Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə . |
Çaypulu — müştəri tərəfindən xidmətçiyə bəxşiş olaraq əlavə verilən pul miqdarıdır. Çaypulu sözünün mənası "xüsusi xidmət sahələrində xidmət qarşılığında işçilərə əsas qiymətə əlavə olaraq verilən müəyyən məbləğ" deməkdir. Çaypulu və onların məbləği ənənə və etiket məsələsidir və bu ənənə ölkə və məkana görə dəyişir. Bəzi yerlərdə təhqir kimi qəbul olunsa da, bəzi yerlərdə isə, əksinə, etiket üzrə qəbul olunub və müştərinin çaypulu verməsi adi hal sayılır.
Çaypulu verilməsi əsasən ictimai iaşə sahələrinə aid edilir, ofisiant, taksi sürücüsü, saç ustası və s. peşə sahələrində çalışan şəxslərə çaypulu verilir. Digər hallarda çaypulu verilməsi rüşvət kimi də qəbul edilə bilər, məsələn, ABŞ-də dövlət işçilərinin və polis məmurlarının bəxşiş alması (hətta onlara təklif olunması) qanunsuz sayılır, bu, rüşvət kimi qəbul edilir.
Tarixi və etimologiyası
Oksford İngilis lüğətinə əsasən "çaypulu (bəxşiş)" sözü ara sözü kimi (slenq, jarqon termini olaraq) meydana gəlmiş və etimologiyası aydın deyil. Online Etimoloji lüğətinə görə, çaypulu sözü 1600-cü illərdə "kiçik bir pul hədiyyəsi ver" mənasını daşıyırdı, 1706-cı ildən etibarən isə "bir mənfəət ver" mənasını daşıyır.
"Çaypulu" sözü ilk dəfə 1707-ci ildə Corc Farquharın "The Beaux' Stratagem oyununda fel kimi istifadə olunmuşdur və kriminal aləmdə zarafat ya qeyri-qanuni pul mübadiləsi kimi hər nəyinsə lazımsız və bərabərsiz kimi hədiyyə edilməsini nəzərdə tutan" bir söz kimi istifadə etmişdir. Bu söz lap əvvəllər 1530-cu illərdə isə "xeyir və ya xidmət üçün verilmiş pul" kimi istifadə olunurdu. Çay pulu hər nə qədər Amerikan mənşəli olunduğu zənn edilsə də, Nyu-York Tribunasında nəşr olunan bir hesabata görə çaypulu vermək ilk dəfə 17-ci əsrdə İngiltərədə rast gəlindiyini bildirmişdilər. Hesabata görə 17-ci əsrdə meyxana və pivəxanalara gələn müştərilər bəxşiş qutusuna bir az pul qoyduqda daha yaxşı xidmət göstərilirdi. Bu qutuların üzərində "Dəqiq qarantiləmək üçün" ("To insure promptitude") yazılmışdı və cümlədəki sözlərin baş hərfindən meydana gələn "TİP" sözü yarandı. Qutudakı yazıya uyğun olaraq, ofisiantlar bəxşış verənə daha tez və yüksək səviyyədə xidmət göstərirdilər. Və bu ənənə sonrakı illərdə Avropada yavaş-yavaş yayılmağa başladı.
Müxtəlif ölkələrdə çaypulu adəti
Avropa ölkələri
Albaniyada çaypulu ("bakhshish") demək olar ki, hər yerdə gözlənilən pul məbləğidir. Hesab zamanı xidmət haqqi olaraq hesabın təxminən 10 %-i məbləğində çaypulu ödəmək adətdir, hamballar, aşpazlar və hətta rəhbərlər də bura daxildir.
Avstriyada xidmət haqqı adətən hesaba daxil edilir və ümumi olaraq hesablama yuvarlaqlanır – bu da ümumi 10%-dir.
Böyük Britaniyada çaypulu (İngilislərdə İran dilindən qəbil edilmiş, hədiyyə mənasını verən "baksheesh" sözü olaraq işlənir), 10% olsa belə, məcbur deyil. Bəzən London və ya digər böyük şəhərlərdə ümümiyyətlə 12,5% xidmət haqqı alınır – ya hesaba daxil edilə bilər, ya da ayrıca olaraq ödənilməsini tələb edirlər. Taksi sürücüləri və bərbərlər kimi digər xidmətlərə görə çaypulu alınmır, amma yaxşı xidmətin mükafatlandırılması üçün verilə bilər. Bəzi böyük şəhərlərdə, həm taksi sürücülərinə, həm də bərbər ustalarına çaypulu verilir.
Danimarkada qanunvericilik əsasında olaraq xidmət haqqı (drikkepenge, mənası "drinking money(içməli pul)") hesaba daxil edilir, odur ki, ayrıllıqda çaypulu alınmır. Əla xidmət göstərilən zaman müştəri tərəfindən ödənilir.
Finlandiyada çaypulu vermək ənənə deyil və heç vaxt müştəri tərəfindən alınmır.
Fransızlar səbəbsiz yerə verilən bəxşişi "özünü göstərmək" kimi qəbul edirlər. Fransız qanuna əsasən, vergi qiymətləndirməsi üçün kafe və restoranlarda hesaba 15% məbləğində xidmət haqqı əlavə edilir, amma bəzən bu pul ofisiantlara çatmır. Turistlərin çox olduğu yerlərdə çaypulu adətən yaxşı qarşılansa da, turistlərin gec-gec rast gəlindiyi kənd yerlərində çaypulu yerli sakinlər tərəfindən çox vaxt ikrah hissi ilə qarşılanır. Belə yerlərdə əla xidmət üçün hətta maksimum 5% məbləğində əlavə xidmət haqqı belə bəs edir. Bununla belə, əliaçıq xarici turistlərə vərdiş etmiş ofisiant 10% və daha çox məbləğdə çaypulu almağa etiraz etmir.
Fransada otellərdə bəxşiş məcbur deyil, taksi sürücüləri isə ümumiyyətlə hesabdan əlavə olaraq 10 % çaypulu alırlar.
Baxmayaraq ki, İrlandiyada böyük otellərdə çaypulu vermək bir qayda halını alıb, ümumilikdə irlandlar üçün taksi sürücülərinə və otel işçilərinə çaypulu vermək adət deyil. Orta və yüksək səviyyəli restoranlarda çaypulu verilməsi gözlənilir, yüksək səviyyəli xidməti qiymətləndirmək üçün müştəriyə işarə edilir, hesaba 5–10% əlavə etməklə və yaxud hesabı yuvarlaqlandırmaqla xidmət haqqı ödənilir.
Taksi sürücülərinə çaypulu vermək adi hal olduğu qeyd olunsa da, praktikada bu, geniş yayılmayıb.
İslandiyada da ənənəyə görə müştəri tərəfindən çaypulu alınır. Xarici turistlər fikirləşirlər ki, bu, ölkənin öz adət-ənənəsidir. İslandiyadakı turist rəhbərləri bəzən qonaqları çaypulu verməyə təşviq edirlər, lakin bu məcbur deyil.
İspaniyada çay pulu xidmətin keyfiyyətindən asılı olaraq ödənilir, amma məcbur sayılmır. Barlar və kiçik restoranlarda İspanlar bəzən hesabı ödədikdən sonra öz boşqablarına çay pulu qoyurlar Restoran biznesindən başqa, taksi sürücüləri, lüks yerlərdə işləyən bərbərlər və otel işçiləri bəzi xidmətlər üçün çaypulu alırlar. 2007-ci ildə İqtisadiyyat naziri Pedro Solbes yüksək bəxşiş alınmasını inflyasiyanı artıran səbəblərdən biri olduğunu bildirdi.
İtaliyada çay pulu adət olmasada, xüsusi xidmət və ya yüksək keyfiyyətli xidmət minnətdarlıq bildirilməsi üçün verilir. Bir çox restoranlarda (Roma fərqli olaraq istisnadır) xidmət haqqı vardır (coperto və ya servizio adlanır). Restoranlar sizə bütün ödənişlər haqqında lazımi məlumat verməli olduğu üçün, çaypulu adətən menyuya daxil edilir. Əgər çay pulu hesaba daxil deyilsə, onda 10 % çay pulu almaq normal qəbul olunur.
Norveçdə xidmət haqqı hesaba daxildir. Nadir hallarda Norveçlilər taksi sürücüsünə ya hotel işçilərinə bəxşiş verərlər. Bu, restoran və barlarda daha geniş yayılmışdır. Çaypulu yüksək keyfiyyətli xidmət göstərildiyi zaman və yaxud sadəcə, jest olaraq verilir. Restoran və barlarda çaypulu çox vaxt əsas məbləğə 5–15 % əlavə edilərək verilir və yaxud əsas məbləğ yuvarlaqlaşdırılaraq, artıqlaması ilə ödənilir.
Hollandiyada çay pulu ödəmək məcbur deyil, qanunsuzdur və nadir hallarda müştərinin razılığı olmadan xidmət haqqı tələb olunur. Əgər xidmət normal və zəifdirsə, belə xidmətə görə bəxşiş verməmək olar, amma müştəriyə əvəzsiz və ya əla xidmət göstərilibsə, onda əlavə xidmət haqqı 5–15% aralığında ola bilər.
Rusiyada xidmət üçün əlavə xidmət haqqı rus dilində "çay üçün pul" mənasını verən "Chayeviye" adlanır. 1917-ci il sosialıst inqilabından əvvəl Rusiyada ofisiantlar, faytonçular, hotel işçiləri və s. kimi xidmətçilərə az bir miqdarda pul – çaypulu verilirdi. Sovet dövründə, xüsusən 1930-cu repressiya illərində çaypulu qadağan olmuşdu, çaypulu fəhlə sinfinə yaraşmayan, onun ləyaqətini ləkələyən mənfur bir kapitalist ənənəsi kimi qəbul edilirdi. 2000-ci ilin əvvəllərindən bəri çaypulu yenidən normal qəbul olunur.
Moskva və Sankt-Peterburq kimi urbanlaşmış böyük şəhərlərdə yüksək səviyyəli restoranlarda qəhvə, mağazalar, bar və otellərdə çaypulu olaraq 10% ödənilir və hesab kartı ilə ödənildikdən sonra normal olaraq stola nağd pul qoyulur və ya kredit kartı ilə ödənilməyibsə nağd ödəmənin bir hissəsi kimi ödənilir. Bufet və ya MakDonalds, KFC, Lojka və s. ucuz restoranlarda (sifarış vermək üçün heç bir xidmət göstərilməyən yerlərdə) çaypulu alınmasına icazə yoxdur.
Türkiyədə çaypulu "bahşiş" adətən istəyə bağlıdır və bir çox yerlərdə alnmamasına baxmayarq restoranlarda 5–10% çay pulu alınır.
Xorvatiyada bəzi restoranlarda çaypulu (napojnica, manča) alınmasına baxmayaraq bu, məcbur deyil. Restoranlarda təxmini 3–5% və ya çox çaypulu alınır. Klub, kafe və barlarda nadir hallarda hesab yüksək məbləğə qədər yuvarlaqlaşdırılır. Taksi sürücülərinə və bərbər ustalarına çaypulu vermək geniş yayılmayıb .
Asiya ölkələri
Çində ənənə uyğun olaraq çay pulu yoxdur. Amma xarici turistlərə mütədai olaraq xidmət verən otellərdə çay pulu çay pulu alınır. Əsasəndə tur rəhbərlər və ta sürücülər.
Honq Konqda çaypulu alınmasada belə xidmət haqqın 10% hesaba əlavə olunur.
Burada çay pulu alınmır, lakin nadir hallarda alınır. Bar və restoranlar hesaba xidmət haqqı olaraq 10%-ini əlavə edirlər və 7% Mal və Xidmət Vergisi tərəfindən əlavə olunsada bu pulda xidmət göstərənə verilmir.
Yaponiyada çay pulu vermək və ya almaq mədəni sayılmır. Yapon xalqı standart olaraq yaxşı xidmət göstərmək barəsində özü ilə fəxr edir və çay pulu almağı təhqir kimi qəbul edirlər.
İndoneziyada əsasən Bali və ya Lombok kimi böyük turistlik bölgələrində çay pulu almaq geniş yayılmışdır. Restoranlarda xidmət haqqı 10%-dir. Pivəxanalarda çay pulu alınmır. Restoranlarda 10–15% arasında dəyişir. Balinin hər küncündə yerləşən masaj salonunda çay pulu 10–20%, taksi sürücüləri 5%, otellərdə çanta daşıyanlar çanta başına 1 dollar alırlar.
Amerikada çay pulu qoymaq adəti 1800-cü illərin sonunda Amerika vətəndaş müharibəsindən sonra başladı. Avropaya gedən zəngin amerikalılar bu ənənəyə şahid oldular və yüksək təhsil səviyyəsini və keyfiyyətini sübut etmək üçün bu aristokrat adəti öz ölkələrinə qayıdandan sonra tətbiq etdillər. Amma bütün amerikalılar bu adətdən razı qalmadılar. 1890-cı ildə bəxşiş qoymağa qarşı hərəkat başladı, cünki bir çox amerikalı bu ənənənin ölkə idealarına qarşı olduğunu və daha yüksək siniflərə iqtisadi cəhətdən asılı bir sinif yaratmaq üçün kölə kimi istifadə olunduqlarını fikirləşirdilər. 1915-ci ildə Üisconsin, İllinois, Loüa, Nebraska, Tennessee və Cənubi Karolina əyaləti çay puluna qarşı bir qanun layihəsini qəbul etməyə çalışsalarda, amma bu baş tutmadı. Və hal-hazırda ABŞ-də və Kanadada maaşlar aşağı olduğu üçün restoranlarda hesabın 15–20%-i alırlar. Golf sahəıəri, qumarxana, otellər, spalar, salonlar, yemək çatdırmaq, taksi sürücüləri və başqalarına çay pulu ödənilir.
Avstraliyada çay pulu alınmır və ya tələb olunmur. Bunun səbəbi federal hökumətin minimum əmək haqqı ilə təmin edərək işçilərin hüquqlarını qorumasıdır. Avstraliyada bu illik olaraq nəzərdə tutulur və 2017-ci ildən etibarən saat başına 17,70 dollar olaraq təyuin olunmuşdur və bu da hər cür məkan üçün olduqca standart sayılır. Kafelərdə, restoranlarda (əsasən böyük yığıncaq), taksi suürücülərinə, evə yemək gətirənlərə çay pulu verilməsi tələb olunmur.
Afrika ölkələri
Nigeriyada luks otellərdə və restoranlarda çay pulu vermək geniş yayılmamışdır, çünki xidmət haqqı ümumiyyətlə hesabda daxil edilsədə, bu pulda nadir halarda işçilərin maaşlarəna əlavə olunurdu. Və 10–15% xidmət haqqı, otel işçıləri üçün 3–5 dollar, rəhbərə 25 dolar, Fas-ta bir restoran üçün 10%, köməkçiləri üçün 5–10 dollar çay pulu verilir.
İstinad siyahısı
- Mark, Monica. "Nigerian sergeant sacked for attempted bribe-taking caught on cameraphone". The Guardian. . August 8, 2013. December 19, 2021 tarixində . İstifadə tarixi: May 11, 2014.
- Douglas, Harper. "tip". Online Etymology Dictionary. 3 February 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 11 November 2013.
- Kønigshøfer, Jørgen. . d-r-c.dk. September 21, 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 21, 2017.
- "What To Do in Denmark: Restaurants". geographia.com. February 17, 2020 tarixində . İstifadə tarixi: July 21, 2017.
- Chavanne, Phil. "Restaurant Tipping in France and Paris". tripsavvy.com. May 8, 2017. November 29, 2020 tarixində . İstifadə tarixi: July 21, 2017.
- "France: Tipping & Etiquette". . November 27, 2020 tarixində . İstifadə tarixi: July 21, 2017.
- Rick Steves' Ireland 2008. Books.google.com. 2014-05-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-02-06.
- "Tipping in Iceland". Whygoiceland.com. 2011-02-15. 2011-12-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-02-06.
- "El Economista 2020-12-01 at the Wayback Machine
- "20 Minutos 2020-09-20 at the Wayback Machine
- "Solbes achaca la inflación a que no interiorizamos lo que significa un euro 2020-11-29 at the Wayback Machine" El Mundo, 15 December 2007
- "Tipping in Italy". tours-italy.com. November 30, 2020 tarixində . İstifadə tarixi: July 21, 2017.
- Regional Law 21 (November 29, 2006), article 16 paragraph 3 yanvar 1, 2011, at the Wayback Machine
- "Practical information for visitors to Milan" 2022-02-27 at the Wayback Machine, Meet The Cities. Retrieved on 21 January 2018.
- "Den store guiden til tipsing". reisetips.nettavisen.no. November 24, 2020 tarixində . İstifadə tarixi: July 21, 2017.
- "Tipping in Turkey 2020-11-26 at the Wayback Machine"
- Dalmacija, Slobodna. "Napojnice u hrvatskim restoranima i lokalima". moj-posao.net. August 23, 2006. December 4, 2020 tarixində . İstifadə tarixi: July 21, 2017.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Caypulu musteri terefinden xidmetciye bexsis olaraq elave verilen pul miqdaridir Caypulu sozunun menasi xususi xidmet sahelerinde xidmet qarsiliginda iscilere esas qiymete elave olaraq verilen mueyyen mebleg demekdir Caypulu ve onlarin meblegi enene ve etiket meselesidir ve bu enene olke ve mekana gore deyisir Bezi yerlerde tehqir kimi qebul olunsa da bezi yerlerde ise eksine etiket uzre qebul olunub ve musterinin caypulu vermesi adi hal sayilir Restoran stolunda ofisiant ucun caypulu qoymaq umumilikde qebul olunmus bir adetdir Caypulu verilmesi esasen ictimai iase sahelerine aid edilir ofisiant taksi surucusu sac ustasi ve s pese sahelerinde calisan sexslere caypulu verilir Diger hallarda caypulu verilmesi rusvet kimi de qebul edile biler meselen ABS de dovlet iscilerinin ve polis memurlarinin bexsis almasi hetta onlara teklif olunmasi qanunsuz sayilir bu rusvet kimi qebul edilir Tarixi ve etimologiyasiOksford Ingilis lugetine esasen caypulu bexsis sozu ara sozu kimi slenq jarqon termini olaraq meydana gelmis ve etimologiyasi aydin deyil Online Etimoloji lugetine gore caypulu sozu 1600 cu illerde kicik bir pul hediyyesi ver menasini dasiyirdi 1706 ci ilden etibaren ise bir menfeet ver menasini dasiyir Caypulu sozu ilk defe 1707 ci ilde Corc Farquharin The Beaux Stratagem oyununda fel kimi istifade olunmusdur ve kriminal alemde zarafat ya qeyri qanuni pul mubadilesi kimi her neyinse lazimsiz ve berabersiz kimi hediyye edilmesini nezerde tutan bir soz kimi istifade etmisdir Bu soz lap evveller 1530 cu illerde ise xeyir ve ya xidmet ucun verilmis pul kimi istifade olunurdu Cay pulu her ne qeder Amerikan menseli olundugu zenn edilse de Nyu York Tribunasinda nesr olunan bir hesabata gore caypulu vermek ilk defe 17 ci esrde Ingilterede rast gelindiyini bildirmisdiler Hesabata gore 17 ci esrde meyxana ve pivexanalara gelen musteriler bexsis qutusuna bir az pul qoyduqda daha yaxsi xidmet gosterilirdi Bu qutularin uzerinde Deqiq qarantilemek ucun To insure promptitude yazilmisdi ve cumledeki sozlerin bas herfinden meydana gelen TIP sozu yarandi Qutudaki yaziya uygun olaraq ofisiantlar bexsis verene daha tez ve yuksek seviyyede xidmet gosterirdiler Ve bu enene sonraki illerde Avropada yavas yavas yayilmaga basladi Muxtelif olkelerde caypulu adetiAvropa olkeleri Albaniya Albaniyada caypulu bakhshish demek olar ki her yerde gozlenilen pul meblegidir Hesab zamani xidmet haqqi olaraq hesabin texminen 10 i mebleginde caypulu odemek adetdir hamballar aspazlar ve hetta rehberler de bura daxildir Avstriya Avstriyada xidmet haqqi adeten hesaba daxil edilir ve umumi olaraq hesablama yuvarlaqlanir bu da umumi 10 dir Birlesmis Kralliq Boyuk Britaniyada caypulu Ingilislerde Iran dilinden qebil edilmis hediyye menasini veren baksheesh sozu olaraq islenir 10 olsa bele mecbur deyil Bezen London ve ya diger boyuk seherlerde umumiyyetle 12 5 xidmet haqqi alinir ya hesaba daxil edile biler ya da ayrica olaraq odenilmesini teleb edirler Taksi suruculeri ve berberler kimi diger xidmetlere gore caypulu alinmir amma yaxsi xidmetin mukafatlandirilmasi ucun verile biler Bezi boyuk seherlerde hem taksi suruculerine hem de berber ustalarina caypulu verilir Danimarka Danimarkada qanunvericilik esasinda olaraq xidmet haqqi drikkepenge menasi drinking money icmeli pul hesaba daxil edilir odur ki ayrilliqda caypulu alinmir Ela xidmet gosterilen zaman musteri terefinden odenilir Finlandiya Finlandiyada caypulu vermek enene deyil ve hec vaxt musteri terefinden alinmir Fransa Fransizlar sebebsiz yere verilen bexsisi ozunu gostermek kimi qebul edirler Fransiz qanuna esasen vergi qiymetlendirmesi ucun kafe ve restoranlarda hesaba 15 mebleginde xidmet haqqi elave edilir amma bezen bu pul ofisiantlara catmir Turistlerin cox oldugu yerlerde caypulu adeten yaxsi qarsilansa da turistlerin gec gec rast gelindiyi kend yerlerinde caypulu yerli sakinler terefinden cox vaxt ikrah hissi ile qarsilanir Bele yerlerde ela xidmet ucun hetta maksimum 5 mebleginde elave xidmet haqqi bele bes edir Bununla bele eliaciq xarici turistlere verdis etmis ofisiant 10 ve daha cox meblegde caypulu almaga etiraz etmir Fransada otellerde bexsis mecbur deyil taksi suruculeri ise umumiyyetle hesabdan elave olaraq 10 caypulu alirlar Irlandiya Baxmayaraq ki Irlandiyada boyuk otellerde caypulu vermek bir qayda halini alib umumilikde irlandlar ucun taksi suruculerine ve otel iscilerine caypulu vermek adet deyil Orta ve yuksek seviyyeli restoranlarda caypulu verilmesi gozlenilir yuksek seviyyeli xidmeti qiymetlendirmek ucun musteriye isare edilir hesaba 5 10 elave etmekle ve yaxud hesabi yuvarlaqlandirmaqla xidmet haqqi odenilir Taksi suruculerine caypulu vermek adi hal oldugu qeyd olunsa da praktikada bu genis yayilmayib Islandiya Islandiyada da eneneye gore musteri terefinden caypulu alinir Xarici turistler fikirlesirler ki bu olkenin oz adet enenesidir Islandiyadaki turist rehberleri bezen qonaqlari caypulu vermeye tesviq edirler lakin bu mecbur deyil Ispaniya Ispaniyada cay pulu xidmetin keyfiyyetinden asili olaraq odenilir amma mecbur sayilmir Barlar ve kicik restoranlarda Ispanlar bezen hesabi odedikden sonra oz bosqablarina cay pulu qoyurlar Restoran biznesinden basqa taksi suruculeri luks yerlerde isleyen berberler ve otel iscileri bezi xidmetler ucun caypulu alirlar 2007 ci ilde Iqtisadiyyat naziri Pedro Solbes yuksek bexsis alinmasini inflyasiyani artiran sebeblerden biri oldugunu bildirdi Italiya Italiyada cay pulu adet olmasada xususi xidmet ve ya yuksek keyfiyyetli xidmet minnetdarliq bildirilmesi ucun verilir Bir cox restoranlarda Roma ferqli olaraq istisnadir xidmet haqqi vardir coperto ve ya servizio adlanir Restoranlar size butun odenisler haqqinda lazimi melumat vermeli oldugu ucun caypulu adeten menyuya daxil edilir Eger cay pulu hesaba daxil deyilse onda 10 cay pulu almaq normal qebul olunur Norvec Norvecde xidmet haqqi hesaba daxildir Nadir hallarda Norvecliler taksi surucusune ya hotel iscilerine bexsis vererler Bu restoran ve barlarda daha genis yayilmisdir Caypulu yuksek keyfiyyetli xidmet gosterildiyi zaman ve yaxud sadece jest olaraq verilir Restoran ve barlarda caypulu cox vaxt esas meblege 5 15 elave edilerek verilir ve yaxud esas mebleg yuvarlaqlasdirilaraq artiqlamasi ile odenilir Niderland Hollandiyada cay pulu odemek mecbur deyil qanunsuzdur ve nadir hallarda musterinin raziligi olmadan xidmet haqqi teleb olunur Eger xidmet normal ve zeifdirse bele xidmete gore bexsis vermemek olar amma musteriye evezsiz ve ya ela xidmet gosterilibse onda elave xidmet haqqi 5 15 araliginda ola biler Rusiya Rusiyada xidmet ucun elave xidmet haqqi rus dilinde cay ucun pul menasini veren Chayeviye adlanir 1917 ci il sosialist inqilabindan evvel Rusiyada ofisiantlar faytoncular hotel iscileri ve s kimi xidmetcilere az bir miqdarda pul caypulu verilirdi Sovet dovrunde xususen 1930 cu repressiya illerinde caypulu qadagan olmusdu caypulu fehle sinfine yarasmayan onun leyaqetini lekeleyen menfur bir kapitalist enenesi kimi qebul edilirdi 2000 ci ilin evvellerinden beri caypulu yeniden normal qebul olunur Moskva ve Sankt Peterburq kimi urbanlasmis boyuk seherlerde yuksek seviyyeli restoranlarda qehve magazalar bar ve otellerde caypulu olaraq 10 odenilir ve hesab karti ile odenildikden sonra normal olaraq stola nagd pul qoyulur ve ya kredit karti ile odenilmeyibse nagd odemenin bir hissesi kimi odenilir Bufet ve ya MakDonalds KFC Lojka ve s ucuz restoranlarda sifaris vermek ucun hec bir xidmet gosterilmeyen yerlerde caypulu alinmasina icaze yoxdur Turkiye Turkiyede caypulu bahsis adeten isteye baglidir ve bir cox yerlerde alnmamasina baxmayarq restoranlarda 5 10 cay pulu alinir Xorvatiya Xorvatiyada bezi restoranlarda caypulu napojnica manca alinmasina baxmayaraq bu mecbur deyil Restoranlarda texmini 3 5 ve ya cox caypulu alinir Klub kafe ve barlarda nadir hallarda hesab yuksek meblege qeder yuvarlaqlasdirilir Taksi suruculerine ve berber ustalarina caypulu vermek genis yayilmayib Asiya olkeleri CXR Cinde enene uygun olaraq cay pulu yoxdur Amma xarici turistlere mutedai olaraq xidmet veren otellerde cay pulu cay pulu alinir Esasende tur rehberler ve ta suruculer Honkonq Honq Konqda caypulu alinmasada bele xidmet haqqin 10 hesaba elave olunur Sinqapur Burada cay pulu alinmir lakin nadir hallarda alinir Bar ve restoranlar hesaba xidmet haqqi olaraq 10 ini elave edirler ve 7 Mal ve Xidmet Vergisi terefinden elave olunsada bu pulda xidmet gosterene verilmir Yaponiya Yaponiyada cay pulu vermek ve ya almaq medeni sayilmir Yapon xalqi standart olaraq yaxsi xidmet gostermek baresinde ozu ile fexr edir ve cay pulu almagi tehqir kimi qebul edirler Indoneziya Indoneziyada esasen Bali ve ya Lombok kimi boyuk turistlik bolgelerinde cay pulu almaq genis yayilmisdir Restoranlarda xidmet haqqi 10 dir Pivexanalarda cay pulu alinmir Restoranlarda 10 15 arasinda deyisir Balinin her kuncunde yerlesen masaj salonunda cay pulu 10 20 taksi suruculeri 5 otellerde canta dasiyanlar canta basina 1 dollar alirlar ABS Amerikada cay pulu qoymaq adeti 1800 cu illerin sonunda Amerika vetendas muharibesinden sonra basladi Avropaya geden zengin amerikalilar bu eneneye sahid oldular ve yuksek tehsil seviyyesini ve keyfiyyetini subut etmek ucun bu aristokrat adeti oz olkelerine qayidandan sonra tetbiq etdiller Amma butun amerikalilar bu adetden razi qalmadilar 1890 ci ilde bexsis qoymaga qarsi herekat basladi cunki bir cox amerikali bu enenenin olke idealarina qarsi oldugunu ve daha yuksek siniflere iqtisadi cehetden asili bir sinif yaratmaq ucun kole kimi istifade olunduqlarini fikirlesirdiler 1915 ci ilde Uisconsin Illinois Loua Nebraska Tennessee ve Cenubi Karolina eyaleti cay puluna qarsi bir qanun layihesini qebul etmeye calissalarda amma bu bas tutmadi Ve hal hazirda ABS de ve Kanadada maaslar asagi oldugu ucun restoranlarda hesabin 15 20 i alirlar Golf saheieri qumarxana oteller spalar salonlar yemek catdirmaq taksi suruculeri ve basqalarina cay pulu odenilir Avstraliya Avstraliyada cay pulu alinmir ve ya teleb olunmur Bunun sebebi federal hokumetin minimum emek haqqi ile temin ederek iscilerin huquqlarini qorumasidir Avstraliyada bu illik olaraq nezerde tutulur ve 2017 ci ilden etibaren saat basina 17 70 dollar olaraq teyuin olunmusdur ve bu da her cur mekan ucun olduqca standart sayilir Kafelerde restoranlarda esasen boyuk yigincaq taksi suuruculerine eve yemek getirenlere cay pulu verilmesi teleb olunmur Afrika olkeleri Nigeriya Nigeriyada luks otellerde ve restoranlarda cay pulu vermek genis yayilmamisdir cunki xidmet haqqi umumiyyetle hesabda daxil edilsede bu pulda nadir halarda iscilerin maaslarena elave olunurdu Ve 10 15 xidmet haqqi otel iscileri ucun 3 5 dollar rehbere 25 dolar Fas ta bir restoran ucun 10 komekcileri ucun 5 10 dollar cay pulu verilir Istinad siyahisiMark Monica Nigerian sergeant sacked for attempted bribe taking caught on cameraphone The Guardian August 8 2013 December 19 2021 tarixinde Istifade tarixi May 11 2014 Douglas Harper tip Online Etymology Dictionary 3 February 2017 tarixinde Istifade tarixi 11 November 2013 Konigshofer Jorgen d r c dk September 21 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi July 21 2017 What To Do in Denmark Restaurants geographia com February 17 2020 tarixinde Istifade tarixi July 21 2017 Chavanne Phil Restaurant Tipping in France and Paris tripsavvy com May 8 2017 November 29 2020 tarixinde Istifade tarixi July 21 2017 France Tipping amp Etiquette November 27 2020 tarixinde Istifade tarixi July 21 2017 Rick Steves Ireland 2008 Books google com 2014 05 02 tarixinde Istifade tarixi 2012 02 06 Tipping in Iceland Whygoiceland com 2011 02 15 2011 12 26 tarixinde Istifade tarixi 2012 02 06 El Economista 2020 12 01 at the Wayback Machine 20 Minutos 2020 09 20 at the Wayback Machine Solbes achaca la inflacion a que no interiorizamos lo que significa un euro 2020 11 29 at the Wayback Machine El Mundo 15 December 2007 Tipping in Italy tours italy com November 30 2020 tarixinde Istifade tarixi July 21 2017 Regional Law 21 November 29 2006 article 16 paragraph 3 yanvar 1 2011 at the Wayback Machine Practical information for visitors to Milan 2022 02 27 at the Wayback Machine Meet The Cities Retrieved on 21 January 2018 Den store guiden til tipsing reisetips nettavisen no November 24 2020 tarixinde Istifade tarixi July 21 2017 Tipping in Turkey 2020 11 26 at the Wayback Machine Dalmacija Slobodna Napojnice u hrvatskim restoranima i lokalima moj posao net August 23 2006 December 4 2020 tarixinde Istifade tarixi July 21 2017