul Kitapligi ISBN 975 7687 08 01 ing Evliya Celebi Seyahatname I 448 Yildiz Albumleri IU Ktp nr 90853 Sedat Hakki Eldem Koskler ve Kasirlar Istanbul 1969 II 213 222 Pars Tuglaci Ciragan Sarayi Balyan Ailesi Istanbul 1981 s 59 61 178 184 346 H Y Sehsuvaroglu Bogazici ne Dair Istanbul 1986 s 131 137 a mlf Ciragan Sarayi TTOK Belleteni sy 117 1951 s 9 10 Celik Gulersoy Ceragan Saraylari Istanbul 1992 tur yer Kursat Ekrem Uykucu Ciragan Sarayi Hayat Tarih Mecmuasi II 7 Istanbul 1967 s 46 50 M Tayyib Gokbilgin Ciragan Sarayi IA III 390 392 R Ekrem Kocu Ciragan Sahil Sarayi Ist A VII 3934 3936