Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ustaşlar (xorv. Ustaše — üsyançı, qiyamçı) — 1929–1945-ci illər arasında bir təşkilat kimi fəaliyyət göstərən, rəsmi olaraq Ustaş – Xorvat İnqilabi Hərəkatı (xorv. Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret) kimi tanınan xorvat faşist, ultranasionalist, etnonasionalist, klerikal təşkilat. Onun üzvləri 1934-cü ildə Yuqoslaviya kralı I Aleksandrın öldürülməsinə köməklik göstərmiş və Müstəqil Xorvatiya dövlətində holokost törədərək yüz minlərlə serb, yəhudi, qaraçı, həmçinin Bosniyalı müsəlmanları və Yuqoslaviyada İkinci Dünya müharibəsi zamanı xorvat siyasi dissidentlərini qətlə yetirmişdilər.
| Ustaşlar | |
|---|---|
 | |
| Yaranma tarixi | 7 yanvar 1929 |
| Ləğvolma tarixi | 8 may 1945 |
| Mərkəzi | |
| Qurucusu | |
| Sədr | Ante Paveliç |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hərəkatın ideologiyası faşizm, Roma katolikliyi və Xorvat ultramillətçiliyinin qarışığı idi. Ustaşlar Drina çayını əhatə edən və Belqrad sərhəddinə qədər uzanan Böyük Xorvatiyanın yaradılmasını dəstəkləyirdilər. Hərəkat irqi cəhətdən "təmiz" Xorvatiyanı müdafiə etmiş və nasist irqi nəzəriyyəsi, antifaşist və ya dissident xorvatlar və boşnakların təqibi yolu ilə ustaşlar anti-serb əhval-ruhiyyəsinə görə serblərə, yəhudilərə və qaraçılara qarşı soyqırımı təbliğ etmişdilər. Ustaşlar bosniyalılara " müsəlman xorvatlar " kimi baxırdı və nəticədə bosniyalılar irqinə görə təqib olunmurdular. Ustaşlar xorvatların dini kimi Roma katolikliyini və İslamı müdafiə etmiş və serblərin əsas dini olan pravoslav xristianlığının əleyhinə olmuşdular. Roma katolikliyi Xorvat millətçiliyi ilə eyniləşdirilmiş, Bosniya və Herseqovinada böyük izləyicisi olan İslam isə ustaşlar tərəfindən "Xorvatların qanını doğru tutan" din kimi təriflənmişdi.
Ustaş müstəqil Xorvatiya dövləti yaratmağa çalışan millətçi bir təşkilat kimi yaradılmışdır. İkinci Dünya müharibəsindən əvvəl terror təşkilatı kimi fəaliyyət göstərib. 1941-ci ilin aprelində ustaşlar Faşist İtaliyası və Nasist Almaniyası tərəfindən qurulan kvazi-protektorat kukla dövlət olan Müstəqil Xorvatiya dövləti kimi Ox dövlətləri tərəfindən işğal edilmiş Yuqoslaviyanın bir hissəsini idarə etmək üçün təyin olunduqda hakimiyyətə gəlmişdilər
Ustaş rejimi hərbi cəhətdən zəif idi və xorvatlar arasında ümumi dəstəyə malik deyildi, əhali arasında əhəmiyyətli dəstək əldə etmək üçün mübarizə aparırdı. Buna görə də terror onların "etnik cəhətdən fərqli olan" əhalini idarə etmək vasitəsi idi. Ustaş rejimi əvvəlcə dünya müharibələri arası dövrdə serblərin rəhbərlik etdiyi Yuqoslaviya tərəfindən sıxışdırılmış hiss edən xorvat əhalisinin bəzi hissələri tərəfindən dəstəklənirdi, lakin onların qəddar siyasəti bir çox adi xorvatı tez bir zamanda özgələşdirdi və nəticədə onların əldə etdikləri dəstəyi itirdi.
Almaniyanın təslim olması, Avropada İkinci Dünya müharibəsinin başa çatması və 1945-ci ildə sosialist Yuqoslaviyasının qurulması ilə ustaş hərəkatı və onların dövləti tamamilə dağıldı. Sonradan ölkədən qaçan ustaş milislərinin və Xorvat Daxili Mühafizəsinin bir çox üzvü müharibə əsirləri kimi götürüldü və Bleiburq repatriasiyası zamanı deportasiyalara və edamlara məruz qaldı.
İstinadlar
- Зарва М. В.. Русское словесное ударение. Словарь. — М. : НЦ ЭНАС, 2001. — 600 с. — 6000 экз. — .
- "Croatian holocaust still stirs controversy". BBC News. 29 November 2001. 12 April 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 29 September 2010.
- "Balkan 'Auschwitz' haunts Croatia". BBC News. 25 April 2005. 22 April 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 29 September 2010.
No one really knows how many died here. Serbs talk of 700,000. Most estimates put the figure nearer 100,000.
- Lepre, George (1997). Himmler's Bosnian Division: The Waffen-SS Handschar Division 1943–1945. səh. 14-18. 2023-11-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-02-03.
- Meier, Viktor.
- Fischer, 2007
- Kent, Peter C. The lonely Cold War of Pope Pius XII: the Roman Catholic Church and the division of Europe, 1943–1950, McGill-Queen's Press (MQUP), 2002 p. 46; ISBN
"Fiercely nationalistic, the Ustaše were also fervently Catholic, identifying, in the Yugoslav political context, Catholicism with Croatian nationalism…" - Jelić-Butić, Fikreta. Ustaše i Nezavisna Država Hrvatska 1941–1945. Sveučilišna naklada Liber. 1977.
- Yugoslavia 2009-08-25 at the Wayback Machine, Holocaust Encyclopedia, United States Holocaust Memorial Museum website; accessed 25 April 2014.
- Watch, Helsinki. War Crimes in Bosnia-Hercegovina. Human Rights Watch. 1993. ISBN . İstifadə tarixi: 23 April 2008.
- Raič, David. Statehood and the law of self-determination. Martinus Nijhoff Publishers. 2002. ISBN . İstifadə tarixi: 23 April 2008.
- Shepherd, 2012
- Israeli, Raphael. The Death Camps of Croatia: Visions and Revisions, 1941–1945. Routledge. 2017. səh. 45. ISBN .
- Sindbaek, Tina. Usable History?: Representations of Yugoslavia's Difficult Past from 1945 to 2002. Aarhus University Press. 2002. səh. 27.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ustaslar xorv Ustase usyanci qiyamci 1929 1945 ci iller arasinda bir teskilat kimi fealiyyet gosteren resmi olaraq Ustas Xorvat Inqilabi Herekati xorv Ustasa Hrvatski revolucionarni pokret kimi taninan xorvat fasist ultranasionalist etnonasionalist klerikal teskilat Onun uzvleri 1934 cu ilde Yuqoslaviya krali I Aleksandrin oldurulmesine komeklik gostermis ve Musteqil Xorvatiya dovletinde holokost torederek yuz minlerle serb yehudi qaraci hemcinin Bosniyali muselmanlari ve Yuqoslaviyada Ikinci Dunya muharibesi zamani xorvat siyasi dissidentlerini qetle yetirmisdiler UstaslarYaranma tarixi 7 yanvar 1929Legvolma tarixi 8 may 1945Merkezi TurinZaqrebQurucusu Ante PavelicSedr Ante Pavelic Vikianbarda elaqeli mediafayllar Herekatin ideologiyasi fasizm Roma katolikliyi ve Xorvat ultramilletciliyinin qarisigi idi Ustaslar Drina cayini ehate eden ve Belqrad serheddine qeder uzanan Boyuk Xorvatiyanin yaradilmasini destekleyirdiler Herekat irqi cehetden temiz Xorvatiyani mudafie etmis ve nasist irqi nezeriyyesi antifasist ve ya dissident xorvatlar ve bosnaklarin teqibi yolu ile ustaslar anti serb ehval ruhiyyesine gore serblere yehudilere ve qaracilara qarsi soyqirimi teblig etmisdiler Ustaslar bosniyalilara muselman xorvatlar kimi baxirdi ve neticede bosniyalilar irqine gore teqib olunmurdular Ustaslar xorvatlarin dini kimi Roma katolikliyini ve Islami mudafie etmis ve serblerin esas dini olan pravoslav xristianliginin eleyhine olmusdular Roma katolikliyi Xorvat milletciliyi ile eynilesdirilmis Bosniya ve Herseqovinada boyuk izleyicisi olan Islam ise ustaslar terefinden Xorvatlarin qanini dogru tutan din kimi teriflenmisdi Ustas musteqil Xorvatiya dovleti yaratmaga calisan milletci bir teskilat kimi yaradilmisdir Ikinci Dunya muharibesinden evvel terror teskilati kimi fealiyyet gosterib 1941 ci ilin aprelinde ustaslar Fasist Italiyasi ve Nasist Almaniyasi terefinden qurulan kvazi protektorat kukla dovlet olan Musteqil Xorvatiya dovleti kimi Ox dovletleri terefinden isgal edilmis Yuqoslaviyanin bir hissesini idare etmek ucun teyin olunduqda hakimiyyete gelmisdiler Ustas rejimi herbi cehetden zeif idi ve xorvatlar arasinda umumi desteye malik deyildi ehali arasinda ehemiyyetli destek elde etmek ucun mubarize aparirdi Buna gore de terror onlarin etnik cehetden ferqli olan ehalini idare etmek vasitesi idi Ustas rejimi evvelce dunya muharibeleri arasi dovrde serblerin rehberlik etdiyi Yuqoslaviya terefinden sixisdirilmis hiss eden xorvat ehalisinin bezi hisseleri terefinden desteklenirdi lakin onlarin qeddar siyaseti bir cox adi xorvati tez bir zamanda ozgelesdirdi ve neticede onlarin elde etdikleri desteyi itirdi Almaniyanin teslim olmasi Avropada Ikinci Dunya muharibesinin basa catmasi ve 1945 ci ilde sosialist Yuqoslaviyasinin qurulmasi ile ustas herekati ve onlarin dovleti tamamile dagildi Sonradan olkeden qacan ustas milislerinin ve Xorvat Daxili Muhafizesinin bir cox uzvu muharibe esirleri kimi goturuldu ve Bleiburq repatriasiyasi zamani deportasiyalara ve edamlara meruz qaldi IstinadlarZarva M V Russkoe slovesnoe udarenie Slovar M NC ENAS 2001 600 s 6000 ekz ISBN 5 93196 084 8 Croatian holocaust still stirs controversy BBC News 29 November 2001 12 April 2020 tarixinde Istifade tarixi 29 September 2010 Balkan Auschwitz haunts Croatia BBC News 25 April 2005 22 April 2020 tarixinde Istifade tarixi 29 September 2010 No one really knows how many died here Serbs talk of 700 000 Most estimates put the figure nearer 100 000 Lepre George 1997 Himmler s Bosnian Division The Waffen SS Handschar Division 1943 1945 seh 14 18 2023 11 17 tarixinde Istifade tarixi 2024 02 03 Meier Viktor Fischer 2007 Kent Peter C The lonely Cold War of Pope Pius XII the Roman Catholic Church and the division of Europe 1943 1950 McGill Queen s Press MQUP 2002 p 46 ISBN 978 0 7735 2326 5 Fiercely nationalistic the Ustase were also fervently Catholic identifying in the Yugoslav political context Catholicism with Croatian nationalism Jelic Butic Fikreta Ustase i Nezavisna Drzava Hrvatska 1941 1945 Sveucilisna naklada Liber 1977 Yugoslavia 2009 08 25 at the Wayback Machine Holocaust Encyclopedia United States Holocaust Memorial Museum website accessed 25 April 2014 Watch Helsinki War Crimes in Bosnia Hercegovina Human Rights Watch 1993 ISBN 978 1 56432 083 4 Istifade tarixi 23 April 2008 Raic David Statehood and the law of self determination Martinus Nijhoff Publishers 2002 ISBN 978 90 411 1890 5 Istifade tarixi 23 April 2008 Shepherd 2012 Israeli Raphael The Death Camps of Croatia Visions and Revisions 1941 1945 Routledge 2017 seh 45 ISBN 978 1 35148 403 9 Sindbaek Tina Usable History Representations of Yugoslavia s Difficult Past from 1945 to 2002 Aarhus University Press 2002 seh 27