Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qaçqınlar — irqi mənsubiyyətinə, dini etiqadına, vətəndaşlığına, müəyyən sosial qrupa mənsub olmasına və ya siyasi əqidəsinə görə təqiblərin qurbanı olmaqdan əsaslı qorxduğu
üçün vətəndaşı olduğu ölkədən kənarda qalan və həmin qorxu üzündən bu ölkənin himayəsindən istifadə edə bilməyən və ya istifadə etmək istəməyən və yaxud müəyyən vətəndaşlığı olmadığı halda öz daimi yaşadığı ölkəsindən kənarda qalan, həmin qorxu üzündən oraya qayıda bilməyən və ya qayıtmaq istəməyən şəxsdir.
Ermənistandan qaçqın düşən azərbaycanlılar
Yeni tarixdə azərbaycanlılar bir neçə dəfə öz ata baba yurdundan qaçqın düşmüşdür.
1947–1953 azərbaycanlıların Ermənistandan
1947 və 1948-ci illərdə SSRİ Nazirlər Soveti "Ermənistan SSR-dən azərbaycanlı əhalinin Azərbaycan SSR-in Kür-Araz ovalığına köçürülməsi haqqında" qərar çıxarır.
- SSRİ Nazirlər Soveti Qərar № 4083 23 dekabr 1947-ci il. Moskva, Kreml
- SSRİ Nazirlər Soveti Qərar № 754 10 mart 1948-ci il Moskva, Kreml
1947–1953-cü illər ərzində 100 minlərlə azərbaycanlı deportasiyaya məruz qalır . Stalin tərəfindən 1947–1953-cü illərdə həyata keçirilən azərbaycanlıların növbəti deportasiyası zamanı ilk mərhələdə İrəvan şəhəri (indiki Yerevan şəhəri) yaxınlığınldakı yaşayış məntəqələri azərbaycanlılardan təmizlənmiş, sonra isə rayon mərkəzləri, ətraf kənd və qəsəbələrin əhalisi köçürülmüşdür.Deportasiyaya məruz qalan əhalinin bir hissəsi Ermənistanın dağ rayonlarında yaşadığı üçün Kür-Araz ovalığındakı iqlim şəraitinə çətin alışmışdır. Bu səbəbdən də Kür-Araz ovalığına köçürülmüş on minlərlə azərbaycanlı arasında kütləvi ölüm halları qeydə alınmışdır. Digər tərəfdən, Ermənistandan köçürülən bir nəfər də azərbaycanlı Dağlıq Qarabağ ərazisinə buraxılmamışdır. Əksinə "Böyük Ermənistan" ideyasının həyata keçirilməsi istiqamətində bu ərazinin azərbaycanlılardan boşaldılması işi planlı surətdə davam etdirilmiş və daxili köçürmə adı ilə 1949-cu ildə Azərbaycanın ərazisi olan Dağlıq Qarabağdandan 132 ailə (549 nəfər) Azərbaycanın Xanlar rayonuna köçürülmüşdür. Eyni zamanda Azərbaycan yaşayış məntəqələrinin adlarının dəyişdirilmiş, təhsil və mədəniyyət ocaqlarının bağlanması, rayonların birləşdirilməsi əməliyyatı həyata keçirilmişdir. 1947–1953-cü illərdə azərbaycanlılar yaşayan 60 məntəqənin adı dəyişdirmişdir. Ümumiyyətlə isə, 1921–1988-ci illərdə Ermənistanda yüzlərlə türk mənşəli yaşayış məskəninin adı dəyişdirilmişdir.
1988–1990 azərbaycanlıların Ermənistandan deportasiyası
1988-ci ilin ilin yanvarnda Qafan və Muğrudan yenə azərbaycanlı qaçqınlar Azərbaycana pənah gətirdilər.Leninakanın uşaq evinden Azerbaycana gönderilen 70 nəfer azərbaycanlı uşaq Spitakda qətlə yetirildi.Ermənistanın zəlzələ zonasına kömeyə gedən 78 nəfər azərbaycanlının olduğu İl-76 təyyyarəsi "Stinger" qurgusu ilə vuruldu.1991-ci il 8 avqustda Ermənistanda sonuncu kənd olan Nüvədi (Muğru rayonu) rus esgərlerinin komeyi ile boşaldıldı.Beləliklə Ermənistandakı 185 azərbaycanlılar yasayan kənddən 230 min azərbaycanlı qovuldu. 255 nəfər öldürüldü.
1988-ci ildə Qərbi Azərbaycandan təkcə azərbaycanlılar yaşayan 172 kənddən, 89 qarışıq kənd və 6 şəhər tipli yaşayış məntəqəsindən 49928 ailə (250000 nəfər azərbaycanlı) öz doğma yurdlarından zorla qovuldular. Bu zaman 226 nəfər soydaşımız ermənilər tərəfindən öldürülmüşdür (güllələnmiş, qəsdən avtomobil qəzasına salınmış, dağ yollarında donmuş və s.), 400 nəfərdən çox adam bədən xəsarəti almışdır. Bir çox azərbaycanlıların evləri, əmlakı yandırılmışdır.
Qaçqınlar üzrə beynəlxalq statistika
| 1996 | 2000 | 2002 | 2004 | 2006 | 2008 | 2010 | 2012 | 2014 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Qaçqınlar | 11,480,900 | 12,129,600 | 10,594,100 | 9,574,800 | 9,877,700 | 10,489,800 | 10,549,700 | 10,498,000 | 14,385,300 |
| Məcburi köçkünkər | 5,063,900 | 5,998,500 | 4,646,600 | 5,426,500 | 12,794,300 | 14,442,200 | 14,697,900 | 17,670,400 | 32,274,600 |
| Regionlar (BMT-nin bölgüsü üzrə) | 2018 | 2017 | 2016 | 2014 | 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Afrika | 6,775,502 | 6,687,326 | 5,531,693 | 4,126,800 | 3,377,700 | 3,068,300 | 2,924,100 | 2,408,700 | 2,300,100 | 2,332,900 |
| Asiya | 10,111,523 | 9,945,930 | 8,608,597 | 7,942,100 | 6,317,500 | 5,060,100 | 5,104,100 | 5,715,800 | 5,620,500 | 5,706,400 |
| Avropa | 2,760,771 | 2,602,942 | 2,300,833 | 1,500,500 | 1,152,800 | 1,522,100 | 1,534,400 | 1,587,400 | 1,628,100 | 1,613,400 |
| Latın Amerikası | 215,924 | 252,288 | 322,403 | 352,700 | 382,000 | 380,700 | 377,800 | 373,900 | 367,400 | 350,300 |
| Şimali Amerika | 427,350 | 391,907 | 370,291 | 416,400 | 424,000 | 425,800 | 429,600 | 430,100 | 444,900 | 453,200 |
| Okeaniya | 69,492 | 60,954 | 53,671 | 46,800 | 45,300 | 41,000 | 34,800 | 33,800 | 35,600 | 33,600 |
| Cəmi | 20,360,562 | 19,941,347 | 17,187,488 | 14,385,300 | 11,699,300 | 10,498,000 | 10,404,800 | 10,549,700 | 10,396,600 | 10,489,800 |
Xarici keçidlər
- Azərbaycanlıların deportasiyası haqqında ətraflı məlumat
- Ermənilərin Azərbaycan ərazilərinə yerləşdirilməsi 2008-12-25 at the Wayback Machine
- Ermənilərin Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları və silahlı təcavüzü 2016-03-07 at the Wayback Machine
- Mənbələr azərbaycanlıların 1905–1906-cı illər soyqırımı haqqında[ölü keçid]
- Qarabağ[ölü keçid]
- HADISƏLƏR
- Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və Xocalı faciəsi 2010-03-21 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
İstinadlar
- UNHCR, 2015
- "Global forced displacement trends. 2018 (Annexes)" (PDF). United Nations Convention Relating to the Status of Refugees. 2018. 2021-01-23 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-12-13.
- "Global forced displacement trends. 2017 (Annexes)" (PDF). United Nations Convention Relating to the Status of Refugees. 2017. 2021-01-26 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-12-13.
- Global forced displacement, 2016
- Global forced displacement, 2014
- Global forced displacement, 2013
- Global forced displacement, 2012
- Global forced displacement, 2011
- Global forced displacement, 2010
- Global forced displacement, 2009
- Global forced displacement, 2008
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qacqinlar irqi mensubiyyetine dini etiqadina vetendasligina mueyyen sosial qrupa mensub olmasina ve ya siyasi eqidesine gore teqiblerin qurbani olmaqdan esasli qorxdugu ucun vetendasi oldugu olkeden kenarda qalan ve hemin qorxu uzunden bu olkenin himayesinden istifade ede bilmeyen ve ya istifade etmek istemeyen ve yaxud mueyyen vetendasligi olmadigi halda oz daimi yasadigi olkesinden kenarda qalan hemin qorxu uzunden oraya qayida bilmeyen ve ya qayitmaq istemeyen sexsdir Ermenistandan qacqin dusen azerbaycanlilarYeni tarixde azerbaycanlilar bir nece defe oz ata baba yurdundan qacqin dusmusdur 1947 1953 azerbaycanlilarin Ermenistandan 1947 ve 1948 ci illerde SSRI Nazirler Soveti Ermenistan SSR den azerbaycanli ehalinin Azerbaycan SSR in Kur Araz ovaligina kocurulmesi haqqinda qerar cixarir SSRI Nazirler Soveti Qerar 4083 23 dekabr 1947 ci il Moskva Kreml SSRI Nazirler Soveti Qerar 754 10 mart 1948 ci il Moskva Kreml 1947 1953 cu iller erzinde 100 minlerle azerbaycanli deportasiyaya meruz qalir Stalin terefinden 1947 1953 cu illerde heyata kecirilen azerbaycanlilarin novbeti deportasiyasi zamani ilk merhelede Irevan seheri indiki Yerevan seheri yaxinliginldaki yasayis menteqeleri azerbaycanlilardan temizlenmis sonra ise rayon merkezleri etraf kend ve qesebelerin ehalisi kocurulmusdur Deportasiyaya meruz qalan ehalinin bir hissesi Ermenistanin dag rayonlarinda yasadigi ucun Kur Araz ovaligindaki iqlim seraitine cetin alismisdir Bu sebebden de Kur Araz ovaligina kocurulmus on minlerle azerbaycanli arasinda kutlevi olum hallari qeyde alinmisdir Diger terefden Ermenistandan kocurulen bir nefer de azerbaycanli Dagliq Qarabag erazisine buraxilmamisdir Eksine Boyuk Ermenistan ideyasinin heyata kecirilmesi istiqametinde bu erazinin azerbaycanlilardan bosaldilmasi isi planli suretde davam etdirilmis ve daxili kocurme adi ile 1949 cu ilde Azerbaycanin erazisi olan Dagliq Qarabagdandan 132 aile 549 nefer Azerbaycanin Xanlar rayonuna kocurulmusdur Eyni zamanda Azerbaycan yasayis menteqelerinin adlarinin deyisdirilmis tehsil ve medeniyyet ocaqlarinin baglanmasi rayonlarin birlesdirilmesi emeliyyati heyata kecirilmisdir 1947 1953 cu illerde azerbaycanlilar yasayan 60 menteqenin adi deyisdirmisdir Umumiyyetle ise 1921 1988 ci illerde Ermenistanda yuzlerle turk menseli yasayis meskeninin adi deyisdirilmisdir 1988 1990 azerbaycanlilarin Ermenistandan deportasiyasi 1988 ci ilin ilin yanvarnda Qafan ve Mugrudan yene azerbaycanli qacqinlar Azerbaycana penah getirdiler Leninakanin usaq evinden Azerbaycana gonderilen 70 nefer azerbaycanli usaq Spitakda qetle yetirildi Ermenistanin zelzele zonasina komeye geden 78 nefer azerbaycanlinin oldugu Il 76 teyyyaresi Stinger qurgusu ile vuruldu 1991 ci il 8 avqustda Ermenistanda sonuncu kend olan Nuvedi Mugru rayonu rus esgerlerinin komeyi ile bosaldildi Belelikle Ermenistandaki 185 azerbaycanlilar yasayan kendden 230 min azerbaycanli qovuldu 255 nefer olduruldu 1988 ci ilde Qerbi Azerbaycandan tekce azerbaycanlilar yasayan 172 kendden 89 qarisiq kend ve 6 seher tipli yasayis menteqesinden 49928 aile 250000 nefer azerbaycanli oz dogma yurdlarindan zorla qovuldular Bu zaman 226 nefer soydasimiz ermeniler terefinden oldurulmusdur gullelenmis qesden avtomobil qezasina salinmis dag yollarinda donmus ve s 400 neferden cox adam beden xesareti almisdir Bir cox azerbaycanlilarin evleri emlaki yandirilmisdir Qacqinlar uzre beynelxalq statistika1998 2014 cu iller araliginda dunya uzre qacqinlar ve mecburi kockunlerin sayi 1996 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014Qacqinlar 11 480 900 12 129 600 10 594 100 9 574 800 9 877 700 10 489 800 10 549 700 10 498 000 14 385 300Mecburi kockunker 5 063 900 5 998 500 4 646 600 5 426 500 12 794 300 14 442 200 14 697 900 17 670 400 32 274 6002008 2018 ci iller araliginda dunya regionlari uzre qacqinlar ve qacqina beraber tutulan insanlarin sayi Regionlar BMT nin bolgusu uzre 2018 2017 2016 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008Afrika 6 775 502 6 687 326 5 531 693 4 126 800 3 377 700 3 068 300 2 924 100 2 408 700 2 300 100 2 332 900Asiya 10 111 523 9 945 930 8 608 597 7 942 100 6 317 500 5 060 100 5 104 100 5 715 800 5 620 500 5 706 400Avropa 2 760 771 2 602 942 2 300 833 1 500 500 1 152 800 1 522 100 1 534 400 1 587 400 1 628 100 1 613 400Latin Amerikasi 215 924 252 288 322 403 352 700 382 000 380 700 377 800 373 900 367 400 350 300Simali Amerika 427 350 391 907 370 291 416 400 424 000 425 800 429 600 430 100 444 900 453 200Okeaniya 69 492 60 954 53 671 46 800 45 300 41 000 34 800 33 800 35 600 33 600Cemi 20 360 562 19 941 347 17 187 488 14 385 300 11 699 300 10 498 000 10 404 800 10 549 700 10 396 600 10 489 800Xarici kecidlerVikianbarda Qacqin ile elaqeli mediafayllar var Azerbaycanlilarin deportasiyasi haqqinda etrafli melumat Ermenilerin Azerbaycan erazilerine yerlesdirilmesi 2008 12 25 at the Wayback Machine Ermenilerin Azerbaycana qarsi erazi iddialari ve silahli tecavuzu 2016 03 07 at the Wayback Machine Menbeler azerbaycanlilarin 1905 1906 ci iller soyqirimi haqqinda olu kecid Qarabag olu kecid HADISELER Dagliq Qarabag munaqisesi ve Xocali faciesi 2010 03 21 at the Wayback MachineHemcinin baxMecburi kockunler XX esrde Azerbaycanlilarin Ermenistandan deportasiyasi ve kocurulmesi Azerbaycanlilarin deportasiyasi 1948 1953 Azerbaycanlilarin deportasiyasi 1988 1989 Azerbaycanlilarin ilkin qacqinliq dovruIstinadlarUNHCR 2015 Global forced displacement trends 2018 Annexes PDF United Nations Convention Relating to the Status of Refugees 2018 2021 01 23 tarixinde PDF Istifade tarixi 2020 12 13 Global forced displacement trends 2017 Annexes PDF United Nations Convention Relating to the Status of Refugees 2017 2021 01 26 tarixinde PDF Istifade tarixi 2020 12 13 Global forced displacement 2016 Global forced displacement 2014 Global forced displacement 2013 Global forced displacement 2012 Global forced displacement 2011 Global forced displacement 2010 Global forced displacement 2009 Global forced displacement 2008