Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kəraimlər (kəraimcə. : tək. къарай, cəm. къарайлар; : tək. karaj, cəm. karajlar; ivr. קָרָאִים — "kəraim", hərfən oxuyanlar) — Belarus, Litva, Krım, Qərbi Ukrayna, Polşa, ABŞ, Rusiya, Dağıstan, Türkiyə, İsrail və Rumıniyada yaşayan Yəhudi Krım Türk xalqı.
 | ||||||||||||||||||
| Krım Kəraimləri, 19-cu əsrdə ənənəvi geyimli Kəraim kişiləri | ||||||||||||||||||
| Ümumi sayı | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2,500 | ||||||||||||||||||
| Yaşadığı ərazilər | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Dili | ||||||||||||||||||
| Dini | ||||||||||||||||||
| Mənşəyi | ||||||||||||||||||
| Qıpçaq | ||||||||||||||||||
| Qohum xalqlar | ||||||||||||||||||
|
|
Tarixi
Kəraim xalqının və dininin adı "Bibliyanı oxumaq, öyrənmək, şöhrətləndirmək, onun davamçısı olmaq" mənasını daşıyan ərəb və qədim yəhudi sözü "kara"-dan gəlir. "Karaim" ifadəsi etnik, dil, və dini mənsubiyyəti göstərmək üçün işlənilir. Litva karaimləri nəzərdə tutulduqda bu iki ifadə üst-üstə düşür. Bu, xəzər və qıpçaq tayfalarından törənmiş türk qrupuna aid olan xalqdır. O, VIII-X əsrlərdə qüdrətli Xəzər dövlətinin tabeliyində olmuşdur.
Krım kəraimləri
Krım Xanlığının paytaxtı Solxat (indiki Starıy Krım) və Kafedə (indiki Feodosiya) Karaim icması XIII əsrdə mövcud idi.
XV əsrin əvvəllərində Kəraimlər alman səyyahı İoqann Şiltberqer tərəfindən Feodosiyanın təsvirində qeyd olunub. Xarkavinin fikrincə, kəraimlər Krımda şərqi yəhudilərlə, talmudistlərlə birlikdə XIII əsrdə məskunlaşıblar.
Krım kəraimlərinin əsas mərkəzi Çufutqala idi. XIX əsrdə Çufutqala əhalisi demək olar ki, yalnız kəraimlərdən ibarət olmuşdur.
Litva kəraimləri
Karaim ənənəsinə görə, Litva şahzadəsi Vitovt, 383 Karaite ailəsini Krımdan Trakaya, 1218/1392/1397-ci illərdə Krım yürüşündən sonra Lutsk və köçürdü. Oradan da Litva, və Podolyenin digər şəhərlərində məskunlaşdılar.
Litvada kəraimlər
Kəraimlər orta əsrlərdən bəri Litvanın bəzi yerlərində qarışıq əhalisi olan yaşayış məntəqələrində (xristianlar, yəhudilər, tatarlar) kompakt şəkildə yaşayırlar. Müasir Litvada 250-dən az kəraim üç mütəşəkkil icmada yaşayır: Vilnüs (təxminən 150 nəfər), Trakay (50 nəfərdən az), Panevejis (30 nəfərdən az). Vilnüs və Trakayda aktiv kenassa kəraimləri(Panevejisdəki kenassa sovet dövründə söküldü) var. Vilnüsdə fəaliyyət göstərən kəraim qəbiristanlığı (iki hissəyə bölünmüş ümumi bir tatar-kəraim qəbiristanlığı) mövcuddur. Trakayda Kəraim Dövlət Etnoqrafiya Muzeyi fəaliyyət göstərir. Zaman zaman kəraim mövzusunda litva dilində kitablar və ya paralel şəkildə mətnlər litva və kəraim dillərində (latın qrafikası ilə) nəşr olunur. Tam kəraim dilində karaim namaz kitabları nəşr olunub. Litva müasir kəraim cəmiyyəti mədəni və ictimai işlərdə fəal iştirak edir.
Polşa kəraimləri
Polşada kəraimlər
2011-ci siyahıya alınmasına görə, müasir Polşada 346 kəraim yaşayır. Varşavada, Krakovda, Vroslavda və Qdanskda kəraim qrupları mövcuddur. Bir neçə kəraim təşkilatı vardır. Əsas təşkilat isə Polşa Kəraimlər Birliyi adlanır. Varşavada ayrıca bir kəraim qəbiristanlığı qorunur. Polşanın müasir kəraimləri özlərini etnik birlik kimi qəbul edir və əksər hallarda öz dini müqəddəratlarını itiriblər. Polşanın Kəraim Dini Birliyi rəsmi olaraq mövcud olsa da, aktiv dini icmaları yoxdur. Son illərdə kəraimli olan gənclərin öz tarixlərinə və mədəniyyətlərinə olan marağı əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır.
İsrail kəraimləri
Sayları
Dünyada
| İl | Kəraimlərin sayları dünyada, nəf. |
|---|---|
| 1897 | 12 894 |
| 1913 | 13 600 |
| 1926 | 8 300 |
| 1959 | 5 700 |
| 1979 | 3 341 |
| 1989 | 2 803 |
| 2002 | 1 890 |
Həmçinin bax
İstinadlar
- 1,196 Karaites in the Ukraine as a whole (including the Crimea) Распределение населения по национальности и родному языку УКРАИНА Distribution of the population by nationality and mother tongue, Ukraine (Russian language version) 2016-10-06 at the Wayback Machine
- Population in Autonomous Republic of the Crimea = 671, population in Sevastopol city council area = 44. 671+44 = 715. Распределение населения по национальности и родному языку, Автономная Республика Крым (Distribution of the population by nationality and mother tongue, Autonomous Republic of the Crimea ) 2022-09-22 at the Wayback Machine
Распределение населения по национальности и родному языку, Г.Севастополь (горсовет) (Distribution of the population by nationality and mother tongue, Sevastopol city council) 2016-04-03 at the Wayback Machine - The Karaites of Galicia : an ethnoreligious minority among the Ashkenazim, the Turks, and the Slavs, 1772-1945. Brill. 2008. ISBN .
- "Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna.Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011" (PDF). 2017-11-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-08-09.
- "Gyventojai pagal tautybę, gimtąją kalbą ir tikybą". Statistics Lithuania. March 13, 2020 tarixində . İstifadə tarixi: January 9, 2015.
- Russian Census 2010: Population by ethnicity aprel 24, 2012, at the Wayback Machine {{{2}}}
Xarici keçidlər
- Сайт Всеукраинской Ассоциации крымских караимов "Крымкарайлар" (rus.) (ing.)
- Международный институт крымских караимов 2013-07-18 at the Wayback Machine (ing.)
- Караимская литургическая поэзия Дмитрий Щедровицкий
- Караимы Польши (pol.), (ing.)
- Караимы Литвы (lit.), (ing.)
- Караимы Украины (rus.)
- Статьи о караимах на сайте "Тюркологические публикации" 2012-09-03 at the Wayback Machine (rus.)
- Электронная еврейская энциклопедия о караимах (rus.)
- О караимах на сервере Таврического национального университета (rus.)
- Научно-популярный фильм Неизвестные караимы
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Keraimler keraimce tek karaj cem karajlar tek karaj cem karajlar ivr ק ר א ים keraim herfen oxuyanlar Belarus Litva Krim Qerbi Ukrayna Polsa ABS Rusiya Dagistan Turkiye Israil ve Ruminiyada yasayan Yehudi Krim Turk xalqi Keraimler Krim Keraimleri 19 cu esrde enenevi geyimli Keraim kisileriUmumi sayi2 500Yasadigi erazilerUkrayna 1 196 Krim 715Israil 500Polsa 346Litva 241Rusiya 205DiliKeraim dili Litva dili Polyak dili Rus dili Rumin diliDiniYehudilikMenseyiQipcaqQohum xalqlarTarixiKeraim xalqinin ve dininin adi Bibliyani oxumaq oyrenmek sohretlendirmek onun davamcisi olmaq menasini dasiyan ereb ve qedim yehudi sozu kara dan gelir Karaim ifadesi etnik dil ve dini mensubiyyeti gostermek ucun islenilir Litva karaimleri nezerde tutulduqda bu iki ifade ust uste dusur Bu xezer ve qipcaq tayfalarindan torenmis turk qrupuna aid olan xalqdir O VIII X esrlerde qudretli Xezer dovletinin tabeliyinde olmusdur Krim keraimleriEsas meqale Krim Xanliginin paytaxti Solxat indiki Stariy Krim ve Kafede indiki Feodosiya Karaim icmasi XIII esrde movcud idi XV esrin evvellerinde Keraimler alman seyyahi Ioqann Siltberqer terefinden Feodosiyanin tesvirinde qeyd olunub Xarkavinin fikrince keraimler Krimda serqi yehudilerle talmudistlerle birlikde XIII esrde meskunlasiblar Krim keraimlerinin esas merkezi Cufutqala idi XIX esrde Cufutqala ehalisi demek olar ki yalniz keraimlerden ibaret olmusdur Litva keraimleriEsas meqale Litva keraimleri Karaim enenesine gore Litva sahzadesi Vitovt 383 Karaite ailesini Krimdan Trakaya 1218 1392 1397 ci illerde Krim yurusunden sonra Lutsk ve kocurdu Oradan da Litva ve Podolyenin diger seherlerinde meskunlasdilar Litvada keraimler Keraimler orta esrlerden beri Litvanin bezi yerlerinde qarisiq ehalisi olan yasayis menteqelerinde xristianlar yehudiler tatarlar kompakt sekilde yasayirlar Muasir Litvada 250 den az keraim uc mutesekkil icmada yasayir Vilnus texminen 150 nefer Trakay 50 neferden az Panevejis 30 neferden az Vilnus ve Trakayda aktiv kenassa keraimleri Panevejisdeki kenassa sovet dovrunde sokuldu var Vilnusde fealiyyet gosteren keraim qebiristanligi iki hisseye bolunmus umumi bir tatar keraim qebiristanligi movcuddur Trakayda Keraim Dovlet Etnoqrafiya Muzeyi fealiyyet gosterir Zaman zaman keraim movzusunda litva dilinde kitablar ve ya paralel sekilde metnler litva ve keraim dillerinde latin qrafikasi ile nesr olunur Tam keraim dilinde karaim namaz kitablari nesr olunub Litva muasir keraim cemiyyeti medeni ve ictimai islerde feal istirak edir Polsa keraimleriEsas meqale Polsada keraimler 2011 ci siyahiya alinmasina gore muasir Polsada 346 keraim yasayir Varsavada Krakovda Vroslavda ve Qdanskda keraim qruplari movcuddur Bir nece keraim teskilati vardir Esas teskilat ise Polsa Keraimler Birliyi adlanir Varsavada ayrica bir keraim qebiristanligi qorunur Polsanin muasir keraimleri ozlerini etnik birlik kimi qebul edir ve ekser hallarda oz dini muqedderatlarini itiribler Polsanin Keraim Dini Birliyi resmi olaraq movcud olsa da aktiv dini icmalari yoxdur Son illerde keraimli olan genclerin oz tarixlerine ve medeniyyetlerine olan maragi ehemiyyetli derecede artmisdir Israil keraimleriEsas meqale SaylariDunyada Il Keraimlerin saylari dunyada nef 1897 12 8941913 13 6001926 8 3001959 5 7001979 3 3411989 2 8032002 1 890Hemcinin baxSeraya SapsalIstinadlar1 196 Karaites in the Ukraine as a whole including the Crimea Raspredelenie naseleniya po nacionalnosti i rodnomu yazyku UKRAINA Distribution of the population by nationality and mother tongue Ukraine Russian language version 2016 10 06 at the Wayback Machine Population in Autonomous Republic of the Crimea 671 population in Sevastopol city council area 44 671 44 715 Raspredelenie naseleniya po nacionalnosti i rodnomu yazyku Avtonomnaya Respublika Krym Distribution of the population by nationality and mother tongue Autonomous Republic of the Crimea 2022 09 22 at the Wayback Machine Raspredelenie naseleniya po nacionalnosti i rodnomu yazyku G Sevastopol gorsovet Distribution of the population by nationality and mother tongue Sevastopol city council 2016 04 03 at the Wayback Machine The Karaites of Galicia an ethnoreligious minority among the Ashkenazim the Turks and the Slavs 1772 1945 Brill 2008 ISBN 978 90 47 44288 2 Ludnosc Stan i struktura demograficzno spoleczna Narodowy Spis Powszechny Ludnosci i Mieszkan 2011 PDF 2017 11 18 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 08 09 Gyventojai pagal tautybe gimtaja kalba ir tikyba Statistics Lithuania March 13 2020 tarixinde Istifade tarixi January 9 2015 Russian Census 2010 Population by ethnicity aprel 24 2012 at the Wayback Machine 2 Xarici kecidlerSajt Vseukrainskoj Associacii krymskih karaimov Krymkarajlar rus ing Mezhdunarodnyj institut krymskih karaimov 2013 07 18 at the Wayback Machine ing Karaimskaya liturgicheskaya poeziya Dmitrij Shedrovickij Karaimy Polshi pol ing Karaimy Litvy lit ing Karaimy Ukrainy rus Stati o karaimah na sajte Tyurkologicheskie publikacii 2012 09 03 at the Wayback Machine rus Elektronnaya evrejskaya enciklopediya o karaimah rus O karaimah na servere Tavricheskogo nacionalnogo universiteta rus Nauchno populyarnyj film Neizvestnye karaimy